- Tytuł:
-
Naturalizacja władzy a kolonializm. Uwagi na marginesie Robinsona Cruzoe Daniela Defoe i Piętaszka, czyli Otchłani Pacyfiku Michela Tourniera, z Szekspirowską Burzą w tle
Naturalisation of Power. Some Notes on the Margins of Daniel Defoe’s Robinson Crusoe and Michel Tournier’s Friday, or, The Other Island with the Shakespearean Tempest in the Background - Autorzy:
- Lemann, Natalia
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/912011.pdf
- Data publikacji:
- 2019-12-15
- Wydawca:
- Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
- Tematy:
-
power
postcolonialism
early capitalism
thaumaturgy
social contract
władza
postkolonializm
wczesny kapitalizm
taumaturgia
umowa społeczna - Opis:
-
Artykuł poświęcony jest analizie zmieniających się w kulturze europejskiej mechanizmów legitymizacji władzy. Robinson Cruzoe Daniela Defoe lokowany jest tradycyjnie w obrębie wczesnokapitalistycznego wzrostu indywidualizmu, przejawiającego się na polu ekonomicznego działania jednostki. Argumentuję, że aby Robinson mógł stać się na swej wyspie homo oeconomicus, który wyłącznie swą pracą przekształca dziką naturę w cywilizację, a następnie zostać władcą/królem/gubernatorem wyspy, musiały zajść zmiany w obrębie źródeł legitymizacji władzy. Robinson Cruzoe, everyman, może stać się władcą swej wyspy dzięki odejściu od boskiej legitymizacji władzy, która dominowała w kulturze europejskiej, począwszy od antyku, aż do czasów Oświecenia. Przywołuję więc postać Szekspirowskiego Prospera, maga i króla Neapolu, który włada swą wyspą przy pomocy magii jako ostatni literacki potomek „królów cudotwórców” (M. Bloch, E. Kantorowicz). Władza Robinsona opiera się za zasadach umowy społecznej i nie pochodzi z boskiego nadania. Analizuję opisywany przez Defoe mechanizm zdobywania i utrzymywania władzy przez Cruzoe, odwołując się do procesualności powstawania imperiów kolonialnych. Piętaszek, czyli otchłanie Pacyfiku Michela Tourniera z 1967 roku to powieść powstała w optyce Saidowskiej „lektury kontrapunktowej”, dlatego też Tournier dekonstruuje mechanizm naturalizacji, demokratyzacji władzy Robinsona, odwołując się do wcześniejszych mechanizmów metafizycznej legitymizacji. Dostrzegam więc procesualność mechanizmu zdobywania i utrzymywania władzy, co wydaje mi się istotne z punktu widzeniazrozumienia istoty i dynamiki imperializmu kolonialnego.
This article is devoted to the analysis of the changing mechanisms of power legitimization in the European culture. Daniel Defoe’s Robinson Crusoe is traditionally located within the early capitalist growth of individualism, manifested in the field of the economic activity of the individual. I argue that for Robinson to become a homo oeconomicus on his island, a person who transformed wild nature into civilization with his work, and then become the ruler/king/governor of the island, changes within the sources of legitimacy of power had to take place. Robinson Crusoe, an everyman, could become the ruler of his island only by means of resignation from the divine source of power legitimization which dominated European culture from antiquity to the times of Enlightenment. I recall the figure of Shakespearean Prosper, a magician and the king of Naples, who rules his island with the help of magic, as the last literary descendant of “the king’s thaumaturge” (M. Bloch, E. Kantorowicz). Robinson’s power is based on the principles of a social contract and his authority does not come from divine conferral. I analyse the mechanism of acquiring and maintaining power by Crusoe, described by Defoe, referring to the processuality of forming colonial empires. Friday, or, the Other Island by Michel Tournier, published in 1967, is a novel based on Said`s optics of “counterpoint reading”, which is why Tournier deconstructs the mechanism of naturalisation, democratisation of Robinson’s power, referring to earlier mechanisms of metaphysical legitimacy. This is why I notice the processuality of the mechanism of acquiring and maintaining power, which seems important to me from the point of view of understanding the essence and dynamics of colonial imperialism. - Źródło:
-
Porównania; 2019, 25, 2; 229-245
1733-165X - Pojawia się w:
- Porównania
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł