Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "16th Century" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 18
Tytuł:
Nunnery Life in 16th Century Wallachia – Muşa/Magdalina before and after Taking Vows
Autorzy:
Ilie, Liviu Marius
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31331571.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
monasticism
Wallachia
16th century
donation
charter
Opis:
The Wallachian monasteries are very well documented in the 16th century, but the life of nuns or monks after joining the monastery is a lesser-known aspect. Various details can be found in the life of a noblewoman (taking the name of Mușa), who decided to become a nun (Magdalina) during the first years of the 16th century. Mușa’s life before entering the monastery is not very well known. Although many researchers tried to link her to the Craiovescu family, one of the most influential families in Wallachia at that time, this paper argues against this opinion. The historical sources describe her as a relative of a Wallachian nobleman, Cârjeu, and as the wife of Hamza, another important nobleman from the first decades of the 16th century. Mușa took vows in the monastery, which she built, and even after she became a nun, she preserved some of her former habits. Thus, the nun Magdalina kept in her possession villages and Roma families, which she donated to different monasteries, a widespread situation in the Byzantine monasticism. Although the sources did not describe her everyday life as a nun, they documented her relations with the political and ecclesiastical elites.
Źródło:
Studia Ceranea; 2022, 12; 443-454
2084-140X
2449-8378
Pojawia się w:
Studia Ceranea
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kształtowanie narodowej wspólnoty w świetle XVI-wiecznego piśmiennictwa historiograficznego. Rekonesans
Autorzy:
Hawrysz, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/683869.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
identity discourse
historiography
the 16th century
text studies
Opis:
The development of national community in the light of the 16th century historiographic writing. Reconnaissance The paper constitutes an element of a large scale project whose aim consists in the reconstruction of the identity discourse of the First Republic of Poland in historiographic writing. The sketch presents selected linguistic and extra-linguistic mechanism used in historiography for the purpose of developing national community (at that time understood as the nation of the gentry) and strengthening its internal bonds. The mechanisms used to be referred to as cognitive or visual propaganda. The goal of the paper is achieved by means of the presentation of the linguistic means used for the purpose of shaping historical consciousness as the foundation of national community or expressions referring to the basic concepts related to the national community, i.e. names of the country (kingdom, crown, homeland, state, Poland, republic, the Sarmatia), citizens (Polanie, Polacy, Lechy, Lachy, the Sarmatians) and finally – indication of the role of the graphic code. The source documentation includes 16th century Polish language catalogues of monarchs treated as a tool of social communication and the strategic element of state policy.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2014, 048
0208-6077
2450-0119
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Primoz Trubar: ein zentraler Zeuge und Zeitgenosse der Reformation, Vermittler und Gestalter einer volksnahen Theologie im slovenischen Sprachraum
Primož Trubar: A Contemporary and Principal Witness of the Reformation, Mediator and Maker of National Theology in the Slovene-Speaking Region
Autorzy:
Giesemann, Gerhard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/968421.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Slovene
evangelisch
16th Century
Evangelical
Trubar XVI Jh
Opis:
Im Werk Trubars spiegeln sich alle Prozesse der mitteleuropäischen Reformation des 16. Jahrhunderts. Der Slowene beteiligt sich in erster Linie jedoch nicht an den theologischen Diskussionen der Zeit. Sein Ziel ist die Umsetzung evangelischer Erkenntnisse in das Verständnis seiner Landsleute. Einige Beispiele verdeutlichen dieses pädagogische Bestreben.
The work of Primož Trubar reflects all processes of the Central European Reformation. However, the Slovene minister hardly engages in theological discussions. His aim is to make his fellow countrymen aware of the Evangelical teachings. In the paper several examples are discussed which illustrate his pedagogical efforts.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 2015, Zeszyt specjalny 2015; 103-115
1427-9681
2353-4834
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Translating the Slavonic Present Participles in the Early Romanian Psalters (16th Century)
Autorzy:
Felea, Ion-Mihai
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31328058.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Psalter
Present Participle
Church Slavonic
Old Romanian
16th century
translation
Opis:
It is often said that early Romanian biblical translations from Church Slavonic follow the source texts slavishly. This is believed to be especially true about the 16th century Romanian Psalters, a group of seven texts (both printed and hand-copied) descending from a single translation. Indeed, these texts stay close to their Church Slavonic originals in topic, lexical content, and orthographical rules. However, we aim to describe how the 16th century translators and redactors dealt with Church Slavonic structures that could not be easily adapted into Romanian by means of formal equivalence. The Slavonic present participle, which appears plenty in the Slavonic Psalter, was chosen as litmus test. While theoretically having a formal correspondent in Old Romanian (the gerund), the Slavonic present participle has a range of uses and meanings that the Old Romanian gerund lacks. Thus, Romanian scribes must depart from the comfort of formal equivalence that calques and loans provide and choose the translation that convey meaning. The dynamic equivalence is obtained by selecting different solutions: gerunds, adjectives, objects and, most often, clauses, especially relative ones. Rendering participles with clauses (i.e. adjectives with verbs) forces the translator to make decisions going beyond the Slavonic participle itself. The analysis shows a tension between betraying the Slavonic text as little as possible and rendering it to the best of the redactor’s ability.
Źródło:
Studia Ceranea; 2023, 13; 287-319
2084-140X
2449-8378
Pojawia się w:
Studia Ceranea
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Strach jako narzędzie władzy w Antymakiawelu Innocentego Gentilleta
Fear as an Instrument of Power in Antimachiavel by Innocent Gentillet
La peur comme un outil du pouvoir dans l’Antimachiavel d’Innocent Gentillet
Autorzy:
Materka, Paulina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339716.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
peur
XVIe siècle
Innocent Gentillet
Machiavel
anti-machiavélisme
fear
16th century
Machiavelli
anti-machiavellianism
Opis:
Cet article explore la question de la peur comme un outil du pouvoir dans le Discours sur les moyens de bien gouverner d’Innocent Gentillet. Cet auteur protestant a été un témoin du massacre de la Saint-Barthélemy dont il a accusé les catholiques. Dans son ouvrage, Gentillet entre dans la polémique avec Le Prince de Machiavel. Il s’oppose aux idées développées par l’Italien en en donnant plusieurs contre-arguments. Quant à la peur, il évoque une maxime de Machiavel disant que le Prince peut être cruel s’il se fait obéir alors que, pour le Français, la cruauté est la cause de la peur et à l’aide des exemples historiques il prouve que le Prince cruel ne peut pas gouverner longtemps. Le deuxième aspect sur lequel l’auteur se concentre c’est la relation entre l’amour et la crainte. Gentillet n’est pas d’accord avec l’auteur italien qui dit qu’il est impossible de susciter les deux alors il vaut mieux être craint qu’aimé. Le discours d’Innocent Gentillet s’inscrit dans l’ambiance de l’anti-italianisme de l’époque.
This article explores the issue of fear as an instrument of power in Discours sur les moyens de bien gouverner by Innocent Gentillet. This protestant author was a witness to the St. Bartholomew’s Day massacre, which he blamed on Machiavellians. In his book, Gentillet enters into polemics with Machiavelli’s The Prince. He opposes the ideas proposed by the Italian and gives many counterarguments. As for fear, he evokes a maxim of Machiavelli’s that the Prince can be cruel if he is obeyed, whereas, for the Frenchman, cruelty is the cause of fear, and with the help of historical examples he proves that the cruel Prince cannot govern for long. The second aspect on which the author focuses is the relation between love and fear. Gentillet disagrees with the Italian author who says that it is impossible to pot both so it is better to be feared than loved. Innocent Gentillet’s discourse follow the anti-Italianisme of the time.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica; 2022, 17, 2; 113-124
1505-9065
2449-8831
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zapiski w dawnych księgach inwentarzowych zakonu krzyżackiego m. in. o zasobach arsenałów i innych magazynów na zamkach krzyżackich na granicy prusko-mazowieckiej od XIV do XVI w.
Notes in the old inventory books of the Teutonic Order, among others about the resources of arsenals and of other warehouses in the Teutonic castles on the Prussian-Mazovian border from the 14th to the 16th century.
Autorzy:
Śliczyńska, Joanna Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/685290.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Zamek krzyżacki
Prusy
militaria
produkcja
gospodarka
XV–XVI w.
Teutonic castles
Prussia
wrestling
military
production
economy
15th–16th century
Opis:
The chateau complexes, both those at the border with Masovia as well as others, in the depths of the Teutonic State in Prussia, were primarily defensive buildings, but also had administrative, economic, production, processing and storage facilities, and also military warehouses for the local members of the convention (knights) and armaments with military intervention equipment that could come to the castle from other nearby castles, or for the armies) and use those stocks for further warfare. There was a very strong connection between the castle's operation (here on the border with the Duchy of Masovia), the infrastructure in that economic and military castle complex, its reserves and the role it played in the defense system of the Teutonic Order in Prussia and its economic potential resulting from the economic and conglomerate infrastructure and stored any stock.
Kompleksy zamkowe, zarówno te nad granicą z Mazowszem, jak i inne, położone w głębi państwa krzyżackiego w Prusach, były przede wszystkim obiektami o charakterze obronnym, pełniły jednak również rolę administracyjną, gospodarczą, centrów produkcji, przetwórstwa i przechowalnictwa spożywczego. Pełniły jednocześnie rolę magazynów militariów dla miejscowych członków konwentów (rycerzy) oraz zbrojowni z uzbrojeniem interwencyjnym dla wojsk, które mogłyby przybyć z innych pobliskich zamków (lub dla wojsk zaciężnych) i używać tychże zapasów do dalszego prowadzenia działań wojennych. Istniał bardzo duży związek pomiędzy usytuowaniem zamku (tu na granicy z księstwem mazowieckim), infrastrukturą, w tym gospodarczo-militarną kompleksu zamkowego, jego zapasami oraz rolą, jaką pełnił w systemie obronnym państwa zakonu krzyżackiego w Prusach i jego potencjałem gospodarczym, wynikającym z infrastruktury gospodarczej i zgromadzonych oraz przechowywanych w nim wszelkich zapasów.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum; 2017, 2, 25; 13-26
0860-7435
2450-1336
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Alonso de Narváez w Królestwie Nowej Granady i kult Matki Boskiej z Chiquinquirá. Nowe wiadomości na temat artysty w świetle analizy odkrytych dokumentów archiwalnych
Reconstruction of Family Tree of Painter Alonso de Narváez in Kingdom of New Granada. Cult of Our Lady of Chiquinquira
Autorzy:
Romero-Sánchez, Guadalupe
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519277.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Alonso de Narváez
Ana de Prado
XVI wiek
Matka Boska Różańcowa z Chiquinquirá
Tunja
16th century
Our Lady of the Rosary of Chiquinquirá
Opis:
Tunja jest jednym z bardziej znanych miast Królestwa Nowej Granady, zwłaszcza w kontekście sztuki okresu kolonialnego. Kościoły, klasztory i wielkie rezydencje o wspaniałych, zdobionych kamiennych fasadach powstawały przez całe stulecie, nadając kształt miastu, które zostało nazwane przez badacza Moralesa Folguerę „Atenami renesansu w Królestwie Nowej Granady”. Panująca w mieście artystyczna atmosfera szybko przyciągnęła licznych twórców. Pierwszym europejskim malarzem, który zapisał się w historii Królestwa Nowej Granady, był sewilczyk Alonso de Narváez. Artysta osiedlił się w mieście Tunja już kilka lat po jego założeniu. Mimo że malarz był autorem cudownego wizerunku Matki Boskiej z Chiquinquirá, której sława i kult szybko wykroczyły poza granice Nowej Granady, nie dotrwało do naszych czasów zbyt wiele informacji dotyczących jego życia. W prezentowanym artykule zostało zrekonstruowane drzewo genealogiczne Narváeza oraz przedstawiono nowe szczegóły z biografii artysty. Jego twórczość została ukazana w kontekście szerokiej historii społecznej miasta oraz w ujęciu mikrohistorycznym związanym z życiem sąsiedzkim. Ważnym elementem dla zarysowania historii religijnej Tunji było przedstawienie tego miejsca jako ośrodka kultu Matki Boskiej z Chiquinquirá, wizerunku słynącego cudami. Do rekonstrukcji życia artysty zostały wykorzystane źródła archiwalne, takie jak testament malarza, zapisy notarialne związane z kilkoma procesami sądowymi, lokalne spisy ludności oraz inne oficjalne dokumenty.
Tunja is one of the more famous cities of the Kingdom of New Granada, especially in terms of the art of the colonial period. Churches, monasteries and grand mansions with magnificent, ornate stone facades were built throughout the century, giving shape to a town that has been called by researcher Morales Folguera “Athens of the Renaissance in the Kingdom of New Granada”. The artistic atmosphere of the city quickly attracted numerous artists. The first European painter to imprint himself in the history of the Kingdom of New Granada was Alonso de Narváez coming from Seville, who settled in the town of Tunja a few years after its foundation. Although the painter was created the miraculous image of Our Lady of Chiquinquirá, whose fame and cult soon transcended the borders of New Granada, little information concerning his life has survived to our times. The paper presents Narváez’ reconstructed family tree and new details from the artist’s biography. His artistic work is presented in the context of broad social history of the city as well as in a micro-historical perspective related to community life. An important element for outlining the religious history of Tunja was showing it as a centre of the cult of Our Lady of Chiquinquirá, a miracle-making image. The artist’s life was reconstructed based on archival sources, such as the painter’s will, notarial records related to several lawsuits, local censuses and other official documents.
Źródło:
TECHNE. Seria Nowa; 2020, 6; 137-164
2084-851X
Pojawia się w:
TECHNE. Seria Nowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polityka fundacyjna podskarbich koronnych w XVI i XVII wieku. Analiza wybranych przykładów
Fundamentals of the Crown Treasmodlnury’s foundation policy at the end of the 16th and beginning of the 17th century. Initial characterization attempt based on selected examples
Autorzy:
Gryglewski, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519222.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Historia polityczna Polski
podskarbi koronny
architektura rezydencjonalna
architektura sakralna
XVI wiek
XVII wiek
Daniłłowicze – ród
Ligęzowie – ród
Polish political history
Crown Treasurer
residential architecture
sacral architecture
16th century
17th century
Daniłłowicz – family
Ligęza – family
Opis:
W systemie rządów dawnej Rzeczypospolitej podskarbi koronny był jednym z najważniejszych centralnych urzędów ministerialnych. Dostojnicy piastujący tę funkcję sprawowali pieczę nad dochodami i wydatkami państwa, odpowiadając bezpośrednio przed sejmem. Niewątpliwie osiągnięcie tej godności stanowiło wyjątkową nobilitację dla przedstawicieli poszczególnych rodów dawnej Polski. W tekście, analizującym wybrane ścieżki kariery podskarbich z przełomu XVI i XVII w., zostały poruszone dwa pytania. Po pierwsze, czy i w jaki sposób objęty urząd przekładał się na politykę fundacyjną? Drugie zagadnienie dotyczy specyfiki tytułowej godności i jej potencjalnego wpływu na działania fundacyjne i umocnienie rodu. Niniejszy tekst jest próbą zestawienia i porównania wybranych postaci podskarbich koronnych działających w czasach Zygmunta III i Władysława IV. W tym okresie funkcję tę sprawowali m.in. przedstawiciele Firlejów, Warszyckich, Ligezów i Daniłłowiczów. Zaproponowana metoda analizy dotyczy dwóch płaszczyzn aktywności dostojników. Z jednej strony przybliża ich ścieżki kariery, z drugiej zaś zestawia je z działalnością fundacyjną, głównie na polu architektonicznym. Ważnym czynnikiem charakteryzującym ten urząd było uposażenie dostojnika dobrami królewskimi, które w niezbędny sposób zabezpieczało jego zadania finansowe. Taka sytuacja dotyczyła zasobnego Jana Firleja. W innych przypadkach uposażenie królewskie wyprzedzało awans na urząd. Wyjątkową pozycją w tym zakresie dysponowali Daniłłowicze. Pojawienie się urzędu podskarbiowskiego w dziejach rodu z jednej strony mogło być oznaką osiągniętej pozycji, w innych przypadkach dopiero przyspieszało ten awans. Materialną oznaką budowanej pozycji były fundacje architektoniczne – rezydencjonalne lub sakralne. Nie ulega wątpliwości, że każda z przeanalizowanych postaci w czytelny sposób aktywizowała swoje działania fundacyjne w okresie sprawowania urzędu. Topograficznie koncentrując swoją uwagę na dobrach rodowych, ale również starając się zachować związek z dworem i administrowanymi królewszyznami. Innym, intersującym uzupełnieniem możliwości, jakie dawał urząd podskarbiego, było prawo umieszczania na emisji monet herbu rodowego.
In the system of rule of the former Polish-Lithuanian Commonwealth, the Crown Treasurer was one of the most important central ministerial offices. The dignitaries holding this function were in charge of the state’s incomes and expenses, reporting directly to the Seym. Undoubtedly, the achievement of such dignity was an exceptional ennoblement for representatives of individual families of old Poland. In the text analyzing selected career paths of the treasurers from the turn of the 16th and 17th centuries, two questions were raised. First, whether and how the office translated into the foundation policy? The second issue concerns the specificity of the said dignity and its potential impact on the founding activities and strengthening the family. This text is an attempt to compile and compare selected figures of the Crown Treasury from the times of Sigismund III and Władysław IV. During this period, the office was held by, inter alia, representatives of the Firlej, Warszycki, Ligęz and Daniłłowicz families. The proposed method of analysis concerns two levels of activity of dignitaries. On the one hand, it focuses on their career paths, and on the other hand, it compares them with the foundation’s activities, mainly in the field of architecture. An important factor characterizing this office was the emolument of the dignitary with royal goods, which indispensably secured his financial tasks. This was the case with wealthy Jan Firlej. In other cases, the royal salary preceded promotion to office. Daniłłowicze had a unique position in this respect. The appearance of the Treasury Office in the history of the family on the one hand could be a sign of the position achieved, in other cases it only accelerated such promotion. Architectural foundations – residential or religious – were a material sign of building of one’s position. There is no doubt that each of the characters analyzed clearly activated their foundation activities during their term of office. Topographically focusing his attention on the family goods, but also trying to maintain a connection with the court and the administered royal lands. Another, interesting supplement to the possibilities offered by the office of treasurer was the right to place the family coat of arms on coins.
Źródło:
TECHNE. Seria Nowa; 2022, 9; 79-100
2084-851X
Pojawia się w:
TECHNE. Seria Nowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kim były szesnastowieczne malarki, murarki i mydlarki?
Who were the 16th century malarka (she-painter), murarka (she-mason) and mydlarka (she-soaper)?
Autorzy:
Luto-Kamińska, Anetta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2116533.pdf
Data publikacji:
2021-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
historia języka polskiego – XVI wiek
słowotwórstwo historyczne
nazwy żeńskie (feminatywa)
nazwy zawodów
history of Polish language – 16th century
historical word formation
female names (feminatives)
names of the professions
Opis:
Artykuł opisuje trudności związane z interpretacją szesnastowiecznych nazw kobiet utworzonych od męskich nazw zawodowych. Badany materiał leksykalny ograniczono do żeńskich formacji utworzonych za pomocą przyrostka -ka od męskich nazw na -arz. Dzięki takiemu wyraźnemu zawężeniu formalnemu poddano analizie wszystkie feminatywa z tej klasy odnotowane w SPXVI oraz dodatkowe wystąpienia pochodzące z ekscerpcji własnej, które stanowiły ponad 60% przeanalizowanych tu użyć tekstowych. Skupiono się na dwu produktywnych wówczas funkcjach przyrostka -ka tworzącego nomina feminativa – nazwy żon oraz feminatywa „proste”, czyli takie, w których formant wnosi do znaczenia podstawy słowotwórczej jedynie znaczenie żeńskości. Analizie poddano ponad 60 leksemów. W pierwszej kolejności zbadano wszystkie zarejestrowane wystąpienia każdego wyrazu w renesansowych tekstach, ze szczególnym uwzględnieniem użyć w źródłach nieliterackich, dostarczających autentycznych danych historycznych o opisywanych osobach. Uzyskane informacje skonfrontowano z: 1) ustaleniami historyków, demografów czy socjologów badających rolę kobiety w renesansowym społeczeństwie oraz możliwości podejmowania przez nią pracy zarobkowej i wykonywania konkretnych zawodów; 2) opisami leksykograficznymi poszczególnych haseł w SPXVI, poszerzając analizę leksykograficzną o leksykę wcześniejszą zarejestrowaną w SStp oraz późniejszą w słowniku źródłowym (Cn). Ostatni etap badań obejmował formalną historyczną analizę słowotwórczą opisywanych feminatywów i jej zależności z opisami leksykograficznymi poszczególnych jednostek.
The article describes difficulties connected with interpreting 16th century names of women created out of men’s profession names. The analyzed lexical material was limited to feminine formations created with the use of the -ka suffix out of masculine names ending with -arz. Due to such a clear formal restriction, I analyzed all feminatives in this class found in SPXVI as well as additional occurrences excerpted by me, which constituted over 60% of textual usages analyzed herein. I focused on two functions of the -ka suffix creating nomina feminativa of the time – the names of wives and the “simple” feminatives, that is those in which the formant provides the formative base only with the meaning of femininity. Over 60 lexemes were analyzed. In the first place, I examined all registered appearances of every word in Renaissance texts, with a particular emphasis of uses in non-literary sources providing authentic historical data about the people described. I confronted thus obtained information with 1) the findings of historians, demographics scholars or sociologists researching the role of women in Renaissance society and the opportunities available for women regarding taking up paid work and performing specific professions; 2) lexicographic descriptions of particular entries in SPXVI, broadening lexicographic analysis with the earlier lexis as registered in SStp and the later lexis found in source dictionary (Cn). The final stage of research involved a formal historical word formation analysis of the described feminatives and its dependencies with lexicographic descriptions of particular items.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2021, 55; 11-35
0208-6077
2450-0119
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stanisława Grochowskiego Modlitwa Kazimierza ś[więtego], królewica polskiego, łacińskim rytmem przez tegoż świętego napisana i takimże na polskie przetłumaczona – dzieje i charakterystyka utworu, edycja krytyczna
Autorzy:
Wichowa, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1812183.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Stanisław Grochowski
Bernard z Morlas
poezja religijna XVI wieku
hymn Omni die dic Mariae – przekład polski
Bernard of Morlas
religious poetry of the 16th century
hymn Omni die dic Mariae – polish translation
Opis:
Ksiądz Stanisław Grochowski był wybitnym tłumaczem liryki religijnej. Dokonał przekładu z łaciny wszystkich hymnów kościelnych (Kraków 1598). Następnie w roku 1606 opublikował tłumaczenie fragmentu utworu Mariale Bernarda z Morlas (XII w.) czyli hymnu Omni die dic Mariae, w XVI wieku w Polsce uznawanego za dzieło św. Kazimierza. Było to wydanie bilingwiczne: tekst łaciński opracowany krytycznie przez Grochowskiego na podstawie dostępnych mu rękopiśmiennych przekazów i polski przekład poetycki tegoż autora wraz z nutami wybitnego kompozytora Diomedesa Catona. Edycja była pomyślana jako popularny śpiewnik przeznaczony do użytku wiernych Kościoła katolickiego, zaangażowanego w walce o rząd dusz z wyznaniami reformacyjnymi. Stanowiła dowód zaangażowania kapłana w walkę z kontrreformacją i ważny krok na drodze popularyzacji średniowiecznej modlitwy w renesansowej kulturze religijnej.
Father Stanisław Grochowski was an outstanding translator of religious poetry. He translated all the church hymns from Latin (Krakow, 1598). Then, in 1606, he published a translation of a fragment of the work Mariale by Bernard of Morlas (12th century); the hymn Omni die dic Mariae, in the 16th century in Poland considered to be the work of St. Kazimierz. It was a bilingual edition: a Latin text critically compiled by Grochowski on the basis of handwritten sources available to him, and a Polish poetic translation of the same author along with notes by the eminent composer Diomedes Caton. The edition was conceived as a popular songbook intended for use by the faithful of the Catholic Church, engaged in the struggle for souls with reformation denominations. It was a proof of the priest's commitment to the fight against the Counter-Reformation and an important step in the popularization of medieval prayer in the Renaissance religious culture.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum; 2020, 2, 31; 87-111
0860-7435
2450-1336
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Librorum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Podział dawnego latyfundium kasztelana krakowskiego Spytka Wawrzyńca Jordana (1518-1568) w 1597 roku. Studium z dziejów młodszej gałęzi rodziny Jordanów herbu Trąby
The division of the former latifundium of the castellan of Kraków Spytek Wawrzyniec Jordan (1518-1568) in 1597. A study from the history of the younger branch of the Jordan family, Trąby coat of arms
Autorzy:
Anusik, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23050719.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Spytek Wawrzyniec Jordan herby Trąby
młodsza gałąź rodziny Jordanów
polska szlachta
własność ziemska
Królestwo Polskie w XVI w.
potomkowie Spytka Wawrzyńca Jordana w XVI i XVII w.
genealogia
Spytek Wawrzyniec Jordan
Trąby coat of arms
the younger branch of Jordan family
Polish nobility
land property
Kingdom of Poland in 16th century descendants of Spytek Wawrzyniec Jordan in 16th and 17th century
genealogy
Opis:
Artykuł poświęcony jest dziejom rodziny Jordanów h. Trąby od XIV do XVI w. Szczególną uwagę zwrócono na dokonania kasztelana wojnickiego Mikołaja (1467–1521) i jego syna, kasztelana krakowskiego Spytka Wawrzyńca (1518–1568). Mikołaj był bliskim współpracownikiem królów Aleksandra i Zygmunta I. Pod ich panowaniem zrobił wielką karierę, stając się jednym z małopolskich możnowładców. Jeszcze więcej osiągnął Spytek Wawrzyniec, zaufany doradca Zygmunta Augusta, który został pierwszym senatorem świeckim – kasztelanem krakowskim. Był on jednym z najważniejszych ludzi w państwie ostatniego Jagiellona w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XVI w. Obaj Jordanowie użytkowali liczne królewszczyzny. Mieli jednak również rozległe dobra prywatne. Latyfundium Spytka Wawrzyńca Jordana obejmowało 4 miasta i ponad 85 wsi i było porównywalne z dobrami starych rodów możnowładczych – Tarnowskich i Tęczyńskich. Kasztelan krakowski nie pozostawił jednak męskiego dziedzica, a jego dobra zostały podzielone w 1597 r. pomiędzy jego trzy żyjące córki i spadkobierców dwóch innych, nieżyjących już wtedy córek. W opracowaniu przedstawiono uczestników i warunki dokonanego wówczas podziału. Omówiono też dalsze losy każdego ze spadkobierców oraz dzieje objętych przez nich w 1597 r. majątków do połowy XVII w. Wraz ze śmiercią Anny Sieniawskiej, wdowy po Spytku Wawrzyńcu Jordanie, rodzina Jordanów zniknęła z szeregów małopolskiego możnowładztwa. Dobra zaś zgromadzone przez najwybitniejszego jej przedstawiciela, kasztelana krakowskiego Spytka Wawrzyńca poprzez jego córki i wnuki przeszły natomiast we władanie Ligęzów, Skotnickich, Zebrzydowskich, Orzelskich, Przerembskich, Tarłów i Zborowskich. Część tych majątków pozostała na dłużej w posiadaniu jego potomków, część zaś trafiła w obce ręce.
The article is devoted to the history of the Jordan family Trąby coat of arms from the 14th to the 16th century. Particular attention was paid to the achievements of the castellan of Wojnicz Mikołaj (1467–1521) and his son, the castellan of Kraków Spytek Wawrzyniec (1518–1568). Mikołaj was a close associate of kings Alexander and Sigismund I. Under their reign, he made a great career, becoming one of the magnates of Małopolska. Spytek Wawrzyniec, a trusted advisor to Sigismond August, who became the first secular senator – the castellan of Kraków, achieved even more. He was one of the most important people in the state of the last Jagiellonian in the fifties and the sixties of the 16th century. Both Jordans, father and son, possessed numerous royal lands. However, they also had extensive private landed estates. The latifundium of Spytek Wawrzyniec Jordan included 4 towns and over 85 villages and was comparable to the property of the old magnates families – Tarnowski and Tęczyński. The castellan of Kraków, however, did not leave a male heir, and his property was divided in 1597 between his three living daughters and the heirs of two other, then deceased daughters. The study presents the participants and the conditions of the division made in 1597. The further fate of each of the heirs and the history of the estates taken by them until the mid-17th century was discussed. With a death of Anna Sieniawska, the widow of Spytek Wawrzyniec Jordan, the Jordan family disappeared from the ranks of Małopolska magnates. On the other hand, the landed estates accumulated by its most outstanding representative, castellan of Kraków Spytek Wawrzyniec, trough his daughters and grandchildren, passed into hands of the Ligęza, Skotnicki, Zebrzydowski, Orzelski, Przerembski, Tarło and Zborowski families. Some of these estates remained in the possession of his descendants for a long time, while others were transferred to foreign hands.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2022, 21, 2; 9-70
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Faut-il déprécier l’un pour valoriser l’autre ? Le mépris dans Le Fort inexpugnable de l’honneur du sexe féminin de François de Billon
Autorzy:
Giernatowska, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1912418.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
François de Billon
Le Fort inexpugnable de l’honneur du sexe féminin
mépris
Querelle des femmes
XVIe siècle
contempteurs des femmes
traité
moyens d’expression
persuasion
contempt
“Women’s Quarrel”
16th century
women despisers
treatise
figures of speech
Opis:
Le Fort inexpugnable de l’honneur du sexe féminin de François de Billon prend part à la Querelle des femmes, ranimée au XVIe siècle, afin de défendre la dignité du beau sexe. Le mépris y joue un rôle important vu son potentiel persuasif auquel contribuent : sa place dans le schéma rhétorique, les moyens d’expression employés et les thèmes que l’auteur choisit en s’appuyant sur les sources aussi bien antiques que contemporaines. Grâce à tous ces procédés, Billon vise non seulement à dénoncer les idées diffamatoires dirigées contre les femmes et véhiculées par le discours ambiant, mais encore à critiquer et à ridiculiser les philosophes ou les écrivains – y compris ceux de la Renaissance – qui adhèrent aveuglément à ces propos calomniateurs et qui les propagent sans égard aux qualités innombrables de l’espèce féminine.
François de Billon’s Fort inexpugnable de l’honneur du sexe féminin takes part in the “Women’s Quarrel”, revived in the 16th century, in order to defend female dignity. The contempt plays an important role in this treatise, due to its powers of persuasion which result from its place in the rhetorical scheme, the figures of speech used by the author and the themes chosen on the basis of both ancient and contemporary sources. By virtue of this approach, Billon not only indicates the popular ideas intended to harm the women’s reputation, but also directs his criticism and mockery at the philosophers or writers – including those of the Renaissance period – who adhere blindly to these slanderous allegations and who spread them without regard to the innumerable qualities of the female sex.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica; 2020, 15; 43-56
1505-9065
2449-8831
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Se garder de la tyrannie de la peste en France (XVIe-XVIIe siècles)
Guarding Yourself against the Tyranny of the Plague in France (16th-17th Century)
Autorzy:
Koźluk, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339720.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
médicine aux XVIe-XVIIe siècles
France
peste
régimes de santé
cure
sex res non naturales
16th-17th century medicine in France
plague
regima santitatis
treatment
Opis:
Prolongeant les recherches actuelles sur les pandémies en Europe et en particulier dans la France des XVIe et XVIIe siècles, nous nous sommes proposés d’examiner dans le présent article les recommandations médicales qui visaient à protéger les patients des épidémies de peste. En nous appuyant sur les régimes de santé et sur les traités de pestes de l’époque, nous avons analysé les instructions proposées par les médecins, chirurgiens et apothicaires, pour mener une vie saine, vertueuse et préservée de la maladie. Dans la première partie, nous avons rappelé au lecteur contemporain les fondements et théories de l’ancienne médecine qui, sur la base d’un système complexe et cohérent, privilégiait le « juste milieu » et la sobriété. Dans la seconde partie, nous avons regroupé les diverses prescriptions prophylactiques relatives aux six choses non-naturelles en nous concentrant sur le manger et le boire, le mouvement et le repos, l’évacuation des humeurs superflues et la conduite des passions.
Extending current research on pandemics in Europe and in particular in 16th and 17th century France, we have proposed to examine in this article the medical recommendations that aimed to protect patients from plague epidemics. Based on health regimes and plague treatises of the time, we analyzed the instructions offered by doctors, surgeons and apothecaries, to lead a healthy, virtuous life and preserved from disease. In the first part, we reminded contemporary reader of the foundations and theories of ancient medicine which, based on a complex and coherent system, favored the “middle ground” and sobriety. In the second part, we have grouped together the various prophylactic prescriptions relating to the six unnatural things, focusing on eating and drinking, movement and rest, the evacuation of superfluous humors and the control of passions.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica; 2022, 17, 2; 261-277
1505-9065
2449-8831
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badania nad historią kobiet w Polsce XVI–XVIII wieku w latach 2011–2020. Niezmienna atrakcyjność, ale czy nowe pytania?
Autorzy:
Kuklo, Cezary
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1912436.pdf
Data publikacji:
2020-08-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
historia kobiet
przegląd badań
wydawnictwa źródłowe
opracowania
Polska XVI–XVIII wieku
women’s history
research review
primary source publications
studies
Poland of the 16th–18th century
Opis:
Badania nad miejscem kobiet w historii, feminizmem i gender prowadzone są w wielu krajach świata, mają obecnie szeroki zasięg i charakteryzują się już wręcz lawinowym przyrostem literatury. Na tym tle artykuł charakteryzuje dorobek badań dotyczących historii kobiet na ziemiach polskich we wczesnej dobie nowożytnej, powstały w drugim dziesięcioleciu XXI w. Autor dokonuje w nim przeglądu różnych grup wydawnictw źródłowych zarówno poświęconych kobietom, jak i przez nie wytworzonych w XVI–XVIII w. (pamiętniki, diariusze i dzienniki podróży, korespondencja, testamenty), które zawsze wpływają na intensywność badań historycznych. Z kolei przegląd monograficznych osiągnięć historiografii kobiecej ostatniego dziesięciolecia został zaprezentowany w trzech umownych, rozbudowanych, blokach tematycznych: kobiety w rodzinie i poza nią (ciało, seksualność, miłość i emocje oraz relacje wewnątrzrodzinne); ich edukacja i wiedza, praca w miastach i na wsi oraz konflikty z prawem, i jako trzeci – udział kobiet w polityce, kulturze i religii. Praca wskazuje na dalszy rozwój studiów kobiecych w sensie przyrostu liczby prac i poruszanej problematyki. Zwraca także uwagę na potrzebę stosowania nowych metod badawczych w warsztacie historyka, jak np. metody analizy sieci społecznych (Social Network Analysis – SNA), zaproponowanej przez socjologów, i z powodzeniem stosowanej już w zachodniej nauce historycznej. Autor sygnalizując niektóre luki badawcze w historii kobiet w dobie staropolskiej, których nie brakuje także dla dwóch następnych stuleci, wskazuje na pilną potrzebę napisania naukowej syntezy dziejów kobiet na ziemiach polskich.
Research into the place of women in history, feminism and gender is conducted in many countries of the world, now has a wide reach and is already characterized by an avalanche of literature. The article discusses the achievements of research on the history of women on Polish lands in the early modern period, in the second decade of the 21st century. It reviews several groups of source publications devoted to women in the 16th–18th century (memoirs, diaries and travel journals, correspondence, wills), which always affect the intensity of historical research. The review of monographic achievements of women’s historiography of the last decade is presented in three conventional, extensive theme blocks: women in the family and beyond it (body, sexuality, love and emotions as well as intra-family relations); their education and knowledge, work in towns and in the country, as well as conflicts with law; and the third: women’s participation in politics, culture and religion. The work suggests the further development of women studies in terms of the number of studies and the research problems. It also draws attention to the need for new research methods in the historian’s workshop, such as social network analysis (SNA), proposed by sociologists, and successfully applied already in Western historical science. The author signalizes certain gaps in research in the history of women in the old-Polish period, which are also quite numerous for the next two centuries, and suggests an urgent need for writing a research-based synthesis of the history of women in Polish lands.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2020, 107; 13-57
0208-6050
2450-6990
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Venice in Polish Literature of the Latter Half of the 16th Century and in the 17th Century as a Model Political System, a Leading Centre in the Fight Against the Ottoman Empire, and the Centre of the Pilgrimage Culture
Autorzy:
Kuran, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1032286.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Republic of Venice
crusade
pilgrimages to the Holy Land
political system of the Republic of Venice
16th and 17th-century Polish literature
Venetian-Turkish rivalry
Polish-Italian cultural contacts
Opis:
The aim of the study is to present at least three reasons why Old Polish writers of the latter half of the 16th century and 17th century wrote about Venice. The first one was the admiration in the nobility-ruled republican political system which emerged in the Republic of Venice, and which was considered as an attractive model by Old Polish thinkers and writers. They, e.g. Palczowski, Górnicki, and Wolan, expressed their convictions in their treatises. The second reason was that of the struggles of Christian states with the Ottoman Empire. Venice constituted the first potential ally and often a leader of European armies intended to participate in the often-planned anti-Muslim crusades. The study references the accounts of the visions of Venice as a leader of crusades as inscribed in the exhortation-related literature. The third reason was the perception of Venice as a safe port for pilgrims travelling to the Holy Land and, more broadly, to the territory of the Ottoman state via the sea. Its image emerged from the accounts of Old Polish pilgrims, travellers, and escaped slaves.
Źródło:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze; 2020, 9; 13-50
2299-7458
2449-8386
Pojawia się w:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 18

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies