Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Racjonalizm" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-7 z 7
    Tytuł:
    Prawo i racjonalizm
    Autorzy:
    Łuszczyński, Artur
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/609267.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    law
    rationalism
    prawo
    racjonalizm
    Opis:
    The article makes an attempt to analyze particular relations connecting the law and rationality. In the widely-held feeling, the law is a natural derivative of mind and such an approach is strongly placed in the history of ideas (Cicero, Saint Thomas Aquinas, and others). However, the crash of the Enlightenment project makes us reevaluate a lot of beliefs. It turns out that mind and its power in social problems is the issue of an agreement, conventions and does not resemble a mathematical equation. The author believes that a lot of foundations of a modern democracy, including legal institutions, are a kind of a contemporary myth, illusion taking the form of being seemingly reasonable.
    Artykuł jest próbą analizy szczególnych relacji łączących prawo i racjonalizm. W powszechnym odczuciu prawo jest naturalną pochodną rozumu i takie postrzeganie ma bardzo silne oparcie w historii idei (Cyceron, św. Tomasz z Akwinu i inni). Jednakże dziejący się na naszych oczach krach oświeceniowego projektu każe przewartościować wiele sądów. Okazuje się bowiem, że rozum i jego władza w sprawach społecznych są kwestią umowy, konwencji i niekoniecznie przypominają równanie matematyczne. Autor wyraża pogląd, że wiele z fundamentów współczesnych demokracji, również tych wyrażanych przez instytucje prawne, jest jakąś formą nowożytnego mitu, iluzji, przybierającą kształt pozornie rozumowy.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius); 2018, 65, 2
    0458-4317
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Umowa społeczna jako przejaw racjonalizmu w refleksji nad państwem i prawem
    Autorzy:
    Łuszczyńska, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/609178.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    social agreement
    rationalism
    law
    freedom
    umowa społeczna
    racjonalizm
    prawo
    wolność
    Opis:
    The article makes an attempt to analyze the concept of the social agreement as a particular form rationalizing the foundation of social life. The author believes that the social agreement is a plane to realize the idea of freedom including political freedom. A retrospective view of the idea of freedom and the idea of equality are closely correlated which shows their radical character. If particular individuals make an agreement it means they are equal, and if they limit their natural freedom to the same extent towards the powers that be it means the amount of freedom was the same.
    Artykuł jest próbą analizy koncepcji umowy społecznej jako szczególnej formy racjonalizacji podstaw życia społecznego. Zdaniem autorki umowa społeczna jest płaszczyzną realizacji idei wolności, w tym wolności politycznej. Retrospektywne spojrzenie na ideę wolności i ściśle skorelowaną z nią ideę równości wskazuje na ich radykalny charakter. Skoro poszczególne jednostki zawierają umowę, to znaczy, że są sobie równe, a jeśli ograniczają swoją naturalną wolność w jednakowym stopniu na rzecz podmiotu sprawującego władzę, to znaczy, iż zakres wolności był jednakowy.  
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius); 2018, 65, 2
    0458-4317
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rozum w filozofii średniowiecznej
    Autorzy:
    Chmiel, Bogumił
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/643950.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Rationalismus
    Verstand
    Mittelalter
    medieval philosophy
    rationalism
    reason
    theology
    racjonalizm
    rozum
    średniowiecze
    Opis:
    Der Artikel bespricht grundlegende Aspekte der mittelalterlichen Auffassung des theoretischen Verstandes. Der Hauptakzent wurde auf die Beziehung zwischen dem Verstand als der autonomen Erkenntniskraft und der Autorität der Kirche, des Glaubens und der Theologie gelegt. Die Autonomie des Verstandes in der mittelalterlichen Philosophie beruhte nicht auf ihrer absoluten Unabhängigkeit von den erwähnten Autoritäten, sondern verwirklichte sich im Bereich des unter ihrem Einfluss geformten religiösen Denkens. Die Glaubensdogmen wurden im Mittelalter nicht als „äußere“, aufgezwungene Beschränkungen der Rationalität der Forschung betrachtet, die von allein die Überschreitung und die Anfechtung religiöser Wahrheiten anstreben sollte, sondern als ein Rahmen, der den Umfang und die Ziele der möglichen Forschung bestimmte. In Konfliktsituationen unterlagen die Philosophen keinesfalls passiv den Autoritäten, sondern sie griffen zu gewissen Maßnahmen, die es ihnen erlaubten, kontroverse Thesen zu unterrichten, ohne in Konflikt mit kirchlichen Institutionen zu geraten. Die Abweichungen in der Beurteilung der Rationalität von Historikern ergeben sich vor allem daraus, dass die Rationalitätsvorstellungen der Aufklärungszeit auf frühere Jahrhunderte übertragen werden.
    The purpouse of this paper is to examine main factors determining the medieval understanding of reason and explain differences among contemporary historians in their evaluation of medieval rationalism. According to this interpretation proper characteristic of scholastic thought should take into account teleological orientation of medieval culture. Religious faith and revelation were considered by most of philosophers not as external authority but rather as a internal ,,frame” which settled either aim and boundaries for rational investigations. This ,,frame” appoined by revelation pointed out scope not only for philosophical investigations but organised whole medieval culture providing its unity. Medieval reason was independent within this theological limitations in a similar manner as contemporary analitic philosophy is independent from science and scientific rationalism. Contemporary criticism toward medieval rationalism is caused by transposition of Enlighment's criterions of rationality on medieval thought.
    W artykule omawiam zasadnicze aspekty średniowiecznego pojmowania natury rozumu teoretycznego. Główny nacisk położony został na relację między rozumem jako autonomiczną władzą poznawczą a autorytetami Kościoła, wiary i teologii. Autonomia rozumu w filozofii średniowiecznej nie polegała na jej absolutnej niezależności od wspomnianych autorytetów, ale realizowała się w obrębie myślenia religijnego ukształtowanego pod ich wpływem. Dogmaty wiary nie są w wiekach średnich postrzegane jako ,,zewnętrzne” i narzucone ograniczenia dla racjonalności dociekań, które same z siebie miałyby dążyć do przekroczenia i podważenia prawd religijnych, ale jako ramy wyznaczające zakres i cele możliwych dociekań. W sytuacjach konfliktów filozofowie nie poddawali się biernie autorytetom, lecz uciekali się do szeregu zabiegów pozwalających im nauczać kontrowersyjnych tez filozoficznych bez popadania w konflikt z instytucjami kościelnymi. Rozbieżność w ocenie racjonalności pojawiające się wśród historyków wynikają przede wszystkim z przenoszenia kanonów racjonalności właściwych dla myśli Oświecenia na wieki wcześniejsze.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2013, 7
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Funkcje i dysfunkcje myślenia irracjonalnego
    Autorzy:
    Gajewski, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/647353.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    rationalism
    irrationalism
    rationality
    irrationality
    reason
    reasoning
    thinking
    racjonalizm
    irracjonalizm
    racjonalność
    irracjonalność
    rozum
    rozumowanie
    myślenie
    Opis:
    The terms “rationality” and “rationalism” are often considered to be synonyms which is a mistake. “Rationality” means certain property of thinking while “rationalism” – philosophical current. It is the same case with the terms “irrationality” (characteristic psycho-biological and social phenomenon) and “irrationalism” (certain theoretical and mental position). Many researchers claim that rationality and reasoning are definitive properties of thinking which is also a mistake. Thinking is a set of activities that are supposed to solve problems (motivational tensions) generated by so-called motivational system. Reasoning constitutes only one of subsets of thinking. We call thinking rational when it manages to solve a problem in an optimal way. Rational thinking relies (among others) on finding patterns in a world that surrounds us. This tendency, however, often leads to finding false patterns and formulating false beliefs based on them. A huge number of false beliefs and thinking errors which we fall victims to every day seems to suggest that being rational is not our “default setting”.
    Terminy „racjonalność” i „racjonalizm” często bywają uważane za synonimy, co jest błędem. „Racjonalność” oznacza pewną własność myślenia, zaś „racjonalizm” – kierunek filozoficzny. To samo dotyczy terminów „irracjonalność” (swoiste zjawisko psycho-biologiczne i społeczne) oraz „irracjonalizm” (określone stanowisko teoretyczne i mentalne). Wielu badaczy uważa racjonalność i rozumowanie za cechy definicyjne myślenia, co również jest błędem. Myślenie to zespół czynności, których funkcją jest rozwiązywanie problemów (napięć motywacyjnych) wytwarzanych przez tzw. układ motywacyjny. Rozumowanie stanowi tylko jeden z podtypów myślenia. Określamy myślenie mianem racjonalnego, gdy udaje mu się rozwiązać dany problem w sposób optymalny. Myślenie racjonalne polega m.in. na znajdowaniu prawidłowości w otaczającym nas świecie. Ta tendencja wielokrotnie prowadzi jednak do doszukiwania się prawidłowości tam, gdzie ich nie ma i formułowania na tej podstawie fałszywych przekonań. Ogromna ilość fałszywych przekonań oraz błędów myślenia, którym ulegamy każdego dnia, zdaje się sugerować, że bycie racjonalnym nie stanowi naszego „ustawienia domyślnego”.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia; 2017, 42, 2
    2300-7540
    0137-2025
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rewizjonizm jako przejaw racjonalizacji myśli socjalistycznej
    Autorzy:
    Niemczyk, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/609196.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    revisionism
    rationalism
    Marxism
    socialism with a human face
    rewizjonizm
    racjonalizm
    marksizm
    socjalizm z ludzką twarzą
    Opis:
    At the source of revisionist attempts to modify socialist thought lied the conviction of the need to improve or even adapt Marxism to the changing reality. That is why, out of many possible research perspectives (political, historical, doctrinal or legal), revisionism may also be treated as a manifestation of the rationalization of socialist thought. The article presents the main historical and doctrinal aspects of revisionism of Marxism using the example of the achievements of representatives of political-legal thought from such countries as Poland, Hungary, former Czechoslovakia and Yugoslavia. Attempts to rationalize socialism in these countries were based on similar ideological assumptions. Therefore, a redefinition of the relations of these countries with the USSR, democratization of social and political life and economic reforms aimed at ensuring the efficiency of the economies of these countries were postulated. The article also points out that the essence of revisionism was the search for ways to make the system functioning on its foundations more rational within the official Marxist doctrine. The reflection of these efforts was the slogan of creating “socialism with a human face”.
    U źródeł rewizjonistycznych prób modyfikacji myśli socjalistycznej leżało przekonanie o potrzebie usprawnienia czy też przystosowania marksizmu do zmieniającej się rzeczywistości. Dlatego, spośród wielu możliwych perspektyw badawczych (politycznej, historycznej, doktrynalnej czy prawnej), rewizjonizm może być traktowany także jako przejaw racjonalizacji myśli socjalistycznej. W artykule przedstawiono główne historyczne i doktrynalne aspekty rewizjonizmu marksizmu na przykładzie dorobku przedstawicieli myśli polityczno-prawnej z takich krajów, jak: Polska, Węgry, Czechosłowacja, Jugosławia. Próby racjonalizowania socjalizmu w tych krajach opierały się bowiem na podobnych założeniach ideowych. Postulowano zatem redefinicję relacji tych krajów z ZSRR, demokratyzację życia społecznego i politycznego oraz reformy ekonomiczne mające zapewnić zwiększenie efektywności gospodarek tych krajów. W opracowaniu również wskazano, iż istotą rewizjonizmu było szukanie dróg, aby w ramach oficjalnej marksistowskiej doktryny funkcjonujący na jej podstawach ustrój uczynić bardziej racjonalnym. Odzwierciedleniem tych wysiłków było hasło tworzenia „socjalizmu z ludzką twarzą”.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius); 2019, 66, 1
    0458-4317
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ethologiczne źródła etyki. O filozoficznym ugruntowaniu moralności
    Autorzy:
    Kwiatkowski, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/644339.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Rationalismus
    ratio
    Ethos
    Logos
    Wissenschaft
    Zivilisation
    rationalism
    ethos
    logos
    science
    civilisation
    racjonalizm
    ethos logos
    nauka
    cywilizacja
    Opis:
    Die Inspiration für den Artikel bildet der Versuch von E. Husserl, die Idee des europäischen Rationalismus neu aufzuleben. Schuldig für das Scheitern dieser Idee ist nach Husserl die Loslösung der ratio vom Bereich des alltäglichen Lebens und der Entzug ihrer ethologischen Quelle. Im Artikel versuche ich die Bedeutung dieses ursprünglichen Verhältnisses als der Grundlage für das In-der-Welt-sein sowie existentielle Schlussfolgerungen des Prozesses aufzuzeigen, der von Descartes als eine eigenartige Verödung der ratio infolge einer allmählichen Abkehr von ihrer ursprünglichen Bedeutung im griechischen λόγος angefangen wurde. Der Spur von Husserl nachgehend stelle ich auch die Folgen dieses Prozesses für eine rationale Interpretation der Wirklichkeit vor und formuliere die These, dass die auf einer verarmten Idee der Rationalität aufgebaute Zivilisation wesentliche Interessen des Menschen verkennt, indem sie sein Leben in einer zunehmenden existentiellen Leere ansiedelt. 
    The article is prompted by Edmund Husserl's attempt to renew the idea of European rationalism. Husserl  attributed the  failure of the idea  to the digression of  ratio from the sphere of everyday life, to the loss of its ethical origin. The author attempts to take in the  meaning of this source relationship   viewed as the basis for being-in-the-world and the existential consequences of the process initiated by  Descartes of rendering the  ratio barren, in a way,  due to the gradual departure from its source meaning present in the Greek  word  λόγος (logos). Following Husserl , the author also presents  the impact of this process on rational interpretation of reality, and formulates  the thesis that civilization built on an impoverished idea of rationality  touches man’s essential interests, setting   his life in an expanding  existential emptiness.
    Inspiracją dla artykułu jest Husserlowska próba odnowienia idei europejskiego racjonalizmu. Winą za porażkę owej idei Husserl obarczył oderwanie ratio od sfery życia codziennego, pozbawienie go jego ethologicznego źródła. W artykule staram się uchwycić znaczenie tego źródłowego związku jako podstawy bycia-w-świecie oraz egzystencjalne konsekwencje zapoczątkowanego przez Kartezjusza procesu swoistego jałowienia ratio jako następstwa stopniowego odchodzenie od jego źródłowego znaczenia obecnego w greckim λόγος. Idąc tropem Husserla przedstawiam też skutki tego procesu dla racjonalnej interpretacji rzeczywistości oraz formułuję tezę, że cywilizacja zbudowana na zubożonej idei racjonalności zapoznaje istotne interesy człowieka, osadzając jego życie w rozrastającej się egzystencjalnej pustce.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2017, 22
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Religia naturalna i krytyka objawienia w filozofii Matthew Tindala
    Autorzy:
    Stefaniuk, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/643852.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Matthew Tindal
    Deismus
    natürliche Religion
    Rationalismus
    Offenbarung
    Religionskritik
    deism
    natural religion
    rationalism
    Revelation
    criticism on religion
    deizm
    religia naturalna
    racjonalizm
    objawienie
    krytyka religii
    Opis:
    Der Artikel widmet sich der Kritik der Offenbarung, der wir auf dem Boden des britischen Deismus  bei solchen Philosophen wie Herbert von Cherbury, William Wollaston, Thomas Chubb, John Toland oder Anthony Collins begegnen. Besondere Aufmerksamkeit wird den Anschauungen von Matthew Tindal geschenkt, der vor allem als Autor von Christianity as Old as Creation in Erinnerung geblieben ist. Wie andere Deisten nimmt Tindal an, dass der aufgeklärte (d.h. aus allen Fesseln, besonders den des Aberglaubens befreite) menschliche Verstand der höchste Schiedsrichter in allen Fragen, auch jenen religionsbezogenen, sei. Er unterscheidet eine äußere Offenbarung (d.h. die für geoffenbart gehaltenen Bücher) und eine innere Offenbarung (d.h. die Erkenntnis der Ordnung der Dinge vom Menschen als rationalen Wesen). Ins Deutsche übersetzt von Anna Pastuszka
    The article focuses on criticism on revelation which is present among British deists, such as Herbert of Cherbury, William Wollaston, Thomas Chubb, John Toland and Anthony Collins. Particular attention is devoted to the views of Matthew Tindal, who is remembered primarily as the author of Christianity as Old as the Creation. Tindal, like the other deists, assumes that enlightened – i.e. freed from all the restraining bonds, especially from superstition – human mind is the final arbiter on all issues, including those related to religion. He distinguishes external revelation, i.e. the books considered to be revealed by God, as well as internal revelation – which means Nature revealing itself to human rational mind. Summarised by Tomasz Stefaniuk 
    Artykuł poświęcony jest krytyce objawienia, z jaką spotykamy się na gruncie brytyj-skiego deizmu, u filozofów takich jak Herbert z Cherbury, William Wollaston, Thomas Chubb, John Toland czy Anthony Collins. Szczególna uwaga poświęcona jest poglą-dom Matthew Tindala, który zapamiętany został przede wszystkim jako autor Christia-nity as Old as Creation. Tindal, podobnie jak i pozostali deiści, przyjmuje, że oświecony – tj. wyzwolony z wszelkich krępujących go więzów, w tym zwłaszcza z przesądów – rozum ludzki jest najwyższym arbitrem we wszelkich kwestiach, również w tych zwią-zanych z religią. Wyróżnia on objawienie zewnętrzne, tj. księgi uznane za objawione, oraz objawienie wewnętrzne, czyli objawienie się porządku rzeczy człowiekowi, będą-cemu istotą racjonalną.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2015, 15
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-7 z 7

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies