Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Wars" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-11 z 11
Tytuł:
„Wojny ograniczone” XVII i XVIII wieku
The „Limited Wars” of the 17th and 18th Centuries
„Begrenzte Kriege” des 17. und 18. Jahrhunderts
Autorzy:
Hanczewski, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23202336.pdf
Data publikacji:
2023-12-27
Wydawca:
Wojskowe Biuro Historyczne
Tematy:
„wojny ograniczone”
wojny rewolucyjne i napoleońskie
XVII–XIX wiek
„limited wars”
revolutionary and Napoleonic wars
17th–19th centuries
„begrenzte Kriege”
revolutionäre und napoleonische Kriege
17. bis 19. Jahrhundert
Opis:
Wojny państw europejskich między początkiem panowania Ludwika XIV (1661 r.) a rozpoczęciem wojen z rewolucyjną Francją (1792 r.) są określane w literaturze naukowej wielu krajów jako „wojny ograniczone”. Pod tym pojęciem rozumie się „wojny prowadzone z użyciem ograniczonych sił dla realizacji ograniczonych celów”. Ograniczony charakter miał je wyraźnie oddzielać od wcześniejszych wojen, które były motywowane religijnie i późniejszych, z rewolucyjną i napoleońską Francją, motywowanych ideologicznie. Koncepcja „wojen ograniczonych” ma jednak poważne wady. Powstała w oparciu o analizę wybranych konfliktów, przede wszystkim wojny o sukcesję hiszpańską i wojen Fryderyka II, prowadzonych na małej części kontynentu europejskiego. Zwolennicy koncepcji skupiają uwagę na militarnym wymiarze wojen – wielkość i organizacja sił zbrojnych, przebieg działań zbrojnych, spychając na dalszy plan bądź całkowicie pomijając względy polityczne, ekonomiczne i społeczne związane z wojnami. Dopiero połączenie tych elementów z militarnymi pozwala na pogłębioną analizę wojen oraz wskazuje na bardzo powierzchowny charakter koncepcji, która raczej utrudnia, niż umożliwia zrozumienie wojen drugiej połowy XVII i następnego stulecia oraz konfliktów, które je poprzedziły i po nich nastąpiły.
Conflicts between European states from the beginning of the reign of Louis XIV (1661) to the start of the wars with revolutionary France (1792) are referred to in the scientific literature of many countries as „limited wars”. This term means „wars waged with limited forces to achieve limited goals”. Their limited nature was intended to clearly distinguish them from earlier conflicts, which were religiously motivated, and the wars with revolutionary and Napoleonic France, which were ideologically motivated. However, the concept of „limited war”, which was created based on the analysis of selected conflicts, primarily the War of the Spanish Succession and the wars of Frederick II that were conducted on a small part of the European continent, has serious flaws. Supporters of the concept focus on the military dimension of wars – the size and organization of the armed forces and the course of military operations, whilst relegating or completely ignoring the political, economic and social considerations related to military conflicts. An in-depth analysis of wars can only be achieved by combining these elements with military factors, the lack of which indicates the very superficial nature of the concept. Adopting the „limited war” viewpoint makes it more difficult to fully understand not only the wars that took place during the second half of the 17th and the 18th century, but also the conflicts that preceded and followed them.
Die Kriege der europäischen Staaten zwischen dem Beginn der Herrschaft Ludwigs XIV. (1661) und dem Beginn der Kriege gegen das revolutionäre Frankreich (1792) werden in der wissenschaftlichen Literatur vieler Länder als „begrenzte Kriege” bezeichnet. Darunter versteht man „Kriege, die mit begrenzten Kräften geführt werden, um begrenzte Ziele zu erreichen”. Der begrenzte Charakter sollte sie klar von früheren Kriegen, die religiös motiviert waren, und späteren, ideologisch motivierten Kriegen mit dem revolutionären und napoleonischen Frankreich absondern. Das Konzept der „begrenzten Kriege” weist jedoch schwerwiegende Mängel auf. Es entstand aus der Analyse ausgewählter Konflikte, vor allem des Spanischen Erbfolgekriegs und der Kriege Friedrichs II., die auf einem kleinen Teil des europäischen Kontinents ausgetragen wurden. Die Befürworter des Konzepts konzentrieren sich auf die militärische Dimension von Kriegen – die Größe und Organisation der Streitkräfte, den Ablauf der militärischen Aktionen – und lassen die politischen, wirtschaftlichen und sozialen Erwägungen, die mit Kriegen verbunden sind, in den Hintergrund treten oder ganz außer Acht. Nur durch die Verbindung dieser Elemente mit dem Militärischen ist eine tiefgreifende Analyse der Kriege möglich und weist auf den sehr oberflächlichen Charakter des Konzepts hin, der ein Verständnis der Kriege der zweiten Hälfte des 17. und des folgenden Jahrhunderts sowie der ihnen vorausgehenden und nachfolgenden Konflikte eher behindert als ermöglicht.
Źródło:
Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2023, XXIV (LXXV), 4(286); 38-71
1640-6281
Pojawia się w:
Przegląd Historyczno-Wojskowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cezariańska okupacja ziem Eduów i Sekwanów w latach 58–51 p.n.e. Przebieg i strategie oporu
Caesarian Occupation of Aeduan and Sequanian Territory between 58–51 B.C. The Course and Strategies of Resistance
Caesarische Besetzung der Gebiete der Haeduer und Sequaner in den Jahren 58–51 v. Chr. Verlauf und Strategien des Widerstands
Autorzy:
Faszcza, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2162159.pdf
Data publikacji:
2022-12-22
Wydawca:
Wojskowe Biuro Historyczne
Tematy:
wojny galijskie
Galia
Cezar
Eduowie
Sekwanowie
the Gallic Wars
Gaul
Caesar
the Aedui
the Sequani
Gallische Kriege
Gallien
Haeduer
Sequaner
Opis:
Podczas podboju Galii w latach 58–51 p.n.e. Gajusz Juliusz Cezar starał się opisywać relacje z Eduami i Sekwanami jako przyjazne, przedstawiając oba ludy jako wiernych aliantów republiki rzymskiej. W rzeczywistości już od 58 r. p.n.e. można było zaobserwować wzrost antyrzymskich nastrojów, potęgowanych traktowaniem przez Cezara sojuszników jako źródła wsparcia militarnego i zaopatrzenia na okoliczność kolejnych kampanii. Doprowadziło to do sytuacji, że ziemie Eduów i Sekwanów znalazły się faktycznie pod rzymską okupacją. Oba plemiona stosowały różne strategie oporu: od sabotowania rozkazów Cezara, przez uchylanie się od walki, po podejmowanie otwartej konfrontacji. Po 54 r. p.n.e. symbolem antyrzymskiej postawy stał się Dumnoryks, jeden z najbardziej wpływowych Eduów. Jego śmierć wyznacza symboliczną granicę między sabotażem a otwartym oporem, którego kulminacją było przyłączenie się Eduów i Sekwanów do powstania Wercyngetoryksa.
During the conquest of Gaul between 58–51 B.C., Gaius Julius Caesar tried to describe his relationship with the Aedui and the Sequani as friendly, presenting both peoples as staunch allies of the Roman Republic. In fact, as early as 58 B.C. an increase in anti-Roman sentiment could be observed, exacerbated by Caesar’s treatment of his allies as a source of military reinforcements and supplies for subsequent campaigns. This resulted in Aeduan and Sequanian territory actually being occupied by Roman forces. Both tribes used diff erent strategies of resistance: from sabotaging Caesar’s orders and avoiding combat, to engaging in open confrontation. After 54 B.C. Dumnorix, one of the most influential Aedui, became a symbol of anti-Roman attitude. His death marks the symbolic deadline between sabotage and open resistance, culminating in the Aedui and the Sequani joining Vercingetorix’s revolt.
Während der Eroberung Galliens in den Jahren 58–51 v. Chr. Versuchte Gaius Julius Caesar, die Beziehungen zu den Haeduern und Sequanern als freundschaft lich zu beschreiben und beide Völker als loyale Verbündete der römischen Republik darzustellen. In Wirklichkeit ist bereits ab 58 v. Chr. eine Zunahme der antirömischen Stimmung zu beobachten, die noch dadurch verstärkt wurde, dass Caesar die Verbündeten zur Auff üllung der Hilfstruppen und als Nachschub für die folgenden Feldzüge nutzte. Dies führte dazu, dass die Gebiete der Haeduer und Sequaner faktisch unter römischer Besatzung standen. Beide Stämme setzten unterschiedliche Widerstandsstrategien ein: von der Sabotage von Cäsars Befehlen über die Flucht vor der Schlacht bis hin zur off enen Konfrontation. Nach 54 v. Chr. wurde Dumnorix, einer der einfl ussreichsten Haeduer, zum Symbol für die antirömische Einstellung. Sein Tod markiert die symbolische Grenze zwischen Sabotage und off enem Widerstand, die darin gipfelt, dass sich die Haeduer und Sequaner dem Aufstand des Vercingetorix anschließen.
Źródło:
Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2022, XXIII (LXXIV), 4(282); 46-66
1640-6281
Pojawia się w:
Przegląd Historyczno-Wojskowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Początki żandarmerii wojskowej na ziemiach polskich
The Beginnings of the Military Police in the Polish Territory
Начало истории военной жандармерии на польских землях
Autorzy:
Nawrot, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1857497.pdf
Data publikacji:
2020-08-05
Wydawca:
Wojskowe Biuro Historyczne
Tematy:
żandarmeria
Księstwo Warszawskie
Litwa
Napoleon
wojny napoloeńskie
military police
the Duchy of Warsaw
Lithuania
Napoleonic Wars
жандармерия
герцогство Варшавское
Литва
Наполеон
наполеоновские войны
Opis:
W artykule przedstawiono początki żandarmerii wojskowej na ziemiach polskich, które wiążą się ściśle z epoką napoleońską. To wówczas zaadaptowano francuskie rozwiązania w zakresie formacji służących zapewnieniu bezpieczeństwa wewnętrznego. Powstanie żandarmerii najpierw na wyzwolonej spod władzy rosyjskiej Litwie związane było ściśle z wydarzeniami wojny 1812 r. Niepowodzenie planów stoczenia walnej bitwy u granic Rosji oraz rozprzężenie Wielkiej Armii, wynikające z załamania pogody i niewystarczającej aprowizacji, w krótkim czasie spowodowały rozkład dyscypliny, niespotykaną liczbę maruderów i szerzący się w zastraszającym tempie zwykły bandytyzm. Obszary, przez które przemaszerowały oddziały napoleońskie, zostały całkowicie zdewastowane. W tej sytuacji Napoleon, chcąc rozwiązać problemy z zapewnieniem spokoju na zapleczu działań wojennych, w rozkazie powołującym władze wyzwolonej Litwy z 1 lipca 1812 r. nakazał również sformowanie Żandarmerii Litewskiej. W artykule omówiono organizację tej formacji i jej udział w kampanii oraz próby formowania podobnych oddziałów żandarmerii na ziemiach Księstwa Warszawskiego na przełomie 1812 i 1813 r., które były zagrożone ofensywą zwycięskich wojsk rosyjskich. Podkreślono, że do tradycji tych oddziałów nawiązywały kolejne formacje żandarmerii, tworzone na ziemiach polskich.
The article presents the beginnings of military police in the Polish territory, which are closely related to the Napoleonic era. It was then that French solutions in terms of internal security formations were adopted. The creation of military police formation, first in the liberated from Russian rule Lithuania, was closely connected with the events of the War of 1812. The failure of the plans to fight a decisive battle at the borders of Russia and the slackness of the Great Army, caused by weather breakdown and inadequate provisions, soon resulted in the disintegration of discipline, an unprecedented number of marauders, and ordinary banditry spreading at an alarming rate. The areas through which Napoleonic troops had marched were completely devastated. In this situation Napoleon, seeking a solution to the problems with ensuring peace at the rear, in his order of July 1st, 1812 appointing the authorities of the liberated Lithuania also commanded the formation of Lithuanian military police. The article discusses the organization of this formation and its participation in the campaign as well as attempts to create similar military police formation in the lands of the Duchy of Warsaw at the turn of 1812 and 1813, when they were threatened by the offensive of the victorious Russian army. It has been emphasized that successive gendarmerie and military police formations created in the Polish territory referred to the traditions of these units.
В статье представлено начало истории военной жандармерии в Польше, которое тесно связаны с наполеоновской эпохой. Именно тогда были переняты французские решения в вопросе формирований, связанных с обеспечением внутренней безопасности. Появление формирования жандармерии – изначально в Литве, освобожденной от российской власти – было тесно связано с событиями войны 1812 г. Провал планов генерального сражения возле границ России и вялость Великой армии, вызванная ухудшением погоды и недостаточным снабжением, быстро привели к нарушениям дисциплины, беспрецедентному числу мародерств и распространению обычного бандитизма с угрожающей скоростью. Районы, через которые проходили наполеоновские войска, были полностью опустошены. В этой ситуации Наполеон, желая решить проблемы обеспечения спокойствия в тылу военных операций, в приказе о назначении освобожденной власти Литвы от 1 июля 1812 г. распорядился в том числе и создать литовскую жандармерию. В статье рассматривается организация этого формирования и его участие в кампании, а также попытки сформировать аналогичные подразделения военной жандармерии в Варшавском герцогстве на рубеже 1812 и 1813 гг., когда им угрожало наступление победоносных русских войск. Подчеркивается, что последующие формирования жандармерии, созданные на польских территориях, наследуют традиции вышеупомянутых подразделений.
Źródło:
Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2020, XXI (LXXII), 1 (271); 12-36
1640-6281
Pojawia się w:
Przegląd Historyczno-Wojskowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Planowanie operacyjne NORTHAG w okresie zimnej wojny
The Operational Planning of NORTHAG during the Cold War
Die NORTHAG-Operationsplanung im Kalten Krieg
Autorzy:
Jeschonnek, Friedrich K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22774678.pdf
Data publikacji:
2023-12-21
Wydawca:
Wojskowe Biuro Historyczne
Tematy:
wojny lądowe
NORTHAG
planowanie obronne
obraz wojny
zimna wojna
land wars
defence planning
cold war
Northern Army Group
war picture
Landkriegführung
Verteidigungsplanung
Kalter Krieg
Kriegsbild
Opis:
Północna Grupa Armii (NORTHAG) była w przypadku wybuchu wojny odpowiedzialna za odpieranie ataków wojsk Układu Warszawskiego (UW) w rejonie granicy na Nizinie Północnoniemieckiej. Planowanie zakładało walkę ruchową w dwóch bitwach: w pierwszej bitwie ważne było, aby cztery korpusy z Holandii, Niemiec, Wielkiej Brytanii i Belgii skutecznie broniły się manerwowo przed konwencjonalnym i zmasowanym atakiem pierwszego rzutu operacyjnego wojsk UW. W drugiej bitwie NORTHAG miał wykorzystać swoje rezerwy do zniszczenia przełamanych sił przeciwnika za pomocą kontrataków. Siły powietrzne NATO z 2 Floty Lotnictwa Taktycznego (2nd Tactical Air Fleet, 2 ATAF) miały działać jednocześnie na terytorium nieprzyjaciela jako głębokie wsparcie powietrzne (Air Interdiction) przeciwko drugiemu rzutowi operacyjnemu i strategicznemu przeciwnika. Przy skutecznym prowadzeniu walki konwencjonalne siły i środki miały być wykorzystywane tak długo, jak to możliwe, aby uniknąć eskalacji nuklearnej. Dzięki dalekowzrocznemu i skoordynowanemu planowaniu operacyjnemu (General Defence Plans, GDP) w czasie pokoju, w które zaangażowane były wszystkie szczeble, możliwe było wiarygodne odstraszanie przeciwnika, co przyczyniało się do zapobiegania wojnie. Wnioski wyciągnięte z planowania NORTHAG podczas zimnej wojny są warte uwagi w kontekście przyszłego planowania obronnego NATO w Europie Wschodniej.
In the event of the outbreak of war, the Northern Army Group (NORTHAG) was to defend the border areas on the North German Plain against attacks by Warsaw Pact (Układ Warszawski, UW) troops. The planning for which assumed a two-stage battle: the first required the four corps from the Netherlands, Germany, Great Britain and Belgium to effectively defend themselves against the presumed massive, conventional first wave attack by UW forces. The second stage involved NORTHAG using its reserves to counterattack and destroy the fragmented enemy units. NATO air forces from the 2nd Tactical Air Fleet (2 ATAF) were to operate simultaneously in enemy territory to provide deep air support (Air Interdiction) against the enemy’s second-line operational and strategic echelons. If the conflict was to be conducted effectively, conventional forces and means were to be used for as long as possible to avoid nuclear escalation. Thanks to far-sighted and coordinated operational planning (General Defense Plans, GDP) at all levels during peacetime, it was possible to reliably deter the enemy, which contributed to the prevention of war. The lessons learned from NORTHAG planning during the Cold War are worthy of attention with regards to future NATO defense planning in Eastern Europe.
Die Heeresgruppe NORD (NORTHAG) war verantwortlich, im Kriegsfalle Angriffe der Truppen des Warschauer Paktes grenznah in der norddeutschen Tiefebene abzuwehren. Hierzu wurde ein bewegliches Gefecht in zwei Schlachten geplant: In der Ersten Schlacht kam es für die vier Korps aus den Niederlanden, Deutschland, Großbritannien und Belgien darauf an, gegen die Erste Operative Staffel erfolgreich konventionell und beweglich zu verteidigen. In der Zweiten Schlacht setzte die NORTHAG ihre verschiedenen Reserven ein, um durchgebrochene Kräfte mit Gegenschlägen zu vernichten. Die NATO-Luftwaffen der 2. Taktischen Luftflotte (2nd Tactical Air Fleet, 2. ATAF) wirkten zugleich in der gegnerischen Tiefe gegen die 2. Operative und Strategische Staffeln durch Abriegelung aus der Luft (Air Interdiction). Mit einer erfolgreichen Gefechtsführung sollte so lange wie möglich mit konventionellen Kräften und Mitteln gekämpft werden, um eine nukleare Eskalation zu vermeiden. Durch vorausschauende und abgestimmte Einsatzplanungen (General Defence Plans, GDP) zu Friedenszeiten, in die alle Ebenen eingebunden waren, konnte eine glaubhafte Abschreckung erreicht und zur Kriegsverhinderung beigetragen werden. Die Erkenntnisse aus den Planungen der NORTHAG während des Kalten Krieges sind es wert, als Erfahrungen bei der zukünftigen NATO-Verteidigungsplanung in Osteuropa berücksichtigt zu werden.
Źródło:
Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2023, XXIV(LXXV), 3(285); 127-155
1640-6281
Pojawia się w:
Przegląd Historyczno-Wojskowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Refleksje wokół serii Archiwum Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie pod redakcją Macieja Franza
Reflections on the Series Archives of the Jan Kazimierz University in Lviv, Edited by Maciej Franz
Reflexionen zur Verlagsreihe des Archivs der Jan-Kazimierz-Universität in Lwów, herausgegeben von Maciej Franz
Autorzy:
Michliński, Rafał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/8782905.pdf
Data publikacji:
2023-07-27
Wydawca:
Wojskowe Biuro Historyczne
Tematy:
Lwów
Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie
historiografia
wojny kozackie
lwowska szkoła historyczna
Stanisław Zakrzewski
Lwow
Jan Kazimierz University of Lwow
historiography
Cossack wars
Lwow’s historical school
Opis:
W wyniku II wojny światowej polska nauka poniosła ogromne straty. Działania okupantów sowieckiego i niemieckiego doprowadziły do zamknięcia Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Likwidacja uczelni spowodowała zatrzymanie karier naukowych młodych historyków. Odnalezione przez Macieja Franza we lwowskich archiwach rozprawy doktorskie siedmiu młodych historyków dają możliwość wprowadzenia ich do obiegu naukowego i stanowią podstawę do następnych badań nad lwowską szkołą historyczną.
As a result of World War II, polish science suffered big losses. The actions of the Soviet and German occupiers led to the closing of the Jan Kazimierz’s University of Lwow. Closing of the University stopped many scientific careers of young historians as well. The PhD dissertations of seven young historians found by Maciej Franz in Lwow’s archives give opportunity to introduce them into the scientific circulation and constitute the basis for the further research on the Lwow’s historical school.
Źródło:
Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2023, XXIV (LXXV), 1(283); 236-242
1640-6281
Pojawia się w:
Przegląd Historyczno-Wojskowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przemoc i okrucieństwa wojny w średniowieczu. Wojna Dwóch Róż jako przykład zaniku etosu rycerskiego
The Violence and Atrocities of War in the Middle Ages. The Wars of the Roses as an Example of the Disappearance of the Chivalric Ethos
Gewalt und Grausamkeiten des Krieges im Mittelalter. Die Rosenkriege als Beispiel für das Verschwinden des ritterlichen Ethos
Autorzy:
Niewiński, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/7402585.pdf
Data publikacji:
2023-07-27
Wydawca:
Wojskowe Biuro Historyczne
Tematy:
średniowiecze
wojna domowa
Wojna Dwóch Róż
etos rycerski
przemoc
działania wojenne
Middle Ages
civil war
Wars of the Roses
chivalric ethos
violence
warfare
Mittelalter
Bürgerkrieg
Rosenkriege
ritterliches Ethos
Gewalt
Kriegsführung
Opis:
Nie tylko w Anglii XV w. był okresem, podczas którego kultura rycerska jako całość stanęła w obliczu wielu wyzwań i zmian. Rycerstwo pozostało popularnym punktem odniesienia dla zachowań oraz kulturowym modelem męskości i szlachetności. Założenia te były jednak często podważane przez coraz bardziej brutalne doświadczenia z pól bitewnych, które wraz ze zmianami w praktykach walczących stron zrewolucjonizowały sposób prowadzenia wojen. W artykule skupiono się na aspekcie przemocy podczas działań wojennych i przedstawiono swoistą erozję etosu rycerskiego na przykładzie Wojny Dwóch Róż. Zaprezentowane w niniejszym szkicu przykłady bitew wskazują, że to doświadczenie rzezi doprowadziło do gwałtownego wzrostu przemocy w całej Anglii w tym okresie, również nierycerskich zachowań. Co więcej, związek między działaniami wojennymi a kulturą rycerską został dokładnie utrwalony m.in. w licznych przekazach kronikarskich.
The 15th century was a period during which knightly culture as a whole, and not just in England, faced a series of challenges and changes. Chivalry remained a popular benchmark for behavior and a cultural model of masculinity and nobility. Th ese assumptions, however, were oft en undermined by increasingly brutal battlefi eld experiences that, along with changes in warring practices, revolutionized the way warfare was conducted. Th e article focuses on the aspect of violence during warfare and presents a specifi c erosion of the chivalric ethos, using the Wars of the Roses as an example. Th e evidence presented in this paper indicates that this experience of carnage led to a surge in violence throughout England during this period, including unchivalrous behavior. Moreover, the relationship between warfare and knightly culture has been thoroughly documented among others in numerous chronicles.
Nicht nur in England war das 15. Jahrhundert ein Zeitalter, in dem die ritterliche Kultur insgesamt mit einer Reihe von Herausforderungen und Veränderungen konfrontiert war. Das Rittertum blieb ein beliebter Bezugspunkt für Verhaltensweisen und ein kulturelles Modell für Männlichkeit und Edelmut. Diese Annahmen wurden jedoch häufi g durch immer brutalere Erfahrungen auf dem Schlachtfeld, die zusammen mit den veränderten Praktiken der Kriegsparteien die Art und Weise der Kriegsführung revolutionierten, in Frage gestellt. Dieser Aufsatz konzentriert sich auf den Aspekt der Gewalt im Zusammenhang mit Kriegshandlungen und stellt eine eigentümliche Erosion des ritterlichen Ethos am Beispiel der Rosenkriege dar. Die in dieser Skizze dargestellten Beispiele von Schlachten zeigen, dass die Erfahrungen des Gemetzels in dieser Zeit, in ganz England zu einem Anstieg der Gewalt führten, darunter zum unritterlichen Verhalten. Darüber hinaus wurde die Verbindung zwischen Kriegsführung und ritterlicher Kultur u. a. in zahlreichen Chronikberichten genau festgehalten.
Źródło:
Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2023, XXIV (LXXV), 1(283); 11-39
1640-6281
Pojawia się w:
Przegląd Historyczno-Wojskowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Gotowi do zemsty...” – projekt sformowania polskiego „wolnego korpusu” w okresie kampanii francuskiej 1814 roku
„Ready to take Revenge...” – the Project of Forming a Polish „Free Corps” during the French Campaign of 1814
„Bereit zur Rache...” – ein Projekt zur Bildung eines polnischen „Freikorps” während des Frankreichfeldzugs von 1814
Autorzy:
Baranowski, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/7407997.pdf
Data publikacji:
2023-07-27
Wydawca:
Wojskowe Biuro Historyczne
Tematy:
kampania 1814
polska myśl wojskowa
działania nieregularne
„mała wojna”
jeńcy wojenni
campaign of 1814
Polish military thought
irregular warfare
„small wars”
prisoners of war
Feldzug von 1814
polnisches Militärdenken
irreguläre Aktionen
„kleiner Krieg”
Kriegsgefange
Opis:
Podczas kampanii 1814 r. armię francuską wspierało 6,5 tys. żołnierzy polskich. Ze względu na oddalenie od ziem Księstwa Warszawskiego oddziały polskie uzupełniano rekrutacją prowadzoną wśród jeńców polskiego pochodzenia, którzy służyli wcześniej w armiach koalicji antyfrancuskiej. Na przełomie lutego i marca szef batalionu Stanisław Żarski przedstawił marszałkowi Loiuse-Alexandre’owi Berthierowi projekt sformowania z jeńców polskich „wolnego korpusu” (le corps franc), który miał prowadzić działania nieregularne przeciwko wojskom koalicji. Szczegóły projektu łączyły rozwiązania francuskie (prowadzenie „małej wojny”) z doświadczeniami powstania kościuszkowskiego (nagradzanie weteranów działkami ziemi uprawnej). Projekt stanowi ciekawy przykład rozwoju polskiej myśli wojskowej.
During the campaign of 1814, the French army was supported by 6,500 Polish soldiers. Due to the distance from the Duchy of Warsaw, Polish troops were later supplemented by prisoners of war of Polish origin who had previously served in the armies of the anti-French coalition. At the end of February, the chef de battalion Stanisław Żarski presented Marshal Louise-Alexandre Berthier with a proposal concerning the formation of a Polish „free corps” (le corps franc), which was to consist of Polish prisoners whose role was to conduct irregular warfare against coalition troops. Th e project combined French tactics (conducting „small wars”) with the rewards that were off ered to soldiers as a result of the Kościuszko Uprising (veterans were promised plots of arable land). The project is an interesting example of the development of Polish military thought.
Während des Feldzugs von 1814 wurde die französische Armee von 6500 polnischen Soldaten unterstützt. Aufgrund ihrer Entfernung zu den Gebieten des Herzogtums Warschau wurden die polnischen Truppen durch Gefangene polnischer Abstammung ergänzt, die zuvor in den Armeen der antifranzösischen Koalition gedient hatten. Ende Februar/Anfang März legte Bataillonschef Stanisław Żarski Marschall Loiuse-Alexandre Berthier ein Projekt zur Bildung eines „Freikorps” (le corps franc) aus polnischen Kriegsgefangenen vor, das irreguläre Operationen gegen die Truppen der Koalition durchführen sollte. In diesem Projekt wurden französische Lösungen (Führen eines „kleinen Krieges”) mit den Erfahrungen aus dem Kościuszko-Aufstand (Belohnung der Veteranen mit Ackerland) kombiniert. Das Projekt ist ein interessantes Beispiel für die Entwicklung des polnischen Militärwesens.
Źródło:
Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2023, XXIV (LXXV), 1(283); 67-84
1640-6281
Pojawia się w:
Przegląd Historyczno-Wojskowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Oficerowie – Polacy w Pułku Irlandzkim armii napoleońskiej w latach 1806–1815
Polish Officers in the Irish Regiment of the Napoleonic Army in 1806–1815
Офицеры – поляки в Ирландском полку наполеоновской армии в 1806–1815 гг.
Autorzy:
Olejniczak, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1861171.pdf
Data publikacji:
2020-10-20
Wydawca:
Wojskowe Biuro Historyczne
Tematy:
wojny napoleońskie
Polacy w służbie Napoleona
Legion Irlandzki
Polacy w Pułku Irlandzkim
oficerowie napoleońscy
Napoleonic wars
Poles in Napoleon’s service
Irish Legion
Poles in the Irish Regiment
Napoleonic officers
наполеоновские войны
поляки на службе у Наполеона
ирландский легион
поляки в ирландском полку
наполеоновские офицеры
Opis:
Polski wysiłek zbrojny w epoce napoleońskiej doczekał się szeregu opracowań naukowych i popularnych. Zbyt mało jest jednak informacji na temat Polaków, uczestników wojen napoleońskich służących pod innymi niż narodowe sztandarami, ale także walczących u boku Napoleona. Duże oddziały, złożone z naszych rodaków, mają już swoje monografie, lecz służba w armii francuskiej rozrzuconych po wielu pułkach co najmniej setek Polaków już podobnych opracowań nie posiada. Pośrednio o Polakach z innych niż polskie formacje armii napoleońskiej wspominał Stanisław Kirkor w opracowaniu losów Polaków w niewoli brytyjskiej, lecz są to bardzo krótkie wypisy ze źródeł angielskich. Dzięki wstępnej kwerendzie w materiałach francuskich udało się stwierdzić, że wielu obywateli z terenów przedrozbiorowej Rzeczpospolitej trafiło w szeregi armii francuskiej, nie służąc w armii Księstwa Warszawskiego czy też oddziałach złożonych z Polaków. Byli wśród nich ochotnicy, dezerterzy z armii zaborczych, jeńcy wojenni, oraz, jak się wydaje, także poborowi. Pośród wielu różnych pułków napoleońskiej armii jednym z ciekawszych oddziałów był pułk irlandzki, zwany także Legionem Irlandzkim. Właśnie w tym pułku służyło bardzo wielu Polaków. Dotyczy to głównie szeregowych żołnierzy i podoficerów, ale są także przypadki służby w tej formacji oficerów pochodzących z ziem polskich. Podczas badań zidentyfikowano co najmniej 11 oficerów pochodzenia polskiego bądź z ziem Rzeczypospolitej i opisano przebieg ich służby w Pułku Irlandzkim. Były także pojedyncze przypadki formalnego przydziału polskich oficerów do formacji irlandzkiej, lecz w praktyce oficerowie ci często nie podejmowali służby uzyskując przeniesienie do oddziałów polskich. Próbą zasygnalizowania problemu służby Polaków w jednostkach Wielkiej Armii jest powyższy tekst.
Several scientific and popular publications have been devoted to the Polish military effort in the Napoleonic era. However, there is too little information about Poles who participated in Napoleonic wars under non-national banners, but also fought alongside Napoleon. Large units composed of Poles have their monographs, but there are no similar studies on the service in the French army of at least hundreds of Poles, scattered over many regiments. Indirectly, Poles from other than Polish formations of the Napoleonic army were mentioned by Stanisław Kirkor in his study of the fates of Poles in British captivity, but these are very short extracts from English sources. Thanks to a preliminary query in French materials, it was possible to determine that many citizens from the pre-partition Polish territory joined the ranks of the French army without serving in the army of the Duchy of Warsaw or in units composed primarily of Poles. Among them were volunteers, deserters from the armies of the partitioning powers, prisoners of war, and seemingly also conscripts. One of the most interesting units among the many different regiments of the Napoleonic army was the Irish Regiment, also known as the Irish Legion. It was in this regiment that many Poles served. They were mainly privates and non-commissioned officers, but there were also cases of Polish officers serving in this formation. During the investigation, at least 11 officers of Polish origin or from the territory of the Polish-Lithuanian Commonwealth were identified and their service in the Irish Regiment was described. There were also individual cases of formal assignment of Polish officers to the Irish formation, but in practice these officers often did not take up service and were transferred to Polish units. This paper is an attempt to draw attention to the problem of the service of Poles in the units of the Great Army.
О польских военных действиях в наполеоновскую эпоху написан целый ряд научных и популярных исследований. Тем не менее, имеется слишком мало информации о поляках, участниках наполеоновских войн, которые служили под чужими знаменами, а также о тех, кто сражался вместе с Наполеоном. Крупные подразделения, состояще из поляков, уже имеются монографии, но о службе как минимум сотен поляков во французской армии, разбросанных по многим полкам, пока нет подобных исследований. Косвенно поляки из непольских формирований наполеоновской армии были упомянуты Станиславом Киркором при описании судьбы поляков в британском плену, но это лишь очень короткие выдержки из английских источников. Благодаря предварительному знакомству с французскими материалами было установлено, что многие граждане с земель дораздельной Речи Посполитой вступили в ряды французской армии, не служа в армии Варшавского герцогства или подразделениях сформированных из поляков. Среди них были добровольцы, дезертиры из захватнических армий, военнопленные, а также, по-видимому, призывники. Среди множества различных полков наполеоновской армии одним из наиболее интересных подразделений был ирландский полк, называемый также ирландским легионом. Именно в этом полку служили многие поляки – в основном, в должности рядовых или унтер-офицеров, но есть также и случаи службы в этом формировании офицеров из польских земель. В ходе исследования были определены как минимум 11 офицеров польского происхождения или тех, кто был родом с земель Речи Посполитой, и был описан ход их службы в ирландском полку. Отмечались также отдельные случаи формального назначения польских офицеров в ирландское формирование, но на практике эти офицеры часто не принимали службу и переходили в польские войска. Текст данной статьи является попыткой обозначить проблемы службы поляков в подразделениях Великой армии.
Źródło:
Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2020, XXI (LXXII), 2 (272); 126-146
1640-6281
Pojawia się w:
Przegląd Historyczno-Wojskowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Napoleoński 3 Pułk Cudzoziemski (Irlandzki) na Dolnym Śląsku w 1813 roku
The Napoleonic 3rd Foreign Regiment (Irish) in Lower Silesia in 1813
Das Napoleonische 3te Ausländische (Irische) Regiment in Niederschlesien im Jahr 1813
Autorzy:
Olejniczak, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2089516.pdf
Data publikacji:
2022-08-30
Wydawca:
Wojskowe Biuro Historyczne
Tematy:
wojny napoleońskie
Pułk Irlandzki
kampania 1813 roku
Polacy w Pułku Irlandzkim
zniszczenie 17 Dywizji Piechoty
Napoleonic wars
Irish Regiment
Campaign of 1813
Poles in the Irish Regiment
destruction of the 17th Infantry Division
Napoleonische Kriege
Irisches Regiment
Feldzug von 1813
Polen im irischen Regiment
Vernichtung der 17. Infanteriedivision
Opis:
Istnienie w armii napoleońskiej jednostki utworzonej jako formacja narodowa o irlandzkim charakterze jest ciekawostką. Założenia, że będzie to formacja złożona wyłącznie z Irlandczyków, nie zostały zrealizowane z powodu braku większej liczby rekrutów pochodzących z zielonej wyspy. Początkowo Legion, a następnie Pułk Irlandzki podzielono na bataliony, które służyły podczas działań w Hiszpanii i na wybrzeżu Holandii. W pierwszym okresie istnienia pułk miał w swoich szeregach wielu Polaków, jeńców z armii pruskiej. W dalszych latach Polacy nadal napływali do pułku, lecz ich liczba była już zdecydowanie mniejsza. W 1813 r. Pułk Cudzoziemski brał udział w kampanii wiosennej na terenie Niemiec i później wkroczył wraz z Wielką Armią na Dolny Śląsk. Pozostał tam podczas rozejmu i wziął udział w walkach jesiennych z wojskami koalicji. Rozbity wraz z 17 Dywizją Piechoty gen. Jacquesa-Pierre’a Puthoda pod Płakowicami 29 sierpnia 1813 r. przestał istnieć.
The existence of a unit in the Napoleonic army formed by Irish citizens is a curiosity. The assumption that the unit would be composed entirely of Irish nationals was not realized due to the lack of more recruits coming from the emerald island. Initially, the Legion, and then the Irish Regiment, was divided into battalions that served during operations in Spain and on the coast of the Netherlands. During the first period of its existence, the regiment contained many Poles, who were prisoners of war from the Prussian army. In the following years, Poles continued to flow into the unit, albeit in reduced numbers. The Irish Regiment was then sent to Germany in 1813, where it participated in the spring campaign and later entered Lower Silesia with the rest of the Great Army. The unit stayed in Silesia during the truce and then took part in the autumn battles with the coalition troops. Whilst fighting together with the 17th Infantry Division of General Jacques-Pierre Puthod near Płakowice on 29 August 1813, the regiment was decimated and disbanded shortly after.
Die Existenz einer Einheit in der napoleonischen Armee, die als nationale Formation mit irischem Charakter gebildet wurde, ist äußerst interessant. Das Vorhaben eine ausschließlich irische Formation zu bilden wurde nicht realisiert, da nur wenige Rekruten von der grünen Insel gewonnen werden konnten. Zunächst wurde die Legion und später das irische Regiment in Bataillone unterteilt, die bei Operationen in Spanien und an der niederländischen Küste eingesetzt wurden. In der ersten Zeit seines Bestehens hatte das Regiment viele Polen in seinen Reihen, die ursprünglich zu Kriegsgefangenen der preußischen Armee gehörten. In den folgenden Jahren strömten weiterhin Polen in das Regiment, doch ihre Zahl war wesentlich geringer. Im Jahr 1813 das irische Regiment nahm am Frühjahrsfeldzug in Deutschland teil und rückte später mit der Großen Armee in Niederschlesien ein. Sie blieb dort während des Waffenstillstands und nahm an den Herbstkämpfen mit den Armeen der Koalition teil. Sie wurde mit der 17. Infanteriedivision von General Jacques-Pierre Puthod am 29. August 1813 in der Nähe von Plakwitz aufgelöst und hörte auf zu existieren.
Źródło:
Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2022, XXIII (LXXIV), 2 (280); 44-59
1640-6281
Pojawia się w:
Przegląd Historyczno-Wojskowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Diariusz kampanii w Prusach Królewskich w 1626 roku Wolfa von der Ölsnitza
Wolf von der Ölsnitz’s Diary of the Campaign in Royal Prussia in 1626
Tagebuch des Feldzugs von 1626 in Königlich Preußen von Wolf von der Ölsnitz
Autorzy:
Augusiewicz, Sławomir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/8778715.pdf
Data publikacji:
2023-07-27
Wydawca:
Wojskowe Biuro Historyczne
Tematy:
wojny polsko-szwedzkie w XVII w.
bitwa pod Gniewem
Prusy Królewskie
Prusy Książęce
Wolf von Ölsnitz
Zygmunt III
Gustaw Adolf
diariusz
Polish-Swedish wars in the 17th century
Battle of Gniew
Duchy of Prussia
Sigismund III
Gustav Adolf
diary
Royal Prussia
Polnisch-schwedische Kriege im 17. Jahrhundert
Schlacht bei Gniew
Königliches Preußen
Herzogliches Preußen
Sigismund III.
Tagebuch
Opis:
Po ataku szwedzkim na Prusy Królewskie w lipcu 1626 r. władze Prus Książęcych, zobowiązane do udzielenia pomocy militarnej Zygmuntowi III, w związku z wysuwanymi w Rzeczypospolitej przeciw nim oskarżeniom o przepuszczenie przez terytorium Księstwa wojsk Gustawa Adolfa wysłały w poselstwie do króla polskiego Wolfa von der Ölsnitza. Poseł towarzyszył monarsze i armii koronnej w czasie kampanii przeciw Szwedom w drugiej połowie 1626 r., był świadkiem największego wydarzenia w jej trakcie – bitwy pod Gniewem (22 września – 1 października). Regularnie sporządzał diariusz, który w częściach przesyłał elektorowi brandenburskiemu Jerzemu Wilhelmowi i nadradcom pruskim. W Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz w Berlinie-Dahlem zachowały się trzy fragmenty tegoż diariusza, obejmujące okres od 24 września do 2 listopada 1626 r. Źródło to jest praktycznie nieznane i niewykorzystane przez historyków. Zawiera wiele nowych informacji, które mogą uzupełnić dotychczasowe ustalenia na temat pierwszych miesięcy tzw. „wojny o ujście Wisły”.
After the Swedish attack on Royal Prussia in July 1626, the authorities of the Duchy of Prussia, in connection with the accusations leveled against them in the Commonwealth for allowing Gustavus Adolf’s troops to pass through the territory of the Duchy and the obligation to provide military assistance to Sigismund III, sent Wolf von der Ölsnitz as an envoy to the Polish king. The envoy accompanied the monarch and the Crown army during the campaign against the Swedes in the second half of 1626 and was present during its most important event – the Battle of Gniew (September 22 – October 1). Ölsnitz regularly compiled diary entries, which he sent in parts to the Elector of Brandenburg, Jerzy Wilhelm, and to the Prussian councilors. Th ree fragments of the diary have been preserved (covering the period from 24 September to 2 November, 1626) and are currently held in the Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz in Berlin-Dahlem. Th ese fragments are practically unknown and unused by historians. They contain a lot of new information that can complement the previous research concerning the first months of the socalled „War for the mouth of the Vistula”.
Nach dem schwedischen Angriff auf Königlich-Preußen im Juli 1626 entsandten die Behörden von Herzoglich-Preußen angesichts der Vorwürfe aus dem Königreich Polen, man würde das Heer von Gustav Adolf durch das Gebiet des Herzogtums ziehen lassen, und auch angesichts ihrer Verpfl ichtung, Sigismund III. militärischen Beistand zu leisten, Wolf von der Ölsnitz als Gesandten zum polnischen König. Der Gesandte begleitete den Monarchen und das Kronheer während des Feldzugs gegen die Schweden in der zweiten Hälft e des Jahres 1626 und wurde Zeuge dessen größten Ereignisses – der Schlacht von Gniew (22. September – 1. Oktober). Er führte regelmäßig ein Tagebuch, das er in Teilen an den Kurfürsten von Brandenburg, Georg Wilhelm, und an die preußischen Hohen Räte schickte. Im Geheimen Staatsarchiv Preußischer Kulturbesitz in Berlin-Dahlem haben sich drei Fragmente dieses Tagebuchs erhalten, die den Zeitraum vom 24. September bis zum 2. November 1626 abdecken. Diese Quelle ist praktisch unbekannt und wird von Historikern nicht genutzt. Sie enthält viele neue Informationen, die die bisherigen Erkenntnisse über die ersten Monate des sogenannten „Weichselmündungskrieges” ergänzen können.
Źródło:
Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2023, XXIV (LXXV), 1(283); 201-234
1640-6281
Pojawia się w:
Przegląd Historyczno-Wojskowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wkład Wojskowego Biura Historycznego w obchody stulecia powstania listopadowego
The Military Historical Bureau’s Contribution towards the centennial Celebration of the November Uprising
Вклад Военно-исторического бюро в празднование столетия Ноябрьского восстания
Autorzy:
Cękalska, Marta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1925441.pdf
Data publikacji:
2021-12-23
Wydawca:
Wojskowe Biuro Historyczne
Tematy:
powstanie listopadowe
rocznica
jubileusz
Wojskowe Biuro Historyczne
Samodzielny Referat Wojen Dawnych
Towarzystwo Wiedzy Wojskowej
V Zjazd Historyków Polskich
Otton Laskowski
Stanisław Płoski
Bronisław Pawłowski
Julian Stachiewicz
November Uprising
anniversary
jubilee
Military Historical Bureau
Independent Department of Old Wars
Society of Military Knowledge
5th Congress of Polish Historians
Ноябрьское восстание
годовщина
юбилей
Военно-историческое бюро
Независимый отдел давних войн
Товарищество военного знания
V Съезд польских историков
Отто Ласковски
Станислав Плоски
Бронислав Павловски
Юлиан Стахевич
Opis:
Przypadająca na 1930 r. setna rocznica wybuchu powstania listopadowego była ważnym wydarzeniem w życiu młodego państwa polskiego – II Rzeczpospolitej. W jego obchody zaangażowało się m.in. Wojskowe Biuro Historyczne, a dokładniej Samodzielny Referat Wojen Dawnych pod kierownictwem mjr. Ottona Laskowskiego. W niniejszym artykule przedstawiono przebieg i efekty prac tego Referatu podjętych dla uczczenia jubileuszu insurekcji listopadowej. Składają się na nie zarówno specjalny numer Przeglądu Historyczno-Wojskowego, w którym znalazły się m.in. teksty nagrodzone w konkursie dla studentów i członków Towarzystwa Wiedzy Wojskowej, jak i zaangażowanie w organizację V Zjazdu Historyków Polskich w Warszawie, w końcu ważne publikacje, jakimi były Przewodnik po polach bitew wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831 r. (red. Otton Laskowski, Warszawa 1931) oraz Źródła do dziejów wojny polsko-rosyjskiej 1830–1831 r., t. 1–4 (red. Bronisław Pawłowski, Warszawa 1931–1935).
The centennial anniversary in 1930 that marked the outbreak of the 1830 November Uprising was an important event in the life of the fledgling Second Polish Republic. The celebration of this event involved input from, among others, the Military Historical Bureau (or more precisely the Independent Department of Old Wars) under the leadership of Maj. Otto Laskowski. This article presents the course and effects of the work that was produced by the department to commemorate the centenary of the November Uprising. This work included material provided by the 5th Congress of Polish Historians in Warsaw and a special issue of Przegląd Historyczno-Wojskowy, which contained, inter alia, articles from students and members of the Society of Military Knowledge, which had organized a competition specifically for the event, as well as important publications such as The Guide to the Battlefields of the Polish-Russian War 1830–1831 (ed. by Otton Laskowski, Warsaw 1931) and Sources for the history of the Polish-Russian war 1830–1831, Vol. 1–4 (ed. Bronisław Pawłowski, Warsaw 1931–1935).
100-летие начала Ноябрьского восстания, которое отмечалось в 1930 г., стало важным событием в жизни молодого польского государства – Второй Речи Посполитой. В праздновании этого события приняли участие, среди прочих, Военно-историческое бюро, а точнее Независимый отдел давних войн под руководством майора Оттона Ласковского. В данной статье представлены ход и результаты работы этого Управления, проделанной в ознаменование юбилея Ноябрьского восстания. Они включают в себя как специальный выпуск “Военно-исторического обзора” (который опубликовал, среди прочего, тексты, награжденные в конкурсе для студентов и членов Товарищества военного знания), так и организацию 5-го Конгресса польских историков в Варшаве, а такженекоторые важные публикации, такие как Путеводитель по полям сражений польско-русской войны 1830–1831 гг. (под ред. Оттона Ласковского, Варшава, 1931) и Источники по теме истории польско-русской войны 1830–1831 гг., t. 1–4 (под ред. Бронислава Павловского, Варшава, 1931–1935).
Źródło:
Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2021, XXII (LXXIII), 4 (278); 134-163
1640-6281
Pojawia się w:
Przegląd Historyczno-Wojskowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-11 z 11

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies