Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Wielkie Księstwo Litewskie" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-10 z 10
    Tytuł:
    Kult świętych serbskich w monasterach Wielkiego Księstwa Litewskiego do końca XVI wieku
    The cult of the Serbian saints in monasteries of the Grand Duchy of Lithuania until the end of the sixteenth century
    Autorzy:
    Chomik, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/420412.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Wielkie Księstwo Litewskie
    święci
    monastery
    Prawosławie
    Grand Duchy of Lithuania
    saints
    Orthodoxy
    Opis:
    The cult of the saints, especially in the sixteenth century, was an important part of religious literature in the Polish-Lithuanian state, due to the Reformation and Counter-Reformation, but also because of the religious Catholic-Orthodox polemics on the eve of the Union of Brest. Among Serbian and South-Slavonic saints the most famous were: St. Paraskeva-Petka of Tyrnovo, St. Sava Serbian, St. Simon and St. John of Suchava.The presence of South-Slavonic element in the liturgical tradition of the Orthodox Church in the Polish-Lithuanian state is the local specificity that distinguishes Orthodoxy in the Republic and the Grand Duchy of Lithuania from the Orthodox Church in the great Russian state.
    Źródło:
    ELPIS; 2013, 15; 165-172
    1508-7719
    Pojawia się w:
    ELPIS
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Edycje akt sejmikowych z terenu Wielkiego Księstwa Litewskiego
    The Editions of Regional Councils’ Records From the Grand Duchy of Lithuania
    Autorzy:
    Rachuba, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27300342.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    the editions
    regional councils
    Grand Duchy of Lithuania
    Lithuania
    edycje
    sejmiki
    Wielkie Księstwo Litewskie
    Litwa
    Opis:
    Celem artykułu jest przedstawienie dotychczasowego stanu edycji akt sejmikowych z ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego od 1566 do 1794 r. Choć pierwsze wydanie drukiem litewskiej (wileńskiej) uchwały sejmikowej miało miejsce jeszcze w końcu XVIII w., to w przeciwieństwie do ziem Korony Polskiej historycy polscy w późniejszych wiekach w zasadzie mało się nimi interesowali. Stosunkowo dużo akt sejmikowych wydała w XIX w. Wileńska Archeograficzna Komisja, ale należy do tych edycji mieć nadzwyczajny krytycyzm, gdyż miała ona wyraźne zlecenie kształtowania obrazu Rzeczypospolitej (a zwłaszcza Wielkiego Księstwa Litewskiego) przez pryzmat wymagań politycznych i wyznaniowych. Dla polskich badaczy przeszłości ważne były zaś przede wszystkim ziemie polskie i sytuacji nie poprawiło odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. Chcę więc zaprezentować poglądy niektórych z owych historyków na potrzebę takich edycji (zwłaszcza na zjeździe historyków w Wilnie w 1935 r.), ich formę i dorobek edycyjny akt sejmikowych w wiekach XIX–XXI z podziałem na tomy stricte prezentujące takowe akta (wydawane przez wspomnianą Komisję Archeograficzną), na okazjonalne i przypadkowe ich edycje, na dorobek historiografii rosyjskiej, polskiej, litewskiej i białoruskiej. Jakie są widoczne już efekty istnego wybuchu edycji akt sejmikowych w ostatnim dziesięcioleciu i jakie perspektywy? W jakich ośrodkach naukowych podjęte zostały projekty edycyjne i jak wyglądają zespoły je realizujące?
    The aim of the article is to present the current state of editing sejmiks’ records from the lands of the Grand Duchy of Lithuania from 1566 to 1794. Although the first printed edition of Lithuanian (Vilnius) sejmiks’ resolutions took place as late as the end of the 18th century, in contrast to the lands of the Polish Crown, Polish historians took little interest in them in later centuries. A relatively large number of sejmik records were published in the 19th century by Vilnius Archaeographical Commission, but one should be extremely critical of these editions, as it was clearly commissioned to shape the picture of the Commonwealth (and especially the Grand Duchy of Lithuania) through the prism of political and confessional requirements. For Polish scholars of the past, on the other hand, it was primarily the Polish lands that were important and the situation was not improved by Poland’s regaining of independence in 1918. Therefore, I would like to present the views of some of these historians on the need for such editions (especially at the historians’ congress in Vilnius in 1935), their form and the achievements of editing sejm records in the 19th – 21st centuries, divided into volumes strictly presenting such records (published by the abovementioned Archaeographical Commission), occasional and incidental editions, and the achievements of Russian, Polish, Lithuanian and Byelorussian historiography. What are the already visible effects of the veritable explosion of editions of sejmik records in the last decade and what are the prospects? In which research centres have editing projects been undertaken and what are the teams carrying them out?
    Źródło:
    Miscellanea Historico-Iuridica; 2022, 21, 1; 347-363
    1732-9132
    2719-9991
    Pojawia się w:
    Miscellanea Historico-Iuridica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Miejsca sakralne w służbie publicznej Wielkiego Księstwa Litewskiego XVII i XVIII w.
    Sacral Sites in the Public Service of the Grand Duchy of Lithuania in the 17th and 18th Centuries
    Autorzy:
    Kanecki, Oskar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27308735.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Wielkie Księstwo Litewskie
    miejsca sakralne
    kościoły
    klasztory
    sejmiki szlacheckie
    Grand Duchy of Lithuania
    sacral sites
    churches
    monasteries
    nobility regional councils (sejmik)
    Opis:
    Rzeczpospolita Obojga Narodów zmagała się z problemem braku wystarczającej liczby obiektów służących realizacji zadań państwa, w tym budynków mogących pomieścić stosunkowo liczne szlacheckie zgromadzenia. Artykuł podejmuje zagadnienie podwójnej roli miejsc sakralnych w Wielkim Księstwie Litewskim, które nierzadko były wykorzystywane w celach publicznych. Lektura uniwersałów, dokumentów sejmikowych (zwłaszcza instrukcji poselskich) i źródeł pamiętnikarskich przekonuje, że służyły one jako m.in. miejsca obrad szlacheckich gremiów, szkoły, szpitale, archiwa, stancje, w których zatrzymywali się niekiedy monarchowie, czy też miejsca przechowywania dochodów podatkowych, a także składania przysiąg przez lokalnych urzędników. O częstotliwości zjawiska świadczą cyklicznie wypłacane zakonnikom sumy pieniężne, które pokrywały nie tylko koszty eksploatacji udostępnianych szlachcie obiektów, ale również pełniły funkcje odszkodowawcze. W celach publicznych wykorzystywano m.in. kościoły, w tym zakrystie, klasztorne cele i refektarze, kaplice, a nawet cmentarze (co przynajmniej w części przypadków budziło wśród szlachty wątpliwości). Zabudowania pojezuickie próbowano przekształcić na siedziby sądów, szkoły i areszty.
    The Polish-Lithuanian Commonwealth struggled with the problem of an insufficient number of facilities for the performance of state tasks, including buildings which could accommodate relatively numerous assemblies of nobility. This study addresses the dual role of the sacraled places sites in the Grand Duchy of Lithuania, which were often used for public purposes. Reading the universals, the documents of the regional councils (pol. sejmiks) – (especially parliamentary instructions) – and diary sources convinces us that they served, among other things, as places of debates for gatherings of the nobility bodies, schools, hospitals, archives, accommodation where monarchs sometimes stayed, or as places where tax revenues were kept and local officials took oaths. The frequency of this phenomenon is evidenced by the sums of money paid to monks on a cyclical basis, which not only covered the costs of operating the facilities which were made available to the nobility, but also had a compensatory function. Among other things, churches, including sacristies, monastic cells and refectories, chapels, and even cemeteries were used for public purposes (which, at least in some cases, raised doubts among the nobility). Attempts were made to convert the postformer Jesuit buildings into court houses, schools and detention centres.
    Źródło:
    Miscellanea Historico-Iuridica; 2023, 22, 1; 485-502
    1732-9132
    2719-9991
    Pojawia się w:
    Miscellanea Historico-Iuridica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Рэнесансная сядзiба Муз у Заблудаве: педагагiчная i творчая дзейнасць Iагана Мюлiуса пад патранатам Грыгорыя Хадкевiча
    Renaissance farm “muz” in Zabludov: pedagogical and creative activity of Johann Myulius under the auspices of Grzegorz Chodkiewicz
    Renesansowy folwark „muz” w Zabłudowie: pedagogiczna i artystyczna działalność Johanna Myuliusa pod patronatem Grzegorza Chodkiewicza
    Autorzy:
    Niekraszewicz-Karotkaja, Żanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2117590.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    spatial turn
    cultural landscape
    the Grand Duchy of Lithuania
    Renaissance
    Johann Myulius
    Grzegorz Chodkiewicz
    Zabłudów
    zwrot przestrzenny
    pejzaż kulturowy
    Wielkie Księstwo Litewskie
    renesans
    Opis:
    This article analyzes duke Grzegorz Chodkiewicz’s patronage of the arts as well as the Renaissance poet Johann Myulius’ literary and pedagogical work from the perspective of culture perception. It defines the role of the monastic landscape in the town of Ilfeld in Thuringia and the farm landscape in Zabludów in Białystok District in forming cultural capital.
    W artykule omówiono artystyczny patronat księcia Grzegorza Chodkiewicza oraz utwory literackie i dydaktyczne renesansowego poety Johanna Myuliusa z perspektywy percepcji kultury. Omówiono rolę klasztornego pejzażu miasteczka Ilfeld w Turyngii i folwarcznego pejzażu Zabłudowa, miejscowości na Białostocczyźnie w procesie gromadzenia kapitału kulturowego.
    Źródło:
    Białorutenistyka Białostocka; 2018; 323-339
    2081-2515
    Pojawia się w:
    Białorutenistyka Białostocka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prałatury i kanonie de gremio Kapituły Katedralnej Wileńskiej w okresie przedrozbiorowym
    Prelatures and canonries de gremio the Vilnius Cathedral Chapter before the partitions
    Autorzy:
    Kasabuła, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/950365.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Wielkie Księstwo Litewskie
    Wilno
    katedra
    kapituła katedralna
    prałat
    kanonik
    kanclerz
    vilnius cathedral
    the cathedral chapter
    the prelate
    the canon
    the chancellor
    grand duchy of lithuania
    Opis:
    Formation of the Vilnius Cathedral Chapter was a long process since its inception in 1388 to the middle of the sixteenth century. As the capital city of the cathedral chapter of the Grand Duchy of Lithuania from the beginning of its existence in the system and the organization was inspired by the Cracow Cathedral Chapter. Under the papal foundation bull by pope Urban VI Pontifex Maximus to erect bishopric of Vilnius the first two of the Prelature were founded (provost and dean) and 10 canonries. All of them were endowed in 1387 by king Vladislav II Jagiello. The next four prelate names: custodian, archdeacon, scholastic and cantor, and two canonries were developed under the efforts of successive monarchs, bishops and Chapter. The structure of the Chapter was finally clarified around 1525, which since then consisted of six prelates and 12 canons. In such organizational frameworks the Vilnius corporation canons and prelates survived until the end of the Polish-Lithuanian Commonwealth. Individual members of the Chapter had a specific range of privileges and obligations which in the case of prelates were assigned to each of the dignity of the individual. Competence of canons were evolving, depending on the current needs. In the reporting period, the corporation prelates and canons in gremio constituted under the church law a control body of the actions of diocesan bishops, which was de facto institution co-managering of the diocese.
