Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "nitrate" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 26
Tytuł:
Wpływ antyzbrylaczy na nawozy saletrzane
Effect of anti-caking agents for ammonium nitrate fertilizers
Autorzy:
Tyc, Aleksandra
Kaniewski, Maciej
Nieweś, Dominik
Huculak-Mączka, Marta
Hoffmann, Krystyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126296.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
nawozy
azotan amonu
antyzbrylacze
fertilizers
ammonium nitrate
anti-caking agents
Opis:
Azotan amonu stanowi główny składnik produkcji nawozów saletrzanych. Najbardziej niepożądanym zjawiskiem, jakim ulegają nawozy na bazie azotanu amonu, jest zbrylanie. Powoduje ono zmianę właściwości użytkowych nawozów, a to przyczynia się do strat materiałowych oraz dodatkowych, niepotrzebnych kosztów zarówno u producenta, jak i końcowego odbiorcy. Skłonność nawozu do zbrylania wynika z jego składu chemicznego, metody wytwarzania oraz warunków jego przechowywania. Obecnie najczęściej stosowanym i najskuteczniejszym sposobem ograniczającym zjawisko zbrylania jest natryskiwanie gotowego produktu (w postaci granul) substancją zapobiegającą zjawisku zbrylania, popularnie nazywaną antyzbrylaczem. Celem przeprowadzonych badań była ocena wpływu oraz skuteczności działania różnych dostępnych na rynku antyzbrylaczy na właściwości nawozów saletrzanych. W pracy zaproponowano metodę oceny skuteczności działania antyzbrylaczy, umożliwiającą skuteczny dobór substancji antyzbrylającej dla różnego rodzaju nawozów.
Ammonium nitrate is the main component of ammonium nitrate fertilizers. The most undesirable phenomenon that fertilizers based on ammonium nitrate undergo is the caking phenomenon. It changes the usable properties of fertilizers and this contributes to material losses and additional unnecessary costs. The tendency of the caking fertilizer results from its chemical composition, production method and storage conditions. The most frequently used and the most effective method reducing the caking phenomenon is spraying the finished product (in the form of granules) with an anti-caking agent. The aim of this study was to evaluate the impact and effectiveness of the various anti-caking agents available on the market for ammonium nitrate fertilizers. The paper proposes a method for assessing the effectiveness of anti-caking agents, which enables effective selection of anti-caking agent for various types of fertilizers. Therefore, this article is useful for scientists dealing with limiting the phenomenon of agglomeration of fertilizers.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2020, 14, 1; 135-140
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Influence of Varied Doses and Forms of Microelements and Medium on Nitrate(V) and (III) Content in Lettuce
Wpływ zróżnicowanych dawek i form mikroelementów oraz podłoża na zawartość azotanów(V) i (III) w sałacie
Autorzy:
Michałojć, Z.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389626.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
azotany(V)
azotany(III)
sałata
dawki i formy mikroelementów
torf
piasek
gleba
nitrate(V)
nitrate(III)
lettuce
microelements dose and form
peat
sand
soil
Opis:
Study carried out in 2005–2007 involving lettuce plants, the influence of varied doses and forms of microelements as well as subsoil types on nitrates(V) and (III) contents was determined. Nitrates were analyzed in fresh material by means of spectrophotometric method using Griess’s reagent. Lower nitrate(V) concentration was found in plants cultivated in peat subsoil after applying basic (M1) rather than double (M2) microelement dose. No significant influence of the form of applied microelements was recorded; instead, considerable effect of their dose on nitrate contents at lettuce leaves was found. The tendency of decreasing the nitrate concentration in plants along with the increase of organic substance content was also recorded.
W badaniach przeprowadzonych w latach 2005–2007 z sałatą okreoelono wpływ zróżnicowanych dawek i form mikroelementów oraz podłoży na zawartość azotanów(V) i (III) w liściach sałaty. Zawartość azotanów oznaczono w świeżej masie roślin metodą spektrofotometryczną z odczynnikiem Griessa. Wykazano w roślinach uprawianych tylko w podłożu torfowym mniejszą zawartooeć azotanów(V) po zastosowaniu podstawowej dawki (M1) mikroelementów niż podwójnej (M2). Stwierdzono brak istotnego wpływu formy zastosowanych mikroelementów, natomiast wykazano istotny wpływ ich dawki na zawartość azotanów(V) w sałacie. Odnotowano tendencję, iż wraz ze wzrostem zawartości substancji organicznej w podłożu obniżała się zawartość azotanów(V) w roślinach.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 4; 571-576
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena przydatności wybranych dolomitów do zastosowania jako wypełniacz w nawozach azotowych
Evaluation of selected dolomites suitability for use as a filler in nitrogen fertilizers
Autorzy:
Popławski, D.
Grzesiak, D.
Hoffmann, J.
Hoffmann, K.
Falewicz, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/127236.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
azotan amonu
saletrzak
analiza termiczna
ammonium nitrate
CAN
thermal analysis
Opis:
Celem przeprowadzonych badań było określenie wpływu rodzaju zastosowanego wypełniacza na procesy zachodzące podczas ogrzewania mieszanek nawozowych na bazie azotanu(V) amonu. Analizowane próbki sporządzone były poprzez dokładne utarcie azotanu(V) amonu z wybranym surowcem węglanowym o uziarnieniu < 125 μm. Skład mieszanek dobrano tak, aby uzyskać w nich typową dla saletrzaków zawartość azotu całkowitego na poziomie 27,5% mas. Badania zostały przeprowadzone z wykorzystaniem różnicowej analizy termicznej sprzężonej z termograwimetrią i spektrometrią mas (DTA-TG-MS). Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że poszczególne wypełniacze w różnym stopniu stabilizują azotan(V) amonu, podwyższając temperaturę, w której następuje jego rozkład i tym samym wpływając na bezpieczeństwo otrzymanych nawozów. Reaktywność wybranych wypełniaczy w głównej mierze zdaje się zależeć od stosunku zawartości węglanu wapnia do węglanu magnezu w surowcu.
The aim of the study was to determine the effect of used filler type on the processes taking place during the heating of fertilizer mixtures based on ammonium nitrate. The analyzed samples were prepared by thorough grinding of ammonium nitrate with selected carbonate material with a grain size < 125 μm. Mixtures composition was adjusted to obtain typical for CAN type fertilizers nitrogen content, ie 27.5% by mass. The tests were conducted using a differential thermal analysis coupled with thermogravimetry and mass spectrometry (DTA-TG-MS). Based on the results it can be concluded that different fillers in various degrees stabilize ammonium nitrate, increasing the temperature at which the decomposition occurs and thus affecting the safety of obtained fertilizers. Reactivity of selected fillers seems to depend mainly on the ratio of calcium carbonate to magnesium carbonate content in the mineral.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2014, 8, 2; 563-570
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The effectiveness of commercial anticaking agents for ammonium nitrate fertilizers
Skuteczność działania handlowych antyzbrylaczy na nawozy saletrzane
Autorzy:
Tyc, Aleksandra
Penkala, Szymon
Biegun, Marcin
Nieweś, Dominik
Huculak-Mączka, Marta
Hoffmann, Krystyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389750.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
anti-caking agents
ammonium nitrate
fertilizers
antyzbrylacze
azotan amonu
nawozy
Opis:
Ammonium nitrate is the primary component used in the production of ammonium nitrate fertilizers. However, it has certain undesirable physicochemical properties such as hygroscopicity and phase transition at room temperature, which results in an undesirable phenomenon of caking. Caking changes the properties of the fertilizer thereby contributing to material loss. This, in turn, causes economic losses to both the manufacturer and the end-user. Anticaking agents are currently the most effective way to prevent fertilizers from caking. Finished granules of fertilizer are sprayed with anticaking agents in appropriate quantities, depending on the type of fertilizer and the anticaking agent. Therefore, in this study, we aimed to evaluate the effectiveness of commercial anticaking agents for use with ammonium nitrate fertilizers (Salmag® and ZAKsan®) and to evaluate the compressive strength of fertilizer granules coated with the anticaking agent. We evaluated a method to test the effectiveness of anticaking agents, which enables the effective selection of appropriate anticaking agents for various types of fertilizers.
Azotan amonu to główny związek do produkcji nawozów saletrzanych. Azotan amonu posiada jednak pewne właściwości fizykochemiczne takie jak: higroskopijność, rozpuszczalność w wodzie czy zachodzące w nim przemiany fazowe, które wpływają na to, że nawozy saletrzane ulegają niepożądanemu zjawisku zbrylania. Skutkuje to zmianą właściwości użytkowych nawozów i przyczynia się do strat materiałowych. To z kolei prowadzi do dodatkowych, niepotrzebnych kosztów zarówno u producenta, jak i końcowego odbiorcy. Antyzbrylacze są obecnie najskuteczniejszym sposobem przeciwdziałania zbrylaniu nawozów. Gotowe granule nawozu natryskuje się antyzbrylaczami w odpowiedniej ilości w zależności od typu nawozu jak i od konkretnego antyzbrylacza. Celem przeprowadzonych badań była ocena skuteczności przeciwdziałania zbrylaniu sześciu handlowych antyzbrylaczy dla nawozów saletrzanych (Salmag® i ZAKsan®) oraz ocena odporności na ściskanie granul badanych nawozów pokrytych testowanymi antyzbrylaczami. W pracy przedstawiono metodę oceny skuteczności przeciwdziałania zbrylaniu nawozów, która umożliwia skuteczny dobór odpowiednich antyzbrylaczy dla różnych typów nawozów.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2019, 26, 1-2; 127-135
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mineral Nitrogen in Soils of Different Land Use
Mineralne formy azotu w glebach o różnym sposobie użytkowania
Autorzy:
Oktaba, L.
Kusińska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389566.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
azot mineralny
sposób użytkowania terenu
mineral nitrogen
land use
ammonia
nitrate
Opis:
Different land use influences both quantity and quality of soil nitrogen, especially its mineral forms. We conducted our study in Pruszkow soils of four different land using: fields (at the edge of town border), allotment gardens, lawns and fallows, 36 samples together. The town is part of the Warsaw agglomeration. It is small but densely populated. Soil was sampled on July, from 0–20 cm depth. The textures of these soils were sands, loamy sands and silts. Amount of total nitrogen in all studied soils was diverse and ranged from 0.33 to 1.91 g kg–1 dry matter of soil. The highest average content of this element was found in soils of allotment garden (1.1 g kg–1 dry matter of soil), and the lowest one in fallow soils (0.5 g kg–1 dry matter of soil). Allotment garden soils were characterized as richest in N-NO3 too (average 22.76 mg kg–1 dry matter of soil). We observed slightly lower accumulation of this element in field soils (average 21.52 mg kg–1 dry matter of soil). In individual cases the quantity of N-NO3 exceeded even 40 mg kg–1 dry matter of soil. Significantly lower amount of this element was found in lawns (average 8.79 mg kg–1 dry matter of soil) and fallows (average 3.22 mg kg–1 dry matter of soil). Different land use had no effect on ammonia amount in Pruszkow soils. The biggest share of N-NO3 in N total was in fields, then in allotment gardens, lawns and smallest in fallows. Share of N-NH4 in N total decreased in the following order: fields, fallows, lawns, allotment gardens. N-NO3 forms prevailed in fields and allotment garden, while N-NH4 predominated in lawns and fallows. Soil reaction had no effect on N-NO3 and N-NH4 amount and N–NO3/N-NH4 ratio. We assumed that actual way of land use affects total nitrogen content and N-NO3 content in soil. In town environment soils of allotment garden can contribute to water pollution.
Sposób użytkowania wpływa na ilość i jakość związków azotu, w szczególności połączeń mineralnych. Badano gleby Pruszkowa będące w użytkowaniu: rolniczym (na obrzeżach miasta), gleby ogródków działkowych, gleby trawników w parkach i zieleńców przyulicznych oraz nieużytków (łącznie 36 próbek z terenu całego miasta). Miasto to jest częścią aglomeracji warszawskiej i charakteryzuje się dużym zaludnieniem. Glebę pobierano w lipcu, z głębokości 0-20 cm. Były to głównie piaski, piaski pylaste (od luźnych do gliniastych) i pyły zwykłe. Ilość azotu ogółem w badanych glebach znajdowała się w granicach 0,33-1,91 g kg-1 s.m. gleby. Największą średnią zawartością tego pierwiastka charakteryzowały się gleby ogródków działkowych (1,1 g kg-1 s.m. gleby), a najmniejszą gleby nieużytków (0,5 g kg-1 s.m. gleby). Gleby ogródków działkowych zawierały również średnio największe ilości azotu azotanowego (22,76 mg N-NO3 kg-1 s.m. gleby). Nieznacznie mniejszą ilość tej formy stwierdzono w glebach pól (średnio 21,52 mg N-NO3 kg-1 s.m. gleby). W pojedynczych przypadkach ilości te były znacznie większe i przekraczały 40 mg N-NO3 kg-1 s.m. gleby. Istotnie niższą ilość tej formy stwierdzono w glebach trawników (średnio 8,79 mg N-NO3 kg-1 s.m. gleby) i nieużytków (średnio 3,22 mg N-NO3 kg-1 s.m. gleby). W przypadku azotu amonowego nie wykazano wpływu różnego użytkowania na zawartość tej formy w glebie. Udział azotu azotanowego w ogólnej ilości azotu największy był w glebach pól uprawnych, następnie ogródków działkowych, trawników i najmniejszy w glebach nieużytków. Udział N-NH4 w N ogółem występował kolejno w glebach: pól, nieużytków, trawników, ogródków działkowych. W glebach pól i ogródków działkowych przeważała forma azotanowa, natomiast forma amonowa przeważała w glebach trawników i nieużytków. Nie stwierdzono wpływu odczynu gleby na ilość form N-NO3 i N-NH4 oraz na wartość stosunku N-NO3 /N-NH4. Na podstawie przeprowadzonych badań i analiz możemy stwierdzić, że sposób użytkowania gleby na terenie Pruszkowa wywiera istotny wpływ na zawartość azotu ogółem i azotanów w glebie. Gleby ogródków działkowych mogą być potencjalnym źródłem zanieczyszczenia wód tym elementem.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2011, 18, 4; 585-592
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Reactivity of concentrated ammonium nitrate solutions in the presence of organic impurities
Reaktywność stężonych roztworów azotanu amonu w obecności zanieczyszczeń organicznych
Autorzy:
Popławski, D.
Hoffmann, K.
Hoffmann, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/388857.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
ammonium nitrate
organic impurities
reactivity
calorimetry
azotan amonu
zanieczyszczenia organiczne
reaktywność
kalorymetria
Opis:
Assessment of mixtures reactivity under certain conditions is essential for safe and conscious designing and improving manufacturing processes. One commonly used compound, the reactivity of which is very important, is ammonium nitrate and its solutions. The biggest influence on the reactivity of ammonium nitrate has the temperature and presence of other compounds, including impurities, that catalyze reactions leading to degradation. One of such impurities are organic compounds which impact on the ammonium nitrate has not yet been clearly described. The aim of the research was to investigate the influence of selected organic impurities on the reactivity of aqueous solutions containing up to 50 wt % ammonium nitrate, buffered with 15 wt % diammonium phosphate. The measurements were carried out using differential scanning calorimetry. Solution without organic compounds showed no reactivity up to 240 oC. The addition of 8 wt % ammonium oxalate did not increase the reactivity of ammonium nitrate. It was observed an endothermic decomposition reaction of oxalic acid, beginning at 185 oC. During the measurement of a solution containing 6 wt % phenidone, it was registered an exothermic complex reaction, beginning at 189 oC and showing relatively small thermal effect. Addition of 6 wt % pyrogallol caused a significant increase in reactivity of ammonium nitrate solution. Strongly exothermic reaction beginning at 192 oC was observed. Spectrophotometric measurement showed a clear nitrate concentration loss in the sample after calorimetric measurement. The results show that the nitrate ion selectively oxidizes certain functional groups in organic compounds.
Ocena reaktywności mieszanin w określonych warunkach jest niezbędna, aby móc w sposób bezpieczny i świadomy projektować oraz usprawniać procesy technologiczne. Jednym z powszechnie stosowanych związków, którego reaktywność jest niezwykle ważna, jest azotan amonu i jego roztwory. Największy wpływ na reaktywność azotanu amonu ma temperatura oraz obecność innych związków, w tym zanieczyszczeń, katalizujących reakcje rozkładu. Jednym z takich zanieczyszczeń są związki organiczne, których wpływ na azotan amonu nie został do tej pory jednoznacznie opisany. Celem pracy było określenie wpływu zanieczyszczeń organicznych na reaktywność wodnych roztworów zawierających do 50 % wag. azotanu(V) amonu, buforowanych wodorofosforanem(V) amonu w ilości 15 % wag. Pomiary wykonano z wykorzystaniem skaningowej kalorymetrii różnicowej. Roztwór pozbawiony zanieczyszczeń organicznych nie wykazał reaktywności do 240 oC. Dodatek 8 % wag. szczawianu amonu nie zwiększył reaktywności azotanu amonu. Zaobserwowano endotermiczną reakcję rozkładu kwasu szczawiowego, rozpoczynającą się w 185 oC. Podczas pomiaru roztworu zawierającego 6 % wag. fenidonu, zarejestrowano w 189 oC egzotermiczną reakcję o złożonym przebiegu, której efekt cieplny jest niewielki. Dodatek 6 % wag. pirogalolu spowodował znaczny wzrost reaktywności roztworu azotanu amonu. Zaobserwowano silnie egzotermiczną reakcję rozpoczynającą się w 192 oC. Pomiar spektrofotometryczny wykazał wyraźny ubytek stężenia azotanów w próbce po pomiarze kalorymetrycznym. Wyniki badań wskazują na to, że jon azotanowy selektywnie utleniania wybrane grupy funkcyjne w związkach organicznych.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2015, 22, 2; 231-238
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Influence of Municipal Sewage Sludge on Concentration of Nitrates(V) in Soil
Wpływ komunalnego osadu ściekowego na zawartość azotanów(V) w glebie
Autorzy:
Omilian, M.
Sienkiewicz, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389313.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
osad ściekowy
azotany(V)
azotany w glebie
sewage sludge
nitrate in soil
Opis:
In a four-year, microplot experiment ( 1m2) carried out on anthropogenic soil, the influence of sewage application on concentration of nitrates in soil was investigated. Municipal sewage sludge at the doses of O, 70, 140, 210 and 280 Mg o ha-1 of fresh weight was introduced to soil in autumn 2004, after which grass mix was sown. The waste used in the research originated from the wastewater treatment plant in Olsztyn. In 2005-2008, soil for chemical analysis was sampled four times during each growing season (April, July, September and November). The content of nitrates in fresh soil matter was determined by colorimetric method with phenoldisulphonic acid. Each year, nitrates in soil increased proportionally to a sewage sludge dose. Thus, the application of the highest dose, ie 280 Mg o ha-1, raised the average N-NOs content in soil nearly two-fold higher than determined in the control soil. The highest accumulation of the mineral form of nitrogen was found in soil sampled in July, which could have been connected with a more intensive transformation of N compounds introduced to soil with sewage sludge. The determined values of N-NO3 in soil fluctuated throughout the experiment, with the highest content of nitrates found in 2005, while in 2006 and 2007 the mean N-NO3 concentrations were similar. In 2008, an insignificant increase of this nutrient in soil was determined.
W czteroletnim doświadczeniu mikropoletkowym ( 1m2) prowadzonym na glebie antropogennej badano wpływ dawki osadu ściekowego na zmiany koncentracji azotu azotanowego(V) w glebie. Komunalny osad ściekowy zastosowano jednorazowo jesienią 2004 r. w dawkach: 0, 70, 140, 210 i 280 Mg o ha-1 świeżej masy. Następnie wysiano mieszankę traw gazonowych. Osad ściekowy wykorzystany w badaniach pochodził z miejskiej oczyszczalni ścieków w Olsztynie. W latach 2005-2008 glebę do analiz chemicznych pobierano czterokrotnie w każdym okresie wegetacyjnym (IV, VII, IX i Xl). Zawartość azotanów(V) w świeżej masie gleby oznaczono metodą kolorymetryczną z wykorzystaniem kwasu fenolodisulfonowego. Zawartość azotanów(V) w glebie zwiększała się w każdym roku proporcjonalnie wraz z dawką osadu. W wyniku zastosowania 280 Mg o ha-1 odpadu średnia zawartość N-NO3 była ponad dwukrotnie większa niż w glebie obiektu kontrolnego. Największa koncentracja tej formy azotu mineralnego występowała w glebie pobieranej w lipcu, co mogło być spowodowane intensywnymi przemianami związków N dostarczonych w osadzie (mineralizacja i nitryfikacja). Nagromadzenie N-NO3 w glebie zmieniało się w kolejnych latach - najwięcej było w 2005 r., natomiast w latach 2006 i 2007 średnie zawartości N-NO3 kształtowały się na zbliżonym poziomie. W 2008 r. stwierdzono nieznaczny wzrost koncentracji tego składnika w doświadczalnej glebie.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2010, 17, 6; 652-656
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza kinetyki reakcji złożonych na przykładzie rozkładu azotanu amonu
Analysis of the kinetics of complex reactions on the example of the decomposition of ammonium nitrate
Autorzy:
Popławski, D.
Huculak-Mączka, M.
Hoffmann, K.
Hoffmann, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/125902.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
kinetyka rozkładu
reakcja złożona
azotan amonu
reaction kinetics
complex reaction
ammonium nitrate
Opis:
W pracy przedstawiono sposób wyznaczenia parametrów kinetycznych złożonej reakcji rozkładu azotanu amonu. W obliczeniach wykorzystano dane pochodzące z pomiarów przeprowadzonych z zastosowaniem skaningowej kalorymetrii różnicowej sprzężonej z termograwimetrią i spektrometrią mas (DSC-TG-MS). Badane próbki ogrzewano z trzema różnymi szybkościami: 3, 5 i 10 K/min. Parametry kinetyczne reakcji rozkładu wyznaczono z zastosowaniem metody dopasowywania modelu, wykorzystując regresję nieliniową. Uzyskane wyniki zdają się potwierdzać współistnienie dwóch konkurujących ze sobą procesów: endotermicznej dysocjacji i odparowania azotanu amonu oraz jego egzotermicznego rozkładu.
The paper presents a method of determining the kinetic parameters of complex reaction of ammonium nitrate decomposition. The data from measurements carried out with the use of differential scanning calorimetry coupled with thermogravimetry and mass spectrometry (DSC-TG-MS) were used in the calculations. The test samples were heated with three different rates: 3, 5 and 10 K/min. Kinetic parameters of the decomposition reaction were determined by model fitting method using nonlinear regression. The obtained results seem to confirm the existence of two competing processes: the endothermic dissociation and evaporation of ammonium nitrate and its exothermic decomposition.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2018, 12, 2; 561-569
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Impact of Land Use Method in a Catchments Area on the Dynamics of the Nitrogen Compounds in the Outflowing Water
Wpływ sposobu użytkowania zlewni na dynamikę związków azotu w wodach odpływających
Autorzy:
Misztal, A.
Kuczera, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389317.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
użytkowanie zlewni
związki azotu
jakość wód
catchments land use
nitrate compounds
water quality
Opis:
Research on the impact of catchments land management on the concentration of the nitrogen compounds (N-NO3, N-NO2 and N-NH4) in the runoff water was conducted in the years 2005-2007. An investigation was made into the water being discharged from the catchments areas located in the foothill terrains of the Małopolska region, which were utilised as forest, agricultural land and rural settlement. An analysis of the concentrations of investigated indicators proves that differences exist both among the studied sites as well as differences which occur within the sites between the winter and summer periods. In the outflowing water from the catchment area used as forest, N-NO3 concentration varied in the range of 0.124 to 9.024 mg o dm~"3. In the water discharged from the catchment area utilized as typical agricultural land, the concentrations of nitrates(V) were in the range of 0.145-10.397 mg o dm-3 and in the case of water flowing from the catchment area used as rural settlement, the concentrations were in the range of 0.934-11.487 mg o dm-3. The concentrations of nitrates(III) in the outflowing water from the catchment area utilized as forest varied in the range of 0.003 to 0.146 mg o dm-3, while in the water discharged from the typical agricultural area the concentrations were in the range of 0.020-0.404 mg o dm-3. However, in the case of the water flowing from the area of rural settlement nitrate(IH) concentrations were in the range of 0.050-0.811 mg o dm-3. The concentrations of N-NH4 in water flowing from the catchment area used as forest, varied from 0.008 to 0.189 mg o dm-3, and similarly ammonia concentrations in the water originating from agricultural land were at the level of 0.113-9.169 mg o dm-3 respectively. But in the case of water coming from the area of rural settlement they were in the range of 0.310-5.698 mg o dm-3.
Badania wpływu sposobu zagospodarowania zlewni na stężenia związków azotu (N-NO3, N-NO2 i N-NH4) w wodach odpływających prowadzono w latach 2005-2007. Analizie poddano jakość wód odpływających z położonych w terenach podgórskich woj. małopolskiego zlewni o użytkowaniu: leśnym, rolniczym i osadniczo-rolniczym. Analiza stężeń badanych wskaźników pozwala stwierdzić ich zróżnicowanie zarówno pomiędzy badanymi obiektami, jak również w czasie, głównie między okresem zimowym a letnim. W wodach odpływających z terenu zlewni o użytkowaniu leśnym stężenia N-NO3 wahały się w przedziale od 0,124 do 9,024 mg o dm-3 . W wodach odpływających z terenu zlewni o użytkowaniu typowo rolniczym stężenia azotanów(V) mieściły się w granicach 0,145-10,397 mg o dm3, a w przypadku wód odpływających ze zlewni o użytkowaniu osadniczo-rolniczym w przedziale 0,934-11,487 mg o dm-3. Stężenia azotanów(III) w wodach odpływających ze zlewni o użytkowaniu leśnym wahały się w przedziale od 0,003 do 0,146 mg o dm-3 , w wodach odpływających ze zlewni o użytkowaniu typowo rolniczym w granicach 0,020-0,404 mg o dm-3, natomiast w przypadku wód odpływających z terenu o użytkowaniu osadniczo-rolniczym w przedziale 0,050-0,811 mg o dm-3. Stężenia N-NH4 w wodach odpływających z terenu zlewni o użytkowaniu leśnym wahały się od 0,008 do 0,189 mg o dm-3, w wodach odpływających z terenu zlewni użytkowanej rolniczo kształtowały się na poziomie 0,113-9,169 mg o dm-3, a w przypadku wód odpływających z terenu o użytkowaniu osadniczo-rolniczym w przedziale 0,310-5,698 mg o dm-3.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2010, 17, 6; 643-649
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badania stabilności termicznej mieszanin azotanu amonu z chlorkiem potasu
Study of thermal stability of ammonium nitrate and potassium chloride mixtures
Autorzy:
Kaniewski, M.
Klem-Marciniak, E.
Huculak-Mączka, M.
Hoffmann, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126550.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
azotan amonu
chlorek potasu
analiza termiczna
nawozy
ammonium nitrate
potassium chloride
thermal analysis
fertilizers
Opis:
Azotan amonu jest substancją chemiczną posiadającą wiele zastosowań, między innymi w produkcji nawozów mineralnych oraz materiałów wybuchowych. Jest to substancja, której rozkład stanowi poważne zagrożenie dla otoczenia. Obecność jonów chlorkowych zdefiniowana jest jako czynnik przyspieszający rozkład azotanu amonu. Z uwagi na występowanie mieszanin azotanu amonu z chlorkiem potasu w nawozach wieloskładnikowych konieczne jest zbadanie stabilności termicznej układów zawierających oba związki. Celem wykonanych analiz było zbadanie zachodzących w mieszaninach przemian fizykochemicznych z uwzględnieniem niebezpiecznego rozkładu azotanowego dodatku nawozowego. Porównano wyniki otrzymane w trakcie analizy mieszaniny azotanu amonu oraz chlorku potasu w różnych proporcjach, a także wyniki uzyskane dla tych składników zbadanych osobno. Do przeprowadzenia analizy zachodzących w badanym układzie przemian zastosowano różnicową analizę termiczną sprzężoną z termograwimetrią (DTA-TG). Otrzymane wyniki mogą pomóc w odpowiednim komponowaniu składu nawozów zawierających azotan amonu oraz jony chlorkowe. Pozwolą one także na kontynuacje badań w celu określenia wpływu dodatku innych związków chemicznych na zbadany układ.
Ammonium nitrate is a chemical compound that has many uses, including a production of mineral fertilizers or explosives. Decomposition of this substance poses a serious threat to its surroundings. Presence of chloride ions is defined as an accelerating factor for ammonium nitrate decomposition. Due to the existence of multicomponent fertilizers containing ammonium nitrate and potassium chloride, it is necessary to examine thermal stability of chemical systems comprising both compounds. The main objective of the research was to study phase transitions occurring in analyzed mixtures including dangerous decomposition of nitrate fertilizer component. Results from thermal analysis of ammonium nitrate, potassium chloride and mixtures containing both compounds in various proportions were compared. Analysis was carried out using differential thermal analysis coupled with thermogravimetry (DTA-TG). Acquired results might become helpful in formulation of an appropriate composition of fertilizers containing ammonium nitrate and chloride ions. Further research can be conducted in order to determine the effect of an addition of different chemical compounds to abovementioned systems.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2017, 11, 1; 149-155
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nitrate content in leaves of vegetable and herbal plants from home gardens of agrotourist farms
Zawartość azotanów w liściach roślin warzywnych i zielarskich z ogrodów gospodarstw agroturystycznych
Autorzy:
Molas, Jolanta
Prażak, Roman
Krzepiłko, Anna
Michałek, Sławomir
Święciło, Agata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389239.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
agrotourism
antinutritious components
leafy vegetables
nitrate(V)
nitrate phytoaccumulation
nitrogen fertilization
spice plants
plant cultivation methods
agroturystyka
azotany(V)
fitoakumulacja azotanów
metody uprawy roślin
nawożenie azotowe
rośliny przyprawowe
składniki antyodżywcze
warzywa liściowe
Opis:
The objective of the research study was to compare of the nitrate content in leafy vegetables (lettuce, spinach) and herbal plants (basil, peppermint, oregano and thyme) from the home gardens of agrotourist farms located in the Central Roztocze region. The obtained results have shown that the content of nitrates in the studied plants depended on the plant species, physiological phase of plant development and the method of plant cultivation. The content of nitrates in the leaves of studied plant species was the following: lettuce > spinach > basil > peppermint > oregano >> thyme. Plants cultivated by conventional method accumulated the largest amounts of nitrates; when integrated method was used, less nitrates were accumulated and when organic method was used, the content of accumulated nitrates was the smallest. At the early stage of vegetative development the plants contained twice as much nitrates as the plants at the ripe vegetative stage. At the juvenile vegetative stage the content of nitrates exceeded the legally permissible content in lettuce, spinach and basil from conventional and integrated gardens. At the ripe vegetative stage the content of nitrates in all the studied plant species did not exceed the legally permissible content of these compounds in leafy vegetables with a short vegetative term.
Celem przeprowadzonych badań było porównanie zawartości azotanów w liściach roślin warzywnych (sałata, szpinak) i zielarskich (bazylia, mięta pieprzowa, lebiodka pospolita zwana również oregano, tymianek) uprawianych w ogrodach przydomowych gospodarstw agroturystycznych, zlokalizowanych na Roztoczu Środkowym. Uzyskane wyniki wykazały, że poziom fitoakumulacji azotanów zależał od gatunku i fizjologicznej fazy rozwoju rośliny oraz metody uprawy. Zawartość azotanów w liściach badanych gatunkach roślin kształtowała się następująco: sałata > szpinak > bazylia > mięta pieprzowa > lebiodka pospolita, zwana oregano >> tymianek. Najwięcej azotanów gromadziły rośliny uprawiane metodą konwencjonalną, mniej metodą integrowaną, a najmniej metodą organiczną. Rośliny we wczesnej fazie wegetatywnej zawierały około dwukrotnie więcej azotanów niż rośliny w dojrzałej fazie wegetatywnej. W juwenilnej fazie wegetatywnej zawartości azotanów przekraczały prawnie dopuszczalne ich zawartości w sałacie, szpinaku i bazylii z ogrodów konwencjonalnych i integrowanych. W dojrzałej fazie wegetatywnej zawartości azotanów we wszystkich badanych gatunkach roślin nie przekroczyły prawnie dopuszczalnych zawartości tych związków w warzywach liściowych o krótkim okresie wegetacji.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2018, 25, 1; 71-79
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Impact of Cedzyna reservoir on selected physicochemical parameters of river water quality (Swietokrzyskie Mountains, Poland)
Wpływ zbiornika Cedzyna na wybrane parametry fizykochemiczne jakości wody (Góry Świętokrzyskie, Polska)
Autorzy:
Przybylska, Joanna
Kaleta, Joanna
Kozłowski, Rafał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/106410.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
water chemistry
trace elements
nitrate
environmental monitoring
chemia wody
pierwiastki śladowe
azotan
monitorowanie środowiska
Opis:
The monitoring of selected physicochemical parameters and chemical composition of water was conducted in 2017-2018 in the Lubrzanka river and the Cedzyna reservoir (Swietokrzyskie Mountains, Poland). The results indicate that the impact of reservoir on the quality of river water depends on natural characteristics of the catchment as well as on the present anthropogenic pressure. Retention of water in the reservoir caused seasonally diversified changes in analysed parameters, including an increase in water temperature, retention of major ions, nutrients and trace elements. Further research is needed to assess the risk of contamination of lower course of the river with metals deposited in reservoir’s bottom sediments.
Źródło:
Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology; 2019, 24, 1-2; 117-125
2084-4506
Pojawia się w:
Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ związków organicznych na stabilność termiczną roztworów azotanu amonu
The influence of organic compounds on thermal stability of ammonium nitrate solutions
Autorzy:
Popławski, D.
Hałat, A.
Hoffmann, K.
Falewicz, P.
Hoffmann, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126255.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
azotan amonu
związki organiczne
stabilność termiczna
kalorymetria
ammonium nitrate
organic compounds
thermal stability
calorimetry
Opis:
Celem pracy było zbadanie wpływu wybranych związków organicznych na stabilność termiczną wodnych roztworów zawierających do 50% mas. azotanu(V) amonu, buforowanych wodorofosforanem(V) amonu w ilości 15% mas. Pomiary wykonano z wykorzystaniem skaningowej kalorymetrii różnicowej. Roztwór pozbawiony związków organicznych wykazał stabilność termiczną do 240ºC. Dodatek 8% mas. szczawianu amonu nie zwiększył reaktywności azotanu amonu. Zaobserwowano endotermiczną reakcję rozkładu kwasu szczawiowego, rozpoczynającą się w 185ºC. Podczas pomiaru roztworu zawierającego 6% mas. fenidonu zarejestrowano w 189ºC egzotermiczną reakcję o złożonym przebiegu, której efekt cieplny jest niewielki. Dodatek 6% mas. pirogalolu spowodował znaczne obniżenie stabilności termicznej roztworu azotanu amonu. Zaobserwowano silnie egzotermiczną reakcję rozpoczynającą się w 192oC. Pomiar spektrofotometryczny wykazał wyraźny ubytek stężenia azotanów w próbce po pomiarze kalorymetrycznym. Wyniki badań wskazują na to, że jon azotanowy selektywnie utlenia wybrane grupy funkcyjne w związkach organicznych.
The aim of the research was to investigate the effect of selected organic compounds on the thermal stability of aqueous solutions containing up to 50 wt. % ammonium nitrate, buffered with 15 wt. % diammonium phosphate. The measurements were carried out using differential scanning calorimetry. Solution without organic compounds showed thermal stability up to 240oC. The addition of 8 wt. % ammonium oxalate did not increase the reactivity of ammonium nitrate. It was observed an endothermic decomposition reaction of oxalic acid, beginning at 185oC. During the measurement of a solution containing 6 wt. % phenidone, it was registered an exothermic complex reaction, beginning at 189oC and showing relatively small thermal effect. Addition of 6 wt. % pyrogallol caused a significant decrease in the thermal stability of ammonium nitrate solution. Strongly exothermic reaction beginning at 192oC was observed. Spectrophotometric measurement showed a clear nitrate concentration loss in the sample after calorimetric measurement. The results show that the nitrate ion selectively oxidize certain functional groups in organic compounds.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2014, 8, 1; 255-260
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Spatial Variability of Mineral Nitrogen Forms in Some Soils of Pomerania and Cuiavia Region
Zmienność przestrzenna mineralnych form azotu w wybranych typach gleb regionu Pomorza i Kujaw
Autorzy:
Piotrowska, A.
Długosz, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/389552.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
zmienność przestrzenna
geostatystyka
azotany(V)
jony amonowe
spatial variability
geostatistics
nitrate(V)
ammonium ions
Opis:
Results concerning spatial variability of mineral nitrogen forms content in the field scale are both of theoretical and practical significance and could be used to optimization of nitrogen fertilization. The objective of this study was to evaluate and compare the spatial Variability of mineral nitrogen forms (N-NO3- andN-NH4+) in the surface horizon (0-20 cm) of two different arable soils: Alfisols and Phaeozems of the Pomerania and Cuiavia region. For this purpose 50 soil samples were taken from each soil type from sampling sites located in a square sampling grid (10 m x 10 m). The results were evaluated with the use of classic statistical and geostatistical methods. Spatial variability of investigated nitrogen forms was evaluated with use of raster maps drawn after the approximation of source data by kriging method applied with the use of the SURFER 8.0 software. The amount of N-NH4+ was differentiated both within soil types and between them. Concentration of this nitrogen form in Pharoses ranged 10.0-28.4 mg o kg-1 and was lower than in Alfisols, ranging from 15.9 to 37.1 mg N-NH4+ o kg-1. The amount of nitrate nitrogen fluctuated significantly. A higher concentration of this form was noted in Phaeozems (10.6-44.3 mg N-NO3- o kg-1) than in Alfisols (6.2 to 51.8 mg N-NO3- o kg-1). As confirmed by range values the differentiation of the investigated nitrogen forms within the soil type was very high. It corroborated with coefficients of variations (CV%) for N-NH4+ and N-NO3- amounting 28.6 and 31.2 in Phaeozems and 22.0 and 48.9 in Alfisols.
Wyniki badań dotyczących zmienności przestrzennej zawartości mineralnych form azotu w skali pola uprawnego mogą mieć znaczenie zarówno poznawcze, jak i praktyczne i mogą być wykorzytane do optymalizacji nawożenia roślin azotem. Celem badań było rozpoznanie i porównanie zmienności przestrzennej zawartości mineralnych form azotu (N-NO3- oraz N-NH4+) w poziomie powierzchniowym dwóch odmiennych typów gleb uprawnych obszaru Pomorza i Kujaw, a mianowicie gleba płowa oraz czarna ziemia. W rym celu z każdego typu gleby pobrano 50 próbek z punktów zlokalizowanych w sztywnej siatce kwadratów o boku 10 m. Otrzymane wyniki opracowano metodami statystycznymi i geostatystycznymi. Zmienność przestrzenną badanych form azotu określono na podstawie map rastrowych wykreślonych po aproksymacji danych źródłowych metodą krigingu. Zawartość N-NH4+ byta zróżnicowana zarówno w badanych typach gleb, jak i pomiędzy nimi. Zawartość tej formy azotu w czarnej ziemi mieściła się w zakresie 10.0-28.4 mg o kg-1 i była mniejsza niż w glebie płowej, która zawierała od 15.9 do 37.1 mg N-NH4+ o kg-1. Odmiennie kształtowała się natomiast zawartość formy azotanowej, której większe ilości stwierdzono w czarnej ziemi (10.6-44.3 mg N-NO3- o kg-1) niż w glebie płowej, która zawierała od 6.8 do 51.8 mg N-NO3- o kg-1. Jak wynika z przedstawionych zakresów, zróżnicowanie zawartości badanych form azotu w obrębie typu gleby było również bardzo duże. Potwierdzają to obliczone współczynniki zmienności (CV%) dla N-NH4+ i N-NO3- wynoszące odpowiednio: 28.6 i 31.2 w czarnej ziemi oraz 22.0 i 48.9 w glebie płowej.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2010, 17, 7; 817-825
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza termiczna mieszanek zawierających azotan amonu i odpadową wełnę mineralną
Thermal analysis of ammonium nitrate and waste rockwool mixtures
Autorzy:
Huculak-Mączka, M.
Popławski, D.
Kaniewski, M.
Klem, E.
Hoffmann, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126898.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
azotan amonu
ogrodnicza wełna mineralna
analiza termiczna
nawozy
ammonium nitrate
garden rockwool
thermal analysis
fertilizers
Opis:
Przedstawiono wyniki badań dotyczących możliwości ponownego wykorzystania odpadowej wełny mineralnej w formie mieszaniny z azotanem(V) amonu. Celem wykonanych analiz było zbadanie zachodzących w mieszankach przemian fizykochemicznych pod kątem ryzyka egzotermicznego rozkładu azotowego dodatku nawozowego. Porównano wyniki otrzymane w trakcie analizy mieszaniny azotanu(V) amonu oraz odpadowej wełny mineralnej w różnych proporcjach, a także wyniki uzyskane dla tych składników zbadanych osobno. Zastosowana wełna mineralna pochodziła z hydroponicznych upraw pomidora. Przed badaniem próbki wełny zostały poddane wysuszeniu i rozdrobnieniu. Do przeprowadzenia analizy zachodzących w badanym układzie przemian zastosowano różnicową analizę termiczną sprzężoną z termograwimetrią i spektrometrią mas (DTA-TG-MS). Otrzymane wyniki wskazują, że możliwe jest wykorzystanie mieszanek wełny mineralnej z azotanem amonu w rolnictwie. Przy doborze ich składu należy jednak uwzględnić stabilność termiczną takich preparatów.
Rockwool, properly formed into blocks or slabs, is often used as a base for plant cultivation. Garden rockwool has good anti-pathogen properties and its advantages are: possibility of controlling pH, moisture and temperature of the ground. Recycling of a waste garden rockwool is currently difficult and there is no good method to deal with it after a completed crop cycle. Physical and chemical properties of wool change during subsequent cycles of cultivation, so before its re-use regeneration or enrichment is recommended. The results of studies on the re-use of waste mineral wool in the form of a mixture with ammonium nitrate are presented. The main objective of the research was to study how properties of the analyzed mixture change with temperature. It is important due to the possibility of unwanted, hazardous decomposition of nitrogen fertilizer additive. Results acquired from thermal analysis of ammonium nitrate, waste rockwool and the mixture of two were compared. Waste rockwool was assembled after a completed crop cycle of tomato plant. Before examination, every sample was dried and ground. Analysis was carried out using differential thermal analysis coupled with thermogravimetry and mass spectrometry (DTA-TG-MS). Obtained results confirm that it should be possible to utilize the examined enriched mixtures in agriculture. However, attention must be paid to the mixtures’ thermal stability resulting from their composition.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2015, 9, 2; 607-613
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 26

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies