Temat: Dialects - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: „Zmierzch bezpowrotny?” O gwarze mazurskiej we współczesnych nieprofesjonalnych słownikach gwarowych
Autorzy:: Rembiszewska, Dorota Krystyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2084181.pdf
Data publikacji:: 2020-03
Wydawca:: Towarzystwo Kultury Języka
Tematy:: dialect lexicography
Masurian dialects
Polish dialects
Opis:: This paper discusses the content of amateur dialect dictionaries related to the Masuria region, which have been published in recent years, as well as the presentation methods of the lexical material. It was also pointed to the fact that interest in dialects has increased and the trend for revitalising various dialectal systems has been noticeable lately. The analysis of Masuria dialect dictionaries allowed for the number of entries, applied graphy, method of defi ning the meanings of entries. The importance of the amateur material for enriching the resource of professionally compiled dictionaries was noticed, at the same time indicating numerous shortcomings in the word register preparation method, which arose from insufficient skills of the authors.
Źródło:: Poradnik Językowy; 2020, 772, 3; 83-93
0551-5343
Pojawia się w:: Poradnik Językowy
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Współczesna sytuacja językowa na Litwie: aspekt geolingwistyczny i nowe możliwości opisu
Autorzy:: Mikulėnienė, Danguolė
Rutkowska, Krystyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/676901.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: geolinguistics
classification of the Lithuanian dialects
atlas of the Lithuanian dialects
Polish dialects
Opis:: Contemporary linguistic situation in Lithuania: geolinguistic aspects and new descriptive possibilitiesThe purpose of this article is to present the latest dialectological research conducted in Lithuania based on the achievements of dialectology as a science. Primary attention will be devoted to the presentation of the latest research project, carried out in 2011–2014, and headed by prof. Danguolė Mikulėnienė at the Institut of the Lithuanian Language. The project involved 33 dialectologists, including specialists in Slavic dialects. This project is a continuation of earlier studies conducted in Lithuania by well-known Lithuanian dialectologists. The project takes advantage of their accomplishments and achievements, but at the same time it considers new aspects of the research and applies contemporary methodologies; thus, it gives rise to a new stage of the dialectological research in Lithuania. Lithuanian dialects are described in the context of the complicated language situation in many dialectal regions of Lithuania. What is more, the research project takes into account the effects of other language codes on dialects of Lithuanian in terms of synchronic and diachronic dimensions, and aims at description of the consequences of such interactions. This project is based not only in traditional dialectology, but also on methodologies developed by other branches of linguistics, such as sociolinguistics, ethnolinguistics and geolinguistics. Современная языковая ситуация в Литве: геолингвистический аспект и новые перспективы исследованияЦелью данной статьи является презентация новейших диалектологических исследований, проводимых в Литве. Основное внимание уделено представлению научно-исследовательского проекта, реализуемого в 2011–2014 годах в Институте литовского языка под руководством проф. Дангуоле Микуленене. В проекте принимают участие 33 исследователя-диалектолога, в том числе представители славянских языков. Этот проект является продолжением предыдущих исследований, проводимых литовскими диалектологами, использует их успехи и достижения, а также предлагает новые аспекты исследований, использует новейшие методологии, таким образом знаменуя начало нового этапа в изучении народных говоров в Литве. Литовские диалекты описаны в контексте языковой ситуации, которая исторически сложилась во многих областях Литвы, с учётом влияния других языковых кодов на литовский язык. В процессе исследования используются не только методы традиционной диалектологии, но и методы, разработанные в русле других научных дисциплин – социолингвистики, этнолингвистики, геолингвистики.
Źródło:: Acta Baltico-Slavica; 2013, 37
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:: Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: O pewnym szczególe z wilamowskiej fonetyki – próba analizy w kontekście arealnym
Autorzy:: Żak, Andrzej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/678975.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: areal phonetics
Wymysorys
lateral consonants
velarized [ɫ]
glide [w]
Polish language
Polish dialects
German dialects
Opis:: On a Certain Phonetic Feature of Wymysorys: An Analysis of Areal AspectsIn Wymysorys, also known as Vilamovicean (a Germanic language spoken in Wilamowice, a small town in the south of Poland), velarized laterals [ɫ] have turned into [w]. This shift is characteristic of some Polish and German dialects, although in the latter it only occurs under certain conditions. Since Wymysorys displays a strong influence of Polish in many other respects, this change is more likely to have stemmed from contact with Polish.O pewnym szczególe z wilamowskiej fonetyki – próba analizy w kontekście arealnymW wilamowskim welaryzowane [ɫ] (kontynuant średnio-wysoko-niemieckiego l) przeszło w glajd [w]. Zmiana ta charakterystyczna jest dla różnych języków Europy, w tym dla polszczyzny i niektórych dialektów niemieckich (w tych ostatnich jednak zachodzi jedynie w pewnych warunkach). Silny wpływ polskiego na wilamowski (obserwowany nie tylko w fonetyce) uprawnia do stwierdzenia, iż omawiana zmiana jest wynikiem oddziaływania polszczyzny i dokonała się w ostatnim pokoleniu użytkowników wilamowszczyzny.
Źródło:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2019, 54
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:: Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: The Vowel System of Podhale Goralian
Autorzy:: Rubach, Jerzy
Łuszczek, Tomasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1026701.pdf
Data publikacji:: 2019-06-30
Wydawca:: Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:: Optimality Theory
Podhale Goralian
phonology
Polish dialects
Opis:: This paper is a report on the phonological research done in the past two years investigating Podhale Goralian. The data are drawn from our informants in Dzianisz. The paper establishes the system of surface contrasts in Goralian and identifies instances of complementary distribution. It is claimed that the renowned Podhale Archaism is no longer represented by the vowel [i]. Rather, the vowel has retracted to the central vowel [ɨ]. The original [ɨ], on the other hand, has lowered and fronted and is now best regarded as tense [e]. These transitions of vowels pose challenges for a phonological analysis. A sample of such analysis (Final Tensing) is shown in the framework of Optimality Theory.
Źródło:: Research in Language; 2019, 17, 2; 105-126
1731-7533
Pojawia się w:: Research in Language
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Ortografia i pisownia w ankietach Georga Wenkera do Niemieckiego atlasu językowego z obszaru środkowych Mazur
The orthography and spelling in Georg Wenker’s questionnaires for the German Language Atlas of Central Masuria.
Autorzy:: Rembiszewska, Dorota Krystyna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/26850452.pdf
Data publikacji:: 2022-12-22
Wydawca:: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:: linguistic geography
Masurian dialects
Polish dialects
19th-century Polish orthography
geografia lingwistyczna
gwary mazurskie
dialekty polskie
XIX-wieczna ortografia polska
Opis:: W artykule omówiono zagadnienia ortograficzne i pisowniowe w ankietach do Niemieckiego atlasu językowego zapisanych w latach 80. XIX w. w części środkowej i wschodniej współczesnych Mazur – regionu położonego w północno-wschodniej części Polski. Ankiety zawierają tłumaczenia 40 zdań niemieckich (ułożonych przez bibliotekarza z Marburga Georga Wenkera) na miejscową gwarę. W odniesieniu do pisowni i ortografii w analizowanym materiale uwzględniono m.in. występowanie kreskowanego é, np. lepiéj, Śniég, używanie j na oznaczenie g, np. inaczeg, jagka, nag więczey, w tym jako rezultat asynchronicznej wymowy spółgłosek wargowych miękkich, np. c’ezegenc’, dschischag, dzegenc ‘dziewięć’. Zwrócono uwagę na znaczną różnorodność zapisów samogłoski y, np. y,᷆ ӳ, ỳ, ÿ, ў. Odnotowano przykłady zapisów na sposób niemiecki, np. zapisy z zamiast c: zale zarno ‘całe czarno’, uzuł ‘najwięcej się uczył’; tz zamiast c: motzno, umentzone. Omówione ankiety wyraźnie wskazują na utrzymanie się dawnych polskich tradycji pisowniowych, a z drugiej strony uwidacznia się wpływ ortografii niemieckiej.
The article discusses the orthography and spelling in questionnaires for the German Language Atlas written in the 1880s in the central and eastern parts of contemporary Masuria, a region in the north-east of Poland. The questionnaires contain translations of 40 German sentences (compiled by Georg Wenker, a librarian from Marburg) into the local dialect. With regard to the spelling and orthography, the material analysed takes into account, among other things, the occurrence of é, e.g. lepiéj, Śniég, the use of j to denote g, e.g. inaczeg, jagka, nag więczey, also as a result of asynchronous pronunciation of soft labial consonants, e.g. c’ezegenc’, dschischag, dzegenc ‘dziewięć’. The text highlights the wide variety of renditions in writing of the y vowel, e.g. y᷆, ӳ, ỳ, ÿ, ў. Examples are provided of German-related spelling, e.g. with the use of z instead of c: zalezarno ‘całe czarno’, uzuł ‘najwięcej się uczył’; tz instead of c: motzno, umentzone. The questionnaires under discussion clearly show the persistence of old Polish spelling traditions, while on the other hand they indicate the influence of German orthography.
Źródło:: Gwary Dziś; 2022, 15; 93-100
1898-9276
Pojawia się w:: Gwary Dziś
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Nazwy odzieży w Wójtowicach na Podolu na tle określeń w wybranych gwarach polskich na Ukrainie
Garment Names in Wojtowce in Podolia in Comparison with other Polish Dialects in Ukraine
Autorzy:: Cherniak, Viktoriia
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2032711.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: garment names
Polish dialects
linguistic contacts
borrowings
common words
Źródło:: Slavia Orientalis; 2017, LXVI, 4; 687-708
0037-6744
Pojawia się w:: Slavia Orientalis
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Adaptacja formantów białoruskich i rosyjskich w polszczyźnie brasławskiej
Autorzy:: Domitrak, Julia
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2032752.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: adaptation
word-formative affi x
Polish dialects
Braslaw region
borrowings
Źródło:: Slavia Orientalis; 2017, LXVI, 3; 545-563
0037-6744
Pojawia się w:: Slavia Orientalis
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Niestandardowy rozwój semantyczny tak zwanych rzeczowników ilościowych w gwarach polskich. Zarys problematyki
Non-standard semantic development of nouns so-called “quantitative nouns” in Polish local dialects. An outline of the issues
Autorzy:: Kozioł, Joanna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/594212.pdf
Data publikacji:: 2017
Wydawca:: Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:: dialectology
Polish dialects
quantitive nouns
dialektologia
gwary polskie
rzeczowniki ilościowe
Opis:: The objective of this article is a linguistics description of unconventional development of a group of lexems. They represent the group of nouns so-called “quantitive nouns”. Those lexems being genetically nouns by undergoing a gradual numeralisation process are used to describe quantity or size of a given set. As a result of such slow lexicalisation in the function of numerals, the subject group that contains such noun adopts the form of predicate typical of numeral structures, i.e. third person singular, neuter gender (in case of forms that determine gender), which determines that fact that given lexem is used as a numeral, e.g.: Na jeziorze pływało gwałt kaczek. In the analysis the particulary attention has been paid to features common for both the general language and dialects as well as to these aspects which clearly shows a difference between the diacectical lexis and general Polish. This paper shows that opposed to general language the dialectical lexems – nouns so-called “quantitive nouns” – enter into relations typical not only of numerals but also of adverbs, e.g.: A to płótno było gwałt moncniejsze jak kupne; Buł jedyn chłop kąsek głupkowaty.
W artykule podjęto próbę przedstawienia niestandardowego rozwoju semantycznego pewnej grupy leksemów rzeczownikowych w gwarach polskich. Analizie poddano tak zwane rzeczowniki ilościowe, czyli te, które będąc genetycznie rzeczownikami, pod wpływem zmian semantycznych zaczynają wyrażać w sposób przybliżony wielkość danego zbioru, np.: To macie piniyndzy ćme, wam; Na jeziorze pływało gwołt kaczków. Z dotychczasowych badań wynika, że w gwarach „uliczebnikowieniu rzeczowników” towarzyszą również zmiany semantyczne, wskazujące na użycia przysłówkowe danego leksemu. Znumeralizowane rzeczowniki występujące w gwarach w zanaczeniu ‘nieokreślenie dużo lub mało’ łączą się również z czasownikami, przymiotnikami i przysłówkami, np. Jo gromade zapomniała; Tyn ubrus krzyne krzywo wisi; Buł jedyn chłop kąsek głupkowaty; I nie za gwałt kosztowało. Wydaje się, że zjawisko to stanowi jedną z istotnych cech odróżniających leksykę gwarową od polszczyzny ogólnej.
Źródło:: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2017, 64; 123-136
0076-0390
Pojawia się w:: Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Interferencje językowe na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim a interpretacja materiału gwarowego (na przykładzie wsi Choroszczynka)1
Linguistic interference at the Polish-East Slavic linguistic borderland vs. The interpretation of dialectal data (at the example of Choroszczynka village)
Autorzy:: Rembiszewska, Dorota Krystyna
Siatkowski, Janusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1375729.pdf
Data publikacji:: 2018
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:: Polish-East Slavic language contact
linguistic borderland
Polish dialects
dialects of Ukrainian outside Ukraine
kontakty językowe polsko-wschodniosłowiańskie
pogranicze językowe
gwary polskie
gwary ukraińskie poza Ukrainą
Opis:: Artykuł podejmuje kwestię interferencji w obrębie języków słowiańskich na przykładzie dwujęzycznej wsi Choroszczynka w powiecie bialskim, woj. lubelskie. Przedstawienie całości materiału z dwóch kwestionariuszy do Ogólnosłowiańskiego atlasu językowego – polskiego i ukraińskiego daje możliwość nie tylko uchwycenia osobliwości gramatycznych i leksykalnych obu zestawień przypisanych do poszczególnych gwar, ale także pokazuje nierzetelność eksploratorek prowadzących badania terenowe. W konsekwencji wpłynęło to na niezgodną z rzeczywistością interpretację faktów gwarowych zobrazowanych na mapach OLA.
Źródło:: Rocznik Slawistyczny; 2018, 67; 55-102
0080-3588
Pojawia się w:: Rocznik Slawistyczny
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:: Codzienny język mieszkańców Bydgoszczy zapisany w tekstach literackich
Autorzy:: Dyszak, Andrzej S.
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/611399.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: Polish dialects
city dialect
Bygdoszcz dialect
odmiany polszczyzny
gwara miejska
gwara bydgoska
Opis:: On the map of territorial diversity of Polish, big cities are characterised by the language used by their inhabitants: the city dialects. A valuable quasi-literary source of Bydgoszcz city dialect is Zbigniew Raszewski’s Pamiętnik gapia [‘Onlooker’s diary’]. The richest inventory of Bydgoszcz lexical stock is Jerzy SulimaKamiński’s trilogy Most Królowej Jadwigi [‘Queen Jadwiga Bridge’]. Other important sources include the novels Obóz Wszystkich Świętych [‘All Saints’ Camp’] by Tadeusz Nowakowski and Kamienny bruk [‘Stone Paving’] by Wiesław Rogowski. In the Bygdoszcz city dialect, apart from lexical phenomena, one can also identify occasional inflectional and phonetic peculiarities, as well as syntactic constructions of the type ‘have’ + accusativus cum infinitivo or ‘be … years old’. The author of “Queen Jadwiga Bridge” uses – as a linguistic building stock – the city dialect that he knows from his home, so that one can assume that it faithfully represents the authentic language Bydgoszcz inhabitants. The Bydgoszcz dialect exhibits similarities with the Poznań dialect because of their locations (both lie within the boundaries of the Great Polish dialectal area) and a common history of Germanisation.
Wyróżnikiem wielkich miast jest język, jakim posługują się na co dzień ich mieszkańcy, nazywany gwarą miejską. Cennym źródłem gwary bydgoskiej, choć nie stricte literackim, jest Pamiętnik gapia Zbigniewa Raszewskiego. Największy zapisany zasób leksyki bydgoskiej zawiera trylogia Jerzego SulimyKamińskiego pt. Most Królowej Jadwigi. Poza tym wymienić trzeba m.in. powieści: Obóz Wszystkich Świętych Tadeusza Nowakowskiego i Kamienny bruk Wiesława Rogowskiego. W gwarze bydgoskiej, obok zjawisk leksykalnych, występują nieliczne zjawiska fleksyjne i fonetyczne oraz konstrukcje składniowe typu mieć plus accusativus cum infinitivo oraz być x lat starym. Autor Mostu Królowej Jadwigi używa – jako tworzywa językowego – gwary bydgoskiej, znanej mu z rodzinnego domu, więc można uznać, że język, jakim posługują się bohaterowie i narrator tej powieści, to język autentycznych mieszkańców Bydgoszczy. Gwara bydgoska wykazuje wspólnotę cech z gwarą miejską Poznania. Wpływ na to mają: położenie obu miast (dialekt wielkopolski) i ich historia (germanizacja).
Źródło:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2019, 31
0860-8032
Pojawia się w:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:: Litewska leksykografia gwarowa z przełomu XX i XXI wieku (na tle wybranych polskich słowników regionalnych)
Lithuanian Dialect Lexicography at the Turn of the Twenty-First Century (against the Background of Selected Polish Regional Dictionaries)
Autorzy:: Sakalauskienė, Vilija
Sawaniewska-Mochowa, Zofia
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/38455509.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:: turn of the 21st century
leksykografia gwarowa i regionalna
gwary litewskie
gwary polskie
przełom XX i XXI wieku
ujęcie porównawcze
dialect and regional lexicography
Lithuanian dialects
Polish dialects
comparative approach
Opis:: The aim of this co-authored article is to provide an overview of contemporary Lithuanian dialect dictionaries in terms of their macro- and microstructure as compared to the concepts of description applied in selected recently published Polish regional dictionaries. The study considers the following issues in a comparative perspective: The range of entries (integral or differential, with selection made by lexicographers according to the adopted criteria). The arrangement of entries (alphabetical, alphabetical-cluster, thematic). The form of headwords (single- or multi-word). The way of defining the meaning (descriptive, synonymic, referential). The choice of textual illustrations and their notation. The use of grammatical information and the level of its complexity. The use of lexical maps and other visuals complementing the content of the definitions of headwords. As discussed, the comparison reveals significant similarities between the concepts of constructing Lithuanian and Polish dialect dictionaries. In both cases lexicographers compile integral dictionaries, which document the entire spoken language of the inhabitants of a given village or area, as well as differentia dictionaries, which focus on dialectal vocabulary. Although there is a preference for the alphabetical arrangement of entries, Polish dialect lexicographers have made some very successful attempts to compile thematic dictionaries (e.g. the ten-volume Dialect Dictionary of the Lublin Region (Słownik gwar Lubelszczyzny)). There are no dictionaries with this type of structure in Lithuanian lexicography. Lithuanian dialect lexicographic practice is strongly influenced by the pattern of description used in the Academic Dictionary of Lithuanian (Lietuvių kalbos žodynas). This tradition is also the source of the mixed alphabetical-cluster arrangement of entries and the single-word form of the headwords, which are followed by phrases. On the other hand, the ways of defining the meaning in the Polish and Lithuanian dictionaries under discussion are very similar. One novelty in Polish dialect lexicography as compared to the Lithuanian dictionaries is the practice of listing phraseologisms and verbal aspect pairs, or even triads, as separate entries. The use of grammatical terminology is not at the same level of complexity. The Lithuanian dictionaries include extensive grammatical information, unlike most of the Polish ones, where it is rather selective, apart from those compiled by Józef Kąś, which contain a full range of such data. The Latin grammatical terminology used in the Lithuanian dictionaries may be difficult to understand for non-linguists. The same applies to quotations illustrating the use of particular lexical items: they are provided in a full phonetic form, including the stress marking. In the case of Polish regional dictionaries, the tradition of such notation has been abandoned in favour of semi-phonetic, simplified spelling in order to make them more accessible to non-specialists. One new feature in Polish dialect lexicography which is worth noting is the visual component: in some dictionaries the definitions of headwords come with lexical maps (e.g. A Dialect Dictionary of the Lublin Region) and illustrations (e.g. the dictionaries compiled by Józef Kąś, which feature visuals of ethnographic value).
Celem tego współautorskiego artykułu jest przegląd współczesnych litewskich słowników gwarowych z punktu widzenia ich makro- i mikrostruktury w komparacji z koncepcjami opisu zastosowanego w wybranych najnowszych polskich słownikach regionalnych. Przedmiotem porównania były następujące zagadnienia szczegółowe: Zasób haseł (pełny czy dyferencyjny, dokonywany przez leksykografów według ustalonych kryteriów). Układ haseł (alfabetyczny, alfabetyczno-gniazdowy, tematyczny). Postać hasła (jedno- czy wielowyrazowa). Sposób definiowania haseł (opisowy, synonimiczny, za pomocą odsyłaczy). Dobór ilustracji tekstowych i sposób ich zapisu. Zakres wykorzystania danych gramatycznych w opisie haseł. Wprowadzanie map leksykalnych i materiałów ikonograficznych uzupełniających treść definicji leksemów hasłowych o aspekt wizualny. Ujęcie porównawcze ukazało istotne zbieżności między koncepcjami konstruowania litewskich i polskich słowników gwarowych. W praktyce leksykograficznej litewskiej i polskiej mieszczą się zarówno słowniki pełne, dokumentujące całościowo mowę mieszkańców konkretnej wsi lub danego areału, jak i dyferencyjne, skupione na słownictwie gwarowym. Preferowany przez leksykografów jest alfabetyczny układ haseł, ale na gruncie polskiej leksykografii gwarowej są bardzo udane próby opracowania słownika tematycznego (10-tomowy Słownik gwar Lubelszczyzny). Słowników z takim układem w leksykografii litewskiej brakuje. Na sposobie opracowania litewskich słowników gwarowych mocno zaważyła metoda opisu stosowana w Słowniku języka litewskiego (Lietuvių kalbos žodynas). Z tej tradycji czerpany jest wzorzec układu alfabetyczno-gniazdowego i utrzymanie jednowyrazowej postaci hasła głównego, a dopiero w dalszej kolejności podawanie związków wyrazowych. Natomiast sposoby definiowania znaczeń w słownikach polskich i litewskich są bardzo zbliżone. Nowością w polskiej leksykografii gwarowej w stosunku do słowników litewskich jest traktowanie jako odrębnych haseł frazeologizmów oraz czasownikowych par aspektowych, a nawet triad. Nasycenie słowników gwarowych terminologią gramatyczną jest różne. Słowniki litewskie mają bogaty zasób tych danych, pełne informacje w sposób usystematyzowany podawane są w leksykonach opracowanych przez Józefa Kąsia, w innych polskich słownikach – wybiórczo. W litewskich słownikach gwarowych stosowana jest łacińska terminologia gramatyczna, co z perspektywy niejęzykoznawcy może być trudne w odbiorze. Podobnie jak zapisywanie cytatów gwarowych, ilustrujących użycia leksemów hasłowych, w pełnej postaci fonetycznej, z zaznaczeniem akcentów. W polskich słownikach regionalnych odchodzi się od tradycji takiego zapisu na rzecz pisowni półfonetycznej, uproszczonej, by ułatwić korzystanie z nich niespecjalistom. Cenną nowością w polskiej leksykografii regionalnej jest uzupełnianie definicji haseł mapami językowymi (Słownik gwar Lubelszczyzny) oraz ilustracjami (bogatą ikonografią o walorach etnograficznych wyróżniają się zwłaszcza słowniki opracowane przez Józefa Kąsia).
Źródło:: Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:: Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:: Z problematyki zmian w obrębie słownictwa ekspresywnego — przypadek szturmaka
Concerning the changes in expressive vocabulary — the case of szturmak
Autorzy:: Kucharzyk, Renata
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/475487.pdf
Data publikacji:: 2014
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
Tematy:: ekspresywizmy osobowe
polszczyzna potoczna
Internet
gwary polskie
personal expressivisms
colloquial Polish language
Polish dialects
Opis:: Niniejszy artykuł podejmuje zagadnienie obecności gwaryzmów w obrębie potocznego słownictwa ekspresywnego. Rozważania są prowadzone na podstawie wyrazu szturmak i jego dwóch wariantów fonetycznych szturmok i śturmok. Analiza tekstów zamieszczonych w Internecie pokazuje, że w miejsce notowanego w starszych słownikach polszczyzny ogólnej szturmaka, będącego ekspresywnym, pejoratywnym określeniem kobiety, wchodzą dwa jego gwarowe warianty, wykazujące określone różnice zarówno fonetyczne, jak i semantyczne. Jak się okazuje, gwary ludowe wciąż wpływają na kształt języka ogólnego, przede wszystkim w jego potocznej odmianie, a szczególnie dobrze adaptuje się w polszczyźnie potocznej gwarowa leksyka ekspresywna. Utrwalone w wyrazach właściwości fonetyki gwarowej zwiększają ekspresywność wyrazów, co powoduje, że często te jednostki stają się tworzywem wypowiedzi potocznych.
This article concerns the existence of local dialect elements within the colloquial expressive vocabulary. The consideration is carried out on the basis of the word szturmak and its two phonetic variants: szturmok and śturmok. The analysis of texts found in the Internet shows that the word szturmak, which appears in older dictionaries of general Polish language and is an expressive, pejorative term describing a woman, has been replaced by the two local dialect variants that reveal specific differences both in terms of phonetics and semantics. It turns out that folk dialects still influence the shape of the general language and especially its colloquial version, in which expressive lexis of local dialects adapts particularly well. The properties of local dialect phonetics that are preserved in particular terms increase the expressiveness of words, as a result of which they often become the basis on which many colloquialisms are created.
Źródło:: Socjolingwistyka; 2014, 28; 203-214
0208-6808
Pojawia się w:: Socjolingwistyka
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:: Kulturemy gwarowe, polskie i słowiańskie – zarys problematyki
Autorzy:: Rak, Maciej
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/34615015.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:: culturemes
ethnolinguistics
Polish dialects
Polish language
Slavic
kulturem
etnolingwistyka
gwary polskie
język polski
Słowiańszczyzna
Opis:: We wstępnej części artykułu przybliżono polskie prace dotyczące kulturemów i wskazano procedurę badawczą umożliwiającą typowanie tych jednostek etnolingwistycznych. W pierwszej części jako kulturemy gwarowe wskazano: robotę, ziymię, biydę, głód, ślebodę, honór, krzyz, Pana Boga, Pana Jezusa, Matkę Boską, ksiyndza, pana, gorzáłkę i chlyb. Do kulturemów ogólnopolskich zaliczono: Pana Boga, Pana Jezusa, Matkę Boską, krzyż, pracę, honor, bohaterstwo, odwagę, prawość, wolność, Polskę, Wisłę, Częstochowę, Kraków, Warszawę, biedę, chleb i wódkę. Jeśli idzie o kulturemy słowiańskie, to jest to zasób najuboższy: Pan Bóg, Pan Jezus, Matka Boska, krzyż, praca, wolność, honor, chleb, Słowianin i wódka.
This article surveys Polish publications on culturemes and discusses the research procedure for identifying them. The following units have been recognized as dialectal culturemes: robota ‘work’, ziymia ‘earth’, biyda ‘poverty’, głód ‘hunger’, śleboda ‘freedom’, honór ‘honour’, krzyz ‘cross’, Pán Bóg ‘God’, Pán Jezus ‘Lord Jesus’, Matka Boská ‘Mother of God’, ksiondz ‘priest; father’, pán ‘lord, master’, gorzáłka ‘vodka’, and chlyb ‘bread’. Polish culturemes include: Pan Bóg ‘God’, Pan Jezus ‘Lord Jesus’, Matka Boska ‘Mother of God’, krzyż ‘cross’, praca ‘work’, honor ‘honour’, bohaterstwo ‘heroism’, odwaga ‘courage’, prawość ‘righteousness’, wolność 'freedom', Polska ‘Poland’, Wisła ‘the Vistula river’, Częstochowa ‘the city of Częstochowa’, Kraków ‘the city of Cracow’, Warszawa ‘the city of Warsaw’, bieda ‘poverty’, chleb ‘bread’, and wódka ‘vodka’. Slavic culturemes are the least numerous: Pan Bóg, Pan Jezus, Matka Boska, krzyż, praca, wolność, honor, chleb, Słowianin ‘Slav’ and wódka.
Źródło:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 25-37
0860-8032
Pojawia się w:: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:: O potrzebie opracowania dziejów kresowej polszczyzny nowogródzkiej
On the need to write a history of the Polish dialect of Nowogródek
Autorzy:: Lewaszkiewicz, Tadeusz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/39782863.pdf
Data publikacji:: 2023
Wydawca:: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:: history of the Polish language
North Borderland and Novogrudok
Polish dialects
language of Adam Mickiewicz
Opis:: The Polish dialect of Novogrudok is one of the variations that make up the North Borderlands Polish language, next to the Vilnius and Kaunas dialects, to name just two. A detailed study of this regional historical Polish dialect is important because of the history of the Polish language spoken in the North Borderland, and primarily due to the possible enrichment of the knowledge of the language used by Adam Mickiewicz. The article contains the names of authors and titles of 16th to 19th century works that might be useful in writing the history of the Polish dialect spoken in Novogrudok.
Źródło:: Slavia Occidentalis; 2023, 80/1; 119-129
0081-0002
Pojawia się w:: Slavia Occidentalis
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:: „Babiniec” i „chłopiniec” w gwarach i polszczyźnie ogólnej
‟Babiniec” and ‟chłopiniec” in dialects and general Polish
Autorzy:: Karaś, Halina
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2154371.pdf
Data publikacji:: 2022-12
Wydawca:: Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
Tematy:: leksykografia
gwary polskie
dzieje wyrazów babiniec
chłopiniec
lexicography
Polish dialects
history of Polish words babiniec
Opis:: Celem niniejszego artykułu jest omówienie dwóch wyrazów analogicznie zbudowanych słowotwórczo 'babiniec' i 'chłopiniec' funkcjonujących w różnych znaczeniach w gwarach i we współczesnej polszczyźnie ogólnej. Przedstawione zostały dzieje obu wyrazów, ich zasięg terytorialny, stopień ich udokumentowania leksykograficznego, ich znaczenia oraz rozwój w różnych odmianach polszczyzny (gwarowej i ogólnej).
The aim of this article is to discuss two analogically constructed words "babiniec" and "chłopiniec" functioning with different meanings in dialects and in contemporary general Polish. The history of both words is presented, their territorial range, the degree of their lexicographic documentation, their meanings and development in various varieties of the Polishlanguage (dialects and general Polish).
Źródło:: Studia Elbląskie; 2022, 23; 87-100
1507-9058
Pojawia się w:: Studia Elbląskie
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "Dialects" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język