    Źródło:
    Rocznik Teologii Katolickiej; 2016, 15, 1
    1644-8855
    Pojawia się w:
    Rocznik Teologii Katolickiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jak wydawać cyrylickie akta sejmikowe? Analiza rosyjskich, ukraińskich i białoruskich współczesnych zasad wydawniczych oraz wybranej praktyki edytorskiej. Część I
    How to Publish Cyrillic Sejmik Records? Analysis of Russian, Ukrainian and Belarusian Modern Publishing Principles and Selected Editorial Practice. Part 1
    Autorzy:
    Ambroziak, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27300697.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    source editing
    publishing principles
    cyrillic sources
    sejmik records
    Grand Duchy of Lithuania
    Vilnius voivodship
    edytorstwo źródłowe
    zasady wydawnicze
    źródła cyrylickie
    akta sejmikowe
    Wielkie Księstwo Litewskie
    województwo wileńskie
    Opis:
    Jednym z obszarów, w których w ostatnich latach dokonuje się istotny postęp w publikacji źródeł, jest edytorstwo akt sejmikowych. Zasadniczym pytaniem, które staje przed wydawcami źródeł, jest kwestia zasad edycji. Wydawcy litewskich akt sejmikowych znajdują się w specyficznej sytuacji, ponieważ stają przed problemem wydania w jednym tomie źródeł w języku polskim i ruskim. Tymczasem w polskiej praktyce edytorskiej brak ściśle określonych zasad wydawania źródeł cyrylickich, a współczesne doświadczenia w tej materii są dość skromne. Z podobnym problemem zetknął się zespół przygotowujący edycję akt sejmikowych województwa wileńskiego z lat 1566–1655. W trakcie prac, w celu określenia zasad edycji tekstu, dokonano analizy istniejących modeli teoretycznych i rozwiązań przyjętych w praktyce wydawniczej oraz ich oceny pod kątem przydatności dla zadań, które przed sobą postawiliśmy. W niniejszym artykule przeanalizowane zostaną współczesne instrukcje wydawnicze i rekomendacje metodyczne dla publikacji źródeł cyrylickich sformułowane w edytorstwie rosyjskim, białoruskim i ukraińskim, a także wybrane publikacje źródłowe dokumentów cyrylickich z terenu Wielkiego Księstwa Litewskiego z XVI–XVII w. Wnioski z analizy posłużą do sformułowania propozycji konkretnych rozwiązań dla wydawców akt sejmikowych.
    One area in which significant progress has been made in the publication of sources in recent years is the editing of sejmik records. The fundamental question facing publishers of sources is the issue of editing priniples. Publishers of Lithuanian sejmik records are in a peculiar situation, as they face the problem of publishing sources in Polish and Ruthenian in one volume. Meanwhile, in Polish editing practice, there are no strictly defined rules for publishing Cyrillic sources, and contemporary experience in this matter is quite modest. The team preparing the edition of the sejmik records of the Vilnius voivodship from 1566–1655 faced a similar problem. In the course of the work, in order to determine the principles of editing the text, the existing theoretical models and solutions adopted in publishing practice were analyzed and evaluated for their suitability for the tasks ahead. This article will analyze contemporary publishing instructions and methodological recommendations for the publication of Cyrillic sources formulated in Russian, Belarusian and Ukrainian editing, as well as selected source publications of Cyrillic documents from the territory of the Grand Duchy of Lithuania from the 16th–17th centuries. The conclusions of the analysis will be used to formulate proposals for specific solutions for the publishers of sejmik records.
    Źródło:
    Miscellanea Historico-Iuridica; 2022, 21, 1; 321-345
    1732-9132
    2719-9991
    Pojawia się w:
    Miscellanea Historico-Iuridica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sejmiki zwoływane sposobem wojewódzkim jako szczególna forma samorządu stanowego w Wielkim Księstwie Litewskim
    Regional councils summoned within provinces as a special form of state self-government in the Grand Duchy of Lithuania
    Autorzy:
    Kanecki, Oskar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/621867.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Wielkie Księstwo Litewskie, sejmiki szlacheckie, bezkrólewie, zgroma- dzenie szlacheckie, samorząd stanowy.
    Grand Duchy of Lithuania, regional councils of nobility, interregnum, gath- ering of nobility, state self-government.
    Opis:
    A particularly difficult time for the Grand Duchy of Lithuania was the period of interreg- num following the death of Zygmunt August. It led to the introduction of special forms of gatherings by the nobility. Summoning regional councils within provinces allowed for speeding up the decision-making process, which at the time was necessary. It was also a convenient way for the dominant elites of that period (the magnates) to control the nobil- ity. It was an original contribution of Lithuania to the form of the regional council of no- bility, which was adopted from the Kingdom of Poland. The Regional Council of Vilnius, held in the said form, was sometimes taking decisions applicable for the whole country.
    Źródło:
    Miscellanea Historico-Iuridica; 2016, 15, 1; 85-94
    1732-9132
    2719-9991
    Pojawia się w:
    Miscellanea Historico-Iuridica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Historiografia litewska o układzie kiejdańskim (1655 r.)
    Lithuanian historiography and the Agreement of Kėdainiai (1655)
    Autorzy:
    Sliesoriūnas, Gintautas
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1397869.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    historiografia litewska
    układ kiejdański
    unia kiejdańska
    Janusz Radziwiłł
    Wielkie Księstwo Litewskie
    Potop (1655)
    Lithuanian historiography
    Agreement of Kėdainiai
    Union of Kėdainiai
    Grand Duchy of Lithuania
    The Deluge (1655)
    Opis:
    W artykule podjęto próbę prześledzenia, jak kształtowały się i zmieniały w litewskiej historiografii oceny układu kiejdańskiego, zawartego 20 października 1655 r. między Wielkim Księstwem Litewskim i Szwecją, zrywającego dotychczasowe więzi unijne, łączące Litwę z Koroną Polską. W tekście zwrócono też uwagę na pierwsze oznaki kształtowania się łagodniejszych ocen działalności inicjatorów zawarcia tego układu ze strony Litwy, które można zaobserwować już na długo przed powstaniem historiografii tworzonej w języku litewskim.
    The article aims to explore the changing perceptions of the Agreement of Kėdainiai within the Lithuanian historiography. The agreement, signed on 20 October 1655 between the Grand Duchy of Lithuania and the Swedish Empire, severed Lithuania’s union with the Kingdom of Poland. The article also discusses the first examples of Lithuanian historiographers shining a more favorable light on the actions taken by the proposers of the agreement, long before historiography became an established discipline in the Lithuanian language.
    Źródło:
    Studia Podlaskie; 2020, 28; 55-76
    0867-1370
    Pojawia się w:
    Studia Podlaskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Appointing Canonical Prebendaries in the Vilnius Cathedral Chapter During the 14th-18th Centuries
    Obsadzanie prebend kanonickich w kapitule katedralnej wileńskiej w XIV-XVIII wieku
    Autorzy:
    Kasabuła, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/950527.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Wielkie Księstwo Litewskie
    Wilno
    diecezja wileńska
    katedra
    kapituła katedralna
    prałat
    kanonik
    koadiutor
    patronat
    prebenda
    grand duchy of lithuania
    vilnius
    diocese of vilnius
    cathedral
    cathedral chapter
    prelate
    canon
    coadjutor
    patron
    ius patronatus
    prebendary
    Opis:
    The diocesan bishop enjoyed the right to fill cathedral chapter stalls and bestow patronages and benefices in medieval Western Europe, including in the Kingdom of Poland. However, a different practice developed in Lithuania in the Diocese of Vilnius, which was established in 1388. The King of Poland and the Grand Duke of Lithuania, Władysław II Jagiełło, founded the first Vilnius chapter when the Diocese of Vilnius was created. This chapter began with two prelates and ten canonical prebendaries. The next two prelatures: the custody (established before 1397) and the archdeacon (established in 1435) as well as the two canons, which were established in the early 16th century, were also grand-ducal or royal foundations. The king received and sustained these beneficiaries ius patronatus. The last two prelatures, cantoria and scholasteria, which Bishop Jan z Książąt Litewskich created, remained part of the bishops’patronage right from 1561 onward. The patronage right in the Vilnius chapter was established in the second half of the 16th century, when, in 1588, King Sigismund Augustus II gave the chapter the right to present candidates for the deanery. Compared to the cathedral chapters under the Polish crown, the diocesan bishop’s influence in filling the seats in the Vilnius chapter was definitely more modest, and even minimal, as it pertained to only two prelatures. The monarch, who could nominate up to three prelatures and all twelve canons, had incomparably greater rights. The bishop was vested ius patronatus with only two prelatures, and the chapter was vested with only one prelature. Once the chapter canon coadjutors appeared cum futura successione in the Vilnius capitular college, the Holy See was able to exercise a certain influence over filling the Vilnius chapter. A priest who was nominated as a canon coadjutor had to legitimize his appointment by presenting a papal bull that indicated his right of succession. This state of affairs lasted until the end of the 18th century.
    Obsadzanie stalli w kapitułach katedralnych związanie z prawem prezenty i patronatu w średniowiecznej Europie zachodniej, w tym także w Królestwie Polskim, należało do biskupa diecezjalnego. Inna praktyka ukształtowała się natomiast na Litwie w powstałej w 1388 r. diecezji wileńskiej. Już pierwsze fundacje na rzecz miejscowej kapituły katedralnej z 1388 r.: dwie prałatury i 10 kanonii, były dziełem króla Polski i wielkiego księcia litewskiego, Władysława II Jagiełły. Kolejne dwie prałatury: kustodia (przed 1397 r.) i archidiakonia (w roku 1435) oraz dwie kanonie, powstałe w początkach XVI w., także były fundacjami wielkoksiążęcymi lub królewskimi. Król otrzymał i utrzymał ius patronatus na te beneficja. Dwie ostatnie prałatury, kantoria i scholasteria, utworzone przez biskupa Jana z Książąt Litewskich, od 1561 r. pozostały przy prawach patronatu biskupiego. Prawa patronackie w kapitule wileńskiej ustaliły się ostatecznie w drugiej połowie XVI stulecia, gdy król Zygmunt II August w 1558 r. przekazał kapitule prawo przedstawiania kandydatów na dziekanię. W porównaniu z kapitułami katedralnymi w Koronie, wpływ biskupa diecezjalnego na obsadzanie miejsc w kapitule wileńskiej był zdecydowanie skromniejszy, wręcz minimalny (tylko dwie prałatury). Natomiast nieporównanie większe prawa miał monarcha, który nominował aż do trzech prałatur i wszystkich dwunastu kanonii. Biskupowi przysługiwał ius patronatus tylko na dwie prałatury. Kapituła prezentowała na jedną prałaturę. Pewien wpływ na obsadę stalli kapituły wileńskiej zdobyła Stolica Apostolska z chwilą pojawienia się w wileńskim kolegium kapitulnym kanoników koadiutorów cum futura successione. Duchowny nominowany na kanonika koadiutora ekspektanta musiał wylegitymować się bulą papieską na prawo sukcesji. Taki stan rzeczy utrzymał się do końca XVIII w.
    Źródło:
    Rocznik Teologii Katolickiej; 2017, 16, 1
    1644-8855
    Pojawia się w:
    Rocznik Teologii Katolickiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Specyfika działalności sejmikowej województwa połockiego
    Specifics of the Sejmik Activity of the Polotsk Voivodeship
    Autorzy:
    Łopatecki, Karol
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27297401.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    sejmiks
    parliamentarism
    Polotsk voivodship
    Grand Duchy of Lithuania
    sejmik geography
    editions of sejmik records
    Small Sejm of the Duchy of Polotsk
    Polotsk voivods
    sejmiki
    parlamentaryzm
    województwo połockie
    Wielkie Księstwo Litewskie
    geografia sejmikowa
    edycje akt sejmikowych
    sejm mały księstwa połockiego
    wojewodowie połoccy
    Opis:
    Artykuł prezentuje założenia wstępne projektu polegającego na wydaniu akt sejmikowych województwa połockiego. Ukazana została koncepcja pracy, podstawa źródłowa oraz szerzej scharakteryzowano działalność zgromadzeń szlachty połockiej. Przybliżono terytorium i wskazano cechy ustrojowo-polityczne województwa połockiego w XVI–XVIII stuleciu, akcentując jego znaczenie na tle innych jednostek terytorialnych Wielkiego Księstwa Litewskiego. W tym celu zebrano istniejącą wiedzę o tym województwie, aby ukazać specyfikę regionu. W szczególności zaprezentowano genezę powstania nowożytnych sejmików na terenie Połocczyzny wraz z odnotowaniem istnienia „sejmu małego” sprzed reform z lat 1565–1566. Wskazano, jakie konsekwencje wiązały się z działalnością peryferyjnego sejmiku, który obejmował ziemie przez długi czas zagrożone agresją militarną. W końcu zaakcentowano cechy charakterystyczne życia sejmikowego na Połocczyźnie. Przy tych zagadnieniach, oprócz analizy aktów prawnych i źródeł praktyki sejmikowej, wykorzystano analizę kwantytatywną (wykresy 1 i 2) oraz zastosowano metody właściwe dla geografii historycznej (mapy 1 i 2). Zgromadzone dane ukazują peryferyjność Połocczyzny, a w szczególności lokalnego zgromadzenia szlacheckiego. Po pierwsze, wynikało to z małego znaczenia w kontekście funkcjonowania sejmu walnego, czy też Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Po drugie, był to obszar nieustanie zagrożony konfliktami militarnymi. Uzewnętrznia się to dużą faktyczną zmiennością miejsc obrad sejmikowych. Możemy wyodrębnić aż dziewięć stolic sejmikowych, poza tym znanych jest przynajmniej sześć innych lokacji. Stanowi to rekord na rozpoznanych obszarach Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
    The article presents the initial assumptions of the project to publish the sejmik records of the Polotsk voivodeship. The conception of the work, the source basis and the activities of the assemblies of the Polotsk nobility are presented. The territory of the Polotsk voivodeship in the 16th-18th centuries has been approximated and the political features of the Polotsk voivodeship in the 16th–18th centuries have been indicated, emphasising its significance in comparison with other territorial units of the Grand Duchy of Lithuania. To this end, existing knowledge about the province was gathered to show the specifics of the region. In particular, the origins of the modern sejmiks in the Polotczyzna region are presented, including the existence of the „small sejm” before the reforms of 1565–1566. The consequences of the peripheral sejmik, which covered lands long threatened by military aggression, are indicated. Finally, the characteristics of sejmik life in the Polotsk region are highlighted. For these issues, in addition to the analysis of legal acts and sources of sejmic practice, a quantitative analysis was used (Charts 1 and 2) and methods appropriate to historical geography were applied (Maps 1 and 2). The collected data shows the peripherality of Polotsk and, in particular, of the local noble assembly. Firstly, this was due to its low importance in the context of the functioning of the General Sejm or the Lithuanian Tribunal. Secondly, it was an area constantly threatened by military conflicts. This is externalized by the great variability of the places of sejmiks sessions. We can distinguish as many as nine sejmik capitals, besides which at least six other locations are known. This is a record in the recognised areas of the Polish-Lithuanian Commonwealth.
    Źródło:
    Miscellanea Historico-Iuridica; 2022, 21, 1; 117-152
    1732-9132
    2719-9991
    Pojawia się w:
    Miscellanea Historico-Iuridica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-10 z 10

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies