- Tytuł:
-
Pensoj pri la sufikso -ec en la esperanta leksiko
Thoughts about the suffix -ec in the esperanto vocabulary - Autorzy:
- Jansen, Wim
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/910444.pdf
- Data publikacji:
- 2020-04-17
- Wydawca:
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- Tematy:
-
Esperanto
-ec suffix
derivational morphology
functional discourse grammar
esperanto
sufiks -ec
morfologia derywacyjna
funkcjonalna gramatyka dyskursu - Opis:
-
Niniejszy tekst dotyczy sufiksu leksykalnego -ec w systemie słowotwórczym w języku esperanto. W poniższej analizie rdzenie esperanckie są uważane za elastyczne, tj. nieprzeznaczone do żadnego konkretnego zastosowania syntaktycznego, a tworzenie wyrazu za pomocą afiksów jest opisane jako proces zachodzący w leksykonie, w którym rolę odgrywają elastyczne składniowo, ale semantycznie sklasyfikowane rdzenie. Pytanie o tzw. przynależność kategorialną rdzeni lub jej brak jest tak stare jak sam ten język. Wynika ono z faktu, że Zamenhof, tworząc słownictwo esperanta, wyodrębniał formy składniowe ze swoich języków źródłowych, ale redefiniował je jako rdzenie składniowo nie bezpośrednio możliwe do użycia. Jeszcze w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku Akademia Esperanta sformalizowała swoje stanowisko w tej debacie, ale dyskusja na temat sposobu interpretacji zasobu rdzeni języka trwała w prasie esperanckiej aż do lat siedemdziesiątych, a w pojedynczych publikacjach aż do dziś. Dopiero niedawno (2013–2016) problem ten został sformułowany przez autora tego tekstu w ramach uniwersalnej teorii języka, tj. w Funkcjonalnej Gramatyce Dyskursu (Functional Discourse Grammar, FDG). W tychże badaniach sufiks -ec, ze względu na niesystemowość w swoim praktycznym zastosowaniu, szczególnie opierał się spójnemu opisowi. Nawet autorytatywne gramatyki esperanta niewiele pomagają użytkownikowi języka, ponieważ zawierają dwuznaczności i sprzeczności i nie dają odpowiednich instrukcji. W niniejszej pracy zaproponowano nowe podejście. Reguła, którą tworzy, jest prosta, a jej bezwyjątkowe zastosowanie byłoby w pełni kompatybilne z hipotetyczną elastyczną strukturą części mowy esperanta. Jednakże zaobserwowane zwyczajowe użycie -ec nie jest zgodne ani z tradycyjnymi zaleceniami ani z proponowaną regułą. Cierpi ono z powodu ciągłej nieświadomości użytkowników na temat funkcjonowania systemu mowy, niezależnie od preferowanej teorii leksyki, i jest napędzany przez różne nawyki pochodzące z języka ojczystego i utarte konwencje. Tak oto działa język naturalny.
This study addresses the lexical suffix -ec [εts] in Esperanto (traceable to French -esse, Spanish -eza, Italian -ezza). The approach to word building in Esperanto adopted here is based on content lexemes as word stems, not predestined to a particular syntactic application. It describes derivation as a process which is hosted in the lexicon, affecting semantically categorized stems. The issue of syntactically free versus specialized stems is as old as the language itself, originating in the circumstance that Esperanto’s initiator Zamenhof extracted syntactic word forms from his source languages, but turned these into dependent stems in Esperanto. It was not until the 1960s that the Esperanto Academy formalized its views in the debate, but the question as to how to interpret the parts of speech (PoS) continued to be debated in the esperantological press well into the seventies and, in isolated publications, until today. Only recently (2013–2016) these issues were embedded by the author of the present paper in a universal theory of language, Functional Discourse Grammar. In these studies, the suffix -ec was found to be particularly problematic in that its observed use by Esperanto speakers or writers is far from systematic. Even authoritative Esperanto grammars are of no great help in supporting the language user, as they contain ambiguities and internal contradictions, and do not offer adequate instructions. In this paper, a new approach is proposed. The ruling which results from this is simple, and its unrestricted application would be entirely congruent with the hypothesized flexible PoS-system of Esperanto. However, the day-to-day usage of -ec is neither consistent with traditional prescriptions, nor with the rule which is proposed here. It suffers from a persistent unawareness among the language users of the workings of the PoS, whichever way we look at them, and is driven by disparate mother tongue habits and fossilized conventions, rather than by prescriptions. This is the way a natural language works. - Źródło:
-
Język. Komunikacja. Informacja; 2019, 14; 53-71
1896-9585 - Pojawia się w:
- Język. Komunikacja. Informacja
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł