- Tytuł:
-
Kancjonał pełen nut — repertuar pieśni kancjonałów benedyktynek staniąteckich
A Hymnbook Full of Notes. The Repertoire of Songs in the Hymnbooks of Benedictine Nuns of Staniątki - Autorzy:
- Konik, Marcin
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/585180.pdf
- Data publikacji:
- 2016
- Wydawca:
- Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
- Tematy:
-
analiza skomputeryzowana
Humdrum Toolkit
kancjonał
benedyktynki
pieśn religijna
computer-assisted analysis
hymnbook
Benedictines
religious song - Opis:
-
Repertuar kancjonałów benedyktynek z Opactwa św. Wojciecha w Staniątkach od lat skupia zainteresowanie badaczy — w szczególności muzykologów, ale także językoznawców, historyków liturgii. Klasztor ten, położony w okolicach Krakowa, jest najstarszym żeńskim klasztorem benedyktyńskim na ziemiach polskich. Zgodnie z tradycją został ufundowany w 1216 r. W artykule niniejszym zajmuję się charakterystyką repertuaru kancjonału „E” z 1705 r., z wykorzystaniem metod skomputeryzowanej analizy muzycznej. Starałem się zbadać, czy można podjąć próbę zbliżonego datowania repertuaru na podstawie skomputeryzowanej analizy wybranych elementów kompozycji. Moim roboczym założeniem było przyjęcie, że kancjonał „E” ze Staniątek zawiera zasadniczo repertuar starszy, niż kancjonał „L 1642” z Sandomierza. Pierwszy z aspektów, jaki wziąłem pod uwagę, był sposób prowadzenia głosów. Okazało się, że brak bardzo wyraźnych różnic pomiędzy obydwoma źródłami rozpatrywanymi globalnie, choć zastanawiająca była większa ilość repetycji dźwięków w „L 1642”. Także analiza zawartości interwałów melodycznych głosu basowego raczej zbliżała kancjonał „E” do wcześniejszego repertuaru (m.in. Psalmów Mikołaja Gomółki). Tymczasem analiza interwałów harmonicznych zdawała się wskazywać raczej na rozbieżności pomiędzy kancjonałem „E” a twórczością Gomółki, sytuując kancjonał „L 1642” pośrodku. Próba przyjrzenia się zakresom głosów wokalnych okazała się mało konkluzywna. Od razu przypomnę, że wynika to z samej specyfiki repertuaru kopiowanego (a czasem tworzonego) dla klasztorów żeńskich. Kolejnym krokiem było zbadanie obecności kwint równoległych w opracowaniach. Okazało się, że w kancjonale „E” odsetek utworów całkowicie wolnych od równoległości jest nieco mniejszy, przy jednoczesnej ilościowej przewadze kwint równoległych w „L 1642”. W tym ostatnim kancjonale jest po prostu grupa utworów, w których jest nagromadzenie takich współbrzmień. Interesujące wnioski przyniosła analiza wartości rytmicznych. Okazało się, że kancjonał „L 1642” reprezentuje wyraźnie bardziej zachowawczy typ pod tym względem. Ostatnim wziętym pod uwagę aspektem, była struktura badanych utworów. Pod tym względem repertuar pieśni ze Staniątek [„E”] wydaje się bardziej różnorodny i — generalnie — ciekawszy.
The repertoire of the hymnbooks of Benedictine nuns from St Adalbert’s Monastery in Staniątki has been an object of research for years, particularly on the part of musicologists, but also on the part of linguists or historians of liturgy. The monastery, located near Cracow, is the seat of the oldest Benedictine nunnery on the Polish lands. The tradition has it that it was founded in 1216. The collection of hymnbooks of Staniątki covers fifteen manuscripts, traditionally marked by letters from A to P. In the present article, I characterized the repertoire of the hymnbook “E” from 1705, with the use of a method of computerized musical analysis. In the present article, I tried to examine whether it is possible to attempt any approximated dating of the repertoire on the basis of a computerized analysis of the compositions’ selected elements. My working assumption was that the hymnbook “E” of Staniątki contains essentially older repertoire than the hymnbook “L 1642” of Sandomierz. Has this assumption been positively verified? The first of the aspects that I took into account is the manner in which the parts are led. It turned out that there is no distinct difference between both sources considered globally although the bigger amount of sound imitations in “L 1642” is symptomatic. Also an analysis of the contents of the melodic intervals of the bass part positioned the hymnbook “E” closer to the earlier repertoire (e. g. Mikołaj Gomółka’s Psalms). Meanwhile, an analysis of the harmonic intervals seemed rather to indicate discrepancies between the hymnbook “E” and the work of Gomółka, positioning the hymnbook “L 1642” in the middle. The attempt to analyse the ranges of the vocal parts was hardly conclusive. Let me remind that this is due to the specific nature of the copied (and sometimes created) repertoire for nunneries. The next step was to analyse the presence of parallel fifths in the specific editions. It turned out that in the hymnbook “E” the percentage of pieces totally free of parallels is slightly smaller, and is accompanied by a quantitative predominance of parallel fifths in “L 1642”. In the latter, it is simply a group of pieces in which there is an accumulation of such consonances. Interesting conclusions were drawn on the basis of the analysis of rhythmic values. It turned out that the hymnbook “L 1642” is far more conservative in this respect. The final considered aspect was the structure of the examined pieces. In this respect, the repertoire of the hymns of Staniątki [“E”] seems more diversified and — generally — more interesting. - Źródło:
-
Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars; 2016, 22, 48; 525-539
1234-4214 - Pojawia się w:
- Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł