Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Polish culture" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-9 z 9
    Tytuł:
    New issue of the Dictionary of folk stereotypes and symbols
    Новый выпуск Словаря народных стереотипов и символов
    Autorzy:
    Толстая, Светлана М.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2084495.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Polish folk culture
    cultural stereotypes
    ethnolinguistics
    dictionary
    semantics
    symbolism
    flowers
    Opis:
    The next issue of the Dictionary of folk stereotypes and symbols, published in Lublin under the editorship of Prof. E. Bartminski, is dedicated to the theme Flowers. Unlike many types of plants, whose cultural semantics "superimpose" on their practical significance in human life, flowers have an almost exclusively symbolic function – they serve as a decoration of the home space and a means of marking persons and objects that perform special ceremonial roles.
    Źródło:
    Rocznik Slawistyczny; 2020, 69; 237-244
    0080-3588
    Pojawia się w:
    Rocznik Slawistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The next issues of the “Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols”
    Очередные выпуски «Словаря народных стереотипов и символов»
    Autorzy:
    Толстая, Светлана М.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2084462.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Polish folk culture
    cultural stereotypes
    ethnolinguistics
    ethnobotany
    semantics
    lexicography
    symbolism
    herbs
    trees
    Opis:
    The next three issues of the second volume “Plants” of the “Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols”, published in Lublin under the editorship of prof. E. Bartminsky, are devoted to the topics"Herbs","Fruit and coniferous trees",-"Deciduous trees". Like the previous issues, they are a valuable contribution to the study of Polish and Slavic folk culture, as well as to the development of such a complex discipline as ethnobotany. They also provide rich material for linguistic studies of Polish and Slavic phytonymy, since they contain a rich dialect corpus of plant names and related ethnographic and folklore contexts. But the important thing is that the Lublin dictionary gives researchers a new method of ethnolinguistic lexicography, which can be successfully applied to the study of other Slavic and non‑Slavic languages and cultural traditions.
    Źródło:
    Rocznik Slawistyczny; 2021, 70; 241-250
    0080-3588
    Pojawia się w:
    Rocznik Slawistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kobiety-ryby: ludowe wyobrażenia syren
    Folk imagination of mermaids
    Autorzy:
    Walęciuk-Dejneka, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/564201.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
    Tematy:
    polska kultura ludowa
    Słowiańszczyzna
    kultura tradycyjna
    literatura
    syreny
    Polish folk culture
    Slav
    traditional culture
    literature
    the mermaids
    Opis:
    Artykuł przedstawia i omawia ludowy wzorzec żeńskiego demona - syrenę, stanowiący z jednej strony ucieleśnienie wizji i marzeń kultury tradycyjnej, z drugiej – epatujący władczością uosabiającą niezależną, dziką kobiecość, chcącą przejąć całkowitą kontrolę nad uwiedzionym mężczyzną. Podania i wierzenia o syrenach były bardzo dobrze znane na płaszczyźnie tradycyjnej kultury ludowej. Znała je również literatura. Wystarczy wspomnieć legendę o warszawskiej syrenie, która stała się symbolem stolicy Polski i została wpisana w jej herb. W prowadzonych rozważaniach postaram się pokazać owe ludowe wizerunki syren oraz wierzenia z nimi związane. W analizach i interpretacjach zastosuję perspektywę antropologiczną, wykorzystywaną w badaniach folklorystycznych (kulturowych) i literackich, przenosząc w ten sposób wysiłki dociekań naukowych na obszar symbolu, mitu czy rytuału. Nie są mi obce także procedury strukturalno-semiotyczno-funkcjonalne.
    This article is showing the folk images of the mermaids. It is estblishing to both to beliefs, and to myths or literature which these images functioned in. In conducted analyses and interpretations I use the methodology of the foreign-language description. I am using the anthropological method in folk and anthropological researches, also. I am appealing to the symbol, the myth and the ritual. The mermaids are nymphs, who lives in water, have a fishtail bit and a beautiful voice. They seduce men, above all of fishermen and sailors. Their features considerably influenced the image which it survived in literature, in legends of the Warsaw’s mermaid. These images got through underwent their transformations.
    Źródło:
    Radzyński Rocznik Humanistyczny; 2018, 16, 2; 585-592
    1643-4374
    Pojawia się w:
    Radzyński Rocznik Humanistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ludowe sposoby wzmagania plenności roślin (na przykładzie grochu i kapusty)
    Autorzy:
    Prorok, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/611464.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Polish folk culture
    fecundity of plants
    magic
    polska kultura ludowa
    plenność roślin
    praktyki magiczne
    Opis:
    With the examples of green peas and cabbage, two vegetables commonly grown and consumed in the Polish village in former times, the article discusses folk means of augmenting the fecundity of plants. The analysis is based on the rich 19th- and 20th-c. material (diverse text of folklore, as well as accounts of beliefs and practices) from the database of Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols, the volume devoted to plants being now in preparation. The actions designed to render cabbage heads big and hard, and pea pods full, were above all religious and/or magical in nature and were predominantly based on the creative power of language. The “vegetative force” derived from several spheres, among others the sphere of the sacred (God, Jesus, the Holy Mother, the saints cultivating the farmer’s land and thus ensuring good harvest), the “cosmos” (e.g. stars and phases of the Moon, marking the (un)favourable sewing time), wildlife (e.g. other plants grown to turn away spells), humans and the human body (e.g. fertility dances that triggered and transmitted vital forces).
    Autorka na przykładzie grochu i kapusty – dwóch warzyw powszechnie uprawianych i spożywanych dawniej na wsi polskiej – omawia ludowe sposoby wpływania na plenność roślin. Za podstawę analizy przyjmuje bogaty materiał XIX- i XX-wieczny (różnogatunkowe teksty folkloru oraz zapisy wierzeń i opisy praktyk), pochodzący z kartoteki Słownika stereotypów i symboli ludowych, którego tom Rośliny jest obecnie opracowywany.Zabiegi mające sprawić, że głowy kapusty będą duże i twarde, a strączki grochu pełne, miały przede wszystkim charakter religijny i/lub magiczny i w dużej mierze oparte były na wierze w sprawczą moc słowa. Źródłem „mocy wegetacyjnej” mogło być kilka sfer, m.in.: sacrum (np. Bóg, Pan Jezus, Matka Boska i święci uprawiający w kolędach ziemię gospodarza i tym samym zapewniający obfitość plonów), „kosmos” (np. gwiazdy i fazy księżyca wyznaczające korzystny/niekorzystny czas siewu), przyroda (np. inne rośliny sadzone na zagonach dla odwrócenia uroków) oraz człowiek i jego ciało (np. tańce na urodzaj wyzwalające i przekazujące siły witalne).
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2016, 28
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polskie ludowe obrzędy świąteczne z perspektywy teatrologicznej
    The Theatre Studies Perspective on Polish Folk Festival Rituals
    Autorzy:
    Kencki, Patryk
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29519883.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    polska kultura ludowa
    teatrologia
    obrzędy ludowe
    perfomatywność
    Polish folk culture
    theatre studies
    folk rituals
    peformativity
    Opis:
    Artykuł jest próbą analizy i klasyfikacji polskiej obrzędowości ludowej związanej z dorocznymi świętami z perspektywy teatrologicznej. Punktem wyjścia jest autorska koncepcja teatrologii, której przedmiotem jest nie tylko teatr, ale także inne widowiska. W tym ujęciu omawiane obrzędy ludowe traktowane są jako zjawiska noszące cechy widowisk, performansów i symulacji. W rezultacie wyłania się zarys klasyfikacji omawianych zjawisk w odniesieniu do różnego stopnia, w jakim wykazują one elementy widowiskowości, przyczynowości i symulacji. Pokazano również, że w zakres badań teatrologicznych mogą wchodzić nie tylko zjawiska postrzegane jako spektakle i performanse, ale także te, w których dominuje wymiar performatywny. Wreszcie, refleksja ukazuje ewolucję polskiej obrzędowości ludowej od jej prymitywnej sprawczości, przez widowiskowość, aż po symulacje, będące jedynie reprezentacjami dawnych rytuałów.
    The article brings an attempt at taking stock of and classifying Polish folk rituals related to yearly festivities as they may be accounted for from the point of view of theatre studies. Its starting point is the author’s conception of theatre studies that has not only the theatre but also other spectacles as its object, the conception that has been presented before. In accordance with this outlook, the folk rituals at issue are regarded as phenomena bearing characteristics of spectacles, performances and simulations. In effect, what emerges is an outline of a classification of the phenomena under discussion in relation to the varying degrees to which they display the elements of spectacularity, causality and simulation. It is also demonstrated that within the purview of theatre studies may fall not only the phenomena perceived as spectacles and performances but also those in which the performative dimension is predominant. Finally, the reflection reveals an evolution of Polish folk rituals from their primitive causative character through spectacularity to simulations, which are only representations of old rituals. 
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 1/2; 240-247
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Językowo-kulturowy obraz pszenicy (triticum) w języku polskim
    Autorzy:
    Bartmiński, Jerzy
    Kaczan, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/611756.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    linguo-cultural worldview
    cognitive definition
    Polish folk culture
    językowo-kulturowy obraz świata
    definicja kognitywna
    polska kultura ludowa
    Opis:
    The reconstruction of the Polish linguo-cultural view of wheat proposed here rests on the principles of the cognitive definition, which goes beyond the tenets of structural linguistics, takes into account all the connotations evoked by a given expression, as well as the relationship between the object’s name and the object itself. It is non-encyclopedic in nature. The data analysed here are of the linguistic type (lexis, phraseology, and stereotypical texts of various genres, such as riddles, proverbs, auguries, songs, tales, legends, written poetry), as well as of the co-linguistic type (ethnographic records of beliefs and practices), and come from the archives of the Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols. The dictionary’s volume on plants is now under preparation.
    Celem artykułu jest rekonstrukcja językowo-kulturowego obrazu pszenicy w języku polskim. Rekonstrukcja ta oparta jest na założeniach tzw. definicji kognitywnej, która wychodzi poza postulaty semantyki strukturalnej, uwzględnia wszystkie składniki konotowane przez wyrażenie językowe, uwzględnia relacje przedmiot – nazwa przedmiotu i nie ma charakteru encyklopedycznego. Podstawę materiałową stanowią dane językowe (słownictwo i frazeologia oraz teksty kliszowane w szerokim wachlarzu gatunków (m.in. zagadki, przysłowia, przepowiednie, pieśni w różnych odmianach gatunkowych, bajki, legendy, pisana poezja chłopska) i „przyjęzykowe” (etnograficzne zapisy wierzeń i praktyk) pochodzące z kartoteki Słownika stereotypów i symboli ludowych, którego tom Rośliny jest obecnie opracowywany.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2017, 29
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Małe, czarne, okrągłe, a każdego wyszczypie. O pieprzu i pieprzeniu w polszczyźnie ludowej i potocznej
    Autorzy:
    Prorok, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/611829.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    plant
    Polish folk culture
    cognitive definition
    obscene expressions
    swearwords
    rośliny
    polska kultura ludowa
    definicja kognitywna
    wulgaryzmy
    przekleństwa
    Opis:
    The first part of the article is devoted to a reconstruction, by means of the cognitive definition, of the linguo-cultural view of pepper in Polish folk culture. The rich body of 19th- and 20th-c. data comes from the files of the Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols (text of folklore in a variety of genres, records of beliefs and cultural practices) as well as from dictionaries of Polish (general, dialectal, phraseological, and etymological). Pepper is imaged through language not only as a hot and bitter spice, formerly expensive and much desired, but also as a substance with several applications in medicine and magic. Because of its sharp taste, pepper also connotes such features as ‘malice’, ‘offense’, ‘indecency’, ‘vulgaritycoarseness’, ‘destruction’, or ‘stupidity’, which is especially conspicuous in the semantics of its many derivatives, mainly obscene expressions and swearwords such as pieprzyć ‘talk bullshit’ or ‘screw’, spieprzyć ‘screwfuck up’, zapieprzyć ‘steal’, wypieprzyć ‘dump’, etc. These are in focus in the second part of the article, where it is investigated how they are related to the linguo-cultural stereotype of pepper.
    W pierwszej części artykułu autorka rekonstruuje metodą definicji kognitywnej językowo-kulturowy obraz pieprzu w polskiej tradycji ludowej. Podstawę analizy stanowi bogaty materiał XIX- i XX-wieczny pochodzący z kartoteki Słownika stereotypów i symboli ludowych (różnogatunkowe teksty folkloru oraz zapisy wierzeń i opisy praktyk ludowych) oraz dane systemowe czerpane ze słowników języka polskiego (ogólnych, gwarowych, frazeologicznych, etymologicznych). Pieprz jest traktowany nie tylko jako ostro-gorzka przyprawa, dawniej droga i pożądana, ale też jako środek mający liczne zastosowania lecznicze i magiczne. Ze względu na palący smak konotuje też takie cechy, jak złośliwość, obraza, nieprzyzwoitość, wulgarność, zniszczenie, głupota, co jest szczególnie widoczne w znaczeniach licznych derywatów pochodzących od wyrazu pieprz, głównie czasowników, należących dziś do „kanonu” polskich przekleństw i wulgaryzmów, np. pieprzyć, spieprzyć, zapieprzyć, wypieprzyć i in. Ich analizą zajmuje się autorka w drugiej części artykułu, próbując określić, na ile bliski jest ich związek z językowo-kulturowym stereotypem pieprzu.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2017, 29
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy choroba jest kobietą? – o językowym obrazie wybranych dolegliwości (rozważania na podstawie tekstów polskiego folkloru)
    Is the Disease a Woman? – about the Linguistic Image of Selected Ailments (Considerations Based on the Texts of Polish Folklore)
    Autorzy:
    Marczewska, Marzena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2895984.pdf
    Data publikacji:
    2023-06-27
    Wydawca:
    Wydawnictwo HUMANICA
    Tematy:
    polska kultura ludowa
    etnolingwistyka
    językowy obraz świata
    choroba
    kobieta
    Polish folk culture
    ethnolinguistics
    linguistic worldview
    disease
    woman
    Opis:
    Autorka koncentruje się na przedstawieniu utrwalonych w polskiej kulturze ludowej wyobrażeń choroby. Przywołuje różnorodne dane językowe (od nazw po teksty) poświadczające ślady dawnych wierzeń dotyczących postrzegania poszczególnych dolegliwości na podobieństwo żywych istot, zwłaszcza kobiet. Wskazuje również podstawowe przyczyny antropomorfizowania chorób.
    The author focuses on presenting the linguistic images of the disease established in Polish folk culture. She analyzes various linguistic data (from names to texts) that testify to traces of old beliefs regarding the perception of individual ailments as living beings, especially women. The article also discusses the primary causes of the disease anthropomorphization.
    Źródło:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2023, 1(14); 223-239
    2451-3539
    2543-7011
    Pojawia się w:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Odrodzenie pradawnego obrzędu? Alilujki Teatru Węgajty
    A Revival of an Ancient Ritual? Alilujki of the Węgajty Theatre
    Autorzy:
    Hasiuk, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29519898.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    polska kultura ludowa
    obrzędy ludowe
    Teatr Węgajty
    teatr i obrzęd
    Polish folk culture
    folk rituals
    Węgajty Theatre
    theatre and ritual
    Opis:
    Istotny wpływ na wizję artystyczną Teatru Wiejskiego Węgajty miały pisma Stanisława Vincenza. Z tej inspiracji aktorzy teatru rozpoczęli kolędowanie i dzięki temu zapoznali się z obrzędem kolędowania wielkanocnego, praktykowanym niegdyś w okolicach Suwałk, czyli Alilujką. Jak kolędować (chodzić po aliluji lub chodzić po wołoczebnem), poinstruowała ich starszyzna wsi Dziadówek. Przejmując obrzędową tradycję, zachowali trzyczęściową strukturę, zmienili jednak ostatnią część. Praktykowane przez Węgajty wielokrotne chodzenie od domu do domu, by złożyć mieszkańcom życzenia wielkanocne i zagrać im muzykę, przekształciło się w przedstawienie teatralne otwarte dla wszystkich mieszkańców wsi i gości (zamiast kończyć się ucztą dla kolędników). Alilujka Teatru Węgajty nie jest wskrzeszeniem dawnego obrzędu. Nie jest też teatrem per se, choć każdy element Alilujki można dopasować do jakiejś teatralnej formy czy toposu (theatrum mundi, Teatr Uciśnionych, commedia dell'arte). Jedynie ostatnia część całej struktury może być określona mianem teatru, który kończy się wspólną zabawą i tańcem. Węgajcka Alilujka to zjawisko sytuujące się pomiędzy teatrem a obrzędem. Dialog teatru i obrzędu jest ożywczy dla obu obszarów. Bez teatru obrzęd by umarł. Bez rytuału teatr nigdy nie dotarłby do miejsc, w których się znalazł.
    The artistic vision of the Węgajty Village Theatre was influenced substantially by the writings of Stanisław Vincenz. With such inspiration, the theatre practitioners began their carolling and, through this practice, became acquainted with the Easter carolling ritual that used to be practiced near Suwałki, i.e. the alilujki (Hallelujahs). They were instructed on how to Easter carol (chodzić po aliluji or chodzić po wołoczebnem) by the elders of Dziadówek village. Appropriating the custom for themselves, they have kept its three-part structure, but the final part is changed. As practiced by Węgajty performers, their repeated processions from house to house to wish the inhabitants happy Easter and play them some music has transformed into a theatrical performance open to all villagers and guests (instead of concluding with a feast for the carollers). The Alilujki of the Węgajty Theatre is not a revival of an ancient ritual. It is not theatre per se either, even though each element of the Alilujki can be matched with some theatrical form or topos (theatrum mundi, Theatre of the Oppressed, commedia dell’arte). Only the last part of the whole structure can be designated as theatre, which ends with joint merrymaking and dancing. The Węgajty Alilujki constitutes a phenomenon situated between theatre and ritual. The dialogue of the two areas is mutually enriching and invigorating. Without the theatre, the ritual would die. Without the ritual, the theatre would never have reached the places it has reached.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 1/2; 261-284
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-9 z 9

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies