Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "19 wiek" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 27
Tytuł:
Łódzcy poeci dwudziestolecia międzywojennego i ich miasto
Lodz poets of the interwar period and their city
Autorzy:
Kołodziejczyk, Sylwester
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/682601.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
lyrical poetry
19th century
20th century
interwar period
Lodz
liryka
XIX wiek
XX wiek
dwudziestolecie międzywojenne
Łódź
Opis:
The paper is an overview of some achievements of Lodz Polish-speaking literary circles in the interwar period. The point of reference is the poetic output of Artur Glisczyński. Closer analysis includes lyrical poetry of four poets of the interwar period: Maria Przedborska, Mieczysław Braun, Witold Wandurski and Konstanty Dobrzyński. The author of the text analyzes the diversified poetics of Lodz artists and the impact of interwar art on their literary output. The main topic of reflection is, however, the city, its space, inhabitants and related motifs.
Artykuł jest przeglądem osiągnięć łódzkiego polskojęzycznego środowiska literackiego w okresie międzywojennym. Punkt odniesienia stanowi twórczość poety Artura Glisczyńskiego. Bliższej analizie poddana została liryka czworga tworzących w dwudziestoleciu poetów: Marii Przedborskiej, Mieczysława Brauna, Witolda Wandurskiego oraz Konstantego Dobrzyńskiego. Autor tekstu przygląda się zróżnicowanej poetyce łódzkich artystów oraz wpływowi sztuki dwudziestolecia międzywojennego na ich twórczość. Głównym tematem refleksji jest jednak miasto, jego przestrzeń, mieszkańcy i motywy pokrewne.
Źródło:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze; 2018, 7; 377-406
2299-7458
2449-8386
Pojawia się w:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Plastyka łódzka u schyłku XIX i na początku XX wieku
Fine arts in the city of Łódź at the end of the 19th and at beginning of the 20th centuries
Autorzy:
Pawłowska, Aneta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689017.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Łódź
„miasto zła”
sztuki wizualne
kultura
XIX wiek
XX wiek
„Evil City”
visual art
culture
19th century
20th century
Opis:
The aim of this article is to present the situation of the Artistic Circles in the city of Lodz at the turn of the 19th and 20th century. In light of the research results published by various Lodz art historians and historians in different publications starting from the 1970s until the present times of the 21st century, one can say that the situation of the fine arts and the status of the artists themselves in the city of Lodz in the late 19th and early 20th century, contrary to popular belief, was not really bad but as a matter of fact quite satisfactory. The wealthy families of the capitalists and industrialists from the city of Lodz, which grew richer every day and which constantly strove to attain a higher and stronger position for their generation in the social hierarchy, emphasized their material status by means of building and constructing lavishly and expensively equipped villas and city palaces and by surrounding themselves with the works of art in these luxurious dwellings, especially in the last two decades of the 19th century. The representatives of the successive generations of factory-owners families (who were becoming increasingly well-educated) developed a strong passion for collecting works of art. Exhibition halls were being organized also at this time by such art dealers as: Z. Bartkiewicz, J. Pawłowski, K. Biedrzyński, J. Grodek and T. Kozanecki. Well-known and celebrated artists and architects who lived in the city of Lodz at the turn of the 19th and 20th century included such persons as: S. Hirszenberg, L. Pilichowski, M. Trębacz, H. Glicenstein, D. Landé and A. Zeligson.
Celem artykułu jest prezentacja sytuacji środowisk artystycznych w Łodzi na przełomie XIX i XX w. W świetle prowadzonych przez łódzkich historyków i historyków sztuki badań, począwszy od lat siedemdziesiątych XX w. aż po XXI w., można stwierdzić, że sytuacja sztuk pięknych i samych artystów w Łodzi u schyłku XIX i na początku XX w., wbrew obiegowym opiniom, nie była zła. Rodziny łódzkich przemysłowców, bogacąc się i budując pokoleniowo coraz mocniejszą pozycję w hierarchii społecznej, podkreślały swój status, wznosząc luksusowo wyposażone wille i pałace miejskie i otaczając się dziełami sztuki zwłaszcza w ostatnim dwudziestoleciu XIX w. Przedstawiciele kolejnych pokoleń rodów fabrykanckich (coraz lepiej wykształceni) rozwijali pasje kolekcjonerskie. Działały też salony wystawiennicze, np. Z. Bartkiewicza, J. Pawłowskiego, K. Biedrzyńskiego, J. Grodka, T. Kozaneckiego. Do uznanych artystów i architektów mieszkających w Łodzi na przełomie XIX i XX w. należeli: S. Hirszenberg, L. Pilichowski, M. Trębacz, H. Glicenstein, D. Landé i A. Zeligson.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2017, 16, 1
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Poglądy w kwestii potrzeby oraz zakresu edukacji kobiet panujące w drugiej połowie XIX i na przełomie XIX i XX wieku
Opinions about the need for and extent of female education revailing during the second half of the 19th century and in the early 20th century
Autorzy:
Dobkowska, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/688253.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
kobiety
edukacja
emancypacja
Polska
XIX wiek
women
education
emancipation
Polska
19th century
Opis:
In the Kingdom of Poland, after the January Insurrection was crushed, many upper-class women were forced to support themselves because of the economic situation; there was therefore a heated discussion, among others in the press, about the need and extent of female education; it closely followed the discussion about the role and position of women in the society. So-called the „drawing-room” education with focus on teaching foreign languages which used to prevail so far, was strongly criticised. Its outcome – the so-called „drawing room doll” – was contrasted with the ideal of a „good housewife”. There were no doubts as to preparations necessary to run a household; general education became the main topic of polemics, as well as preparation to paid work. The postulated narrowing of girls’ education to practical skills only was opposed by many women, such as Eliza Orzeszkowa and Maria Ilnicka – the editor of „Bluszcz” who treated education as the internal improvement of a human being. There existed a viewpoint, especially popular in the intelligentsia community, that the aims of education were not simply material but also spiritual benefits since learning was a value in itself. The high growth of educational aspirations of women was observed in the second half of the 19th century. Quite often, their aspirations were not directly related to a desire to learn a profession. Girls graduated from schools with ambitious curricula, run by female activists with ties to the educational movement, where they did not learning any actual profession. Women attended public lectures and classes of the so-called Flying University. On the other hand, the economic situation forced some upper-class women to seek paid work. The prospect of becoming able to support themselves contributed to perceiving education as preparation to work. There were great hopes attached to crafts, especially in the 1870s. Craft schools and courses were organised for women and the press eagerly supported those actions. Unfortunately, it soon turned out that crafts failed to meet the expectations: there was no sufficient sale market and supply exceeded demand. In the late 1880s and early 1890s, the interest in crafts declined but interest in trade schools sparkled. At the end of the 19th century, paid work done by women due to necessity was no longer controversial; however, it was neither prestigious nor ranked high socially. That situation was altered by a group of „female pioneers” who strived to work in the intelligentsia professions, not only as teachers, and who were among the very first female university graduates. Women studying at universities was another heated issue with emotional response reflected in the press.
W Królestwie Polskim po klęsce powstania styczniowego, w związku z sytuacją ekonomiczną, która zmusiła wiele kobiet z wyższych klas społeczeństwa do samodzielnego utrzymywania się, rozgorzała (m.in. na łamach prasy) dyskusja dotycząca potrzeby i zakresu edukacji płci żeńskiej, wiążąca się ściśle z dyskusją o roli oraz pozycji kobiety w społeczeństwie. Krytykowano dominującą do tej pory tzw. edukację salonową, której podstawę stanowiła nauka języków obcych. Jej efektowi, tzw. lalce salonowej, przeciwstawiono ideał „dobrej gospodyni”. Konieczność przygotowania w zakresie gospodarstwa domowego nie budziła wątpliwości, natomiast tematem polemik stało się wykształcenie ogólne, a także przygotowujące do pracy zawodowej. Postulaty zawężenia edukacji dziewcząt wyłącznie do zajęć praktycznych wywołały sprzeciw wielu kobiet, m.in. Elizy Orzeszkowej i redaktorki „Bluszczu” Marii Ilnickiej, traktującej wykształcenie jako doskonalenie wewnętrzne jednostki. Pogląd, że celem wykształcenia są nie tyle materialne, co duchowe korzyści, bo nauka stanowi wartość sama w sobie, był popularny zwłaszcza w środowisku inteligenckim. W drugiej połowie XIX w. obserwujemy zjawisko wysokiego wzrostu aspiracji edukacyjnych kobiet. Często nie łączyły się one bezpośrednio z pragnieniem zdobycia zawodu. Dziewczęta kończyły niedające zawodowych uprawnień pensje z ambitnym programem, prowadzone przez działaczki związane z ruchem oświatowym, brały udział w publicznych wykładach czy zajęciach tzw. Uniwersytetu Latającego. Z drugiej jednak strony sytuacja ekonomiczna zmuszała część kobiet z klas wyższych do poszukiwania płatnego zajęcia. Perspektywa samodzielnego utrzymania się uczyła patrzeć na edukację jako na przygotowanie do zawodu. Wielkie nadzieje, zwłaszcza w latach siedemdziesiątych XIX w., wiązano z rzemiosłem. Organizowano szkoły i kursy rzemieślnicze dla kobiet, prasa zaś sekundowała tym akcjom. Wkrótce okazało się, że rzemiosło nie spełni pokładanych w nim nadziei: nie ma wystarczającego rynku zbytu i podaż przewyższa popyt. Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XIX w. zainteresowanie nauką rzemiosła spadło na korzyść szkół handlowych. Pod koniec XIX w. praca zawodowa kobiet, kojarzona z koniecznością, nie budziła już kontrowersji, ale też nie wiązała się z prestiżem ani wysoką pozycją społeczną. Tę sytuację zmieniało grono „pionierek”, które dążyły do pracy w zawodach inteligenckich, nie tylko nauczycielskim, i jako jedne z pierwszych kończyły studia uniwersyteckie. Zjawisko studiów uniwersyteckich kobiet znów wzbudziło duże emocje, którym dawano wyraz na łamach prasy.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2016, 96; 89-107
0208-6050
2450-6990
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Książki, czyli wety rozkoszne naszego ducha. Recenzja książki Anny Nosek „Co dać dziecku na gwiazdkę?”. Studia nad kulturą czytelniczą i krytyką literatury dla młodych odbiorców w XIX wieku, Universitas, Kraków 2021
Books, or the Delicious Desserts for Our Spirit. A Review of Publication by Anna Nosek “What to Give a Child for Christmas?” Studies on Reading Culture and Literary Criticism for Young Readers in the 19th Century, Universitas, Kraków 2021
Autorzy:
Badowska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28408279.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
children’s literature
book – 19th century
literatura dla dzieci
książka – XIX wiek
Opis:
Artykuł recenzyjny dotyczy publikacji Anny Nosek „Co dać dziecku na gwiazdkę?” Studia nad kulturą czytelniczą i krytyką literatury dla młodych odbiorców w XIX wieku (Kraków 2021). Wskazano, że publikacja ta to potrzebny, syntetyczny opis miejsca i roli książki w pojmowaniu ludzi epoki, dokonany przez badaczkę od lat zajmującą się literaturą dla dzieci i młodzieży. Doceniono wnikliwość autorki, zwłaszcza fragmenty poświęcone ustaleniu modelu XIX-wiecznej dobrej książki dla małego odbiorcy. Uwagi krytyczne dotyczą natomiast m.in. ogólnikowości i nieostrości używanej przez badaczkę frazy „dla młodych odbiorców”.
The review article concerns the publication by Anna Nosek “Co dać dziecku na gwiazdkę?” Studia nad kulturą czytelniczą i krytyką literatury dla młodych odbiorców w XIX wieku (“What to Give a Child for Christmas?” Studies on Reading Culture and Literary Criticism for Young Readers in the 19th Century). The article indicates that this publication is necessary, concise description of the place and role of the book, made by a researcher who has been analyzing literature for children and adolescents for many years. The author’s insight was appreciated, especially the fragments describing a model of a 19th-century “good book” for children. Critical comments concern, among others, the vagueness of the prase “for young readers” used by the researcher.
Źródło:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze; 2022, 11; 201-209
2299-7458
2449-8386
Pojawia się w:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W poszukiwaniu sposobów do życia – uwarunkowania społeczno-polityczne kresowej inteligencji urzędniczej w XIX stuleciu. Przypadek Stanisława Dolińskiego
In search of the „ways to live” – socio-political determinants of borderland intelligence in the nineteenth century. The case of Stanisław Doliński
Autorzy:
Korybut-Marciniak, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/687513.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
urzędnicy
XIX wiek
Wilno
szlachta
inteligencja
officials
19th century
Vilnius
nobility
intelligentsia
Opis:
The forming social group – the intelligentsia of Lithuanian-Belarussian lands came from impoverished nobility. The article discusses the legal, social and political conditions, in which the official intelligentsia constituted itself. It shows the determinants of its development and the motives for choosing careers in the Russian administration. He analyzes the social composition of individual administrative officials before the outbreak of the January Uprising. He also cites an example of an official biography of the impoverished nobleman Stanisław Doliński.
Formująca się grupa społeczna – inteligencja ziem litewsko-białoruskich wywodziła się ze zubożałej szlachty. Artykuł dotyczy warunków prawnych, społecznych i politycznych, w  jakich inteligencja urzędnicza się konstytuowała. Ukazuje uwarunkowania jej rozwoju oraz motywy wyboru karier w administracji rosyjskiej. Analizuje skład społeczny poszczególnych urzędów administracyjnych przed wybuchem powstania styczniowego. Przytacza też przykład urzędniczej biografii zubożałego szlachcica Stanisława Dolińskiego.
Źródło:
Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku; 2018, 19; 123-140
2450-6796
Pojawia się w:
Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Starożytności zagraniczne na łamach „Tygodnika Ilustrowanego” do 1914 roku
Foreign antiquities in „Tygodnik Ilustrowany” to 1914
Autorzy:
Jeleń, Aleksandra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/681679.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
„Tygodnik Ilustrowany”
historia archeologii
starożytności
XIX wiek
history of archeology
antiquities
19th century
Opis:
„Tygodnik Ilustrowany” was one of the most important magazines in Warsaw in the 2nd half of nineteenth century. From the first issues of the magazine there is information about the national Antiquities. The reports of foreign Antiquities began to appear in the 2nd half of 1860s, and since then their number is steadily increasing. Most texts describing the discovery and ancient monuments were in the 1880s. Individual articles have appeared in the 1890s. At the beginning of the twentieth century once again increased the number of texts about Antiquities. Archaeological issues are not just confined to the news about the excavations. In „Tygodnik” placed biographies of scholars and collectors. Informed about exhibitions and museums that collect artifacts from the ancient times. Has also been reported same artifacts. There were also reprints articles in foreign languages. They were in the section „Artykuły treści naukowej, z innych piśmiennictw czerpane”. Small foreign reports of findings were published in „Ze świata obcego” edited by Mścisława Edgara Trepkę (Toporczyka), and later in the „Kronika Powszechna”. At this time the authors of the articles represented a variety of disciplines.
-
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2015, 30; 263-276
0208-6034
2449-8300
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kościół parafialny w Węgleszynie w świetle relacji z końca XIX stulecia
Autorzy:
Karkocha, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1042527.pdf
Data publikacji:
2020-04-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Węgleszyn
kościół parafialny
edycja źródłowa
XIX wiek
parish church
source edition
19th century
Opis:
Krytyczna edycja źródłowa dotyczy odnalezionego w Archiwum Diecezjalnym w Kielcach opisu kościoła parafialnego pw. św. Andrzeja Apostoła w Węgleszynie (woj. świętokrzyskie). Dokument ten został sporządzony na polecenie konsystorza kieleckiego, najpewniej w latach dziewięćdziesiątych XIX w., przez miejscowego proboszcza, księdza Pawła Jędrychowskiego. Jest on o tyle cenny, że zawiera wiele istotnych informacji na temat świątyni parafialnej, pomijanych dotychczas w opracowaniach, jak również nieistniejących dziś zabytków, utraconych bezpowrotnie na początku ubiegłego stulecia (gotycki dzwon, ambona o rzadkiej formie jabłka, dekoracje ścienne). Edycja tekstu źródłowego poprzedzona została częścią wstępną, w której przedstawiono pokrótce dzieje parafii i wsi Węgleszyn, omówiono wygląd zewnętrzny i wewnętrzny świątyni, jej wystrój i wyposażenie.
The critical source edition pertains to description of the parish church under name St. Andrew the Apostle in Węgleszyn (Świętokrzyskie Province), found in the Diocesan Archives in Kielce. The document was prepared on the order of the Kielce Consistory, most probably in the 1890s, by the local priest, priest Paweł Jędrychowski. It is valuable because it contains a lot of important information about the parish temple, hitherto omitted in studies, as well as monuments that do not exist today, irretrievably lost at the beginning of the last century (a Gothic bell, a pulpit having a rare apple-form, the wall decorations). The edited source text was preceded by an introductory part, which briefly presents the history of the parish and village Węgleszyn, discussed the external and internal appearance of the temple, its decor and equipment.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2020, 19, 1; 241-261
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Detektyw Fryga na tropie Henryk Nagiel "Tajemnica Nalewek" i "Sęp"
Detective Fryga on track. Henryk Nagiel’s "Tajemnica Nalewek" ("Mystery of Nalewki") and "Sęp" ("Vulture")
Autorzy:
Stachura-Lupa, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/648969.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
XIX wiek
powieść kryminalna
powieść tajemnic
Henryk Nagiel
19th century
crime novel
mystery novel
Opis:
Nagiel’s novels have not attracted researchers’ attention, except for some references to works devoted to the development of mystery novels in Poland, the image of Warsaw in Polish literature of the 19th century, or the history of Polish immigrant society press. When writing his crime novels – Tajemnica Nalewek and Sęp – the author followed the example of foreign novels, mainly English and French ones. The main character of his crime novels, detective Fryga, is not the scientist type who investigates data in his quiet office, library or laboratory. He resembles Vidocq and one of his literary counterparts, the character of Gaboriau’s novel – policeman Lecoq. In his investigation, he owes a lot to coincidence and luck; he is active, energetic and creative, trying to speed up events, he takes the initiative in the fight against crime. In Nagiel’s novels, mystery not only is connected with the motif of crime, the secret behind the crime and an attempt to solve it, but also seems to be an inherent element of the world. The world created by Nagiel is dark, complex and anxiety-provoking. Solving the crime stories and punishing culprits mean the triumph of justice, social order and convention, but they do not eliminate the sense of threat.
Powieści Nagla na ogół nie zwracały uwagi badaczy, z wyjątkiem pewnych odniesień w pracach poświęconych rozwijaniu powieści kryminalnych w Polsce, obrazu Warszawy w literaturze polskiej XIX wieku czy historii polskiej prasy emigracyjnej. Pisząc kryminały – Tajemnice Nalewek i Sępa – autor podążał za przykładem powieści obcojęzycznych, przede wszystkim angielskich i francuskich. Główny bohater jego kryminałów, detektyw Fryga, nie jest jeszcze typem naukowca, który prowadzi śledztwo w zaciszu swojego biura, biblioteki czy laboratorium. Przypomina Vidocqa i jednego z jego literackich odpowiedników, protagonistę powieści Gaboriau – policjanta Lecoqa. Podczas śledztwa Fryga wiele zawdzięcza przypadkowi i szczęściu, jest aktywny, energiczny i twórczy, starając się zaś przyspieszyć tempo wydarzeń, przejmuje inicjatywę w walce z przestępczością. W powieści Nagla tajemnica wiąże się nie tylko z motywem zbrodni, sekretem skrytym za przestępstwem i próbą rozwiązania, ale wydaje się nieodłącznym elementem rzeczywistości. Świat stworzony przez Nagla jest mroczny, niejednoznaczny i wywołuje niepokój. Rozwiązanie zagadki kryminalnej i ukaranie winnych oznacza zwycięstwo sprawiedliwości, porządku społecznego i konwencji, ale nie eliminuje poczucia zagrożenia.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 2018, 50, 4; 89-105
1505-9057
2353-1908
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
« Chaque esprit est maçon » : l’Art Royal et l’idée de religion universelle dans la littérature française du XIXe siècle
"Each Mind is a Mason": the Royal Art and the Idea of Universal Religion in 19th Century French Literature
"Każdy duch jest murarzem": Sztuka królewska i idea religii uniwersalnej w literaturze francuskiej XIX wieku
Autorzy:
Szymański, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/683340.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Sztuka królewska
wolnomularstwo
XIX wiek
Francja
religia uniwersalna
Royal Art
Freemasonry
19th century
France
universal religion
Opis:
Wolnomularska Sztuka królewska, łącząca naukę i filozofię z poszukiwaniem duchowym i moralnym doskonaleniem, promieniuje na cały XIX wiek, który jest spadkobiercą zarówno racjonalistycznej myśli oświeceniowej jak i XVIII-wiecznego iluminizmu. Jedną zaś z kluczowych dla wolnomularstwa idei jest „religia co do której wszyscy są zgodni”, o której mówią Konstytucje Andersona. Idea religii uniwersalnej, już to odwołująca się do pierwotnego objawienia już to przyjmująca postać religii naturalnej, posiada liczne odmiany w XIX wieku, które kształtują się w zetknięciu z literaturą romantyczną (Pani de Staël), utopiami społecznymi (saint-simonizm) czy humanitaryzmem (Pierre Leroux). Artykuł ma na celu przedstawienie roli odegranej w tym procesie przez wolnomularzy oraz oddźwięku jaki ich twórczość znalazła w refleksji innych autorów na temat religii.
Masonic Royal Art, combining science and philosophy with spiritual research and moral improvement, radiates throughout the whole 19th century, which is the successor of both rationalist Enlightenment thought and 18th century illuminism. One of the key ideas of Freemasonry is the “Religion in which all Men agree” mentioned in Anderson’s Constitutions. The idea of a universal religion, referring to a primal revelation or taking the form of natural religion, has numerous variations in the 19th century, formed in contact with romantic literature (Madame de Staël), social utopias (Saint-Simonianism) or humanitarianism (Pierre Leroux). The aim of the article is to show the role played in this process by Freemasons and the influence they have exerted on other authors reflection on religion.
-
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica; 2018, 13; 19-31
1505-9065
2449-8831
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Translokacja eskadronu majora von Granera (4. pułk huzarów ks. Eugena von Württemberg) z Bolesławca do Radomska (1804)
Translocation of the Major von Graner’s escadron (4 hussars regiment of Eugen von Württemberg) from Bolesławiec to Radomsko (1804)
Autorzy:
Włodarczyk, Zdzisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/688567.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Prusy Południowe
XIX wiek
kawaleria
wojsko
Polska
Radomsko
Bolesławiec nad Prosną
South Prussia
19th century
cavalry
army
Polska
Opis:
At the beginning of 1793 Prussian troops entered Greater Poland, the second partition of Poland became a fact. Out of occupied lands a new province South Prussia (Südpreussen) was created immediately. One element of new reality was visible military presence in the socioeconomic area of the province. Many cities and towns, something unheard of in the pre-partition period, have become the headquarters of the garrisons. Many times the troops changed their places of the deployment. The squadron of the 4th Hussar Regiment was stationed at the Kalisz department. One of them, commanded by Major Graner, received an order of translocation from Bolesławiec over the Prosna river to Radomsko (September 1804). The relocation of the escadron was based on a document approved by the superiors with the route description (Marsch Route).
W początkach 1793 r. wojska pruskie wkroczyły do Wielkopolski, II rozbiór Rzeczypospolitej stał się faktem. Z zajętych ziem utworzono niezwłocznie nową prowincję – Prusy Południowe (Südpreussen). Jednym z elementów nowej rzeczywistości była widoczna obecność wojska w przestrzeni społeczno-gospodarczej prowincji. Wiele miast i miasteczek, rzecz niespotykana w okresie przedrozbiorowym, stało się siedzibami garnizonów. Wielokrotnie też oddziały zmieniały miejsca swego postoju. Na terenie departamentu kamery kaliskiej stacjonowały szwadrony 4. pułku huzarów. Jeden z nich, dowodzony przez majora Granera, otrzymał rozkaz translokacji z Bolesławca nad Prosną do Radomska (wrzesień 1804). Przemieszczenie oddziału następowało na podstawie zatwierdzonego przez zwierzchników dokumentu z opisem trasy (Marsch Route).
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2017, 99; 171-180
0208-6050
2450-6990
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wojsko w mieście. Żołnierze Hohenzollernów w Prusach Południowych (1793–1806)
Military in the city. Hohenzoller’s soldiers in South Prussia (1793–1806)
Autorzy:
Włodarczyk, Zdzisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/688123.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Prusy Południowe
XIX wiek
miasto
wojsko
garnizon
życie codzienne
South Prussia
19th century
coity
military
garrison
everyday life
Opis:
As a result of the Second Partition of the Polish-Lithuanian Commonwealth (1793), a significant part of Polish lands was in the possession of Prussia. Immediately a new province was created – South Prussia (Südpreussen). One of the elements of the new reality was the presence of a large number of soldiers in the socio-economic space of the province. Many cities and towns have become garrison headquarters. A clash of two completely different collectives occurred. On the one hand, soldiers who were often accompanied by families, and on the other hand, the „locals” were forced into the framework of foreign administrative structures overnight. A complicated network between civilians and military was developing. The ethnic face of many, especially small, urban centers has changed. The advantage was that the army provided the opportunity to increase revenues, for instance through the services provided to it: food sales, transport, rental of accommodation, stables and storage areas. At the same time, the soldiers, poorly paid, sought to earn a living, recruiting for all possible activities. Mutual relations were not deprived of difficult moments, living together under one roof (soldiers’ quarters) caused quarrels. However, it was not them who decided about the whole of mutual relations – as evidenced by the proofs of cooperation in the intangible sphere. The march of most garrisons to the war with France (1806) ended the short period of existence of South Prussia. However, on the areas abandoned by Prussia, many tied to the former administration, including the military.
W wyniku II rozbioru (1793) znaczna część ziem Rzeczpospolitej Obojga Narodów znalazła się we władaniu Prus. Niezwłocznie też utworzono z nich nową prowincję – Prusy Południowe (Südpreussen). Jednym z elementów nowej rzeczywistości była obecność licznych wojskowych w przestrzeni społeczno-gospodarczej prowincji. Wiele miast i miasteczek stało się siedzibami garnizonów. Nastąpiło zetknięcie dwóch zupełnie różnych zbiorowości. Z jednej strony żołnierze, którym bardzo często towarzyszyły rodziny, z drugiej zaś „miejscowi” wtłoczeni z dnia na dzień w ramy obcych struktur administracyjnych. Kształtowała się skomplikowana sieć powiązań między cywilami a wojskowymi. Zmianie uległo oblicze etniczne wielu, zwłaszcza niewielkich ośrodków miejskich. Walorem było to, że wojsko dawało możliwość zwiększenia dochodów, choćby przez świadczone na jego rzecz usługi: sprzedaż żywności, transport, wynajem kwater, stajni, powierzchni magazynowych. Jednocześnie żołnierze, kiepsko opłacani, szukali możliwości zarobkowania, najmując się do wszelkich możliwych zajęć. Wzajemne współżycie nie było pozbawione momentów trudnych, wspólne bytowanie pod jednym dachem (żołnierskie kwatery) rodziło sytuacje zapalne. Jednak to nie one decydowały o całokształcie wzajemnych relacji – o czym świadczą świadectwa współpracy w sferze niematerialnej. Wymarsz większości garnizonów na wojnę z Francją (1806) zakończył krótki okres istnienia Prus Południowych. Jednak na opuszczonych przez Prusy terenach pozostało wielu związanych z poprzednią administracją, również wojskowych.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2019, 103; 73-88
0208-6050
2450-6990
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
TRANSAKCJE RADNEGO MIASTA UNIEJOWA STANISŁAWA PIECZYŃSKIEGO W ŚWIETLE NAJSTARSZYCH AKT NOTARIUSZA WARCKIEGO Z 1809 ROKU
TRANSACTIONS OF STANISŁAW PIECZYŃSKI, A COUNCILLOR OF UNIEJÓW, IN 1809 RECORDS OF A PUBLIC NOTARY OF WARTA
Autorzy:
Szkutnik, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/487415.pdf
Data publikacji:
2016-11-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
akta notarialne
edycja źródłowa
umowy kupna-sprzedaży
Uniejów
XIX wiek
notarial deeds
source texts
financial transactions
19th century
Opis:
W 1808 roku wprowadzono na ziemiach polskich instytucję publicznego notariatu. Pierwsze transakcje zawarte w 1809 r. w Uniejowie zapisano w księdze notarialnej powiatu warckiego. Większość z akt zarejestrowanych w 1809 r. dotyczyła inwestycji jednego z najbogatszych mieszczan uniejowskich Stanisława Pieczyńskiego. S. Pieczyński zakupił wówczas 20 składów stajowych ziemi przy drodze niewieskiej oraz browar w Uniejowie. Kupił także zrujnowany dom mieszczan Ptaszkiewiczów oraz od burmistrza Uniejowa posesję dawniej należącą do miejscowego duchownego. Pieczyński przekazał również w postaci legatu znaczną sumę na utrzymanie szpitala w Uniejowie, w którym przebywali najubożsi mieszkańcy miasta. Suma ta została ulokowana na hipotece domu burmistrza. Transakcje S. Pieczyńskiego świadczą o jego zamożności pozwalającej na inwestowanie w nieruchomości i działalność dobroczynną.
In 1808, the institution of public notary was introduced on Polish territories. The first transactions conducted in 1808 were entered in the notarial register of the Warta district. The majority of those records concerned the investments of one of the richest citizens of Uniejów, Stanisław Pieczyński. He made many purchases at that time, mostly in Uniejów, including land, a brewery, a ruined house owned by burghers named Ptaszkiewicz, and a property formerly belonging to a local clergyman. S. Pieczyński also donated a large sum of money to a hospital in Uniejów which catered for the poorest inhabitants of the city. These transactions are testimony to his affluence, which allowed him for investing in real estate and for charitable actions.
Źródło:
Biuletyn Uniejowski; 2016, 5; 51-63
2299-8403
Pojawia się w:
Biuletyn Uniejowski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Niedatowana relacja o kościele parafialnym w Rembieszycach ze zbiorów Archiwum Diecezjalnego w Kielcach (trzecia ćwierć XIX wieku)
Autorzy:
Karkocha, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1042541.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Rembieszyce
świątynia parafialna
historia Kościoła
edycja źródłowa
XIX wiek
parish church
history of the Church
source edition
19th century
Opis:
Rzymskokatolicka parafia w Rembieszycach (woj. świętokrzyskie) powstała w 1438 r. z inicjatywy rodu Odrowążów – właścicieli Rembieszyc i pobliskich wiosek. Źródła historyczne poświadczają w okresie staropolskim obecność dwóch kościołów parafialnych: najstarszy, wzniesiony przed 1438 r., uległ zniszczeniu w wyniku starości; drugi, wystawiony w 1751 r. staraniem miejscowego proboszcza Ludwika Sakiewicza, spłonął w latach dziewięćdziesiątych XVIII stulecia w bliżej nieznanych okolicznościach. W latach 1798–1799 ówczesny kolator Franciszek Saryusz Wolski ufundował trzecią świątynię, która przetrwała do dziś w niemal niezmienionej formie, stanowiąc cenny zabytek drewnianej architektury sakralnej na ziemiach polskich. Publikowany dokument przedstawia wygląd i stan tego obiektu sakralnego w drugiej połowie XIX w., opisuje jego wystrój i wyposażenie, pomniki nagrobne, wyszczególnia kolejnych księży pracujących w parafii. Źródło to w istotny sposób wzbogaca naszą wiedzę na temat miejscowej świątyni i samej parafii.
The Roman Catholic parish in Rembieszyce (Świętokrzyskie Province) was established in 1438 on the initiative of the Odrowąż family – owners of Rembieszyce and nearby villages. Historical sources confirm the presence of two parish churches in the Old Polish period: the oldest one, built before 1438, was destroyed as a result of old age; the second, erected in 1751 thanks to the efforts of the local parish priest Ludwik Sakiewicz, burned down in the 1890s in unknown circumstances. In the years 1798–1799, the contemporary collator Franciszek Saryusz Wolski founded the third temple, which has survived to this day in an almost unchanged form, being a valuable monument of wooden sacred architecture in Poland. The published document presents the appearance and condition of this sacred building in the second half of the 19th century, describes its decor and equipment, tombstones, and it names consecutive priests working in the parish. This source significantly enriches our knowledge about the local temple and the parish itself.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2020, 19, 2; 297-320
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kobieca specjalizacja: sztuki upiększające. Inicjatywy wspierające aktywność kobiet w zakresie sztuki użytkowej oraz rzemiosła w drugiej połowie XIX w. w Królestwie Polskim
Autorzy:
Dobkowska-Kubacka, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1373777.pdf
Data publikacji:
2020-04-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
work for women
19th century
applied arts
craftswomen
crafts schools
praca kobiet
XIX wiek
sztuka użytkowa
rzemieślniczki
szkoły rzemiosła
Opis:
Uprawianie przez kobiety sztuki zawodowo w drugiej połowie XIX w. w Królestwie Polskim stanowiło nie tylko przejaw aspiracji emancypacyjnych, lecz także traktowane było jako jedna z opcji mających rozwiązać problem samodzielnego zarabiania na życie pań wywodzących się z ziemiaństwa lub inteligencji. Z tego względu cieszyło się znaczącym wsparciem społecznym, co przejawiało się zarówno w organizacji szkolnictwa, jak i wystaw „sztuki kobiecej”. Wątpliwości jednak, podzielane szczególnie przez konserwatystów, dotyczące braku predyspozycji płci żeńskiej do pracy intelektualnej, przy jednoczesnym przypisywaniu kobietom wrodzonych zdolności manualnych, sprawiało, że jako zajęcie właściwe dla pań propagowano nie tyle sztuki tzw. czyste, co sztukę zdobniczą. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XIX w., kiedy potrzeba pracy zawodowej kobiet po raz pierwszy stała się w Królestwie Polskim problemem społecznym na dużą skalę, rzemiosło jawiło się jako optymalne wyjście z trudnej sytuacji, nie tylko z uwagi na manualny, a nie intelektualny charakter pracy oraz niski prestiż społeczny, lecz także dlatego, że można tu było odwołać się do tradycji kobiecych robótek. Z uwagi na opór cechów, które akceptując prowadzenie przez wdowy po rzemieślnikach warsztatów rzemieślniczych, nastawione były niechętnie do zjawiska samodzielnych kobiet-rzemieślniczek wkraczających do zawodu bez odpowiednich koneksji rodzinno-środowiskowych, i przy jednoczesnym rozbudzeniu, m.in. dzięki artykułom prasowym, zainteresowania kobiet pracą w rzemiośle, nastąpił w Królestwie Polskim, szczególnie w latach siedemdziesiątych XIX w., prawdziwy wysyp szkół i kursów. Wkrótce okazało się niestety, że rzemiosło nie spełni pokładanych w nim nadziei. Na rynku pracy pojawił się bowiem nadmiar „nowych rzemieślniczek”, jak je nazywano, często kiepsko wykwalifikowanych, rywalizujących między sobą, a także z rzemieślnikami cechowymi. Ponadto praco- oraz czasochłonne wyroby przegrywały w konkurencji z tanimi wyrobami fabrycznymi. W rezultacie zarobki były bardzo niskie. Moda edukacyjna przesunęła się wtedy w kierunku kształcenia kobiet w zakresie sztuki użytkowej i dekoratorstwa. Powstawały liczne szkoły, m.in. Marii hr. Łubieńskiej, Bronisławy Poświkowej, Bronisławy Wiesiołowskiej, Haliny Tokarzewskiej. Godnym podkreślenia zjawiskiem jest to, że większość tego typu placówek zakładały i prowadziły kobiety, traktując pracę dyrektorki szkoły artystycznej jako kolejną opcję zarobkową. Promowanie zarówno rzemiosła, jak i sztuki użytkowej miało duże znaczenie dla rozszerzenia wachlarza zawodów dostępnych kobietom z wyższych sfer społecznych, który, choć już nie tak drastycznie wąski jak w latach sześćdziesiątych XIX w., pod koniec tego stulecia nadal pozostawał niewystarczający w stosunku do potrzeb.
In the second half of the 19th century, in the Kingdom of Poland, practicing art professionally by women was not only a manifestation of their emancipation. In public opinion it was viewed as one of the options to solve the problem of making a living for women from the higher classes of society – landed gentry or intelligentsia – who faced the necessity of work for money. For this reason, it enjoyed significant social support, which resulted among others in the organization of artistic education and exhibitions of “female art”. However, doubts raised especially by conservatives concerning the lack of predisposition of the female sex to intellectual activity and at the same time attributing to women the innate manual skills, caused that not so much the so-called pure art but decorative art was considered as an appropriate occupation. In the 1860s and 1870s when the need for work for women became for the first time a largescale social problem in the Kingdom of Poland the handicraft was also promoted. The latter appeared to be an optimal way out of a difficult situation, not only because of the manual not intellectual nature of work and low social prestige, but also because it was possible to refer to the tradition of women’s knitting. Due to the resistance of the guilds (which accepted the fact that the craftsmen’s widows ran workshops, still they did not accept female artisans entering the profession without proper background and family connections) and the large number of women interested in working in crafts, a real flood of private schools and courses took place in the Kingdom of Poland, especially in the 1870s. This phenomenon, which can be described even as an educational “fashion”, has found its resonance in the press. Unfortunately it turned out soon that craftsmanship would not meet the hopes placed in it. There was a surplus of “new craftswomen”, as they were called, often poorly qualified, competing with each other and with guild craftsmen. Moreover, labour – and time-consuming products lost in competition with cheap factory products. As a result, earnings were very low. Craft schools lost their popularity, and instead schools educating in the field of applied arts and decoration became popular, like Maria Łubieńska’s, Bronisława Poświkowa’s, Bronisława Wiesiołowska’s, Halina Tokarzewska’s schools, for example. It is worth noting that the majority of such institutions were founded and run by women, who have been treating the work of the art school headmistress as another option for earning money. The promotion of both craft and applied art was of a great importance for extending the range of occupations available to women from higher classes of society. That range, although not as drastically narrow as in the 1860s, at the end of this century was still insufficient in comparison to needs.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2020, 106; 53-75
0208-6050
2450-6990
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Szkoły elementarne na Lubelszczyźnie w okresie okupacji austriackiej (1915–1917)
Elementary schools in the Lublin region during the Austrian occupation (1915–1917)
Autorzy:
Partyka, Wiesław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23050738.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
elementary schools
Lublin region
19th–20th century
partitions
Austrian occupation
szkoły elementarne
Lubelszczyzna
XIX-XX wiek
zabory
okupacja austriacka
Opis:
Głównym celem artykułu jest opisanie stanu polskiego szkolnictwa elementarnego na Lubelszczyźnie w czasie I wojny światowej, przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości. Szkolnictwo elementarne opisywanego okresu opierało się przede wszystkim na małych szkołach jednoklasowych z jednym nauczycielem, jedynie w większych ośrodkach miejskich funkcjonowały szkoły wieloklasowe. Dzięki wielkiemu zaangażowaniu wielu społeczników (np. właścicieli ziemskich, duchowieństwa), ale i zwykłych obywateli, początek XX w. charakteryzował się nienotowanym wcześniej wzrostem liczby szkół, które umożliwiały dostęp do edukacji tysiącom dzieci i młodzieży. Mimo zniszczeń wojennych, braku infrastruktury szkolnej, niedoboru kadry dydaktycznej, mobilizacja społeczeństwa oraz przychylna w tej materii postawa władz austriackich, doprowadziła w latach 1915–1917 do wzrostu liczby szkół elementarnych z 426 do 1345. Dzięki temu liczba uczniów objętych edukacją wzrosła z około 30 tys. w 1915 r. do ponad 100 tys. w 1917 r. Ważnym osiągnięciem było również przekazanie przez władze austriackie jurysdykcji nad szkolnictwem administracji polskiej już na rok przed odzyskaniem niepodległości. Mimo wzmożonych działań, w ciągu kilku lat nie udało się nadrobić zaległości wynikających z polityki edukacyjnej władz rosyjskich realizowanej przez cały wiek XIX, jednak był to niezwykle istotny asumpt do odrodzenia i organizacji polskiego szkolnictwa w kolejnych latach. Artykuł bazuje na źródłach archiwalnych i opracowaniach z początku XX w., ukazując stan szkolnictwa nie tylko w ośrodkach miejskich, ale również na wsiach. Dzięki zachowanym sprawozdaniom, daje możliwość poznania szczegółowej sieci szkół, co może być przyczynkiem do podejmowania kolejnych badań w tej materii.
The main aim of the article is to describe the state of Polish elementary education in the Lublin region during World War I, before Poland regained independence. Elementary education of the described period was based mainly on small one-class schools with one teacher, only in larger urban centers there were multiclass schools. Thanks to the great involvement of many social activists (landowners, clergy), and ordinary citizens, the beginning of the 20th century was characterized by an unprecedented increase in the number of schools that made education available to thousands of children and adolescents. Despite the war damage, the lack of school infrastructure, the shortage of teaching staff, the mobilization of the society and the favorable attitude of the Austrian authorities in this matter, in the years 1915–1917 led to an increase in the number of elementary schools from 426 to 1,345. As a result, the number of students covered by education increased from about 30,000 in 1915 to over 100,000 in 1917. An important achievement was also the transfer by the Austrian authorities of jurisdiction over education to the Polish administration a year before regaining independence. Despite intensified efforts, within a few years it was not possible to catch up with the educational policy of the Russian authorities implemented throughout the 19th century, but it was an extremely important beginning for the revival and organization of Polish education in the following years. The article is based on archival sources and studies from the beginning of the 20th century, showing the state of education not only in urban centers, but also in villages. Thanks to the preserved reports, it gives the opportunity to get to know the detailed network of schools, which may be a contribution to undertaking further research in this matter.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2022, 21, 2; 131-158
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 27

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies