Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "zapożyczenia" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-9 z 9
    Tytuł:
    Zapożyczenia niemieckie w gwarze spiskiej (na podstawie materiału zgromadzonego w Korpusie spiskim)
    German borrowings in Spisz dialect (on the basis of material collected in the Corps of Spisz)
    Autorzy:
    Kostecka-Sadowa, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/498367.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    gwara spiska
    zapożyczenia niemieckie
    pole tematyczne
    Korpus spiski
    Opis:
    The article is an attempt at defining the range of lexical Germanisms in thematic fields in the Spisz dialect. This will allow to indicate which areas were most affected and to determine the numer of borrowings in specific semantic fields. The basis for the discussion is the Corps of Spisz.
    Artykuł jest próbą określenia na podstawie gwary spiskiej zasięgu germanizmów leksykalnych w polach tematycznych, które pozwolą wskazać, przez jakie dziedziny życia szerzyły się one najbardziej, z określeniem liczby zapożyczeń w poszczególnych polach semantycznych. Podstawą omówienia jest powstały Korpus spiski.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2019, 11
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Warstwy chronologiczne germanizmów w gwarze miejskiej Poznania
    The chronological layers of Germanisms in the Poznań sub-dialect
    Autorzy:
    Walczak, Bogdan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/971474.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    gwara miejska Poznania
    germanizmy
    zapożyczenia
    Poznań sub-dialect
    Germanisms
    borrowings
    Opis:
    I have identified at least three chronological layers of Germanisms in Poznań urban sub-dialects. The first one encompasses what is left in the Poznań sub-dialect from Polish literary language, or Polish (Wielkopolska) folk sub-dialects dating back to pre-Polish times. The second layer includes archaisms in Polish literary language. The third layer comprises words borrowed by the Poznań sub-dialect from German in the 19th and the early 20th centuries (the Partitions of Poland). Theoretically, another, even younger layer should be expected: the aftermath of the war period (1939-1945). However, further research is required in this respect.
    Autor wyróżnia w gwarze miejskiej Poznania przynajmniej trzy warstwy chronologiczne germanizmów. Pierwsza obejmuje to, co z polskiego języka literackiego bądź z polskich (wielkopolskich) gwar ludowych pozostało w gwarze poznańskiej, a co swoim wiekiem sięga czasów przedpolskich. Druga warstwa, to archaizmy polskiego języka literackiego. Trzecia warstwa to wyrazy, które przenikały do gwary miejskiej Poznania z języka niemieckiego w XIX i na początku XX wieku (okres zaborów). Teoretycznie można by się spodziewać jeszcze jednej, najpóźniejszej warstwy – spadku po latach 1939–1945. Potrzebne są jednak w tym zakresie dalsze badania.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2016, 8; 87-95
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Funkcjonowanie germanizmów leksykalnych w listach chłopa wielkopolskiego (1914–1920)
    Functioning Lexical Germanisms in the Letters of the Great Poland Countryman (1914–1920)
    Autorzy:
    Kobus, Justyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/971459.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    zapożyczenia leksykalne
    germanizmy
    gwara
    interferencja językowa
    exical borrowing
    Germanisms
    dialect
    language
    interference
    Opis:
    W artykule zostały omówione – głównie pod kątem niemieckich zapożyczeń leksykalnych – materiały rękopiśmienne z okresu I wojny światowej. Germanizmy zawarte w listach Stanisława Dudzińskiego (chłopa wielkopolskiego) wyraźnie dzielą się na dwie grupy ze względu na sposób zapożyczenia: nabytych drogą oficjalną (obcy język urzędowy), przeniesionych poprzez naturalne kontakty społeczne. Analizowane germanizmy często dostosowywane są przez autora listów do polskiego systemu językowego. Wyraźnie uwidacznia się problem interferencji językowej – w badanych materiałach mamy przykład przemieszania języka polskiego (odmiana regionalna – mówiona w formie zapisanej) z językiem niemieckim (odmiana oficjalna).
    The article discusses – mainly for German lexical borrowings – manuscripts from the period of the First World War. Germanisms contained in the letters Stanislaus Dudzinski (countryman from Great Poland) clearly divided into two groups because of the way borrowings: acquired through official channels (foreign language official), transferred through natural social contacts. Analyzed Germanisms often be adjusted by the author of the letters to the Polish language system. Clearly exposes the problem of linguistic interference – in the studied materials is an example of mixing Polish language (regional variation – narrated in the form of saved) with German (official variant).
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2015, 7; 239-246
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Liczebniki złożone w gwarach polskich a wpływy germańskie
    Autorzy:
    Sikora, Kazimierz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/971337.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    language contact
    dialectology
    language history
    loans
    borrowing
    numerals
    dialektologia
    historia języka
    zapożyczenia
    liczebniki
    Opis:
    Composite numerals in Polish dialects and German linguistic influence. The author of the article presents his views concerning the controversial issue of the origins in Polish dialects of composite numerals (21–99) of the type pięć dwadzieścia (E. lit. ‘five twenty’) (instead of dwadzieścia pięć (E. lit. ‘twenty five’), in which the cipher is prepositioned. The considerations are exemplified with language material from the regions of Podhale and Spisz in southern Poland. While giving credit to the possible Latin pattern, the author opts for the German origin of the numerals in question. This viewpoint is justified with historical and linguistic facts embracing the intensity of contacts between Poles and numerous German-speaking settlers who used to live in areas where Polish highlander dialects are spoken. Many place names in Podhale and Spisz are German by origin.
    W artykule autor przedstawia swoje poglądy na temat budzącego wątpliwości pochodzenia w polskich gwarach liczebników złożonych (21–99) o strukturze zestawienia z jednostką w prepozycji (typu: pięć dwadzieścia, zam. dwadzieścia pięć). Swoje rozważania opiera głównie na przykładach z Podhala i Spiszu. Doceniając rolę wzorców łacińskich, autor opowiada się za hipotezą o niemieckim pochodzeniu tej grupy liczebników. Uzasadnia to faktami historycznojęzykowymi i historycznymi, zwłaszcza intensywnością kontaktów z niemieckojęzyczną, napływową ludnością, zamieszkującą niegdyś licznie obszary występowania polskich gwar góralskich. Świadczą o tym np. germańskiego pochodzenia nazwy wielu wsi spiskich i podhalańskich.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2015, 7; 155-167
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zasięgi leksykalne zapożyczeń wschodniosłowiańskich w gwarach polskich
    Geographical scope of East-Slavic Lexical Borrowings in Polish local dialects
    Autorzy:
    Kostecka-Sadowa, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/498349.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    gwary polskie
    zapożyczenia wschodniosłowiańskie zasięgi leksykalne
    polish dialects
    East-Slavic borrowings
    geographical scope
    Opis:
    The objective of this paper is to present the analysis of the material included in the Dictionary of Polish Local Dialects (DPLD). The main purpose is to present their geographical scope in Polish local dialects; to show the degree to which they have been adopted by local dialects – both from the formal and the semantic point of view; to show the way they function in the local dialects. The research, which focused on word geography, made it possible to determine where and to which borders of the country the borrowings reached. An analysis of the geography of numerous DPLD source materials made it possible to determine the geography of the lexemes, or to define it more precisely. On the basis of the geographical data included in the characteristics of the words it has been determined that, from the territorial point of view, a lot of words are related only to the historical Lithuania or Ukraine. Within the group of East Slavic borrowings, the origin of which is foreign, one may distinguish oriental words coming from such languages as Turkish, Tatar, Persian, Mongolian and Arabic.
    Celem artykułu jest przedstawienie zapożyczeń wschodniosłowiańskich oraz pokazanie najdalszych ich zasięgów w gwarach polskich. Materiał do niniejszego artykułu pozyskałam ze Słownika gwar polskich (dalej SGP) oraz jego kartoteki znajdującej się w Instytucie Języka Polskiego PAN w Krakowie, gromadzącej jednostki leksykalne ze wszystkich regionów kraju. Dociekania w zakresie geografii wyrazów pozwoliły ustalić, gdzie i jak bardzo w głąb polskiego obszaru językowego docierały wyrazy zapożyczone. To również umożliwiło określenie bądź uściślenie lokalizacji poszczególnych leksemów. Wśród wschodnioslawizmów leksykalnych można wyróżnić dwie zasadnicze grupy słów ze względu na ich pierwotne pochodzenie: wyrazy rdzennie ruskie oraz jednostki będące już na gruncie wschodniosłowiańskim pochodzenia obcego. W grupie zapożyczeń wschodniosłowiańskich będących już na gruncie ruskim pochodzenia obcego wyodrębniają się orientalizmy, wśród których znajdują się wyrazy pochodzenia tureckiego, tatarskiego, perskiego, mongolskiego, arabskiego.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2016, 8; 35-56
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rzeczownik hasen i formacje pochodne w gwarze Bugaja na Pogórzu na tle innych gwar
    The noun hasen [profit, benefit] and its derivatives in the local dialect of Bugaj (the Carpathian Foothills) against the other local dialects
    Autorzy:
    Karaś, Halina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1854246.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-10
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    dialectal lexis
    dialects of Małopolska (Lesser Poland)
    loan words
    semantic changes
    leksyka gwarowa
    gwary małopolskie
    zapożyczenia
    zmiany semantyczne
    Opis:
    Celem artykułu jest przedstawienie rzeczownika hasen / hasyn / hasynt, czasownika hasnować i jego derywatów prefiksalnych funkcjonujących w gwarze Bugaja na Pogórzu (gm. Biecz, pow. Gorlice). Czasownik hasnować ‘zyskiwać, przynosić korzyść, pożytek’ – derywat od słowacyzmu pochodzenia węgierskiego hasen ‘zysk, korzyść, pożytek’ (przez niektórych uznawanego za bezpośredni hungaryzm) – w gwarze okolic Biecza zyskał nowe znaczenie ‘trwonić, marnować’, wykazując się łączliwością leksykalną z określeniami dóbr materialnych, pieniędzy, majątku itp. W artykule przedstawiono stan udokumentowania leksykograficznego omawianej grupy wyrazów, ich zasięg terytorialny, etymologię, znaczenia i hipotezę dotyczącą przyczyn zmian semantycznych.
    The article focuses on the noun hasen / hasyn / hasynt, as well as the verb hasnować together with its prefix derivatives as they function in the local dialect of the village Bugaj at the Carpathian Foothills (Biecz commune, Gorlice county). In the local dialect of the Biecz region, the verb hasnować ‘to benefit from sth., to be profitable, beneficial’) – a derivative from the Slovak word hasen ‘profit, benefit, income,’ itself being of Hungarian origin (or considered to be a direct Hungarian borrowing) –has gained a new meaning: ‘to waste, to squander,’ and has come to collocate with names of material goods, money, property, etc. The article presents the lexicographic documentation of the analysed group of words, the territorial range of their usage, origin, meanings, as well as a hypothesis on the reasons underlying the semantic changes.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2021, 14; 153-163
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Niezabudka, wasilek, wołoszka – o dylematach w rozstrzyganiu pożyczek i reliktów dawnej wspólnoty na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim
    Niezabudka, wasilek, wołoszka: on the dilemmas of resolving borrowings and relicts of an earlier community in the Polish-East Slavic Borderland
    Autorzy:
    Rembiszewska, Dorota Krystyna
    Siatkowski, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2008034.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-15
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    subdialect lexis
    language contact
    linguistic geography
    lexical borrowing
    Slavic dialectology
    leksyka gwarowa
    kontakty językowe
    geografia lingwistyczna
    zapożyczenia językowe
    dialektologia słowiańska
    Opis:
    Na podstawie nazw kwiatów – niezabudka ‘niezapominajka’ i wasilek, wołoszka ‘chaber’ podjęto próbę rozstrzygnięcia problemu metodologicznego, jak traktować niektóre wyrazy gwarowe występujące na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim. Autorzy starają się odpowiedzieć na pytanie, czy wybrane jednostki leksykalne interpretować z punktu widzenia zapożyczeń, czy też uznawać je za kontynuacje dawnej wspólnoty słowiańskiej.Jednoznaczne rozstrzygnięcie tego zagadnienia wymaga bardzo szczegółowych, wręcz drobiazgowych dociekań i ekscerpcji różnych źródeł – począwszy od słowników historycznojęzykowych przez monografie gwarowe, po publikacje z zakresu geografii językowej. Przedstawione nazwy na ogół pojawiają się dość sporadycznie w polskich gwarach na pograniczu wschodnim. Wydaje się, że trzeba tu przyjąć oddziaływanie również wschodniosłowiańskich języków literackich
    Names of flowers such as niezabudka ‘forget-me-not’ and wasilek, wołoszka ‘cornflower’ are helpful in resolving a methodological problem of how to treat some subdialectal words used in the Polish-East Slavic Borderland. The author attempts to resolve whether the selected lexical items should be interpreted as lexical borrowings or as continuations of an earlier Slavic community.An unambiguous resolution of this issue requires very detailed, meticulous research and excerption of various sources, ranging from dictionaries of language history through subdialect monographs to publications on linguistic geography. The above names are generally infrequent in Polish subdialects spoken in the Eastern Borderlands. It seems that the influence of the Eastern Slavic literary languages should also be taken into account.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2020, 12; 163-177
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Słowniki gwarowe z obszaru tzw. osadnictwa głuchoniemieckiego jako źródło do badań germanizmów leksykalnych
    Dialectical dictionaries from the area of “Deaf German” settlement as a source for a study of lexical Germanisms.
    Autorzy:
    Karaś, Halina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26850445.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    “Deaf German” (germ. (niem. Taubdeutsche, Walddeutsche)
    German borrowings
    dialects of southern Lesser Poland
    dialectal dictionaries
    „Głuchoniemcy” (niem. Taubdeutsche, Walddeutsche)
    zapożyczenia niemieckie
    gwary południowomałopolskie
    słowniki gwarowe
    Opis:
    Celem artykułu jest przedstawienie słowniczków gwarowych z obszaru tzw. osadnictwa głuchoniemieckiego jako źródeł do badań germanizmów leksykalnych. Termin „Głuchoniemcy” odnosi się do potomków osadników niemieckich, którzy głównie w średniowieczu osiedlili się wśród ludności polskiej na Pogórzu Karpackim. Obejmuje teren od Tarnowa po okolice Łańcuta, na którym wyróżnia się kilka wysp tego osadnictwa (okolice Tarnowa, Biecza i Gorlic, Krosna, Rzeszowa i Łańcuta). Analizą objęto 20 słowników i zbiorków wyrazowych dawnych (z końca XIX i pocz. XX w.) oraz współczesnych (koniec XX i pocz. XXI w.) zróżnicowanych także geograficznie, objętościowo i leksykograficznie (sposobem opracowania). Są one cennym źródłem do badań zapożyczeń leksykalnych używanych w gwarach na tym obszarze, poświadczają ich zróżnicowanie formalne (fonetyczne i morfologiczne) oraz semantyczne. Znaczną część zbioru germanizmów stanowią wyrazy rzadkie, ograniczone tylko do gwar Małopolski południowo-wschodniej.
    The aim of the article is to present dialectal dictionaries from the area of the “Deaf German” settlement (Carpathian Foothills) as sources for a study of lexical Germanisms. The term “Deaf Germans” (German Taubdeutsche, Walddeutsche) refers to the descendants of German settlers from the period of medieval colonization in the Carpathian Foothills. It covers the area between Tarnów and the vicinity of Łańcut, with several islands of this settlement identified around Tarnów, Biecz and Gorlice, Krosno, Rzeszów and Łańcut. The analysis covers 20 dictionaries and word collections of the past (from the late 19th and early 20th centuries) and contemporary (the late 20th and early 21st centuries), also differentiated geographically, volume-wise and lexicographically (by the method of elaboration). They are a valuable source for a study of lexical borrowings used in dialects in this area, confirming their formal (phonetic and morphological) and semantic diversity. A significant part of the set of Germanisms are rare words, limited only to dialects of south-eastern Lesser Poland.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2023, 16; 83-97
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kalki semantyczne, strukturalne i kolokacyjne z języka rosyjskiego w gwarach polskich na terenie Rosji
    Russian semantic, structural and collocation calques in Polish subdialects spoken in Russia.
    Autorzy:
    Skorwid, Sergiej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1854355.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-10
    Wydawca:
    Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
    Tematy:
    Polish immigrant dialects in Russia
    language contact
    adapted borrowings
    semantic and structural calques
    collocations
    polskie gwary przesiedleńcze w Rosji
    kontakt językowy
    adaptowane zapożyczenia
    kalki semantyczne i strukturalne
    kolokacje
    Opis:
    W artykule przedstawiono rozważania dotyczące systemu leksykalnego polskich gwar przesiedleńczych w Rosji, który uległ silnemu wpływowi dominującego języka ich otoczenia. Autor omawia zagadnienia związane z wyodrębnieniem semantycznych i strukturalnych kalk w tych gwarach i w szczególności z rozróżnieniem kalk i adaptowanych zapożyczeń z języka rosyjskiego. Te problemy powstają na skutek bliskiej pokrewności kontaktujących się słowiańskich odmian językowych. W celu rozwiązania części tych problemów, uwzględniając fakt, że w wielu przypadkach kalki i/lub adaptowane zapożyczenia używane są w ściśle określonych kolokacjach, w artykule zaproponowano wprowadzenie pojęcia „kalki kolokacyjne”, które, zdaniem autora, pozwala na adekwatny opis badanych zjawisk.
    The paper presents a study of immigrant Polish dialects in Russia that have been strongly influenced by the dominant language spoken in the area. The author discusses issues related to identifying Russian semantic and structural calques in the examined dialects, in particular differentiating between calques and adapted borrowings. The difficulties result from the close affinity of the Russian language and the influenced dialects, which have a common Slavic root. The article suggests a solution to this problem, namely observing various aspects of calque formation, taking into consideration the fact that the border between the analysed phenomena is blurred and the calques are often firmly bound with certain collocations. To this end, the author introduces the notion of “collocation calques” in order to describe these units adequately.
    Źródło:
    Gwary Dziś; 2021, 14; 199-208
    1898-9276
    Pojawia się w:
    Gwary Dziś
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-9 z 9

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies