Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Mąkowski, A" wg kryterium: Autor


Wyświetlanie 1-14 z 14
Tytuł:
Assessment of Sulfonamides Occurrence in the Biosphere
Ocena występowania leków sulfonamidowych w biosferze
Autorzy:
Baran, W.
Adamek, E.
Makowski, A.
Sobczak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/388303.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
sulfonamides
ecotoxicity
drug resistance
sulfonamidy
ekotoksyczność
lekooporność
Opis:
Sulfonamides, derivatives of p-aminobenzenesulfonic acid, have been used in the treatment of patients with bacterial diseases since 1940s. According to the Anatomical Therapeutic Chemical Classification (ATC) they are included in a group of antibacterial agents, intended mainly for internal use, commonly known as antibiotics. Sulfonamides are also used as herbicides and feed additives in agriculture. It is estimated that their annual world consumption in veterinary medicine only can be up to 15 thousand Mg (tons). At present, sulfonamides are detected in almost 100 % of environmental samples which are checked from the point of view of antibiotics contents. Typically, the determined concentrations of sulfonamides are lower than g dm–3 but in liquid manure they were even detected at the 100 mg kg–1 level. An environmental risk caused by sulfonamides, estimated based on their ecotoxicity, is not great. However, there are evidences that they take part in generating drug resistance of microorganisms. Newly arisen drugresistance genes can be transferred between different strains of bacteria, eg by conjugation. As a result, these genes may occur in pathogenic bacteria present in the ecosystems that have not previously been exposed to antibiotics. The aim of this paper was to present the problems connected with the occurrence of sulfonamides in different ecosystems. Based on the available literature from 2004 to 2010 the characterization of the potential resistance of sulfonamides in the environment and their ecotoxicity was carried out. Moreover, the problems of drugresistance to sulfonamides and the risk assessment with allowing their antimicrobial activity were presented.
Sulfonamidy, pochodne kwasu p-aminobenzenosulfonowego są znanymi od lat 30. XX w. lekami przeciwbakteryjnymi. Według klasyfikacji anatomiczno-terapeutyczno-chemicznej (ATC) zaliczane są do grupy leków przeciwbakteryjnych do stosowania wewnętrznego powszechnie nazywanych antybiotykami. Mają one również właściwości roślinobójcze oraz są wykorzystywane jako dodatki do pasz w rolnictwie. Szacuje się, że jedynie w weterynarii ich roczne światowe zużycie może wynosić nawet 15 tys. Mg (ton). Obecnie w niemal 100 % próbek środowiskowych badanych pod kontem zawartości antybiotyków wykrywane są sulfonamidy. Zazwyczaj ich oznaczane stężenia są niższe niż 1 g dm–3, niemniej w gnojowicy wykrywano sulfonamidy w ilościach przekraczających nawet 100 mg kg–1. Ryzyko środowiskowe powodowane przez sulfonamidy oceniane na podstawie ich ekotoksyczności nie jest wielkie. Jednak istnieją dowody na to, że biorą one udział w generowaniu lekooporności mikroorganizmów. Takie geny lekooporności mogą być przenoszone pomiędzy różnymi szczepami bakterii, np. na drodze koniugacji. W rezultacie geny te mogą się pojawić u bakterii chorobotwórczych obecnych w ekosystemach uprzednio nie narażonych na kontakt z antybiotykami. Celem pracy jest omówienie problematyki występowania sulfonamidów w poszczególnych ekosystemach. Na podstawie dostępnej literatury obejmującej ostatnią dekadę dokonano charakterystyki potencjalnej trwałości w środowisku i ekotoksyczności sulfonamidów. Omówiono również problematykę lekooporności na sulfonamidy i dokonano oceny ryzyka z uwzględnieniem ich działania przeciwbakteryjnego.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2012, 19, 10; 1153-1171
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fotokatalityczna degradacja gentamycyny w roztworach wodnych
Photocatalytic degradation of gentamicin in water solutions
Autorzy:
Makowski, A.
Baran, W.
Adamek, E.
Nocoń, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/127408.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
gentamycyna
fotokatalityczna degradacja
gentamicin
photocatalytic degradation
Opis:
Metody zawansowanego utleniania polegające na powstawaniu wysokoreaktywnych rodników hydroksylowych są stosowane do usuwania substancji leczniczych z roztworów wodnych. Mogą być stosowane do degradacji antybiotyków i ich metabolitów do związków przejściowych, które następnie ulegają łatwiejszej biodegradacji. Same antybiotyki należą do tzw. związków refrakcyjnych, czyli nieulegających łatwo biodegradacji. Roztwory gentamycyny naświetlano promieniowaniem UV λ = 366 nm w obecności fotokatalizatora P 25 Degussa. Zawartość gentamycyny badano metodą HPLC. Stałe szybkości fotokatalitycznego rozkładu wyznaczano z zależności logC/Co od czasu trwania procesu. Jony żelaza i kobaltu przyspieszają proces fotokatalitycznego rozpadu gentamycyny, natomiast jony miedzi, wapnia i magnezu spowalniają ten proces. Na powierzchni P 25 następuje proces adsorpcji gentamycyny; proces ten nasila się w obecności jonów metali, zwłaszcza jonów żelaza. Najszybsza mineralizacja gentamycyny następuje również w obecności jonów żelaza. Jony żelaza, wapnia i magnezu tworzą kompleksy z gentamycyną o stosunku molowym 1:1, rozpadające się w trakcie naświetlania. Jony miedzi osadzają się na powierzchni fotokatalizatora podczas procesu fotokatalitycznego.
Drugs and their metabolites belong to the group of compounds which can be micropollutants present in surface waters, sewage and soil. The widespread use of pharmaceuticals for the human health care results in their undesirable accumulation in the environment. The most hazardous groups of drugs are antibiotics because they are hardly biodegradable and can cause the formation of a drug resistance in numerous bacteria strains. The aim of the work was to investigate of the photocatalytic degradation of aminoglycoside antibiotic, namely gentamicin, the influence of metal ions (Fe2+, Co2+, Cu2+, Mg2+ and Ca2+). It was stated that the iron and cobalt ions accelerated the process of the photocatalytic degradation of gentamicin, while copper, calcium and magnesium slowed down this process. It was observed the adsorption of gentamicin on the photocatalyst surface. The fastest mineralization of organic substances was obtained in the presence of iron ions. It was found that the iron ions formed stable complexes with gentamicin (in the molar ratio 1:1).
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2011, 5, 2; 561-566
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Assessment of susceptibility of sulfonamide drugs to biodegradation in environmental samples
Ocena podatności leków sulfonamidowych na biodegradację w próbkach środowiskowych
Autorzy:
Baran, W.
Adamek, E.
Ziemiańska, J.
Makowski, A.
Sobczak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/125734.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
sulfonamides
pharmaceuticals
biodegradation
sulfonamidy
farmaceutyki
biodegradacja
Opis:
Leki sulfonamidowe, trafiając do środowiska, powodują ryzyko polegające na generowaniu lekooporności drobnoustrojów. Ryzyko to wzrasta w przypadku odporności tych leków na rozkład i pozostawania w środowisku przez dłuższy czas. Z tego powodu szczególnie ważne jest poznanie ich podatności na biodegradację, a dane zawarte w literaturze są rozbieżne. W trakcie badań dokonano oceny podatności na biodegradację 4 sulfonamidów (sulfanilamidu, sulfadiazyny, sulfatiazolu i sulfametoksazolu). Mieszaninę tych sulfonamidów wprowadzano bezpośrednio do próbek środowiskowych lub naturalnych ścieków pochodzących ze zróżnicowanych źródeł i do ścieków syntetycznych zawierających inokulum przygotowane z naturalnych źródeł. Określono, jaki wpływ na przebieg biodegradacji mają warunki tlenowe prowadzenia procesu, dostępność światła (l > 400 nm), stężenie degradowanej substancji, pH roztworu, pora roku, w jakiej pobierano inokulum, oraz wcześniejsza 40-dniowa adaptacja inokulum w obecności sulfanilamidu. Stopień degradacji sulfonamidów oceniano na podstawie obniżenia ich stężenia oznaczanego metodą HPLC w ciągu 28 dni. Stwierdzono, że na 86 badanych próbek efektywną biodegradację sulfonamidów (T1/2 < 21 dni) obserwowano odpowiednio: sulfanilamid - 3 próbki, sulfadiazyna - 25 próbek, sulfatiazol - 29 próbek i sulfametoksazol - 1 próbka. Stwierdzono również, że przebieg biodegradacji sulfonamidów znacznie różni się od wyników opisywanych w literaturze, a jego dynamika zależy głównie od rodzaju sulfonamidu, pochodzenia inokulum i pory roku jego pozyskania.
Sulfonamide drugs enter the environment in different ways, eg through wastewater, creating the potential risk of the generation of drug resistant strains of microorganisms. This risk increases when drugs are resistant to degradation and remain in the environment for a long time. Therefore, it is particularly important to know biodegradability of sulfa drugs since the literature data on this subject are often contradictory. In our study the estimation of susceptibility of four sulfonamides was carried out under aerobic and anaerobic conditions. The mixture of these compounds was added directly to environmental samples or natural wastewater samples (from different sources) or to synthetic wastewater containing inoculum from natural sources. The following effects were studied: aerobic/anaerobic conditions, the availability of light, initial concentrations, pH of the solution, sampling time of inoculum, earlier 40-days adaptation of inoculum to sulfanilamide. The effective biodegradation of sulfonamides was observed in 3 samples of sulfanilamide, 25 samples of sulfadiazine, 29 samples of sulfathiazole and 1 sample of sulfamethoxazole among the all investigated 86 samples. It was found that the biodegradation of sulfonamides differ significantly from the results presented in the literature. Moreover, the dynamics of this process depends mainly on the type of sulfonamide, the origin of inoculum and the sampling time.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2013, 7, 1; 13-21
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmiany ekotoksyczności roztworów zawierających sulfonamidy w trakcie procesu zaawansowanego utleniania
Changes in ecotoxicity of sulfonamides solutions during the advanced oxidation process
Autorzy:
Baran, W.
Adamek, E.
Ziemiańska, J.
Makowski, A.
Sobczak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/125796.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
sulfonamidy
ekotoksyczność
procesy zaawansowanego utleniania
sulfonamides
ecotoxicity
advanced oxidation processes
Opis:
Procesy zaawansowanego utleniania (AOP) są często wykorzystywane do degradacji zanieczyszczeń odpornych na biodegradację i silnie toksycznych. Przykładem takich substancji są sulfonamidy zaliczane do syntetycznych chemioterapeutyków o działaniu bakteriostatycznym. Aby zastosowanie procesów AOP było uzasadnione, ważne jest, by ich produkty charakteryzowały się niższą ekotoksycznością niż substraty. Celem pracy była ocena ekotoksyczności sulfanilamidu i sulfametoksazolu oraz produktów reakcji ich utleniania za pomocą rodników hydroksylowych (HO). Źródłem rodników była reakcja fotokatalityczna prowadzona w obecności TiO2. Ocenę ekotoksyczności wykonywano, wykorzystując standaryzowany test MARA® i procedury jego producenta. Test ten wykorzystuje jako bioindykatory dziesięć wyizolowanych szczepów bakteryjnych i drożdże. Stwierdzono, że większość bioindykatorów była praktycznie niewrażliwa na badane sulfonamidy do stężenia 500 μmol dm–3. Mikroorganizmami wrażliwymi w znacznie większym stopniu od pozostałych były szczepy Microbacterium spp. oraz Citrobacter freudii. Minimalne stężenia hamujące wyznaczone względem tych szczepów dla sulfanilamidu i sulfametoksazolu wynosiły odpowiednio 15 μmol dm–3 (Microbacterium spp.) i 19 μmol dm–3 (C. freudii). Stwierdzono również, że wypadkowy efekt inhibicyjny badanych próbek malał w trakcie trwania AOP, jednak znacznie wolniej niż towarzysząca mu degradacja sulfonamidów. Najsilniej efekt ten obserwowany był u mikroorganizmów bardziej wrażliwych na sulfonamidy. Jednak w pojedynczych przypadkach w trakcie AOP obserwowano również wzrost inhibicji w badanych roztworach.
Advanced oxidation processes (AOP) are often used to degrade of organic pollutants that are resistant to biodegradation and highly toxic. Examples of such substances are sulfonamides classified as synthetic chemotherapeutics agents having a bacteriostatic effect. However, the application of AOP is useful and proper only when the resulting products will be less ecotoxic than substrates. The purpose of our study was to compare the ecotoxicity of sulfanilamide and sulfamethoxazole and products of their oxidation by hydroxyl radicals (HO). These radicals were generated during the photocatalytic reaction carried out in the presence of TiO2. Ecotoxicological assessment was determined using a standardized MARA® toxicity test kit and procedures recommended by the test manufacturer. In MARA® test, eleven genetically diverse microorganisms (ten strains of bacteria and one yeast) are used as bioindicators. It was found, that the most of bioindicators was practically insensitive to sulfonamides investigated at concentrations to 500 μmol dm–3. Microbacterium spp. and Citrobacter freudii were much more sensitive microorganisms than the others. The minimum inhibitory concentrations (MTC) determined against these strains to sulfanilamide and sulfamethoxazole were 15 μmol dm–3 (Microbacterium spp.) and 19 μmol dm–3 (C. freudii), respectively. Additionally, it was found that the resultant inhibitory effect on the growth of tested microorganisms decreased during the AOP, but it was much slower than accompanying degradation of sulfonamides. The strongest effect was observed with microorganisms more sensitive to sulfonamides. However, in a few cases it was observed the increase in the inhibition during the AOP.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2012, 6, 1; 313-318
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Use of a TiO2/FeCl3 mixture in environmental cleaning technology
Zastosowanie mieszaniny TiO2/FeCl3 w technologii oczyszczania środowiska
Autorzy:
Adamek, E.
Baran, W.
Ziemiańska, J.
Makowski, A.
Sobczak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126065.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
photocatalysis
TiO2
environmental cleaning technology
fotokataliza
technologie oczyszczania środowiska
Opis:
One of the methods allowing the use of solar energy being a renewable, alternative form of energy is the environmental cleaning technology. It was stated that many types of pollutants, regardless of their toxicity and resistance to biodegradation, can be effectively degraded in photocatalytic processes initiated by sunlight. Among many different heterogeneous photocatalysts examined, titania (TiO2) is one of the commonly used in these processes. Unfortunately, in practice the main problem connected with the use of photocatalytic processes is their low quantum yield. In our opinion, the addition of Fe(III) salts to the reaction mixture will be a simple and inexpensive method that increases this yield. It was confirmed in studies on the photocatalytic degradation of many organic compounds, differing in chemical structure and properties. The goal of our study was to compare the results of photocatalytic degradation carried out in the presence of TiO2 or Fe(III) salts as well in the presence of a mixture TiO2 with Fe(III) salts. It was found that the ability of organic substrates to form the coordination complexes with Fe(III) ions and their adsorption onto TiO2 surface has the greatest effect on the course of photocatalytic reaction and its efficiency. Based on the literature data and own studies we propose a probable mechanism of process carried out in the presence of TiO2/Fe(III) mixture.
Jedną z metod zagospodarowania energii słonecznej jest jej wykorzystanie w technologiach oczyszczania środowiska. W inicjowanych światłem słonecznym procesach fotokatalitycznych mogą być skutecznie degradowane zanieczyszczenia, niezależnie od swojej toksyczności i odporności na biodegradację. Fotokatalizatorem w takich procesach najczęściej jest TiO2. Niestety problemem tych procesów jest ich niska wydajność kwantowa. Prostą i tanią metodą jej podwyższenia jest dodatek soli Fe(III). Fakt ten potwierdzono w badaniach nad fotokatalityczną degradacją wielu substratów zróżnicowanych pod względem chemicznym. Celem naszej pracy było porównanie rezultatów degradacji fotokatalitycznej prowadzonej w obecności TiO2, soli Fe(III) i w obecności mieszaniny TiO2/sól Fe(III) oraz ustalenie mechanizmu procesu fotokatalitycznego prowadzonego w obecności TiO2/sól Fe(III). Stwierdzono, że na przebieg reakcji i jej efektywność największy wpływ ma zdolność organicznego substratu do tworzenia związku koordynacyjnego z Fe(III) i jego sorpcji na powierzchni TiO2. Na podstawie danych literaturowych i badań własnych ustalono mechanizm początkowego etapu tej reakcji.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2012, 6, 2; 451-458
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fotokatalityczna degradacja cefuroksymu w roztworach wodnych
Photocatalytic degradation of cefuroxime in water solutions
Autorzy:
Makowski, A.
Adamek, E.
Baran, W.
Sobczak, A.
Nocoń, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126417.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
cefuroksym
fotokatalityczna degradacja
proces fotokatalityczny
cefuroxime
photocatalytic degradation
Opis:
Leki i ich metabolity są mikrozanieczyszczeniami ścieków, gleby i wód powierzchniowych. Najbardziej niebezpieczne wśród nich są antybiotyki, gdyż jako związki tzw. refrakcyjne są trudno biodegradowalne i powodują powstawanie zjawiska lekooporności wielu szczepów bakterii. Zaawansowane metody utleniania (AOP) są rozwijanymi powszechnie technologiami oczyszczania ścieków, wód gruntowych i powierzchniowych z zanieczyszczeń organicznych. Polegają one na generowaniu rodników hydroksylowych (OH), o wysokim potencjale utleniającym, które są zdolne zmineralizować związki organiczne. Roztwory antybiotyków naświetlano promieniowaniem UV λ = 366 nm w obecności fotokatalizatora P 25 Degussa. Zawartość cefuroksymu i jego produktów przejściowych w czasie fotokatalitycznej degradacji badano metodą HPLC. Kationy metali obecne w roztworze mogą zmieniać szybkość fotokatalitycznej degradacji, gdyż mogą adsorbować się na powierzchni fotokatalizatora i tworzyć połączenia kompleksowe. Stałe szybkości fotokatalitycznego rozkładu cefuroksymu wyznaczano z zależności logC/Co od czasu trwania procesu. Jony żelaza przyspieszają ten proces, natomiast jony ceru, miedzi, magnezu i wapnia spowalniają go. Na powierzchni fotokatalizatora adsorbuje się cefuroksym, szczególnie gdy w roztworze są obecne jony żelaza.
In the recent years, much attention has been given to the micropollutans in the environment, ie drugs and their metabolites. Beta lactams antibiotics, such as penicillin, ampicillin and cefuroxime are excreted in an unchanged form (60÷90%). It can be threat to human health because the presence of antibiotics in the environment causes the evolution of drug-resistance in several bacteria strains. The advanced oxidation methods are used to remove antibiotics from water solutions.They can be effectively used to degrade antibiotics to the intermediate metabolites, which are then easily biodegradable. The objective of this work was to study the photocatalytic degradation of cefuroxime and the effect of metal ions Fe3+, Cu2+, Ca2+, Mg2+ and Ce3+ as well as determination of the optimal pH range for this process.The solutions were irradiated with 366 nm in presence of TiO2 P 25 as a photocatalyst. It was stated that the addition of iron to the cefuroxime solution increased the rate in the photocatalytic degradation while the copper, calcium, magnesium and cerium ions decreased the degradation rate of antibiotic. It was noticed the adsorption of cefuroxime on the photocatalyst surface. The optimum pH range for the photodegradation process was 6.1. Moreover, the TOC concentrations were compared during the photocatalytic degradation in cefuroxime solutions and in solutions with iron ions. Interactions of cefuroxime with Fe3+ and Ca2+ ions were measured using conductometric method. It was observed that these meatals formed complexes with cefuroxime in the molar ratio 1:1.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2011, 5, 2; 547-552
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prognozowanie kumulacji trudno biodegradowalnych zanieczyszczeń w odciekach ze składowisk odpadów
Forecast of the accumulation of pollutants resistant to biodegradation in leachates from landfill
Autorzy:
Baran, W.
Adamek, E.
Sochacka, J.
Sobczak, A.
Makowski, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126718.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
odcieki
składowisko odpadów
kumulacja zanieczyszczeń
leachates
landfill
accumulation of pollutants
Opis:
Często stosowanym procesem do oczyszczania odcieków ze składowisk odpadów jest odwrócona osmoza (RO). Wadą tego procesu jest generowanie znacznej ilości odpadów, które ponownie trafiają na składowisko. W pracy przedstawiono model ilustrujący wzrost stężenia substancji trudno biodegradowalnych w odciekach ze składowisk odpadów po ich uprzednim oczyszczeniu metodą RO z refluksem. Model ten zakłada, że procesy biodegradacyjne opisuje równanie kinetyczne pierwszego rzędu. Stwierdzono, że zastosowanie RO z refluksem w przypadku, gdy czas półtrwania substancji jest dłuższy od czasu retencji, powoduje wzrost ilości tej substancji na składowisku odpadów. Postępująca w dłuższym przedziale czasowym kumulacja zanieczyszczeń odpornych na biodegradację może stwarzać poważne zagrożenie dla środowiska.
Leachates from landfills have been often treated using physical processes eg reverse osmosis method (RO). However, this process generates a significant amount of wastes which get again onto landfills. In this study it was established the potential model illustrated an increase of concentration of substances resistant to biodegradation in leachates after their pre-treated using of RO and reflux methods. This model is based on generally accepted assumption that biodegradation processes are described according to the first-order kinetic equation. The results obtained show that using of RO with reflux, in the case when half-life of a compound is longer than a retention time, one observe the increased amount of this substance in landfill. In other words, pollutants resistant to biodegradation will accumulate there. Therefore, the use of reflux in a longer time intervals causes a serious environmental hazard.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2009, 3, 1; 121-125
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Usuwanie sulfonamidów ze ścieków metodą elektrokoagulacji
Removal of sulfonamides from wastewater by electrocoagulation
Autorzy:
Baran, W.
Zawora, D.
Adamek, E.
Makowski, A.
Sobczak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/125699.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
sulfonamidy
elektrokoagulacja
ścieki
sulfonamides
electrocoagulation
wastewater
Opis:
Celem pracy było zbadanie możliwości usuwania sulfonamidów ze ścieków za pomocą procesów koagulacji chemicznej i elektrochemicznej. Zamierzano również optymalizować proces elektrokoagulacji ze względu na usuwania sulfonamidów. W trakcie badań stosowano próbki rzeczywistych ścieków komunalnych aplikowanych mieszaniną sulfadiazyny, sulfanilamidu, sulfametoksazolu i sulfatiazolu o stężeniach od 1 do 10 mg/dm3. Jako koagulant chemiczny stosowano wyłącznie roztwór FeCl3. Skuteczności koagulacji wyznaczano na podstawie obniżenia mętności ścieków oraz stopnia usunięcia wybranych do badań sulfonamidów. Porównano efekty uzyskiwane metodą koagulacji chemicznej i elektrokoagulacji oraz określono w szerokim zakresie wpływ pH i zastosowanej dawki koagulantu. W przypadku elektrokoagulacji określono dodatkowo wpływ rodzaju zastosowanej anody, gęstości prądowej, czasu trwania elektrolizy, natężenia prądu oraz wyjściowego stężenia sulfonamidów. W trakcie badań określono również wydajność prądową procesu. Stwierdzono, że zarówno klasyczna koagulacja chemiczna, jak i elektrokoagulacja są mało efektywnymi metodami usuwania sulfonamidów ze ścieków. W przypadku elektrokoagulacji można uzyskać nieznaczne zwiększenie usunięcia sulfonamidów, obniżając natężenie prądu i przedłużając czas trwania elektrolizy. Stwierdzono również, że proces usuwania sulfonamidów ze ścieków zachodzi bardziej efektywnie z użyciem anody wykonanej z żelaza niż z glinu. Ponadto konieczne jest każdorazowe eksperymentalne ustalanie optymalnej wartości pH roztworu poddawanego elektrokoagulacji.
The aim of this study was to evaluate the possibility of removal of sulfonamides from wastewater using chemical and electrochemical coagulation processes. It was also intended to optimize the process of electrocoagulation from the viewpoint of sulfonamides removal. In the experiments, mixtures of sulfadiazine, sulfanilamide, sulfamethoxazole and sulfathiazole at concentrations from 1 to 10 mg/dm3 were added to real wastewater. FeCl3 solution was used as a chemical coagulant. Effectiveness of coagulation was determined based on the reduction in turbidity of wastewater and the degree of removal of selected sulfonamides. Moreover, the effects obtained by chemical coagulation and electrocoagulation were compared and effect of a wide range of pH and applied coagulant dose were determined. In the case of electrocoagulation the specific additional effect, such as the type of anode used, current density and intensity, time of electrolysis, and the initial concentration of sulfonamide were determined. In these experiments, the current efficiency of the process was also estimated. It was found that both the classical, chemical coagulation and electrocoagulation are low effective methods for the removal of sulfonamides from wastewater. In the case of electrocoagulation, a slight increase in the removal of Usuwanie sulfonamidów ze ścieków metodą elektrokoagulacji 485 drugs can be obtained by reducing current intensity and prolonging the time of electrolysis. The sulfonamides removal from wastewater occurred more efficiently with the use of iron than aluminum anode. Moreover, the experimental determination of the optimal pH in solution before electrocoagulation process was necessary each time.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2011, 5, 2; 479-485
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Photocatalytic degradation of the selected sulfonamides in wastewater
Fotokatalityczna degradacja wybranych sulfonamidów w ściekach
Autorzy:
Ziemiańska, J.
Adamek, E.
Baran, W.
Makowski, A.
Sobczak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126384.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
photocatalysis
sulfonamides
wastewater
fotokataliza
sulfonamidy
ścieki
Opis:
Sulfonamides are antibacterial drugs, the most commonly used in veterinary prophylaxis. To the environment, these drugs are being introduced in several ways. Sulfonamides have the capacity to accumulate in various organisms, for which they may be toxic. Even low concentrations of these drugs may lead to the formation of microbial drug resistance. The aim of this study was to determine the applicability of the process of photocatalysis for the degradation of selected sulfonamides applied to real wastewater and optimization of this method. The process of photocatalytic degradation was studied in real municipal wastewater, synthetic sewage and in distilled water. The process was carried out in open reactors that were UV-A irradiated, with the participation of TiO2-P25, a mixture of FeCl3 and TiO2/FeCl3. It was found that use of the TiO2/FeCl3 mixture brings the best results in the removal of selected sulfonamides. Influence of selected wastewater treatment processes, pH and concentrations of reagents on the efficiency of degradation of sulfonamides from wastewater has been determined. In addition, orders were designated as well as kinetics of studied reaction.
Sulfonamidy są lekami przeciwbakteryjnymi najczęściej używanymi w profilaktyce weterynaryjnej. Do środowiska leki te dostają się różnymi drogami. Sulfonamidy mają zdolność kumulowania się w różnorodnych organizmach, wobec których mogą okazać się toksyczne. Nawet małe stężenie tych leków może prowadzić do wytworzenia się lekooporności drobnoustrojów. Celem pracy było określenie możliwości zastosowania procesu fotokatalizy do degradacji wybranych sulfonamidów aplikowanych do rzeczywistych ścieków oraz optymalizacja tej metody. Proces fotokatalitycznej degradacji badany był w rzeczywistych ściekach komunalnych, w ściekach syntetycznych oraz w wodzie destylowanej. Proces prowadzony był w otwartych reaktorach, które były naświetlane promieniowaniem UV-A, przy udziale TiO2-P25, FeCl3 i mieszaniny TiO2/FeCl3. Stwierdzono, iż zastosowanie mieszaniny TiO2/FeCl3 przynosi najlepsze efekty w usunięciu wybranych sulfonamidów. Określono wpływ wybranych procesów oczyszczania ścieków, pH oraz stężeń reagentów na efektywność degradacji sulfonamidów ze ścieków. Zostały wyznaczone ponadto rzędy badanych reakcji oraz ich kinetyka.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2012, 6, 1; 92-97
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wstępne rezultaty degradacji sulfanilamidu w rzeczywistych ściekach metodą fotokatalityczną z TiO2 i FeCl3
Preliminary results of sulfanilamide degradation in the real wastewater by photocatalysis with TiO2 and FeCl3
Autorzy:
Ziemiańska, J.
Adamek, E.
Baran, W.
Makowski, A.
Sobczak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/127117.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
sulfanilamid
fotokataliza
degradacja
ścieki
sulfanilamide
photocatalysis
degradation
wastewater
Opis:
Sulfonamidy należą do leków przeciwinfekcyjnych, obecnie głównie stosowanych w weterynarii. Ich śladowa obecność jest coraz częściej wykrywana w różnych elementach środowiska. Pojawiają się one zarówno w glebie, jak i w środowisku wodnym i mogą w nich długo pozostawać, powodując rym samym wiele negatywnych skutków. Celem badań było określenie kinetyki i optymalnych warunków procesu fotokatalitycznej degradacji modelowego sulfonamidu - sulfanilamidu w czasie naświetlania jego roztworów promieniowaniem UVA. Procesy fotokatalityczne prowadzono w obecności układu katalitycznego zawierającego fotokatalizator komercyjny TiO2--P25 firmy Aeroxide oraz FeCU. Środowiskiem reakcji była woda destylowana oraz rzeczywiste ścieki komunalne aplikowane sulfanilamidem. Stwierdzono, że w zastosowanych warunkach sulfanilamid ulega fotokatalitycznej degradacji zgodnie z kinetyką I rzędu. Badana reakcja charakteryzowała się bardzo dużą wydajnością kwantową w roztworach wodnych (max 0,34) i w ściekach (max 0,037). W badanym procesie fotokatalitycznym potwierdzono udział jonów Fe(OH)2+ oraz efekt synergiczny obu składników układu katalitycznego. Wysokie stopnie degradacji sulfanilamidu uzyskane w badaniach wskazują na potencjalną możliwość rzeczywistego wykorzystania metody fotokatalitycznej do usuwania sulfonamidów ze ścieków.
Sulfonamides belong to the category of anti-infective drugs which are mainly used in veterinary medicine. They are increasingly detected at trace levels in the different parts of the environment (eg in soil, aquatic environment). Due to their resistance, sulfonamides can remain in them for long time causing many negative effects. The aim of this study was to determine the kinetics and optimal conditions for the process of photocatalytic degradation of the model sulfonamide (sulfanilamide), during irradiation of its solutions using UVA light. The photocatalytic processes carried out in the presence of a catalytic system containing commercial photocatalyst TiO2--P25 (Aeroxide) and FeClj. The experiments conducted in distilled water and the real municipal sewage with added sulfanilamide. It was found that under the used conditions the sulfanilamide underwent the photocatalytic degradation in accordance with the pseudo-first order kinetics. The studied reaction was characterized by a very high quantum efficiency in aqueous solutions (max. 0.34) and wastewater (max. 0.037). Moreover, it was confirmed the participation of Fe(OH)2+ and synergistic effect of both components of catalytic system. High degrees of sulfanilamide degradation indicate the potential possibility to use photocatalytic method for the removal of sulfonamides from wastewater.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2011, 5, 2; 643-648
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Changes of Toxicity and Biodegrability of Sulfonamides Solutions during Their Photocatalytic Degradation
Zmiany toksyczności i podatności na biodegradację roztworów zawierających sulfonamidy podczas ich degradacji metodą fotokatalityczną
Autorzy:
Baran, W.
Adamek, E.
Makowski, A.
Sochacka, J.
Sobczak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/388706.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
sulfonamidy
proces fotokatalityczny
TiO2
biodegradacja
toksyczność
Chlorella vulgaris
sulfonamides
photocatalytic process
Ti02
biodegradation
ecotoxicity
Opis:
The aim of this study was to estimate the applicability of the photocatalytic process to: (1) sulfa-drugs degradation in aqueous solutions, (2) a decrease in their toxicity and (3) an increase in the biodegradability. Photocatalytic process initiated by UV-A radiation was carried out in open reactors containing a catalyst (TiO2 suspension) and solutions of five sulfonamides. After a definite irradiation time the change of sulfa-drugs concentration in solutions was estimated using HPLC method. Moreover, changes of total organic carbon (TOC), chemical oxygen demand (COD), biochemical oxygen demand (BOD5) as well as changes of sulfonamides toxicity relative to Chlorella vulgaris were examined. The biodegradability investigated sulfonamides and their photocatalytic degradation products was determined based on BOD5/COD ratio. It was found that under experimental conditions all investigated sulfonamides underwent the photocatalytic degradation and the decrease in TOC and COD of sulfa-drugs solutions was observed. Simultaneously, products of this process were less toxic and more biodegradable than initial sulfonamides.
Celem badań było określenie możliwości wykorzystania procesu fotokatalitycznego do degradacji leków sulfonamidowych w roztworach wodnych oraz do zmniejszenia ich toksyczności i zwiększenia podatności na biodegradację. Proces fotokatalityczny inicjowany za pomocą promieniowania UV-A oraz światła słonecznego prowadzono w otwartych reaktorach zawierających katalizator (zawiesinę TiO2) oraz roztwory pięciu wybranych sulfonamidów. W roztworach uzyskanych po fotokatalitycznej degradacji oznaczano: stężenie sulfonamidów (metodą HPLC), stężenie ogólnego węgla organicznego (OWO) oraz zmiany chemicznego (ChZT) i 5-dobowego biochemicznego (BZT5) zapotrzebowania na tlen. Ponadto, sulfonamidy i produkty ich fotokatalitycznej degradacji oceniano pod względem ich toksyczności wobec Chlorella vulgaris oraz podatności na biodegradację (BZT5/ChZT). Stwierdzono, że w stosowanych warunkach wszystkie badane sulfonamidy ulegały fotokatalitycznej degradacji ze zmniejszeniem OWO i ChZT roztworów. Jednocześnie produkty tego procesu okazały się mniej toksyczne i bardziej podatne na biodegradację niż wyjściowe sulfonamidy.
Źródło:
Ecological Chemistry and Engineering. A; 2009, 16, 4; 327-336
1898-6188
2084-4530
Pojawia się w:
Ecological Chemistry and Engineering. A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fotokatalityczna degradacja doksycykliny w roztworach wodnych
Photocatalytic degradation of doxycycline in water solutions
Autorzy:
Makowski, A.
Sobczak, A.
Wcisło, D.
Adamek, E.
Baran, W.
Kostecki, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/125967.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
doksycyklina
fotokatalityczna degradacja
proces fotokatalityczny
doxycycline
photocatalytic degradation
photocatalytic process
Opis:
Wśród substancji stanowiących mikrozanieczyszczenia wód powierzchniowych, ścieków i gleby znajdują się leki i ich metabolity. Najbardziej niebezpieczne są antybiotyki, gdyż są trudno biodegradowalne i wywołują powstawanie zjawiska lekooporności wielu szczepów bakterii. Zaawansowane procesy utleniania są powszechnie akceptowanymi technologiami oczyszczania ścieków, wód gruntowych i powierzchniowych z opornych i trudno biodegradowalnych zanieczyszczeń organicznych. Polegają one na generowaniu rodników hydroksylowych (•OH) o wysokim potencjale utleniającym, które są zdolne zmineralizować związki organiczne. Roztwory antybiotyków naświetlano promieniowaniem UV λ = 366 nm w obecności fotokatalizatora P 25 firmy Degussa. Zawartość doksycykliny i jej produktów przejściowych podczas fotokatalitycznej degradacji badano metodą HPLC. Stałe szybkości fotokatalitycznego rozkładu doksycykliny wyznaczano z zależności logC/Co od czasu trwania procesu. Jony żelaza i kobaltu przyśpieszają proces fotokatalitycznego rozpadu doksycykliny, natomiast jony miedzi, wapnia, magnezu i jony fosforanowe spowalniają ten proces. Na powierzchni P 25 następuje proces adsorpcji doksycykliny, największy w przypadku obecności w roztworze jonów żelaza. Jony miedzi ulegają w trakcie procesu redukcji i miedź osadza się na powierzchni fotokatalizatora. Optymalnym odczynem podczas procesu jest pH równe 6,8; nie znaleziono jednak korelacji pomiędzy stałymi szybkości rozpadu doksycykliny a pH roztworu.
Drugs and their metabolites are among substances which micro-pollute surface waters, sewage and soil. Antibiotics are the most hazardous, as they are hardly biodegradable and trigger the formation of drug resistance of numerous bacteria strains. The advanced oxidation processes (OP) are widely accepted techniques for removing resistant and hardly biodegradable organic pollutants from sewage, as well as ground and surface waters. They involve generating hydroxylic radicals (•OH) with high oxidation potential, which are able to mineralize organic compounds. This work aims at testing the photocatalytic degradation of doxycycline and the influence of metal ions Fe3+, Cu2+, Ca2+, Mg2+, Co2+ and phosphate ions on this process, as well as at determining the optimum pH range for this process. The solutions were irradiated with UV λ = 366 nm in the presence of P 25 Degussa photocatalyst. The content of doxycycline and its transient products during photocatalytic degradation was tested using the HPLC method. To estimate the photocatalytic degradation rate constants of doxycycline, the relationship log C/Co from time of duration of photocatalytic process were determined. The iron and cobalt ions accelerate the process of photocatalytic doxycycline breakdown, while the copper, calcium, magnesium and phosphate ions slow down this process. The process of doxycycline adsorption takes place in the presence of metal ions, particularly iron. The fastest mineralization of organic substances takes place in the presence of iron ions. The copper ions are reduced during the process and copper forms a deposit on the photocatalyst. The optimum pH of the solution during the photocatalytic process is 6.8. However, no correlation was found between the constants of doxycycline breakdown rate and and pH of the solution.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2009, 3, 1; 87-94
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fotokatalityczna degradacja ampicyliny w roztworach wodnych
Photocatalytic degradation of ampicillin in water solutions
Autorzy:
Makowski, A.
Sobczak, A.
Wcisło, D.
Adamek, E.
Baran, W.
Nocoń, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126626.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
ampicylina
fotokatalityczna degradacja
ampicillin
photocatalytic degradation
Opis:
Metody zaawansowanego utleniania, polegające na generowaniu reaktywnych rodników hydroksylowych, są stosowane do usuwania antybiotyków z roztworów wodnych. Mogą być też stosowane do degradacji antybiotyków do związków przejściowych, które następnie ulegają łatwiej biodegradacji. Roztwory antybiotyków naświetlano promieniowaniem UV λ = 366 nm w obecności fotokatalizatora P 25 Degussa. Zawartość ampicyliny i jej produktów przejściowych w trakcie fotodegradacji badano metodą HPLC. Stałe szybkości rozkładu ampicyliny wyznaczano z zależności logC/Co od czasu trwania procesu. Dodatek jonów żelaza do roztworu ampicyliny powoduje nieznaczny spadek szybkości jej degradacji. Wpływ jonów miedzi zależy od stosunku molowego metalu do antybiotyku. Wpływ jonów wapnia na szybkość rozpadu ampicyliny jest niewielki, natomiast w przypadku jonów magnezu i jonów kobaltu powoduje spadek szybkości degradacji ampicyliny. Na powierzchni katalizatora P 25 adsorbuje się ampicylina; proces ulega zmianie w obecności jonów metali i jonów fosforanowych.
The advanced oxidation methods are applied to remove antibiotics from water solutions. They involve generating hydroxylic radicals (.OH) with high oxidation potential, which are able to mineralize organic compounds. They can be use to degrade antibiotics to transient metabolites, which are then easily biodegradable. They were irradiated with UV λ = 366 nm in the presence of P 25 Degussa photocatalyst. The level of ampicillin and its transient products during photocatalytic degradation was tested using the HPLC method. To estimate the photocatalytic degradation rate constants of ampicillin, the relationship log C/Co from time of duration of photocatalytic process were defined. The addition of iron ions to the ampicillin solution slightly slows down its photocatalytic degradation. The influence of copper ions on the speed of ampicillin degradation depends on the molar ratio of metal to antibiotic. The influence of calcium ions on the speed of ampicillin breakdown is not too significant, while in the case of magnesium ions, similar to cobalt ions, the ampicillin breakdown slows down. Ampicillin is adsorbed on the surface of P 25 catalyst; the process changes in the presence of metal ions and phosphate ions. The optimum of environment during the photodegradation process is pH reaction 7.2.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2009, 3, 1; 81-86
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fotodegradacja wybranych leków przeciwzapalnych w środowisku wodnym
Photodegradation of the selected anti-inflammatory drugs in the aquatic environment
Autorzy:
Adamek, E.
Jakubczyk, J.
Baran, W.
Makowski, A.
Lipska, I.
Ziemiańska, J.
Sobczak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/126432.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
leki przeciwbólowe
fotodegradacja
ścieki
TiO2
anti-inflammatory drugs
photodegradation
wastewater
Opis:
W ostatnich latach obserwuje się wzrost produkcji farmaceutyków oraz ich nadmiernej konsumpcji. Polska jest na piątym miejscu w Europie pod względem ilości sprzedawanych bez recepty leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (NLPZ). Część tych farmaceutyków jest odporna na biodegradację i nie ulega całkowitej eliminacji podczas procesu biologicznego oczyszczania ścieków. W rezultacie trafiają one do ekosystemów wodnych w postaci niezmienionej lub jako aktywne metabolity. W ostatnich dziesięcioleciach z powodzeniem podejmuje się próby wykorzystania procesów zaawansowanego utleniania do oczyszczania wód powierzchniowych i ścieków ze związków trudno biodegradowalnych. Celem pracy było porównanie efektywności fotokatalitycznej degradacji leków przeciwzapalnych w roztworach modelowych oraz w próbkach rzeczywistych, do których dodawano badane związki. Na podstawie wstępnych badań ustalono, że wybrane farmaceutyki nie ulegają fotolizie. W trakcie doświadczeń roztwory leków naświetlano promieniowaniem UV-A (λmax = 366 nm) w otwartych naczyniach w obecności fotokatalizatora (komercyjny TiO2 P25). Po określonym czasie pobierano próbki, w których określano - metodą HPLC - stężenie farmaceutyków nierozłożonych w trakcie fotodegradacji. Na podstawie zależności ln C/Co od czasu naświetlania próbek wyznaczono stałe szybkości reakcji. Stwierdzono, że wybrane leki ulegają fotodegradacji zarówno w roztworach modelowych, jak i w ściekach komunalnych (po 60 min naświetlania ścieków stopień degradacji leków był rzędu 90%), a proces fotokatalitycznego utleniania przebiegał zgodnie z kinetyką reakcji pseudo-I-rzędu.
During the last decades, it has been observed a significant increase in the production of pharmaceuticals and their consumption. In Europe, Poland takes fifth place in the quantities of painkillers and anti-inflammatory drugs (NSAIDs) that are sold without a prescription (over the counter, OTC). Some of these pharmaceuticals are resistant to biodegradation and are not eliminated completely during biological wastewater treatment. As a result, they get into aquatic ecosystems as unchanged or as active metabolites. Since the 1990s, it has made attempts to apply the advanced oxidation processes for the treatment of surface water and wastewater from non-biodegradable compounds. The aim of this study was to compare the efficiency of photocatalytic degradation of selected drugs in model solutions and in real samples. Based on preliminary studies it was found that selected pharmaceuticals did not undergo photolysis. In the experiments, drug solutions were irradiated with UV-A irradiation (λmax = 366 nm) in open vessels, in the presence of photocatalyst (commercial TiO2 P25). After an appropriate time, aliquots of samples were taken out and concentrations of non-degraded drugs were determined using HPLC method. The reaction rate constants were estimated based on the dependence between ln C/Co and the irradiation time. It was found that the selected drugs underwent the photodegradation in the model solutions as well as in wastewater samples (the degree of degradation was above 90% after 60 min irradiation). Moreover, the process of photocatalytic oxidation proceeded in accordance with the pseudo-first-order kinetics.
Źródło:
Proceedings of ECOpole; 2011, 5, 1; 147-153
1898-617X
2084-4557
Pojawia się w:
Proceedings of ECOpole
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-14 z 14

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies