- Tytuł:
-
Demoniczna teoria kultury. „JKB-Demon” Karola Irzykowskiego i „Leon Chwistek – Demon Intelektu” Stanisława Ignacego Witkiewicza
Demonic Theory of Culture: Karol Irzykowski’s “JKB-Demon” and Stanisław Ignacy Witkiewicz’s “Leon Chwistek – Demon Intelektu” - Autorzy:
- Kącka, Eliza
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/28407703.pdf
- Data publikacji:
- 2023
- Wydawca:
- Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
- Tematy:
-
demonizm
pamflet
Karol Irzykowski
Stanisław Ignacy Witkiewicz
dwudziestolecie
demonism
pamphlet
interwar period - Opis:
-
Dwa pamflety, mające w tytule demonizm – JKB-Demon Karola Irzykowskiego i Leon Chwistek – Demon Intelektu Stanisława Ignacego Witkiewicza – należą do ważnych polemik dwudziestolecia, a wśród nich: do ambitnych przedsięwzięć poznawczych. Studium relacjonuje w trybie porównawczym zmagania Irzykowskiego i Witkiewicza z przygniatającymi autokreacjami Juliusza Kadena-Bandrowskiego i Leona Chwistka. Nieprzeniknione cechy osobowości tych ostatnich, rzutujące na ich dzieła, okazują się intelektualnym wyzwaniem godnym tytułowego epitetu. Zgłębiając – oprócz dokonań swoich przeciwników – także własną odrazę i fascynację, każdy z krytyków uświadamia sobie, że ogólna znajomość natury ludzkiej jest bezradna wobec zagadki „demonizmu”. Autorka stawia tezę, że dla umysłów ukształtowanych w dyscyplinie racjonalnej schyłku XIX w. nieuchwytny okazał się fenomen osobowości antynomicznych, „proteuszowych”. Choć ów niepokojący typ osobowości zgłębiała literatura (Stawrogin Fiodora Dostojewskiego, Kurtz Josepha Conrada), autorzy pamfletów okazują się niegotowi na konfrontację z nim w realnym życiu.
Karol Irzykowski’s “JKB-Demon” [JKB-Demon] and “Leon Chwistek – Demon Intelektu” [Leon Chwistek – Demon of the Intellect] by Stanisław Ignacy Witkiewicz, two pamphlets referring in their titles to demonism, belong to crucial polemical publications of the interwar period and within that group of publications constitute ambitious cognitive endeavours. This study compares the strife Irzykowski and Witkiewicz had to cope with to take in the overwhelming selfcreations of Juliusz Kaden-Bandrowski and Leon Chwistek. The inscrutable personalities of the latter two reflected in their works turned out to be an intellectual challenge worthy of the epithets used in both titles. Exploring their own abhorrence and fascination alongside their opponents’ achievements, both critics realised that a general familiarity with human nature was helpless when faced with the puzzle of ‘demonism.’ The author assumes that the phenomenon of antinomian, ‘Protean’ personalities remained beyond the grasp of minds shaped by the rational discipline of the late nineteenth century. Although literature has already studied this disturbing personality type (Dostoevsky’s Stavrogin, Conrad’s Kurtz), the authors of the pamphlets turned out to be unprepared to confront it in real life. - Źródło:
-
Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo; 2023, 13 (16); 339-354
2084-6045
2658-2503 - Pojawia się w:
- Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł