Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "David" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-12 z 12
    Tytuł:
    Materia i przyczynowość - konkrety czy uniwersalia?
    Matter and causality - concretes or universals?
    Autorzy:
    Heller, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/691314.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Copernicus Center Press
    Tematy:
    philosophy
    matter
    causality
    concretes
    universals
    David Hume
    Opis:
    Humean doctrine on causality is well known. Since all our knowledge comes from experience, we are able to know that “B follows A” (B propter A) but not that “B is caused by A” (B propter A). All the rest comes from our mental habits. If we limit ourselves only to sensual experience, nothing more can be claimed on causality. However, such a strategy is very far away from what is done in physics. We cannot forget about mathematical structures physics employs for modeling the world. And there are mathematical structures that model what is transparent for sensual perceptions but what is essential for causal interaction. This is also true as far as the Newtonian physics was concerned but to see this more sophisticated philosophy of physics is needed than that Hume had at his disposal. In contemporary physics, causal interactions, as modeled by mathematics, can be drastically different from our everyday imaginations. For instance, causally related events can be space-like separated.
    Źródło:
    Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2011, 48; 33-45
    0867-8286
    2451-0602
    Pojawia się w:
    Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Racje wewnętrzne i zewnętrzne
    Internal and external reasons
    Autorzy:
    Williams, Bernard
    Żuradzki, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/488221.pdf
    Data publikacji:
    2019-03-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Bernard Williams
    normatywność
    racje działania
    internalizm
    David Hume
    normativity
    reasons for action
    internalism
    Opis:
    Artykuł, opublikowany po raz pierwszy w 1979 r., jest jednym z najczęściej cytowanych tekstów filozoficznych z drugiej połowy XX wieku. Tekst Bernarda Williamsa zainicjował kilka ważnych debat, toczących się do dziś w etyce i filozofii działania. Zaproponowana przez niego interpretacja pojęcia racji działania jest, z jednej strony, niezwykle wpływowa, ale z drugiej bardzo niejednoznaczna i często krytykowana. Williams broni stanowiska, które z czasem zaczęto określać jako internalizm racji: pewne względy są racjami działania dla danego podmiotu tylko wtedy, gdy mają ścisły związek z „subiektywnym układem motywacyjnym” tego podmiotu, czyli z jakimiś aspektami jego psychiki, charakteru, celów, pragnień, planów, relacji z innymi itd. Stwierdzenie, że ktoś ma rację, by coś zrobić (a jeśli uznajemy, że jest to racja przeważająca — to, że powinien to coś zrobić), znaczy więc wedle tego stanowiska tyle, że ten ktoś jest w stanie być motywowany, by to coś zrobić. W przeciwieństwie do tego stanowisko określane obecnie jako eksternalizm racji głosi, że pewne względy mogą być racjami działania dla danego podmiotu także wtedy, gdy odwołują się do niezależnych od jego układu motywacyjnego własności świata. Williams wychodzi od modelu działania nawiązującego do koncepcji Hume’owskiej, następnie przedstawia jego bardziej rozbudowaną wersję, omawia rolę namysłu, naturę potrzeb, a także przedstawia argument za internalizmem racji, określany jako argument z wyjaśniania działania. Głosi on, że nawet gdyby istniały zewnętrzne racje działania, niezwiązane z subiektywnym układem motywacyjnym danego podmiotu, to odwołanie się do nich nie byłoby w stanie wyjaśnić, dlaczego dany podmiot postąpił tak, a nie inaczej, gdyż „nic nie jest w stanie wyjaśnić (zamierzonych) działań podmiotu za wyjątkiem czegoś, co motywuje go działania”. Rozważania na temat tego argumentu są dla Williamsa okazją m.in. do przedstawienia własnej interpretacji głośnej tezy Davida Hume’a, głoszącej, że rozum nie może być źródłem motywacji do działania.
    The paper, originally published in 1979, is one of the most cited philosophical texts written in the second half of the 20th century and initiated a series of important discussions in ethics and the philosophy of action that continue to be of relevance in the present. Bernard Williams’ interpretation of the concept of internal reasons is, on the one hand, extraordinarily influential but very ambiguous and highly criticized on the other. Williams defends the view that was later termed reasons internalism: some considerations are reasons for actions for an agent only if they are closely linked with “the subjective motivational set” of an agent, i.e. with some aspects of his psyche, character, aims, desires, projects, relations with other etc. According to this view, saying that an agent has a reason to do something (or if one thinks that this is a prevailing reason — that an agent ought to do something) means that the agent could be motivated to do it. In contrast, reasons externalism claims that some considerations may be reasons for action for an agent, even if they refer to some things independent of his motivation set. Williams starts with the simplified Humean model of motivation, then builds on it a more adequate model, he discusses the role of deliberation, the nature of needs, and then he presents an argument for reasons internalism. The argument from explanation claims that even if there existed external reasons for action unconnected with a subjective motivation set of an agent, appealing to them could not explain why an agent acts in such a way, because “nothing can explain an agent’s (intentional) actions except something that motivates him so to act.” The discussion around this argument gives Williams the opportunity to present his own interpretation of the well-known thesis by David Hume that reason cannot give rise to a motivation for action.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2019, 67, 1; 231-246
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Of British Representational Practices in the Age of Capitalism/Territorialism (1743-1776)
    O brytyjskich praktykach przedstawieniowych w epoce kapitalizmu/terytorializmu (1748–1776)
    Autorzy:
    Kobialka, Michal
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32083644.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    handel
    historia
    archiwum
    historiografia
    David Hume
    Adam Smith
    «Nabob»
    commerce
    history
    archive
    historiography
    Opis:
    The issue addressed in this essay is how the notion of history was altered by the embedding of commerce into the discursive field of eighteenth-century Britain. Even though current eighteenth-century, and Enlightenment, studies draw attention to historiographic questions challenging traditional modes of periodization, the methods by which we acquire and organize knowledge, or the extent to which accounts of the eighteenth century have been driven by the imperatives of the times, this project argues that one historiographic issue that has been significantly underplayed is a different concept of history produced in eighteenth-century Britain by the fundamental operation of mercantile society, its logic of exchange, and the predominance of trade within it. David Hume and Adam Smith’s historiographic trajectory was obscured (and, ultimately, eliminated) by the scientific or materialist notion of history advanced in nineteenth-century historiography.
    Przedmiotem refleksji w artykule jest zmiana rozumienia pojęcia historii, którą spowodowało włączenie handlu w pole dyskursywne w osiemnastowiecznej Wielkiej Brytanii. Chociaż we współczesnych badaniach nad XVIII wiekiem i oświeceniem stawia się historiograficzne pytania o zasadność tradycyjnych sposobów periodyzacji, o metody, za pomocą których zdobywamy i organizujemy wiedzę, a także o wpływ, jaki na relacje o XVIII wieku miały sposoby myślenia dominujące w różnych czasach, autor dowodzi, że jedną z kwestii historiograficznych, która pozostaje znacząco niedoceniona, jest nowa koncepcja historii wytworzona w osiemnastowiecznej Wielkiej Brytanii. Koncepcja ta powstała w ścisłym związku z zasadami funkcjonowania społeczeństwa kupieckiego i charakterystyczną dla merkantylizmu logiką wymiany i dominacją handlu. Historiograficzna trajektoria Davida Hume’a i Adama Smitha została jednak przesłonięta (i ostatecznie wyeliminowana) przez naukową i materialistyczną koncepcję historii, która rozwinęła się w dziewiętnastowiecznej historiografii.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2021, 70, 4; 41-59
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ludzki rozum i afektywność - stanowiska Johna Locke'a i Davida Hume'a
    Autorzy:
    Grzeliński, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/643872.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    John Locke
    Shaftesbury
    David Hume
    understanding
    reason
    Gefühle
    Anreiz
    passions
    affections
    uczucia
    pobudzenia
    Opis:
    Der Artikel rekonstruiert den Wechsel in der Auffassung des Verstandes, der sich im Entwurf von David Hume gegenüber dem früheren Standpunkt von John Locke vollzogen hat. Der Urheber des neuen Standpunktes, der die Rolle der menschlichen Affektivität betonte, war historisch gesehen Shaftesbury, der auf Hume durch die Vermittlung von Francis Hutcheson einwirkte. Das zweite Ziel des Artikels ist der Vergleich der Standpunkte von Locke und Hume bezüglich der Auffassung von Beziehungen zwischen dem verstandesmässigen und dem affektiven Aspekt der Erfahrung und dem Funktionieren des Geistes. Der antimetaphysische und radikalere Standpunkt von Hume ermöglicht das Aufzeigen von vielfältigen Verbindungen zwischen diesen Aspekten.
    The author elaborates on David Hume’s evolution in the perception of human understanding differing in effect from that represented earlier by John Locke. Historically speaking, it was the 1st Earl of Shaftesbury who came up with the new approach stressing the role of human affectivity. His theory influenced Hume via Francis Hutcheson’s writings. The author also draws a comparison between Locke’s and Hume’s positions on relations between the rational and affective aspects of experience and the functioning of human mind. Hume’s anti-metaphysical and more radical empirical position highlights the diverse relations between the two aspects.
    Artykuł rekonstruuje zmianę w pojmowaniu rozumu, jaka dokonała się w koncepcji Davida Hume’a w porównaniu do wcześniejszego stanowiska prezentowanego przez Johna Locke’a. Ujmując rzecz historycznie, inicjatorem nowego podejścia, akcentującego rolę ludzkiej afektywności był Shaftesbury, oddziałujący na Hume’a za pośrednictwem Francisa Hutchesona. Drugim celem artykułu jest porównanie stanowisk Locke’a i Hume’a odnośnie do pojmowania relacji pomiędzy dwoma rozumowym i afektywnym aspektem doświadczenia oraz funkcjonowania umysłu. Antymetafizyczne i bardziej radykalne stanowisko Hume’a umożliwia na wskazanie różnorakich powiązań pomiędzy tymi aspektami.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2019, 27
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Otvorený vesmír“ ako podmienka možnosti slobody podľa K. R. Poppera
    “Open Universe” as the Condition for the Possibility of Freedom According to Karl R. Popper
    Autorzy:
    Karaba, Miroslav
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1369149.pdf
    Data publikacji:
    2020-11-10
    Wydawca:
    Akademia Katolicka w Warszawie
    Tematy:
    wolność
    wolna wola
    determinizm
    nieokreśloność
    Karl Popper
    David Hume
    freedom
    free will
    determinism
    indeterminacy
    Opis:
    In analysing the problem of freedom and free will, Popper concluded that we need something in order to understand rational human behaviour that is by its very nature between total chance and complete determinism. In this article, we state that Popper has in fact not produced any evidence in favour of human freedom. Rather, his arguments are based on an attempt to avert a situation which he finds unacceptable. The openness of the physical world involves only that this world is not entirely determined by its own laws or causes. In the world of mental entities, however, there may be certain phenomena that affect our behaviour, so even though we are not physically determined, we could be mentally determined. Popper’s effort to promote indeterminism and the consequent possibility of human freedom do not seem to be based on evidence, but rather on the belief that without freedom of choice our situation would be merely a tragic farce. That is why Popper ultimately turns to moral motives in his defence of human freedom.
    Analizując problem wolności i wolnej woli, Popper dostrzegał, że w celu zrozumienia racjonalnego ludzkiego postępowania potrzeba czegoś, co będzie pośrodku między czystym przypadkiem a absolutnym determinizmem. W artykule autor wykazuje, że Popper nie wnosi nowych treści, które wyjaśniałyby problem ludzkiej wolności. Argumenty Poppera to są czyste założenia, dzięki którym pragnie on niejako oddalić trudny do rozwiązania problem. Otwartość w sobie natury otaczającego nas świata ukazuje również, że nie jest on kompletnie zdeterminowany swoimi wewnętrznymi prawami czy przyczynami. W świecie bytów rozumnych mogą zaistnieć zjawiska mające wpływ na nasze postępowanie i determinować nas mentalnie nawet wtedy, kiedy fizycznie jesteśmy wolni od przymusu. Wydaje się, że Popper wypowiada się za indeterminizmem, gdyż dostrzega w tym możliwość wykazania ludzkiej wolności. Jednak taki argument nie ma żadnych podstaw, a jedynie przeświadczenie, że bez prawdziwie wolnych decyzji ludzka egzystencja byłaby tragiczną farsą. I tak, w obronie ludzkiej wolności, Popper powraca ostatecznie do racji moralnych.
    Źródło:
    Studia Bobolanum; 2020, 31, 1; 233-251
    1642-5650
    2720-1686
    Pojawia się w:
    Studia Bobolanum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dlaczego Popper nie był kryptoindukcjonistą
    Autorzy:
    Sajdek, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/429115.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Karl Popper
    David Hume
    Rudolf Carnap
    John Watkins
    induction
    verisimilitude
    truthlikeness
    probability
    corroboration
    confirmation
    scepticism
    Opis:
    The article is an attempt to answer the question whether the result of the connection between corroboration and verisimilitude is an inductive element in the Popperian methodology. For this purpose the essay collates Karl Popper’s view with David Hume’s scepticism and inductionism of Rudolf Carnap. Further on the paper analizes the compromising”(for inductionism and critical falsificationism) proposition of Evaldas Nekraˇsas. The article also contains a presentation of Imre Lakatos’ allegation of Popper’s scepticism and the accusation of inductionism as formulated by John Watkins. The study of the disputes between the philosophers leads to the conclusion that the critical views are baseless. The final hypothesis is that these are not the right ways of proving the allegations of crypto-inductionism.
    Źródło:
    Semina Scientiarum; 2012, 11
    1644-3365
    Pojawia się w:
    Semina Scientiarum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    THE COMMON SENSE AMERICAN REPUBLIC: THE POLITICAL PHILOSOPHY OF JAMES WILSON (1742–1798)
    Autorzy:
    Bayer, Roberta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/507620.pdf
    Data publikacji:
    2015-09-30
    Wydawca:
    International Étienne Gilson Society
    Tematy:
    natural law
    Étienne Gilson
    constitution
    James Wilson
    William Blackstone
    Alasdair MacIntyre
    John Locke
    Richard Hooker
    David Hume
    skepticism
    liberty
    freedom
    despotism
    Opis:
    James Wilson (1742–1798), lawyer, Justice of the first Supreme Court of the United States, and Constitutional Framer argued, as did Étienne Gilson, that a citizenry who have adopted philosophical skepticism will lose their political freedom, as self-rule requires that citizens be able to reason rightly about the natural law. He advocated a common sense philosophical education in natural law for all lawyers, so that they might know the first principles of moral reasoning.
    Źródło:
    Studia Gilsoniana; 2015, 4, 3; 187-207
    2300-0066
    Pojawia się w:
    Studia Gilsoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Distribution of Power and a Political Change in David Hume’s Poltical Theory
    Dystrybucja władzy i zmiana polityczna w teorii polityki Davida Hume’a
    Autorzy:
    Perlikowski, Łukasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2193960.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    David Hume
    political theory
    stability
    distribution of power
    political regime
    change
    rationality
    teoria polityki
    stabilność
    dystrybucja władzy
    reżim polityczny
    zmiana
    racjonalność
    Opis:
    In this paper I would like to present an interpretation of David Hume’s political theory. Therefore, a method of investigation can be recognized as hermeneutical one. Main threads which I would like to emphasize are: concept of stability, distribution of power, role of an opinion in political dimension and a conservative attitude toward a change. I claim that important lesson for political science can be taken from his theory. Generally speaking, this lesson consists in refusing the so-called political regime fetishism and focusing on the relevant issues of social stability. These issues are strictly determined by the opinions, hence the proper subject-matter of political science is identified with them. As one of the conclusions I propose a thesis that politics is, and ought only to be slave of opinions, what is an allusion to a famous sentence from A Treatise of Human Nature that the reason is, and ought only to be the slave of the passions.
    W tekście prezentuję interpretację teorii polityki autorstwa Davida Hume’a. Stąd metodę dociekań można określić jako hermeneutyczną. Główne wątki, które podkreślam w toku wywodu to: pojęcie stabilności, dystrybucja władzy, rola opinii w wymiarze politycznym i konserwatywna postawa wobec zmiany. Twierdzę, że z teorii Hume’a można wyciągnąć ważną lekcję dla nauk o polityce. Ogólnie rzecz biorąc, lekcja ta polega na odrzucenia tak zwanego fetyszyzmu ustroju politycznego i skupieniu się na relewantnych sprawach związanych ze stabilnością społeczną. Kwestie te są ściśle determinowane przez opinie, stąd właściwym przedmiotem nauk o polityce powinny być właśnie one. Jako jeden z wniosków proponuję twierdzenie, że polityka jest, i powinna być tylko niewolnikiem opinii, co stanowi aluzję do słynnego zdania z Traktatu o naturze ludzkiej, że rozum jest, i powinien być tylko niewolnikiem emocji.
    Źródło:
    Świat Idei i Polityki; 2019, 18; 195-208
    1643-8442
    Pojawia się w:
    Świat Idei i Polityki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy wolność człowieka jest absolutna? Punkt widzenia liberalizmu klasycznego
    The freedom and its Limits. The Point of View of Classical Liberalism
    Autorzy:
    Jasiński, Karol
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/423138.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    freedom
    liberalism
    value
    Thomas Hobbes
    David Hume
    John Stuart Mill
    John Locke
    Montesquieu
    Jean-Jacques Rousseau
    Alexis de Tocqueville
    wolność
    liberalizm
    wartość
    Opis:
    The paper concerns the idea of freedom and her limits in the thought of the some representatives of classical liberalism. The paper has three parts: 1) freedom as a feature of the personality and her different forms (personal and social, positive and negative); 2) ideas if the English philosophers (T. Hobbes, J. Locke, D. Hume, J.S. Milli); 3) ideas of the French philosophers (Ch. Montesquieu, J.J. Rousseau, A. De Tocqueville). According to this thinkers human freedom is not a absolute value but has many limits (social contract, law, customs, religion and ethics).
    Źródło:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych; 2011, 23; 53-64
    0860-4487
    Pojawia się w:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Did Aquinas Justify the Transition from ‘Is’ to ‘Ought’? by Piotr Lichacz
    Autorzy:
    Kukiela, Kaz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/507552.pdf
    Data publikacji:
    2020-09-30
    Wydawca:
    International Étienne Gilson Society
    Tematy:
    Aristotle
    David Hume
    Moore
    Piotr Lichacz
    Thomas Aquinas
    naturalistic fallacy
    normative
    descriptive
    is/ought
    natural sciences
    anthropology
    ontology
    teleology
    ethics
    Human nature
    Opis:
    This paper is a review of the book: Piotr Lichacz, O.P., Did Aquinas Justify the Transition from ‘Is’ to ‘Ought’? (Warszawa: Instytut Tomistyczny, 2010). According to the author, Lichacz’s book provides a comprehensive analysis of Thomas Aquinas’s anthropological and teleological methodology of philosophy. Consequently, it develops a supervenient and normative characteristic of natural finality onto the description of the human being as discovered in the natural sciences.
    Źródło:
    Studia Gilsoniana; 2020, 9, 3; 495-498
    2300-0066
    Pojawia się w:
    Studia Gilsoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Johann Georg Hamanns Sokratische Denkwürdigkeiten: Eine Auseinandersetzung mit dem Rationalismus der Aufklärung
    Johann Georg Hamannʼs Sokratische Denkwürdigkeiten: A Polemic with Enlightenment Rationalism
    Autorzy:
    Brose, Thomas
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1775233.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-16
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Oświecenie
    Biblia
    nawrócenie
    publiczność
    metakrytyka
    Sokrates
    Immanuel Kant
    David Hume
    Søren Kierkegaard
    filozofia egzystencjalna
    Königsberg/Królewiec
    Enlightenment
    Bible
    conversion
    public
    metacriticism
    Socrates
    existentialism
    Königsberg
    Opis:
    Sokratische Denkwürdigkeiten Johanna Georga Hamanna. Polemika z oświeceniowym racjonalizmem Londyn, 1758 r. – to punkt zwrotny w biografii Johanna Georga Hamanna (1730-1788). To, co się wtedy wydarzyło w stolicy Anglii, ma znaczenie nie tylko dla jego królewieckiego adwersarza Immanuela Kanta. Londyńskie nawrócenie Hamanna czynni go krytykiem „oświeceniowej filozofii religii”. Jego Gedanken über meinen Lebenslauf należy wymienić w jednym szeregu z Confessiones św. Augustyna. Hamann zasługuje na szczególną uwagę w kontekście dyskursu „powrotu do religii” i „nowego ateizmu”. Wykonana przez niego około 1750 r. prekursorska analiza zinstytucjonalizowanej władzy „publiczności” ma wyjątkowe znaczenie, ponieważ podejmuje on próbę łączenia chrześcijańskiego przesłania z nowym rozumieniem rzeczywistości, stając się tym samym inspiracją dla Sørena Kierkegaarda. W osiemnastowiecznych debatach Hamann bronił egzystencji jednostki przed atakiem anonimowych sił. Z punktu widzenia historii duchowości godne odnotowania jest również to, że filozof odniósł się do Hume’owskiej krytyki metafizyki.   London 1758: das ist der Dreh- und Angelpunkt in Johann Georg Hamanns (1730-1788) Biografie. Was sich in der englischen Hauptstadt ereignet, besitzt nicht bloß für Immanuel Kant, seinen Königberger Mitbürger und Antipoden, Bedeutung. Hamanns Londoner Bekehrung macht ihn zum Kritiker der „Religionsphilosophie der Aufklärung“. Seine Gedanken über meinen Lebenslauf sind in einem Atemzug mit Augustinus’ Confessiones zu nennen. Hamann verdient im Diskurs um die „Wiederkehr der Religion“ sowie um einen „Neuen Atheismus“ geschärfte Aufmerksamkeit. Seine Analyse der sich um 1750 institutionalisierenden Macht von „Öffentlichkeit“ besitzt wegweisende Bedeutung. Denn er versucht, die christliche Botschaft in einem neuen Verständnis von Wirklichkeit zur Sprache zu bringen; er wird damit zum Anreger Søren Kierkegaards. Es ist die Existenz des Einzelnen, die Hamann gegenüber der Vereinnahmung durch anonyme Mächte („Man“) in den Debatten des 18. Jahrhunderts verteidigt. Dass sich der Glaubens-Denker dabei auf die Metaphysik-Kritik David Humes bezieht, erweist sich als geistesgeschichtlich folgenreich.
    London, 1758 is a turning point in the life of Johann Georg Hamann (1730-1788). What happened that year in England’s capital was meaningful, and not just for Immanuel Kant, his adversary in Königsberg – Hamann’s London conversion turned him into a critic of the “Enlightenment philosophy of religion”. His Gedanken über meinen Lebenslauf should be considered as analogous to Augustineʼs Confessions. Hamann merits special attention in the context of the discourse of the “return of religion” and “New Atheism.” The groundbreaking analysis of the institutionalised power of “the public” (Öffentlichkeit), which he performed around the year 1750, is of exceptional importance because it attempts to combine the Christian message with a new understanding of reality, thereby becoming a source of inspiration for Søren Kierkegaard. In eighteenth-century debates, Hamann defended the individual’s existence from its appropriation by anonymous forces. From the point of view of the history of spirituality, it is also important to mention the fact that the philosopher referred to Hume’s criticism of metaphysics.
    London 1758: das ist der Dreh- und Angelpunkt in Johann Georg Hamanns (1730-1788) Biografie. Was sich in der englischen Hauptstadt ereignet, besitzt nicht bloß für Immanuel Kant, seinen Königberger Mitbürger und Antipoden, Bedeutung. Hamanns Londoner Bekehrung macht ihn zum Kritiker der „Religionsphilosophie der Aufklärung“. Seine Gedanken über meinen Lebenslauf sind in einem Atemzug mit Augustinus’ Confessiones zu nennen. Hamann verdient im Diskurs um die „Wiederkehr der Religion“ sowie um einen „Neuen Atheismus“ geschärfte Aufmerksamkeit. Seine Analyse der sich um 1750 institutionalisierenden Macht von „Öffentlichkeit“ besitzt wegweisende Bedeutung. Denn er versucht, die christliche Botschaft in einem neuen Verständnis von Wirklichkeit zur Sprache zu bringen; er wird damit zum Anreger Søren Kierkegaards. Es ist die Existenz des Einzelnen, die Hamann gegenüber der Vereinnahmung durch anonyme Mächte („Man“) in den Debatten des 18. Jahrhunderts verteidigt. Dass sich der Glaubens-Denker dabei auf die Metaphysik-Kritik David Humes bezieht, erweist sich als geistesgeschichtlich folgenreich.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 5; 33-46
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Okręt Mandevillea. Rola teistycznej idei projektu i inspiracje filozoficzne w Darwinowskiej wizji doboru naturalnego
    Mandeville’s Ship: Theistic Design and Philosophical Historyin Charles Darwin’s Vision of Natural Selection
    Autorzy:
    Alter, Stephen G.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2082381.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
    Tematy:
    analogia do okrętu
    Bernard Mandeville
    David Hume
    dobór naturalny
    historia spekulatywna
    Karol Darwin
    teologia naturalna
    ship analogy
    natural selection
    conjectural history
    Charles Darwin
    natural theology
    Opis:
    Wiele już napisano na temat retorycznych ilustracji wykorzystanych w O powstawaniu gatunków. Do najbardziej znanych przykładów zalicza się tętniące życiem „zarośnięte zbocze”, rozgałęzione drzewo życia i oczywiście analogię między doborem odbywającym się w stanie udomowienia a tym zachodzącym w stanie natury. Jednakże niewiele się mówi na temat ilustracji odnoszącej się do dzikich i okrętu, pomimo że ma ona istotne znaczenie w pracy Darwina. Na stronach niniejszego teksu przyjrzymy się tej analogii, a zwłaszcza przeanalizujemy jej trzy wzajemnie powiązane aspekty. Po pierwsze, postaram się pokazać, że ilustracja z wykorzystaniem okrętu stanowiła odpowiedź Darwina wobec idei teistycznego „projektu”, która była powszechna wśród Brytyjczyków — idea ta została wyłożona w siedemnastym wieku przez Roberta Boyle’a i Johna Raya, a następnie — w klasycznej już formie — wyrażona przez Williama Paleya na stronach Natural Theology [Teologia naturalna]. Drugim celem tego artkułu będzie wskazanie na źródła, na podstawie których powstała ilustracja Darwina. Jej historia jest złożona i nie ogranicza się jedynie do pobytu na Ziemi Ognistej, który, rzecz jasna, miał istotne znaczenie. Darwinowi w pamięć zapadały również okręty i dzicy, o których nie wiedział zbyt wiele, ale o których czytał po powrocie do Anglii. Szczególnie duże wrażenie wywarły na nim książki Dialogi o religii naturalnej (1779) Davida Hume’a i Bajka o pszczołach (1714) Bernarda Mandeville’a. Pierwszy był autorem klasycznej krytyki idei projektu, drugi zajmował się hipotetycznymi początkami ludzkiej uprzejmości. I chociaż autorzy ci zajmowali się odmiennymi zagadnieniami, to zarówno prace Hume’a, jak i Mandeville’a miały znaczący wpływ na powstanie analogii Darwina. Na koniec, biorąc pod uwagę treść tych książek w perspektywie innych prac, które Darwin czy tał w tamtym okresie, spróbujemy lepiej zrozumieć, w jaki sposób koncepcja doboru naturalne¬go wyparła ideę boskiego projektanta. Nawet jeżeli ten pogląd przedstawia rzeczywisty rozwój wydarzeń, to Darwin dokonał czegoś więcej niż tylko zastąpienia Paleyowskiej idei najwyższego wynalazcy równie mechanistycznym poglądem o doborze naturalnym. Było raczej tak, co postaram się pokazać w najbardziej spekulatywnej części mojej argumentacji, że Darwin postrzegał proces selekcji w kategoriach szczególnego rodzaju narracji, takiej, jaką można znaleźć w osiemnastowiecznej filozofii lub historii „spekulatywnej”. Takie podejście występowało w dziełach wielkich autorów, między innymi Monteskiusza i Rousseau, aczkolwiek najbardziej było rozwinięte w poglądach szkockich myślicieli oświeceniowych. Lektura tekstów szkockich filozofów pokazała Darwinowi, że kumulacja ślepych doświadczeń historycznych może przełożyć się na spontaniczny porządek. A dokonując ekstrapolacji idei społecznych na świat przyrody, dostrzegł, że taki proces mógłby całkiem skutecznie wyeliminować rękę Projektanta. Twierdzę, że wynik rozmyślań Darwina dotyczył czegoś więcej niż tylko ciekawej ilustracji pojawiającej się w ostatnim rozdziale O powstawaniu gatunków. Angielski przyrodnik odwołał się do poglądów szkockich myślicieli dotyczących przeszłości nie tylko po to, aby przedstawić swoją odpowiedź na brytyjską teologię naturalną, ale przede wszystkim po to, aby skonceptualizować swoje podejście.
    Much has been written about the Origin’s rhetorical images, famously including the “entangled bank” teeming with life, the branching tree of organic descent, and of course the analogy between selective animal breeding and evolutionary “selection” in nature. Little attention has been paid, however, to the ship-and-savage illustration, this despite the prominent position it occupies in Darwin’s text. Here we will examine this analogy, focusing on three overlapping aspects. First, I will suggest that the ship image epitomized Darwin's response to the traditional British belief in theistic “design” — an idea set forth by Robert Boyle and John Ray in the seventeenth century, and later given classic expression in William Paley’s Natural Theology. The second task of this essay will be to identify the sources that inspired Darwin’s ship image. Although his experience at Tierra del Fuego was foundational, the illustration was actually a compound of several parts. Superimposed on Darwin's personal memories were ships and savages of a wholly speculative nature, these encountered in texts Darwin read in the years follow¬ing the voyage of the Beagle. Especially influential were David Hume’s Dialogues Concerning Natural Religion (1779) and Bernard Mandeville’s Fable of the Bees (1714), the one a classic critique of design thinking and the other a conjectural account of the origins of human civility. Yet while they thus treated different topics, these writings each contributed something essential to the formation of Darwin’s analogy. Finally, by situating these texts among a related set of works that Darwin read in this period, we can clarify our understanding of how, in Darwin’s thinking, natural selection displaced the idea of a designing deity. Even so, Darwin did not simply replace Paley’s supreme mechanical inventor with an equally mechanistic view of natural selection. Rather, as I will suggest in the most speculative phase of my argument, Darwin viewed the selection process in terms of a particular kind of narrative, the kind found in eighteenth-century philosophical or “conjectural” history. That genre included works by Continental figures such as Montesquieu and Rousseau, yet it was developed most extensively by Scottish Enlightenment thinkers. Exposure to writings by the latter group would have taught Darwin that blind-yet-cumulative historical experience could eventuate in sponta¬neous order. And, extrapolating from society to nature, he would have seen that such a process could substitute quite effectively for the calculated workmanship of a Designer. The result, I argue, was more than just a vivid illustration appearing in the final chapter of the Origin of Species. For Darwin drew on the Scottish historical outlook not only to represent his response to British natural theology but also to conceptualize that response in the first place.
    Źródło:
    Filozoficzne Aspekty Genezy; 2019-2020, 16-17; 83-118
    2299-0356
    Pojawia się w:
    Filozoficzne Aspekty Genezy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-12 z 12

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies