Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "„Etnolingwistyka”" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 28
Tytuł:
Opisać czas: Joanna Szadura, Czas jako kategoria językowo-kulturowa w polszczyźnie, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2017, 438 s.
Autorzy:
Krzyżanowski, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611647.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
kategoria
etnolingwistyka
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2019, 31
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kategoria punktu widzenia w instrumentarium badawczym młodych filologów. Punkt widzenia w literaturze, kulturze i języku, red. Elżbieta Muskat-Tabakowska et al., Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015, 218 ss.
Autorzy:
Wysocka, Aneta Julia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/607702.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
punkt widzenia
językoznawstwo kognitywne
etnolingwistyka
Opis:
Recenzja monografii wieloautorskiej: Muskat-Tabakowska, E. Borowski, G. Cierpich, A. Wąsala, K. (red.). (2015). Punkt widzenia w literaturze, kulturze i języku. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 218 ss. 
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia; 2016, 34, 2
0239-426X
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polska BIEDA w perspektywie etymologicznej, historycznojęzykowej i dialektologicznej
The Polish bieda (poverty) from the perspective of etymology and historical linguistics
Autorzy:
Gumowska-Grochot, Ilona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34605579.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
bieda
misery
etymology
poverty
ethnolinguistics
Polish
etymologia
etnolingwistyka
język polski
Opis:
The article deals with the Polish concept of bieda (poverty) from the perspective of etymology and historical linguistics. A diachronic analysis provides access to the evolution of the concept. The article references the major findings relating to the role of etymology in semantic research, especially in reconstructing the linguistic view of concepts within the framework of cognitive ethnolinguistics. The analytical part deals with data from etymological dictionaries, earlier stages in the history of Polish, and rural dialects. The analysis itself is concerned with two forms of the lexeme on hand: bieda ‘poverty, misery, misfortune’ and biada ‘woe’, which have undergone sibstitution. The semantic development of the concept progressed in three stages and involved the following senses: (1) ‘compulsion, necessity’; (2) ‘misfortune, misery, suffering’; and (3) ‘poverty’. The material-cum-immaterial nature of bieda reflects its etymological meaning and historical development, in which the subsequent senses did not give way to still others but incorporated them. The semantic development of bieda shows that the structure of the concept embraces two aspects: material and psycho-social. The semantic components that one can identify in the complex structure of that concept include above all: a material want and the need that accompanies that want; misfortune, hardship, and trouble; strife; danger of punishment; low value, quality, or number of something; low value of someone; that which is ominous or dangerous. Bieda can easily extend its meaning metaphorically, which is most clearly visible in dialects. As a euphemism, it helps avoid words subjected to linguistic taboo.
Autorka prezentuje ustalenia etymologiczne i historycznojęzykowe odnoszące się do pojęcia bieda w języku polskim. Analiza diachroniczna pozwala obserwować ewolucję pojęcia. W artykule przywołano najważniejsze spostrzeżenia dotyczące roli etymologii w badaniach semantycznych, zwłaszcza w rekonstrukcji językowego obrazu pojęć na gruncie etnolingwistyki kognitywnej. W części analitycznej autorka omawia kolejno dane zaczerpnięte ze słowników etymologicznych, polszczyzny historycznej oraz gwarowej. Analiza dotyczy dwóch form leksemu: bieda i biada, które w języku polskim podlegały substytucji. Ogólnie rozwój znaczeniowy pojęcia przebiegał w trzech etapach i obejmował znaczenia takie, jak: 1. ‘przymus, konieczność’; 2. ‘nieszczęście, niedola, cierpienie’; 3. ‘ubóstwo, nędza’. „Materialno-niematerialny” charakter biedy jest właściwie odbiciem etymologicznego znaczenia wyrazu i jego historycznego rozwoju, w którym kolejne ogniwa nie ustępowały miejsca nowym, ale przyłączały je. Uwzględnienie rozwoju znaczeniowego w rekonstrukcji językowego obrazu biedy pozwala na stwierdzenie, że w strukturze pojęcia łączą się dwa aspekty: materialno-bytowy oraz psychospołeczny. Komponenty semantyczne, jakie możemy wskazać w złożonej strukturze pojęcia bieda, to przede wszystkim: materialny brak i wiążąca się z nim potrzeba / konieczność jego zaspokojenia; nieszczęście, trud, kłopoty; walka, zmaganie się z trudnościami; groźba kary; niska wartość kogoś lub czegoś, niewystarczająca ilość lub słaba jakość czegoś; to, co groźne, niebezpieczne, wrogie człowiekowi. Bieda jest pojęciem, które z łatwością może rozszerzać swoje znaczenie o sensy metaforyczne, co najłatwiej obserwować w dialektach. Jako eufemizm pozwala unikać wyrazów obłożonych tabu językowym.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2020, 32; 51-65
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O związkach między frazeologią a słowotwórstwem historycznym na przykładzie pojęcia kąt – ogólnosłowiańska analiza porównawcza
Autorzy:
Jakubowicz, Mariola
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670884.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ethnolinguistics
phraseology
word formation
etymology
corner
etnolingwistyka
frazeologia
słowotwórstwo
etymologia
pojęcie KĄT
Opis:
This article relates to the work of Nikita I. Tolstoy on the concept of corner in folk beliefs. It covers the intersection of two linguistic fields: phraseology and historical word formation, with elements of etymology. There are two Slavic etymons reconstructed for that concept: *kotъ ‘angle’ and *ogъlъ ‘corner’. In contemporary Slavic languages, continuants of either one or both can be preserved. The concept corner (similarly to others concepts related to elements of the house) is rich in connotations. This study presents an analysis of phraseological units with the components kąt ‘angle’ or węgieł ‘corner’ (and their counterparts in other Slavic languages), as well as an etymological and semantic analysis. The etymological analysis concerns the continuants of the Slavic *kot’a ‘house’, derived from *kotъ ‘angle’. The article points to phraseological and etymological connections between the concepts corner and house.
Celem mojego artykułu było zestawienie kąta widzianego przez pryzmat frazeologii z możliwościami derywacyjnymi, jakie dają realizujące to pojęcie leksemy. Z uwagi na charakter badań etnolingwistycznych skupiłam się na tych derywatach, które ukazują aksjologiczne nacechowanie badanego pojęcia. Przegląd materiału z różnych języków słowiańskich wykazał, że we frazeologii zdecydowanie dominuje negatywne nacechowanie kąta. Jednak to właśnie te mniej liczne pozytywnie nacechowane frazeologizmy związane z wyprofilowaniem kąta jako części domu, czy nawet symbolizującego cały dom, wyraźnie korespondują z derywatami, które od podstawy ze znaczeniem ‘kąt’ tworzą nazwy pomieszczeń. Zarysowana w artykule droga rozwoju semantycznego pokazuje, że aspekt wartościujący jest obecny również w derywacji. Na podstawie porównania przedstawionego w artykule materiału z badaniami Nikity Iljicza Tołstoja należy uznać, że wyraźnej obecności pojęcia kąt w warstwie językowej nie można oddzielać od jego roli w kulturze ludowej.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2023, 35; 45-57
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Obraz sprawiedliwości w języku chorwackim
Autorzy:
Kapetanović, Amir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34605956.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
justice
pravda
Croatian
cultural concept
ethnolinguistics
sprawiedliwość
język chorwacki
językowy obraz świata
etnolingwistyka
Opis:
This paper analyses the linguistic concept of justice (pravda) in Croatian according to the methodology of the Lublin Ethnolinguistic School. Recent monolingual dictionaries of Croatian typically list only one meaning of the lexeme pravda and lexicographic definitions focus on the social aspect of the term. The paper also analyses the relationship of this lexeme with others (synonyms, antonyms) and lists phrases and sayings related to pravda. An analysis of  a corpus of Croatian texts (of the last 150 years) and the results of  a survey (100 respondents) point to weaknesses in lexicographic definitions of the lexeme pravda, as well as to the complexity of the concept of pravda in Croatian. According to the results of the survey, the most important characteristics of pravda are equality and acting on merit, followed by the ethical aspect (respect, morality, truth) and the psychological aspect (satisfaction/happiness, freedom, conscience).
W pracy dokonano analizy językowego obrazu (konceptu) sprawiedliwości (chorw. pravda)  w języku chorwackim  z wykorzystaniem metodologii lubelskiej szkoły etnolingwistycznej.  W nowszych jednojęzycznych słownikach języka chorwackiego zwykle podaje się tylko jedno znaczenie leksemu pravda, jego definicje leksykograficzne zawężone są do aspektu społecznego. Analizie poddano także relacje wspomnianego wyrazu  z innymi leksemami (synonimy, antonimy), przytoczone zostały frazemy  i przysłowia,  w których występuje. Analiza korpusu chorwackich tekstów (powstałych na przestrzeni ostatnich 150 lat) oraz badanie ankietowe przeprowadzone wśród 100 respondentów ujawniły pewne luki  w słownikowych definicjach leksemu pravda  i pokazały złożoność konceptu sprawiedliwość  w języku chorwackim.  W świetle wyników badań ankietowych najważniejszymi cechami sprawiedliwości są równość (równoprawność) oraz traktowanie według zasług, następnie pojawiają się cechy związane  z aspektem etycznym (poszanowanie prawa/norm, moralność, prawda)  i psychologicznym (satysfakcja/szczęście, wolność, sumienie).
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2020, 32; 101-108
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Etymology and ethnolinguistics: Different methodologies with a common goal
Autorzy:
Waniakowa, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2081398.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
etymology
ethnolinguistics
semantic motivation
calques
loanwords
etymologia
etnolingwistyka
motywacja semantyczna
kalki
zapożyczenia
Opis:
The article focuses on the relationship between etymology and ethnolinguistics. The two fields come to foreground in analyses of dialectal plant names, especially of their origin. It is concluded that both fields should function in symbiosis and use each other’s achievements. Therefore, etymologists make ample use of ethnolinguistic findings in their semantic analyses. Those findings help determine the historical semantic motivation of the words being studied. Ethnolinguists, in turn, on the basis of etymological findings, arrive at the original senses of words, helpful in analysing their subjective meanings.
Autorka skupia uwagę na relacjach między etymologią a etnolingwistyką, które uwidoczniają się przy analizie gwarowych nazw roślin, zwłaszcza przy ustalaniu ich pochodzenia. Ostatecznie dochodzi do wniosku, że obie dziedziny powinny pozostawać w symbiozie i wzajemnie korzystać ze swoich osiągnięć. W związku z tym etymolodzy podczas analiz semantycznych mogą korzystać obficie z wyników pracy etnolingwistów. Analizy etnolingwistyczne pomagają etymologom ustalić historyczną motywację semantyczną badanych wyrazów. Etnolingwiści z kolei, opierając się na ustaleniach etymologów, mogą docierać do pierwotnych sensów form wyrazowych, które są pomocne przy analizie subiektywnego znaczenia słów.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2020, 32; 21-34
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O aktualnych zadaniach etnolingwistyki
Autorzy:
Bartmiński, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611559.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
cultural linguistics
culture in language
Etnolingwistyka
EUROJOS
Axiological Lexicon of Slavs and their Neighbours
cultural concepts
lingwistyka kulturowa
kultura w języku
„Etnolingwistyka”
Leksykon aksjologiczny Słowian i ich sąsiadów
koncepty kulturowe
Opis:
This article is the voice of Etnolingwityka’s editor-in-chief on the current tasks of ethnolinguistics as a scholarly subdiscipline, as well as of the journal. According to the author, of the two foundations of Slavic ethnolinguistics mentioned by Nikita Tolstoy (i.e., its pan-Slavic character and the unity of language and culture) it is mainly the latter that has preserved its topicality: language is the source of knowledge about people and human communities, as well as the basis for building one’s identity (individual, national, regional, professional). The agenda of cultural linguistics has been followed by the contributors to the present journal and its editorial team with a focus on various genres of folkore, the problems of the linguistic worldview, and in recent issues with studies on the semantics of selected cultural concepts (family, democracy, equality, otvetstvennost’, etc.). Ethnolinguistic research of this sort, seeking “culture in language” (i.e. in the semantic layer of linguistic forms), render ethnolinguistics (especially in its cognitive variant) close to Western cultural or anthropological linguistics. When Slavic ethnolinguistics, being treated as a cultural linguistics, focuses on the semantics of value terms, it stands a good chance of engaging in a dialogue with Western anthropological linguistics and contributing original insights to the common body of research on values. A specific proposal in this direction is the international project EUROJOS.
O aktualnych zadaniach etnolingwistyki jako subdyscypliny badawczej i rocznika o tej nazwie  („Etnolingwistyka”  1988–2015) wypowiada się  redaktor naczelny pisma. Uważa, że z dwóch zasad,  które u podstaw etnolingwistyki słowiańskiej stawiał Nikita Tołstoj – wymiar ogólnosłowiański i jedność języka i kultury – aktualność  zachowała głównie ta druga zasada, tj. traktowanie języka jako źródła wiedzy o człowieku i społeczności  i podstawy budowania własnej tożsamości  (indywidualnej, narodowej, regionalnej, zawodowej). Program  lingwistyki kulturowej był realizowany przez redakcję rocznika i autorów piszących na jego łamach w latach 1988–2015 z nastawieniem na różne gatunki folkloru, na problemy językowego obrazu świata, w ostatnich numerach pisma – na studia szczegółowe dotyczące semantyki wybranych  konceptów kulturowych (rodzina, demokracja, równość, otvetstvennost’ itp.). Tak uprawiane badania etnoligwistyczne – szukające „kultury w języku”, w semantycznej warstwie  form językowych – zbliżają etnolingwistykę  (zwłaszcza w jej wariancie kognitywnym)  do zachodniej lingwistyki kulturowej. Etnolingwistyka słowiańska traktowana jako lingwistyka kulturowa, obierając za wyróżniony  przedmiot swoich zainteresowań  semantykę nazw wartości, ma szanse wejść w partnerski dialog z zachodnią lingwistyką antropologiczną i wnieść do wspólnych badań nad wartościami swój oryginalny wkład. Propozycją ram dla takiego dialogu jest międzynarodowe konwersatorium etnolingwistyczne  EUROJOS.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2016, 28
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przestępstwa językowe jako przedmiot etnolingwistycznych badań porównawczych
Autorzy:
Falana-Jafra, Anna Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34611885.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
language crimes
criminal law
ethnolinguistics
comparative research
przestępstwo językowe
prawo karne
etnolingwistyka
badania porównawcze
Opis:
W artykule zaproponowana została autorska koncepcja przestępstw językowych jako podkategorii czynów zabronionych w polskim prawie karnym, a także w systemach prawnokarnych innych państw. Wskazane zostały ich cechy charakterystyczne, będące kryteriami odróżnienia od innych rodzajów przestępstw, a także relacje istniejące pomiędzy nimi jako wytworami kultury prawnej a innymi elementami kultury, w tym w szczególności językiem. Zaproponowane zostały ponadto trzy zasadnicze perspektywy badawcze tychże przestępstw, jakie mogą być prowadzone na kanwie porównawczych badań etnolingwistyczych: perspektywa temporalna, perspektywa terytorialna oraz perspektywa „prawa w działania”. Ta ostatnia wywiedziona została z osiągnięcie realistycznej szkoły prawnej, negującej znaczenie statycznego „prawa w tekstach”.
The article proposes an original concept of language crimes as a subcategory of criminal acts in Polish criminal law and in criminal law systems of other countries. Focus is placed on their characteristics as the criteria for distinguishing them from other types of crimes, on relations between them as constructions of legal culture and other elements of culture, in particular language. In addition, three fundamental research perspectives for these crimes are proposed: they can be carried out as comparative ethnolinguistic research: the temporal perspective, the territorial perspective, and the "law in action” perspective. The latter derives from the achievements of a realistic legal school, which denies the significance of a static "law in texts”.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 205-218
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Etnolingwistyka daleka i bliska
Autorzy:
Głaz, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611827.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ethnolinguistics, ethnography, abduction, salience, corpus, textual data
etnolingwistyka
etnografia
abdukcja
wyrazistość
korpus
dane tekstowe
Opis:
Lublin ethnolinguistics, its value and possibilities of promotion in a broader international context, must be seen against the backdrop of comparable approaches (not necessarily functioning under the same name) proposed in Western linguistics or drawing inspiration from Western scholarship. The latter is represented in the present volume by articles authored by Gary B. Palmer, Bert Peeters, Irena Vanková, and Przemysław Łozowski and Anna Włodarczyk-Stachurska, all being discussed in this introductory survey.Next, ideas are proposed for future action aimed at popularizing Lublin ethnolinguistics in the West, as well as establishing networks of collaborators from Western countries.
Autor stwierdza, że sytuację lubelskiej etnolingwistyki, jej wartość i możliwość zaistnienia w szerszym kontekście międzynarodowym, należy postrzegać na tle zbliżonych koncepcji językoznawczych (niekoniecznie funkcjonujących pod tą samą nazwą) wypracowanych w świecie zachodnim lub czerpiących z zachodnich tradycji lingwistycznych. Reprezentują je publikowane w niniejszym tomie „Etnolingwistyki” (27) artykuły autorstwa Gary’ego Palmera, Berta Peetersa, Ireny Vankovej oraz Przemysława Łozowskiego i AnnyWłodarczyk-Stachurskiej, które autor omawia. Postuluje podjęcie działań mających na celu promocję myśli lubelskiej na Zachodzie oraz pozyskanie do współpracy badaczy stamtąd.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2015, 27
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kulturemy gwarowe, polskie i słowiańskie – zarys problematyki
Autorzy:
Rak, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34615015.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
culturemes
ethnolinguistics
Polish dialects
Polish language
Slavic
kulturem
etnolingwistyka
gwary polskie
język polski
Słowiańszczyzna
Opis:
We wstępnej części artykułu przybliżono polskie prace dotyczące kulturemów i wskazano procedurę badawczą umożliwiającą typowanie tych jednostek etnolingwistycznych. W pierwszej części jako kulturemy gwarowe wskazano: robotę, ziymię, biydę, głód, ślebodę, honór, krzyz, Pana Boga, Pana Jezusa, Matkę Boską, ksiyndza, pana, gorzáłkę i chlyb. Do kulturemów ogólnopolskich zaliczono: Pana Boga, Pana Jezusa, Matkę Boską, krzyż, pracę, honor, bohaterstwo, odwagę, prawość, wolność, Polskę, Wisłę, Częstochowę, Kraków, Warszawę, biedę, chleb i wódkę. Jeśli idzie o kulturemy słowiańskie, to jest to zasób najuboższy: Pan Bóg, Pan Jezus, Matka Boska, krzyż, praca, wolność, honor, chleb, Słowianin i wódka.
This article surveys Polish publications on culturemes and discusses the research procedure for identifying them. The following units have been recognized as dialectal culturemes: robota ‘work’, ziymia ‘earth’, biyda ‘poverty’, głód ‘hunger’, śleboda ‘freedom’, honór ‘honour’, krzyz ‘cross’, Pán Bóg ‘God’, Pán Jezus ‘Lord Jesus’, Matka Boská ‘Mother of God’, ksiondz ‘priest; father’, pán ‘lord, master’, gorzáłka ‘vodka’, and chlyb ‘bread’. Polish culturemes include: Pan Bóg ‘God’, Pan Jezus ‘Lord Jesus’, Matka Boska ‘Mother of God’, krzyż ‘cross’, praca ‘work’, honor ‘honour’, bohaterstwo ‘heroism’, odwaga ‘courage’, prawość ‘righteousness’, wolność 'freedom', Polska ‘Poland’, Wisła ‘the Vistula river’, Częstochowa ‘the city of Częstochowa’, Kraków ‘the city of Cracow’, Warszawa ‘the city of Warsaw’, bieda ‘poverty’, chleb ‘bread’, and wódka ‘vodka’. Slavic culturemes are the least numerous: Pan Bóg, Pan Jezus, Matka Boska, krzyż, praca, wolność, honor, chleb, Słowianin ‘Slav’ and wódka.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 25-37
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Toward a cognitive definition of the Estonian Thunder god Pikne
Estoński bóg grzmotu Pikne – próba definicji kognitywnej
Autorzy:
Gajetti, Giuliano
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670848.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
cognitive definition
ethnolinguistics
Pikne
Uku
Estonian Thunder god
definicja kognitywna
etnolingwistyka
estoński bóg grzmotu
Opis:
W artykule podjęto próbę skonstruowania definicji kognitywnej nadprzyrodzonej istoty wiązanej z burzą i piorunami – bogiem grzmotu, czczonym w estońskiej tradycji i wierzeniach ludowych. Pierwszym krokiem było zbadanie leksyki związanej z grzmotem i jej komponentów. Następnie refleksji poddano etymologię badanego teonimu. Kolejnym krokiem było ułożenie danych językowych w fasety: homonimy i synonimy, terminy o tym samym stopniu ogólności i nadrzędne, wygląd, cechy niezwiązane z wyglądem, działania wykonywane przez bóstwo, władza, bóstwo jako adresat działań, zwracanie się do bóstwa i lokalizacja. Na tej podstawie zbudowano definicję kognitywną, z podaniem dokumentacji w języku oryginalnym i angielskim tłumaczeniu.
The aim of this article is to provide a cognitive definition of the supernatural entity associated with the phenomenon of thunderstorm (the Thunder god) in Estonian vernacular tradition and folk beliefs. The article will firstly investigate the lexicon connected with thunderstorm and its components, and secondly the etymological roots of the theonym. Subsequently, I will organize the linguistic data into facets such as homonyms and synonyms, co-hyponyms, hyperonyms, appearance, features unrelated to appearance, actions performed by the god, authority, addressee, address, and location. Finally, a cognitive definition will be proposed. The documentation will be shown in the original language alongside an English translation.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2022, 34; 223-242
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jerzy Bartmiński i jego program nauki otwartej
Autorzy:
Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670875.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Jerzy Bartmiński
ethnolinguistics
folklore
dialectology
axiology
stereotype
values
etnolingwistyka
folklorystyka
dialektologia
aksjologia
stereotyp
wartości
Opis:
The article presents the profile of Professor Jerzy Bartmiński as a researcher, organizer of scientific life and social worker.
W artykule prezentowana jest sylwetka Profesora Jerzego Bartmińskiego jako badacza, organizatora życia naukowego i społecznika.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2022, 34; 9-39
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Człowiek i choroba: walka utrwalona w słowie
Autorzy:
Marczewska, Marzena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690414.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ethnolinguistics
language image of the world
healing ritual
magic
etnolingwistyka
językowy obraz świata
rytuał leczniczy
magia
Opis:
In the article, the author discusses the relationship that refers to people and illness that is recorded in various language data. Based on folk material, the author recalls, above all, folk magic formulas, called “orders”. The magical healing ritual is perceived as a whole, in which the word accompanies certain activities taking place at a given time and place, using specific attributes. In a very specific existential situation, which is illness, the most basic mechanisms of thinking about the reality are revealed. Hence, the healing ritual reveals perceptions and judgements referring to illness, based on one’s own body experiences. These judgements can be observed through specific materialization obtained through the language/text manifested in a specific executive situation. The analysis of linguistic/text data allows one to discover the significance of performed actions in the process of magical healing, as these actions complement the word. They are also strongly associated with beliefs about illness in general and they constitute a characteristic testimony of human struggle with illness
W artykule omawiam utrwaloną w różnorodnych danych językowych relację, która dotyczy człowieka i choroby. Bazuję na materiale folklorowym, przywołuję przede wszystkim ludowe formuły magiczne, zwane zamówieniami. Magiczny rytuał leczniczy postrzegam jako całość, w której słowo współtowarzyszy określonym czynnościom, odbywającym się w wyznaczonym czasie, w wyznaczonym miejscu, przy zastosowaniu określonych atrybutów. W bardzo specyficznej sytuacji egzystencjalnej, jaką jest choroba, ujawniają się najbardziej elementarne mechanizmy myślenia o rzeczywistości, stąd też rytuał leczniczy ukazuje oparte na własnym doświadczaniu ciała wyobrażenia i sądy dotyczące choroby. Sądy te można obserwować dzięki swoistej materializacji, jaką uzyskują za pośrednictwem języka/tekstu objawiającego się w konkretnej sytuacji wykonawczej. Analiza danych językowych/tekstowych pozwala na odkrycie właściwego sensu czynności wykonywanych w procesie magicznego uzdrawiania; działania te stanowią dopełnienie słowa, są też silnie powiązane z wierzeniami na temat choroby w ogóle i stanowią charakterystyczne świadectwo walki człowieka z chorobą
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova; 2018, 3
2451-0491
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Język, kultura, wartość – ku lingwistyce opartej na abdukcji i wyrazistości
Autorzy:
Peeters, Bert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611351.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
applied ethnolinguistics
language teaching
languaculture
abduction
salience
etnolingwistyka stosowana
nauka języka obcego
jezyko-kultura
abdukcja
wyrazistość
Opis:
In recent work, I have laid the foundations of a framework which I refer to as applied ethnolinguistics, and which is intended as a tool that can be used in the advanced foreign language classroom to make students aware of the fact that the language they are learning contains numerous cues that can help them gain a better understanding of the cultural values generally upheld by native speakers of their chosen foreign language. The notions of languaculture, abductive reasoning, and salience will be integrated into what is hoped to be a coherent procedure for dealing with apparently inexplicable cultural behaviours. Six pathways, ethnolexicology, ethnorhetoric, ethnophraseology, ethnosyntax, ethnopragmatics, and ethnoaxiology, are proposed as specific directions guiding the process of language and culture teaching in a multicultural classroom.
W jednej z niedawnych prac autor zaproponował model etnolingwistyki stosowanej jako narzędzia do wykorzystania w nauce języka obcego na poziomie zaawansowanym (na uczelniach wyższych). Model ten ma służyć uświadomieniu studentom, iż poznają oni liczne wskazówki mogące pomóc w zrozumieniu wartości kulturowych wyznawanych przez rodzimych użytkowników danego języka obcego. Jest to zintegrowany model łączący pojęcia języko-kultury, abdukcji i wyrazistości, mający pomóc w zrozumieniu pozornie niewytłumaczalnych zachowań o podłożu kulturowym. Służy temu sześć „ścieżek” funkcjonujących jako drogowskazy dla nauczycieli i studentów, pomagających im wykorzystać możliwości stwarzane przez kontekst wielokulturowych zajęć uniwersyteckich; są to: etnoleksykologia, etnoretoryka, etnofrazeologia, etnoskładnia, etnopragmatyka i etnoaksjologia.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2015, 27
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analogie między kobietą ciężarną i cielną krową
Autorzy:
Kielak, Olga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611614.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ethnolinguistics
folk culture
cow
woman
pregnancy
childbirth
puerperium
etnolingwistyka
kultura ludowa
krowa
kobieta
ciąża
poród
połóg
Opis:
The article presents the analogies found in the Polish language and Polish folk culture between a cow in calf and a pregnant woman. The data come from general dialectal dictionaries of Polish, as well as cultural records excerpted from 19th- and 20th-c ethnographic sources. A number of analogies have thus been identified similar conceptualisations of pregnancy, parallel valuation of the pregnant females, analogical practices for dealing with infertility, cultural directives connected with a pregnant woman and a cow in calf, or the procedures for assisting in childbirth and calving, and in the cleaning after the delivery. There are also parallel ways of guessing or provoking the sex of the child or the calf. The transfer of the practices connected with human pregnancy and childbirth onto the cow reveals the importance of the latter for country dwellers in earlier times, as well as establishing a cultural equivalence between a pregnant woman and a cow in calf.
Artykuł jest próbą ukazania analogii, które w języku polskim oraz w polskiej kulturze ludowej zachodzą między cielną krową i ciężarną kobietą. Podobieństwa te nie były do tej pory przedmiotem naukowych rozważań. W artykule omówiono je, opierając się na danych leksykalnych ze słowników (ogólnych i gwarowych) języka polskiego oraz danych kulturowych, wyekscerpowanych z XIX- i XX-wiecznych źródeł etnograficznych. Na podstawie tak dobranego materiału udało się pokazać szereg analogii – podobną konceptulizację ciąży kobiety i krowy oraz tożsame wartościowania ciężarnych samic, analogiczne praktyki przeciwdziałania bezpłodności, dyrektywy kulturowe, związane z ciężarną kobietą i cielną krową oraz zabiegi mające ułatwić poród czy późniejsze oczyszczenie, w kolejności także praktyki „prowokowania” oraz „zgadywania” płci mających się narodzić dzieci czy zwierząt. Przeniesienie zespołu praktyk związanych z poszczególnymi częściami okresu okołoporodowego kobiety na zwierzę świadczy, po pierwsze – o dużym znaczeniu krowy dla dawnego mieszkańca wsi, po drugie – ustanawia kulturową ekwiwalencję między ciężarną krową i ciężarną kobietą.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2017, 29
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 28

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies