Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Mowa" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-13 z 13
    Tytuł:
    Poziom rozwoju mowy czynnej i biernej dzieci w wieku wczesnoszkolnym
    Autorzy:
    Wasylewicz, Magdalena
    Lenart, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2054377.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    language development
    early school age
    language comprehension
    language production
    rozwój językowy
    wiek wczesnoszkolny
    mowa bierna
    mowa czynna
    Opis:
    Celem prezentowanych badań była ocena poziomu rozwoju językowego dzieci w wieku wczesnoszkolnym w obszarze mowy czynnej i biernej. W tym celu przebadano 458 dzieci z pięciu podkarpackich szkół. Do badań wykorzystano moduł testu IDS Skale Inteligencji i Rozwoju dla Dzieci w wieku 5–10 lat oraz podtesty Testu Rozwoju Językowego (TRJ). Założono, że płeć dziecka, miejsce zamieszkania oraz klasa, do której uczęszcza dziecko mogą wpływać na poziom rozwoju słownictwa czynnego i biernego. Rezultaty badań wskazują na stosunkowo dużą liczbę dzieci uzyskujących wyniki niskie, zarówno w odniesieniu do poziomu rozwoju mowy czynnej, jak i biernej, a także nieznacznie lepsze zdolności językowe dziewczynek w porównaniu do chłopców. Ponadto istnieje konieczność monitorowania poziomu rozwoju językowego dzieci także na późniejszych etapach edukacji w celu zidentyfikowania dzieci z trudnościami w tym obszarze oraz wdrożenia odpowiedniego wsparcia.
    The aim of the presented research was to assess the level of language development of early school age children in two aspects: language production and comprehension. For this purpose, 458 children from five Subcarpathian schools were examined. The Intelligence and Development Scales (IDS) test module and the Language Development Test (Test Rozwoju Językowego, TRJ) subtests were used in the study. The child’s gender, place of living and class were assumed to influence the level of development of language production and comprehension. Research results indicate a relatively large number of children with a low score in both language production and comprehension, as well as slightly better language skills of girls compared to boys. In addition, there is a need for checking the language development of children also at subsequent levels of education to identify those with difficulties in this area and implement proper support.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia; 2021, 34, 2; 9-27
    0867-2040
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Z dziecięcych refleksji nad językiem
    Autorzy:
    Manasterska-Wiącek, Edyta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/611440.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    children’s speech
    metalanguage
    grammar
    mowa dziecka
    metajęzyk
    gramatyka
    Opis:
    The study proposes a linguistic analysis of children’s utterances with regard to their (linguistic and metalinguistics) reflection on the language they acquire. The aim of the analysis is to find out at what level and in what aspects children observe speech and how they talk about language. Metalinguistic reflection has been a subject of psychological research but there is little such reflection from the linguistic perspective relating to children. Psychologists are divided on the issue of (meta)linguistic awareness, therefore the assumption can be made that for linguistic behaviour to be considered metalinguistic it must be performed consciously, it must involve reflective thinking, and the intention to control one’s actions. The empirical part of the study, i.e., an analysis of a corpus of children’s reflective utterances about language, has led to the following conclusions: children think of what and how they say, they analyse their own utterances and those of others. Their reflective thinking functions at various levels of linguistic organization: phonological, lexical, syntactic, morphological. They pay attention to collocations, identify registers and lexis-based styles, play with words and their meanings. Without a conceptual framework at their disposal, they can devise their own.
    Celem niniejszego artykułu jest lingwistyczna analiza wypowiedzi dziecięcych pod kątem ich refleksji (językowej i metajęzykowej) nad przyswajanym językiem. Badanie będzie próbą odpowiedzi na pytanie, na jakich poziomach, w jakim wymiarze badane dzieci obserwują mowę oraz jak mówią o języku za pomocą samego języka. O ile na gruncie psychologii odnotowuje się prace poświęcone metajęzykowi, o tyle w lingwistyce trudno dotrzeć do badań skoncentrowanych na metajęzyku tak specyficznego użytkownika języka, jakim jest dziecko. Niejednorodność poglądów psychologów odnośnie do rozumienia pojęcia świadomości (meta)językowej pozwala mimo wszystko oprzeć analizę na podstawowym założeniu, że o zachowaniach językowych – by mogły zostać uznane za metajęzykowe – można mówić wtedy, kiedy człowiek wykonuje je świadomie, kiedy posiada zdolność refleksji nad językiem oraz wykazuje intencję kontrolowania własnej aktywności.Część empiryczna artykułu, obfitująca w liczne wypowiedzi dzieci świadczące o ich refleksji nad językiem, pozwoliła na wyciągnięcie konkretnych wniosków: dzieci myślą o tym, co i jak mówią, analizują wypowiedzi swoje oraz innych; refleksji dziecięcej podlegają różne poziomy języka: fonologiczny, leksykalny, składniowy, analizują i różnicują skład morfemowy leksemów, zwracają uwagę na stałe połączenia wyrazów, identyfikują określony rejestr językowy oraz kwestie stylistyczne dotyczące użycia wyrazów, nie operując sprawnie aparatem pojęciowym są w stanie same wymyślić własny, umieją bawić się słowami oraz ich znaczeniami.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2018, 30
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mowa nienawiści źródłem przemocy i agresji
    Autorzy:
    Bera, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/614897.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    hate speech
    intolerance
    violence
    aggression
    mowa nienawiści
    nietolerancja
    przemoc
    agresja
    Opis:
    The introduction to the textbook prepared by the Batory Foundation within the program “Citizens for democracy” states that hate speech is a form of violence and crime. Everyone, therefore, has the right to protection against hate speech and the obligation to react to hate speech. It ought to be emphasized that hatred has devastating effects and everything starts with words of contempt, verbal aggression, dehumanization of a potential victim, denying this person a right to live in a common social space. This review article was devoted to this issue. It presents theoretical and legal aspects related to hate speech and selected results of studies, showing the scale of this phenomenon and its impact on violence and aggression in social life.
    W podręczniku opracowanym przez Fundację Batorego w ramach programu „Obywatele dla demokracji” we wstępie stwierdzono, że mowa nienawiści jest formą przemocy i przestępstwem. Każdy w związku z tym ma prawo do ochrony przed mową nienawiści oraz obowiązek reagować na mowę nienawiści. Należy podkreślić, że nienawiść ma niszczycielskie skutki, a wszystko zaczyna się od słów pogardy, agresji werbalnej, dehumanizacji potencjalnej ofiary, odmawiania jej prawa do życia we wspólnej przestrzeni społecznej. Problematyce tej został poświęcony niniejszy tekst, który ma charakter przeglądowy. Przedstawiono w nim teoretyczne i prawne aspekty odnoszące się do mowy nienawiści oraz przywołano wybrane wyniki badań ukazujące skalę tego zjawiska i jego wpływ na przemoc i agresję w życiu społecznym.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia; 2019, 32, 3
    0867-2040
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Właściwości mówienia nastolatków w warunkach informacyjnego społeczeństwa
    Autorzy:
    Hubar, Olha
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/690476.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    personality
    adolescents
    language
    speaking
    information society
    osobowość
    młodzież
    język
    mowa
    społeczeństwo informacyjne
    Opis:
    The article discusses the issue of adolescents’ development during the era of transition to the information society, when information and knowledge become the main products. Increased volumes of information circulating in the world, developed communication technologies, expanded borders and opportunities for communications lead to significant changes at a personal level, namely in functioning of speaking as a tool of communication and consciousness development. The practice of adolescents’ communications reflects the peculiarities of contemporary globalization influence, characterising contemporary social development, on speaking development and formation of a modern adolescent’s personality in general.
    Artykuł jest poświęcony problematyce rozwoju nastolatków w epoce przejścia do informacyjnego społeczeństwa, którego głównymi produktami są informacja i wiedza. Wzrostowi ilości krążących informacji w świecie, rozwojowi technologii komunikacyjnych, rozszerzaniu granic i możliwości komunikacji towarzyszą istotne zmiany na poziomie indywidualnym, a mianowicie funkcjonowanie mowy jako środka komunikacji i rozwoju świadomości. Praktyka komunikowania się młodzieży odzwierciedla cechy wpływu współczesnych realiów globalizacji w warunkach współczesnego społecznego rozwoju na rozwój mowy i kształtowanie osobowości współczesnych nastolatków.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova; 2017, 2
    2451-0491
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wyzwania dla oddziaływań wychowawczo-resocjalizacyjnych i prawnych przeciwko mowie nienawiści w mediach społecznościowych
    Autorzy:
    Andrzejewska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2054596.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    hate speech
    youth
    social media
    rehabilitation
    penitentiary science
    mowa nienawiści
    młodzież
    media społecznościowe
    resocjalizacja
    Opis:
    Hate speech should be ranked among new phenomena occurring in digital space, especially in social media. This issue is of interdisciplinary nature. Its theoretical and empirical analysis was presented within the context of especially media pedagogy; however, references to the achievements of legal, sociological and psychological sciences were made in the paper to a certain extent. This new and dynamically developing phenomenon was characterised in the present article. The recommendations of the Commissioner of Civil Rights Protection of the Republic of Poland were shown as challenges for educational, rehabilitation and legal measures within this area. The analyses included aim at persuading the reader to consider the harmfulness of hateful language in individual and social aspects.
    Do nowych zjawisk, które mają miejsce w przestrzeni cyfrowej, a zwłaszcza w mediach społecznościowych, należy zaliczyć mowę nienawiści. W artykule dokonano charakterystyki tego nowego i dynamicznie rozwijającego się zjawiska oraz przedstawiono rekomendacje Rzecznika Praw Obywatelskich zalecające wdrożenie oddziaływań wychowawczo-resocjalizacyjnych i prawnych w tym obszarze. Zamieszczone w tekście analizy mają na celu skłonienie do przemyśleń na temat szkodliwości języka pogardy w aspekcie jednostkowym i społecznym.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia; 2020, 33, 4; 239-248
    0867-2040
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Contempt Speech and Hate Speech: Characteristics, Determinants and Consequences
    Mowa pogardy i nienawiści: charakterystyka, uwarunkowania i konsekwencje
    Autorzy:
    Obrębska, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/34111950.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    hate speech
    minority groups
    social prejudices
    desensitisation
    mowa nienawiści
    grupy mniejszościowe
    uprzedzenia społeczne
    desensytyzacja
    Opis:
    Hate speech is defined as verbal abuse against minority groups. Its emotional basis is contempt which activates anger and revulsion. Therefore, it seems to be justified to speak of “contempt speech and hate speech” as a spreading social phenomenon, in effect resulting in a generalised deterioration in attitudes toward minorities. Exposure to hate speech also leads to the phenomenon of desensitisation: the more frequent contact with hate speech in the environment is, the more accustomed to it people become, ceasing to perceive hate speech as a serious social problem. It plays an enormous role in the current social life. It is a tool used in political strife and public debate, excluding dialogue and consensus. All these reasons justify a necessity to academically address the issues of speech of contempt and speech of hate. The aim of this article is to attempt to understand and integrate motivational, cognitive and social determinants of speech of hate referring to classic social psychology studies on prejudices and stereotypes, show its psychosocial consequences and distinguish characteristic features which enable precise qualifying of a given message as this category of lingusitic usus. 
    Mowa nienawiści definiowana jest jako przemoc werbalna wobec grup mniejszościowych. Jej emocjonalnym podłożem jest pogarda, która uruchamia gniew i wstręt, stąd uzasadnione wydaje się mówienie o „mowie pogardy i nienawiści” jako rozpowszechniającym się zjawisku społecznym, prowadzącym w efekcie do uogólnionego pogorszenia się postaw wobec mniejszości. Ekspozycja na mowę nienawiści prowadzi też do zjawiska desensytyzacji – im częstszy jest kontakt z mową nienawiści w otoczeniu, tym bardziej ludzie się z nią oswajają i przestają postrzegać mowę nienawiści jako poważny problem społeczny. Odgrywa ona ogromną rolę we współczesnym życiu społecznym, jest narzędziem w walce politycznej i debacie publicznej, wyklucza dialog i porozumienie. Wszystkie te powody uzasadniają konieczność naukowego zajęcia się problematyką mowy pogardy i nienawiści. Celem niniejszego artykułu jest próba zrozumienia i integracji motywacyjnych, poznawczych i społecznych uwarunkowań mowy nienawiści, odwołujących się do klasycznych badań z zakresu psychologii społecznej nad uprzedzeniami i stereotypami, a także pokazanie jej psychospołecznych konsekwencji oraz wyodrębnienie cech charakterystycznych, umożliwiających precyzyjne zakwalifikowanie danej wypowiedzi do tej kategorii uzusu językowego.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia; 2020, 33, 3; 9-20
    0867-2040
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ rodziców na rozwój mowy dziecka w wieku przedszkolnym
    Autorzy:
    Kowalik-Paluch, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/606605.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    educational difficulties
    difficult student
    shyness
    shy student
    mowa
    rodzice
    rozwój mowy
    dziecko w wieku przedszkolnym
    Opis:
    The article aims at character of the influence of parents on the development of the baby talk. It contains the characterization of the baby talk in the pre-school period. This paper helps to answer a question of what way parents or the other operators responsible for the child, can support the normal development speeches of child.
    Artykuł przedstawia charakter wpływu rodziców na rozwój mowy dziecka. Zawiera charakterystykę mowy dziecka w okresie przedszkolnym. Artykuł pozwala również odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób rodzice lub inne podmioty odpowiedzialne za dziecko, mogą wspomóc prawidłowy rozwój jego mowy.
    Źródło:
    Lubelski Rocznik Pedagogiczny; 2019, 38, 4
    0137-6136
    Pojawia się w:
    Lubelski Rocznik Pedagogiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zagrożenie i lęk w społeczeństwie. Refleksje 40 lat po raporcie „Społeczeństwo wobec przemocy” i 70 lat po ustanowieniu Deklaracji Praw Człowieka
    Autorzy:
    Farnicka, Marzanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/614743.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    security
    fear
    hate speech
    responsibility
    sense of danger
    bezpieczeństwo
    lęk
    mowa nienawiści
    odpowiedzialność
    poczucie zagrożenia
    Opis:
    Over 40 years ago the French Research Committee on Violence, Crime and Delinquency has published a document that contained current analyses on the occurrence of social problems and their determinants, as well as guidelines to reduce risks and reduce the sense of threat and insecurity in modern society. The document became the basis for the reflection on public debate on violence in international communities and psychological practice against violence in interpersonal and social meaning. The author also presents the possible directions of research and psychological actions in this area.
    Ponad 41 lat temu ukazał się we Francji dokument przygotowany przez Komitet Badań nad Przemocą, Zbrodnią i Występkiem pt. „Społeczeństwo wobec przemocy”. W raporcie starano się naświetlić nie tylko przyczyny przemocy jako problemu społecznego, lecz także zawarto w nim wskazówki mające na celu ograniczenie jej występowania. W niniejszym opracowaniu na podstawie wspomnianego dokumentu Peyrefittego dokonano refleksji nad kierunkami podejmowanych przez lata działań na rzecz redukcji przemocy w kontekście międzynarodowym i krajowym. Przedstawiono również możliwe kierunki badań oraz oddziaływań psychologicznych w tym obszarze.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia; 2019, 32, 3
    0867-2040
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio J – Paedagogia-Psychologia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ochrona godności człowieka jako podstawa penalizacji mowy nienawiści wobec osób z niepełnosprawnościami w polskim prawie karnym
    Protection of Human Dignity as a Basis for Penalization of Hate Speech against People with Disabilities in Polish Criminal Law
    Autorzy:
    Habrat, Dorota
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2096414.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    criminal law protection
    people with disabilities
    human dignity
    hate speech
    ochrona prawnokarna
    osoby z niepełnosprawnościami
    godność człowieka
    mowa nienawiści
    Opis:
    The aim of the study is a legal analysis of the provisions criminalizing hate speech in Polish criminal law, in terms of the protection of inherent human dignity in relation to people with disabilities. Rated whether the absence of special protection under criminal law in the area of hate speech provides the proper respect and protects the dignity of persons with disabilities in Poland, to the same extent and degree as other people. The doctrine of criminal law protection against hate speech was discussed. It was analysed why hate speech against people with disabilities was not penalized and it was shown that legal changes in this area should be preceded by a multifaceted legal analysis, taking into account international standards, and proposals for amendments were characterized by an insufficient justification of the inalienable value of dignity. A discussion was held on the basis of criminalizing hate speech against people with disabilities. It has been shown that extending protection against hate speech to people with disabilities is not questionable and should be based on ensuring that dignity is adequately protected by the rule of law in order to counterbalance limitations resulting from the feature of disability, which is essentially independent of them.
    Celem pracy jest analiza prawna przepisów kryminalizujących mowę nienawiści w polskim prawie karnym w zakresie ochrony przyrodzonej godności człowieka w odniesieniu do osób z niepełnosprawnościami. Oceniono, czy brak szczególnej ochrony prawnokarnej w obszarze mowy nienawiści zapewnia należyty szacunek i ochronę godności osób z niepełnosprawnościami w Polsce w takim samym zakresie i stopniu jak innych osób. Omówiono doktrynę ochrony prawnokarnej przed mową nienawiści. Przeanalizowano przyczyny niewprowadzenia penalizacji mowy nienawiści wobec osób z niepełnosprawnościami i wykazano, że zmiany prawne w tym zakresie powinny być poprzedzone wieloaspektową analizą prawną z uwzględnieniem standardów międzynarodowych, a projekty nowelizacji cechowały się niewystarczającym uzasadnieniem kwestii niezbywalnej wartości godności. Przeprowadzono dyskusję w zakresie podstaw penalizacji mowy nienawiści wobec osób z niepełnosprawnościami. Wykazano, że objęcie osób z niepełnosprawnościami ochroną przed mową nienawiści nie budzi wątpliwości i powinno opierać się na zapewnieniu odpowiedniej ochrony godności przez państwo prawa ze względu na zrównoważenie ograniczeń wynikających z cechy niepełnosprawności, która jest zasadniczo od nich niezależna.
    Źródło:
    Studia Iuridica Lublinensia; 2021, 30, 4; 259-279
    1731-6375
    Pojawia się w:
    Studia Iuridica Lublinensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Лацiнаграфiчныя тэксты на старабеларускай мове
    Autorzy:
    Рудэнка, Алена
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/624820.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    The Grand Duchy of Lithuania, Belarusian Latin alphabet, the East Slavic languages, «prosta mova», graphic system, hybrid texts
    Wielkie Księstwo Litewskie, białoruski alfabet łaciński, języki wschodniosłowiańskie, „prosta mowa”, systemy graficzne, teksty hybrydalne
    Вялікае княства Літоўскае, беларускі лацінскі алфафіт, усходнеславянскія мовы, „prostaja mowa”, графічныя сістэмы, гібрыдныя тэксты
    Opis:
    „Prosta mova” was an official East Slavic language of the Grand Duchy of Lithuania. Texts in „prosta mova” were written in  different graphics systems: Cyrillic, Latin and even Arabic letters. The article is devoted to the earliest texts in „prosta mova” written by Latin alphabet. Reasons for such texts, their characteristics and spesific features are analysed. The author considers such texts hybrid ones, and proves that they were not only  transliterated, but original ones, too.
    Teksty w języku starobiałoruskim pisane grafiką łacińską„Prosta mowa” pełniła funkcję języka urzędowego w Wielkim Księstwie Litewskim. Teksty w „prostej mowie” zapisywano z wykorzystaniem różnych systemów graficznych: cyrylicy, łacinki, a nawet pisma arabskiego. Artykuł poświęcono najwcześniejszym tekstom napisanym „prostą mową” alfabetem łacińskim. Przedmiotem analizy są osobliwości graficzne tych tekstów  Autor uważa, że tego rodzaju teksty hybrydalne nie powstały wyłącznie w rezultacie zabiegu transliteracji. Noszą one bardzo wyraźne znamiona oryginalności.
    „Простая мова” была ўсходнеславянскай афіцыйнай мовай ВКЛ  Тэксты на „простай мове” запісваліся пры дапамозе розных графічных сістэм: кірыліцай, лацінкай і нават арабскім пісьмом. Артыкул прысвечаны тэкстам, напісаным на „простай мове” лацінскім алфавітам. Аналізуюцца асаблівасці характарыстычных рысаў падобных тэкстаў. Аўтар лічыць, што такія гібрыдныя тэксты з’явіліся не толькі як вынік транслітэрацыі паколькі іх характэрызуюць арыгінальныя асаблівасці.
    Źródło:
    Studia Białorutenistyczne; 2017, 11
    1898-0457
    Pojawia się w:
    Studia Białorutenistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Znaczenie poczajowskich druków o charakterze religijnym dla poznania żywego języka ruskojęzycznej społeczności unickiej dawnej Rzeczypospolitej
    Autorzy:
    Getka, Joanna Aleksandra
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/681573.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    basilians printings, 18th century, ruska mova, Ukrainian language, Ukrainian culture
    drukarstwo bazyliańskie, XVIII wiek, ruska mowa, język ukraiński, kultura ukraińska
    Opis:
    The purpose of this article is to present the role of religious texts for the understanding of the spoken Ruthenian language in the former Commonwealth of the Two Nations (Rzeczpospolita). The books published by the Basilian printing house in Pochaiv during the 18th century reveal the features of the common Ukrainian language (the approximation of the articulation of [i] and [y], [u] and [y], the hardening of [t] and [d]), which support the thesis that it is a testimony of the state of the Ukrainian language of the 18th century.
    Celem niniejszego artykułu jest ukazanie roli tekstów o charakterze religijnym w poznaniu żywego języka ludności dawnej Rzeczypospolitej. Przedmiotem analizy są druki poczajowskie wydane w drukarni bazyliańskiej w ciągu XVIII stulecia. Odwzorowane na piśmie cechy żywego języka ukraińskiego (rozwój dawnego jać w [i], ikanie, zbliżenie artykulacji [i] i [y], zbliżenie artykulacji [u] i [y], stwardnienie [t] i [d]) mają charakter upowszechniających się tendencji, co przemawia za tezą, iż jest to świadectwo stanu języka ukraińskiego w XVIII wieku. Druki te, wydane w tzw. prostej mowie stanowią zarazem dowód na ewolucyjność rozwoju literackiego języka ukraińskiego od czasów najdawniejszych do współczesności.
    Źródło:
    Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie; 2019, 8
    2449-8297
    Pojawia się w:
    Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Język białoruski XVIII w. – postulaty badawcze
    Autorzy:
    Getka, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/624851.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    „prosta mova”, literary analysis, Belarusian language, Cyrillic alphabet, Cyrillic printings
    „mowa prosta”, analiza literacka, literatura białoruska, alfabet cyrylicki, druki religijne
    „простая мова”, літаратурны аналіз, беларуска мова, кірылічны алфавіт, рэлігійная літаратура
    Opis:
    This article offers an analysis of religious texts published in the 18th century by a Basilian printing house in Supraśl (Sobranije pripadkov korotkoje, 1722, Kratkoje sosłowie nauki christijanskija, 1759). Works of religious nature used to be omitted in the study of Belarusian language and literature of the 18th century due to political factors, as well as scholarly stereotypes belittling their significance. The texts analyzed, written in the Belarusian language known as “prosta mova”, constitute a proof of the vivacity of the latter, and contradict the theories about the disappearance of the Belarusian written language in the 18th century. The phonetic features of the Belarusian language described in the article and reflected in these texts serve as a pretext to put forward several research postulates. Namely: a) the need for a detailed linguistic analysis of religious texts printed in Cyrillic alphabet (albeit not in the Orthodox Slavic language, but rather in prosta mova/Ruthenian) and a search for other literary works in order to analyze the language of this period; b) the need for an analysis of printed texts which reflect a certain usus rather than the language of individual authors; c) a thorough linguistic analysis of texts to indicate their dialectal basis and to define the trends (if any) affecting the subsequent formation of Belarusian language standards in its literary variety.
    W artykule zaprezentowano druki religijne wydane w bazyliańskiej drukarni w Supraślu w XVIII w. (Sobranije pripadkov korotkoje, 1722 oraz Kratkoje sosłowie nauki christijanskija, 1759). W badaniach nad językiem i literaturą białoruską XVIII stulecia teksty o charakterze religijnym były pomijane ze względów politycznych, a także funkcjonujących w środowisku naukowym stereotypów umniejszających ich znaczenie. Analizowane teksty, napisane tzw.-prostą mową, językiem Białorusinów, stanowią świadectwo żywotności języka i przeczą teoriom o zaniku języka białoruskiego w XVIII w. Opisane w artykule cechy fonetyczne języka białoruskiego,-odzwierciedlone w badanych tekstach, stanowią pretekst do wysunięcia postulatów-badawczych. Są to: a) konieczność szczegółowej analizy językowej tekstów o charakterze religijnym,-drukowanych alfabetem cyrylickim (jednak nie w języku cerkiewnosłowiańskim, ale-prostym/ruskim) oraz poszukiwanie innych utworów literackich do analizy języka tego okresu;-b) konieczność analizy tekstów drukowanych jako odzwierciedlających pewien uzus, nie zaś-język poszczególnych autorów; c) analiza językowa tekstów w celu wskazania ich podłoża-dialektalnego oraz ukazania tendencji (jeśli były) mających wpływ na późniejsze formowanie-się norm języka białoruskiego w odmianie literackiej.
    У артыкуле аналізуюцца рэлігійныя тэксты, надрукаваныя ў базыльянскай друкарні ў Супраслі ў ХVІІІ ст. (Собранїе прыпадковъ краткое.., 1722, Краткое сословіе науки-хрістіанскія.., 1759). Рэлігійныя тэксты ХVІІІ ст. ігнараваліся даследчыкамі беларускай-мовы і літаратуры па палітычных прычынах, а таксама з прычыны існавання навуковых-стэрэатыпаў, якія змяншалі іх значэнне. Тэксты, што разглядаюцца ў дадзеным-артыкуле, надрукаваныя на „простай мове” – мове маўлення беларусаў, сведчаць пра-жывы стан мовы і супярэчаць тэорыі пра заняпад беларускага пісьменства ў ХVІІІ ст. Беларускія фанетычныя асаблівасці, адлюстраваныя ў тэкстах і разгледжаныя ў межах-артыкула, з’яўляюцца аргументам вылучэння канкрэтных пастулатаў даследавання, а менавіта: а) неабходнасць падрабязнага аналізу рэлігійных тэкстаў, надрукаваных-кірыліцай (не на царкоўнаславянскай мове, а на „простай” / „рускай” (старабеларускай) мове) і пошук іншых літаратурных твораў для даследавання мовы гэтага перыяду; б) неабходнасць аналізу друкаваных тэкстаў з пункту адлюстравання ў іх моўнага ўзусу(моўнай практыкі), а не з перспектывы разгляду мовы асобных аўтараў; в) дакладны-лінгвістычны аналіз згаданых тэкстаў з мэтай выявіць дыялектную аснову мовы твораў,-а таксама тэндэнцыі (калі такія былі), якія паўплывалі на пазнейшае фарміраванне-нормаў беларускай літаратурнай мовы.
    Źródło:
    Studia Białorutenistyczne; 2018, 12
    1898-0457
    Pojawia się w:
    Studia Białorutenistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A Discontinuation or a Preservation of the (Old) Belarusian Writing Tradition in the 18th Century? Contributions to the Discussion on the Development of the Literary Belarusian Language as Applied to Publications of the Basilian Printing Oices in Supraśl and Vilnius
    Przerwanie czy przetrwanie (staro)białoruskiej tradycji piśmienniczej w XVIII wieku? Przyczynki do dyskusji nad rozwojem literackiego języka białoruskiego na materiale wydań bazyliańskich drukarni z Supraśla i Wilna
    Autorzy:
    Getka, Joanna Aleksandra
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1837726.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    simple speech
    Ruthenian language
    Old Belarusian language
    the 18th century
    break in the writing tradition
    prosta mowa
    język ruski
    język starobiałoruski
    XVIII wiek
    przerwanie tradycji piśmienniczej
    простая мова
    руская мова
    старабеларуская мова
    XVIII стагоддзе
    разрыў пісьмовай традыцыі
    Opis:
    The article presents elements of simple speech, the 18th century Ruthenian language, the testaments to which are the religious texts of that period published by the Basilian printing office in Supraśl (Sobranije pripadkov, 1722, Kratkoje soslovije, 1759, Pouczenije o obrjadach, 1788). The analysis of the Supraśl texts is supplemented by an analysis of a text published by the monastic printing office in Vilnius (Ecphonemata Liturgiey Greckiey 1671) in the Church Slavonic language but using the Latin script. Due to a variety of factors: whether political ones or scholarly stereotypes, religious texts were omitted in language research (on simple speech, Ruthenian language) and the Belarusian writing of the 18th century. The linguistic features recorded therein point to the necessity of revising the axiom, popularised in the 1960s by prominent researchers of the Belarusian language: Arkadz Zhurausky and Ivan Kramko and upheld by other researchers, regarding the disappearance of the Old Belarusian language in the 18th century. Their thesis was constructed on the basis of an analysis of the following factors: graphic, grammatical, orthographical, lexical, and those relating to genre. The crowning argument for the break in the continuity of tradition was an enumeration of specific features of the Old Belarusian writing which are absent in modern literary Belarusian. In accordance with the data obtained from the analysed Basilian publications, one ought to speak of an evolutionary character of the development of the literary Belarusian language.
    W niniejszym artykule zaprezentowano elementy prostej mowy, ruskiej mowy XVIII wieku, świadectwem której są teksty o charakterze religijnym z tego okresu wydane w bazyliańskiej drukarni w Supraślu (Sobranije pripadkov, 1722, Kratkoje soslovije, 1759, Pouczenije o obrjadach, 1788). Analiza języka tekstów supraskich została uzupełniona analizą tekstu, wydanego w drukarni zakonnej w Wilnie (Ecphonemata Liturgiey Greckiey 1671), w języku cerkiewnosłowiańskim, jednak z zastosowaniem czcionki łacińskiej. Ze względu na różnego rodzaju czynniki: polityczne czy stereotypy naukowe teksty o charakterze religijnym były pomijane w badaniach nad językiem (prostą mową, ruską mową) i piśmiennictwem białoruskim XVIII wieku. Zarejestrowane w nich cechy językowe świadczą o potrzebie rewizji upowszechnionego w latach 60. XX wieku przez wybitnych badaczy języka białoruskiego: Arkadzia Żurauskiego i Iwana Kramko i podtrzymanego przez innych badaczy, aksjomatu na temat zaniku języka starobiałoruskiego w XVIII wieku. Swoją tezę skonstruowali oni na podstawie analizy czynników: graficznego, gramatycznego, ortograficznego, leksykalnego oraz gatunkowego. Koronnym argumentem za zerwaną ciągłością tradycji było wyliczenie specyficznych cech piśmiennictwa starobiałoruskiego, nieobecnych we współczesnym literackim języku białoruskim. Zgodnie z danymi z analizowanych druków bazyliańskich należy mówić o ewolucyjności procesu rozwoju białoruskiego języka literackiego.
    У дадзеным артыкуле прадстаўлены элементы старабеларускай мовы XVIII ст., якія выступаюць у рэлігійных тэкстах гэтага перыяду, выдадзеных у базыльянскіх тыпаграфіях Супрасля (Sobranije pripadkov, 1722, Kratkoje soslovije, 1759, Pouczenije o obrjadach, 1788). Аналіз мовы супрасльскіх тэкстаў быў дапоўнены аналізам тэксту, надрукаванага ў манастырскай друкарні ў Вільні (Ecphonemata Liturgiey Greek 1671) на царкоўнаславянскай мове, аднак з выкарыстаннем лацінскага шрыфта. З-за розных фактараў (палітычных і навуковых стэрэатыпаў) творы рэлігійнага характару ігнараваліся пры вывучэнні беларускай мовы і пісьменнасці XVIII ст. Даследаванне пісьмовай спадчыны гэтага перыяду не былі прадметам актыўнага навуковага зацікаўлення з-за падтрыманага Аркадзем Жураўскім, Іванам Крамко і іншымі мовазнаўцамі тэзіса пра заняпад у XVIII ст. старабеларускай пісьмовай традыцыі. Галоўным аргументам для разрыву пераемнасці традыцыі быў погдяд, што спецыфічныя асаблівасці старабеларускай літаратуры (графічныя, граматычныя, арфаграфічныя, лексічныя і жанравыя) адсутнічаюць у сучаснай беларускай літаратурнай мове. Праведзены аналіз мовы старадрукаў вядзе да змены аксіёмы наконт развіцця беларускай літаратурнай мовы. Тэзіс пра разрыў у моўна-пісьмовай традыцыі прапануецца замяніць тэзісам пра эвалюцыйны характар развіцця беларускай літаратурнай мовы.
    Źródło:
    Studia Białorutenistyczne; 2020, 14; 279-295
    1898-0457
    Pojawia się w:
    Studia Białorutenistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-13 z 13

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies