Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "bajka," wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-15 z 15
    Tytuł:
    Ludowa bajka konkursowa – nowa forma folkloru?
    A competition folk tale – a new form of folklore?
    Autorzy:
    Wróblewska, Violetta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18104640.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    konkurs
    folklor
    bajka ludowa
    muzeum
    ludowa bajka konkursowa
    competition
    folklore
    folk tale
    museum
    competition folk tale
    Opis:
    Zasadniczym celem artykułu jest prezentacja ludowej bajki konkursowej oraz próba odpowiedzi na pytanie, czy jest to nowa forma folkloru. Podstawę materiałową rozważań stanowią przekazy/teksty nadsyłane na konkursy ludoznawcze ogłaszane w latach 1955–1966 przez Muzeum Etnograficzne im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze – Oddział Toruń oraz Polskie Radio w Bydgoszczy. Z ponad 6 500 nadesłanych tekstów uwzględniono w badaniach jedynie bajki (ponad 350), które w założeniu organizatorów konkursów (łącznie odbyło się sześć) miały stanowić zapis tradycyjnych chłopskich przekazów. Wybrane opowieści, w większości realizacje znanych wątków opisanych w Polskiej bajce ludowej w układzie systematycznym przez Juliana Krzyżanowskiego, poddano analizie, wydobywając z nich cechy zarówno je łączące, jak i odrębne w stosunku do przekazów z przeszłości, aby scharakteryzować nowe zjawisko, z którym mamy do czynienia, czyli ludową bajkę konkursową.
    The aim of the article is both to describe the competition folk tale and to attempt to answer the question whether it is a new form of folklore. The material basis for the considerations are the texts sent to the ethnological competitions announced in the years 1955–1966 by Maria Znamierowska-Prüfferowa Ethnographic Museum in Toruń, the Polish Ethnological Society, Toruń Branch, the and Polish Radio in Bydgoszcz. Out of over 6,500 submitted texts, the analysis includes only fairy tales (over 350) which, according to the assumptions of the organizers of the competitions (of which there were 6 in total), were to be a record of traditional peasant texts. Selected stories, mostly realisations of well-known threads described in the Polish folk tale in a systematic order by Julian Krzyżanowski, were analysed, extracting from them common and distinct features in relation to earlier folk texts, in order to characterise the new phenomenon, i.e. competition folk tale.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Etnograficzne; 2023, 62; 51-65
    2450-5544
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Etnograficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Motyw kreacji przez rysunek w folklorze polskim i wschodniosłowiańskim
    The creation by drawing motif in Polish and East Slavic folklore
    Autorzy:
    Gołębiowska-Suchorska, Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18104636.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    creation by drawing
    fairy tale
    legend
    demotivator
    animated fairy tale
    motyw kreacji przez rysunek
    bajka
    legenda
    demotywator
    bajka animowana
    Opis:
    W artykule podjęta została próba egzemplifikacji ludowego motywu ożywiania przedmiotów oraz ludzi przez rysunek. Taki akt kreacji nie został dotychczas sklasyfikowany jako odrębny motyw ustnego folkloru, dlatego przyjęto termin roboczy „motyw kreacji przez rysunek”. Przykłady realizacji motywu odnaleziono w gatunkach polskiego, ukraińskiego i rosyjskiego folkloru (legendy ajtiologiczne, legendy bohaterskie, bajki magiczne, bajki humorystyczne), polskiego e-folkloru (demotywatory) oraz w polskiej i rosyjskiej literaturze i kinematografii dla dzieci. Motyw kreacji przez rysunek jest obecny w tekstach kultury o różnej intencji nadawczej – informacyjnej (legendy ajtiologiczne, legendy o bohaterach), ludycznej (humoreski, demotywatory), kompensacyjnej (bajka magiczna), dydaktycznej (literatura i kinematografia dziecięca) i nostalgicznej (demotywatory). Trwałość motywu kreacji przez rysunek w różnych tekstach kultury wynika z uniwersalnej tęsknoty człowieka za możliwością szybkiej realizacji pragnień i poprawy własnego życia lub świata.
    The article attempts to illustrate the folk motif of bringing objects and people to life by means of drawing them. Such an act of creation has not yet been classified as an independent motif of oral folklore, so the working term: “the creation by drawing motif” was chosen. Examples of the implementation of the motif have been found in various genres of Polish, Ukrainian and Russian folklore (porquoi stories, heroic tales, magical fairy tales, humorous fairy tales), Polish e-folklore (demotivators) and in children’s literature and cinematography (Polish and Russian). This motif is present in cultural texts with different broadcasting intentions – informative (porquoi stories), ludic (humoresques, demotivators), compensatory (heroic legends, magical fairy tales), didactic (children’s literature and cinematography) and nostalgic (demotivators). The permanence of the creation by drawing motif in various cultural texts results from the universal longing for the possibility of a quick fulfilment of desires and improvement of one’s own life or the world.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Etnograficzne; 2023, 62; 21-33
    2450-5544
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Etnograficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Functions of a Fairy Tale in the Auschwitz Camp Memories of Zofia Posmysz
    Funkcje bajki we wspomnieniach obozowych Zofii Posmysz
    Autorzy:
    Smyk, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18104643.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    bajka ludowa
    bajka magiczna
    obóz koncentracyjny
    Birkenau
    Auschwitz
    funkcje folkloru
    folk tale
    magic tale
    concentration camp
    functions of folklore
    Opis:
    The article gives a multifaceted interpretation of the functions of a concentration camp fairy tale from the perspective of folklore studies (i.e. its socio-integrative, aesthetic, didactic/educational, compensatory/cathartic and trauma management functions) and literary studies (strategies of women’s writing about the Holocaust and the war, and the camp testimony). The author analyses the novel Wakacje nad Adriatykiem (1970) and an extended interview Królestwo za mgłą (2017) by Zofia Posmysz, an inmate of Auschwitz-Birkenau, Ravensbrück and Neustadt-Glewe, who stylised her camp memories as a traditional folk tale, thus commemorating the fairy tales told by her camp friend Zofia Jachimczak, who did not survive Auschwitz. The author comes to the conclusion that a concentration camp fairy tale seems to be a complete genre and a comprehensive structure of meaning that makes it possible to express the inexpressible.
    Artykuł zarysowuje wieloaspektową interpretację funkcji bajki obozowej z perspektywy folklorystyki (funkcje społeczno-integracyjne, estetyczne, dydaktyczno-wychowawcze, kompensacyjno-katartyczne i opanowanie traumy) oraz literaturoznawstwa (strategie kobiecego pisania o Zagładzie i wojnie oraz kategoria świadectwa). Podstawę analizy stanowi powieść Wakacje nad Adriatykiem (1970) i wywiad-rzeka Królestwo za mgłą (2017) Zofii Posmysz – więźniarki obozów koncentracyjnych Auschwitz, Ravensbrück i Neustadt-Glewe. Swoje wspomnienia obozowe wystylizowała na tradycyjną bajkę ludową, upamiętniając bajki opowiadane przez jej obozową przyjaciółkę Zofię Jachimczak, która nie przeżyła Auschwitz. Autorka dochodzi do wniosku, że bajka obozowa jawi się jako gatunek totalny i całościowa struktura sensu, pozwalająca wypowiedzieć niewypowiedziane.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Etnograficzne; 2023, 62; 67-80
    2450-5544
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Etnograficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Królestwo za mgłą – bajka obozowa Zofii Posmysz
    Królestwo za mgłą – Zofia Posmysz’s Camp Fairy Tale
    Autorzy:
    Smyk, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31343983.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    bajka magiczna
    obóz koncentracyjny
    funkcje folkloru
    bajka ludowa
    folk tale
    magic tale
    concentration camp
    Birkenau
    Auschwitz
    functions of folklore
    Opis:
    The author analyses the novel Wakacje nad Adriatykiem (Holiday on the Adriatic, 1970) and an extended interview Królestwo za mgłą (The Kingdom Behind the Mist, 2017) with Zofia Posmysz – a prisoner of Auschwitz, Ravensbrück and Neustadt-Glewe, who stylized her concentration camp memories as a traditional folk tale, thus commemorating the fairy tales told by her camp friend Zofia Jachimczak, who did not survive Auschwitz. The author introduces the concept of a camp fairy tale. In the first part of the article, she analyses the elements of folk fairy tale in Posmysz’s texts (space, time, characters, magical objects). In the second part, the author outlines a definition of a separate prose genre – a camp fairy tale, characterized not only by the adaptation of folk fairy tale motifs to concentration camp realities, but also by the fact that this fairy tale, originally told in the concentration camp, is narrated or written down from memory and recounted to listeners by a former prisoner who gives a testimony of life and death in the camp.
    Autorka analizuje powieść Wakacje nad Adriatykiem (1970) i wywiad-rzekę Królestwo za mgłą (2017) Zofii Posmysz – więźniarki Auschwitz, Ravensbrück i Neustadt-Glewe, która swoje wspomnienia obozowe wystylizowała na tradycyjną bajkę ludową, upamiętniając bajki opowiadane przez jej zmarłą obozową przyjaciółkę – Zofię Jachimczak. Autorka wprowadza pojęcie bajki obozowej. W pierwszej części artykułu analizuje elementy bajki ludowej w tekstach Posmysz (przestrzeń, czas, postaci, magiczne przedmioty). W drugiej części zarysowuje definicję osobnego gatunku prozy – bajki obozowej, którego wyznacznikiem – prócz przystosowania motywów bajki ludowej do treści obozowych – jest to, że tę bajkę, opowiedzianą prymarnie w obozie koncentracyjnym, opowiada słuchaczom była więźniarka, dając świadectwo życia i śmierci w obozie.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2023, 67, 1-2; 89-106
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Motyw ofiary w bajkach z wątkiem T 651 „Diabeł parobkiem”
    The Figure of the Victim in the Fairy Tales with the T 651 Motif of the Devil as a Farm-hand
    Autorzy:
    Piotrowski, Robert
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/694927.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    fairy tale
    folklore
    sacrifice
    devil
    afterlife
    bajka
    folklor
    ofiara
    diabeł
    zaświaty
    Opis:
    The article argued for the thesis that, in the fairy tales with the theme T 651 "The Devil as a Farm-hand", there is an agreement between the otherworld, represented by the devil, and the host human. Simultaneously, the motif of stealing bread is actually a veiled motif of sacrifice for a demonic world of archaic provenance. The author analyses selected narratives with the T 651 theme although stealing bread, that is the victim, and the service is present in practically all of its realizations.
    Głównym założeniem pracy jest próba uzasadnienia trafności tezy, według której w bajkach z wątkiem T 651 „Diabeł parobkiem” dochodzi do zawarcia umowy pomiędzy zaświatami – reprezentowanymi przez postać diabła, a człowiekiem – gospodarzem. Natomiast motyw kradzieży chleba jest tak naprawdę zawoalowanym motywem ofiary dla świata demonicznego o archaicznej proweniencji. Do analizy posłużą wybrane narracje z wątkiem T 651, chociaż aspekt kradzieży pieczywa – ofiary, a wreszcie służby występuje praktycznie we wszystkich jego realizacjach. 
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2019, 63, 3; 33-46
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Tradycje bajkowe w świecie współczesnym. Uwagi na marginesie II Forum Badaczy Białoruskiej Bajki
    Autorzy:
    Valodzina, Tatsiana
    Marmysh, Tatsiana
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2029059.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-23
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    bajka
    folklorystyka
    konferencje naukowe
    Białoruś
    fairy tale
    folklore research
    Belarus
    academic conference
    Opis:
    Omówienie: II Forum Badaczy Białoruskiej Bajki (Mińsk, 27–29 maja 2021 r.).
    Discussion on: II Forum for Researchers of Belarusian Fairy Tales (Minsk, May 27–29, 2021).
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2021, 3; 113-117
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uczony i demon, czyli postać czarownika w polskich bajkach ludowych
    Autorzy:
    Wróblewska, Violetta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/962179.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    folk tale folklore, traditional culture
    czarownik, czarnoksiężnik, bajka ludowa, folklor, kultura tradycyjna
    Opis:
    The article traces the motif of the magician in Polish magical folk tales and belief tales. The analysis of several dozens of texts from the 19th century and the beginning of the 20th century has revealed the complexity of the magician character: on one hand, it is close to demonic creatures (magical abilities including shapeshifting and sorcery); on the other hand, it resembles scholars from the past, that is priests or alchemists (black clothing, the ability to read and use spells from forbidden books).  
    Celem artykułu jest prześledzenie motywu czarownika w polskich bajkach ludowych – magicznych i w podaniach wierzeniowych. Analiza kilkudziesięciu tekstów pochodzących z XIX i początku XX wieku pozwala wykazać złożoność postaci czarownika, z jednej strony sytuującego się w pobliżu istot demonicznych (magiczne umiejętności, jak zmiennokształtność, dar czarowania), a z drugiej przypominającego dawnych uczonych – księży bądź alchemików (czarny strój, dar czytania i używania do czarów zaklęć z zakazanych ksiąg).
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2017, 4-5
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rzeczy w magicznych światach (o roli przedmiotów w bajkach ludowych i baśniach literackich)
    Things in magical worlds (on the cultural role of objects in folk tales and fairy-tales)
    Autorzy:
    Wróblewska, Violetta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1788613.pdf
    Data publikacji:
    2020-08-09
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    folk tale
    literary fairy tale
    myth
    thing
    bajka ludowa
    baśń literacka
    mit
    rzecz
    Opis:
    Tematem artykułu jest prezentacja przedmiotów w polskich bajkach ludowych i w baśniach literackich XIX-XXI wieku. Opisowi podlegają zasoby przedstawionych rzeczy oraz zakres ich funkcji fabularnych oraz kulturowych. Punktem wyjścia jest teoria mitu doświadczeniowego. Zasadniczym celem jest pokazanie różnic w odejściu do przedmiotów dawniej i dziś. Gdy w kulturze chłopskiej każda rzecz, w każdej fazie jej istnienia znajdowała swoje zastosowane, co do minimum ograniczało produkcję odpadów, w kulturze miejskiej rzeczy uszkodzone zastępowano nowymi, tanimi z racji ich masowej produkcji. Powyższe opozycyjne zestawienie wydaje się odzwierciedlać szerzej pojmowane zjawiska wpisujące się w różne warianty kultury – niedomiaru (braku) i nadmiaru (przesytu), co na poziomie narracyjnym szeroko rozumianych bajek i baśni ma dalekosiężne skutki fabularne oraz interpretacyjne.
    The subject of the article is the presentation of items in Polish folk tales and literary fairy tales of the 19th-20th centuries. The resources of the presented items and the scope of their fictional and cultural functions are described. The starting point is the theory of experiential myth. The main goal is to show the differences in departing from objects in the past and today. When in peasant culture everything found its use in every phase of its existence, which minimized the production of waste, in urban culture damaged things were replaced with new ones, cheap due to their mass production. The above opposition juxtaposition seems to reflect the broader phenomena that fit into various variants of culture - underflow (lack) and excess (overflow), which at the narrative level of broadly understood folk tales and fairy tales has a far-reaching plot and interpretative effects.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2020, 64, 4-5; 43-55
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wiesław, czyli słowiańska bajka magiczna jako tworzywo komiksu
    Wiesław, or a Slavic Magical Fairy Tale as Comic Book Material
    Autorzy:
    Gołębiowska-Suchorska, Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31343996.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    folk tale
    comic book
    transposition of folk themes
    bajka ludowa
    komiks
    transpozycja wątków ludowych
    Opis:
    The article will present the results of a literary analysis of the comic book Wiesław by Maciej Kisiel (3 parts, 2019–2022), which is based on Slavic fairy tales. The inspiration for the analysis of the comic was Jolanta Ługowska’s reflections on the folk magic fairy tale as material of fiction. Folk material functions as a potential source of literary plots and comic scripts from which the author can draw the idea of the plot or even individual motifs or characters to be freely contaminated and modernised. The aim of the reflections on the phenomenon of comic transposition of motifs of Slavic folk tales was to determine to what extent the principles of constructing the plot of the analysed comic correspond to the principles of constructing a folk tale (economy of means, expressive exposition of turning points, covering the perspective of the narrator and the protagonist); and what adaptation and transformation processes (threads, motifs, heroes, objects) serve to adapt folklore material to the new communication situation and recipient.
    W artykule zostaną przedstawione wyniki literaturoznawczej analizy komiksu Wiesław Macieja Kisiela (trzy części, 2019–2022) opartego na baśniach słowiańskich. Inspiracją do analizy komiksu stały się rozważania Jolanty Ługowskiej na temat ludowej bajki magicznej jako tworzywa literatury pięknej. Materiał ludowy funkcjonuje jako potencjalne źródło fabuł literackich i scenariuszy komiksowych, z którego autor może zaczerpnąć pomysł fabuły bądź tylko poszczególne motywy lub bohaterów, dowolnie je kontaminować i uwspółcześniać. Celem refleksji nad zjawiskiem komiksowej transpozycji wątków słowiańskich bajek ludowych było ustalenie, na ile zasady konstruowania fabuły analizowanego komiksu są zbieżne z zasadami tworzenia bajki ludowej (ekonomia środków, wyraziste eksponowanie momentów zwrotnych, pokrycie perspektywy narratora i bohatera) oraz jakie procesy adaptacyjne i transformacyjne (wątki, motywy, bohaterowie, przedmioty) służą przystosowaniu materiału folklorystycznego do nowej sytuacji komunikacyjnej i odbiorcy.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2023, 67, 1-2; 77-88
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Drzewa magiczne w "Baśniach dla dzieci i dla domu" braci Grimm
    Magic trees in children’s and household tales by the brothers Grimm
    Autorzy:
    Kotlarska, Izabela
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1787962.pdf
    Data publikacji:
    2021-08-09
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    Grimm
    folk tale
    fairy tale
    tree
    motive
    symbol
    stereotype
    bajka ludowa
    baśń
    drzewo
    motyw
    stereotyp
    Opis:
    Na podstawie Baśni dla dzieci i dla domu Jakuba i Wilhelma Grimmów w przekładzie Elizy Pieciul-Karmińskiej dokonano analizy folklorystycznej w poszukiwaniu magicznych drzew pojawiających się w tych narracjach. Żadne z drzew prezentowanych w tym zbiorze nie było przedmiotem kultu, ale reprezentowały one określone wierzenia związane z ich odpowiednim traktowaniem lub cechami magicznymi. W zebranym materiale można wyróżnić dwie grupy drzew: pośredniczące i cudowne. W pierwszej grupie pojawiły się różne gatunki roślin, zgodnie z wierzeniami ludowymi, które łączyły rzeczywistość ze światem podziemnym, światem nadzmysłowym lub miały związek z diabłem. W drzewach zaklęte były dusze przedwcześnie zmarłych ludzi, ale też zamieniano w nie osoby żyjące. W drugiej grupie cudownych drzew znajdowała się mówiąca jabłoń, brzoza, która była domem złotego ptaka, złoto-srebrne drzewo, które wyrosło z wnętrzności magicznego pomocnika. Analizowane przykłady pokazują, jakie znaczenia, jakie miały drzewa w złożonym systemie ludowych symboli i stereotypów.
    On the basis of Children’s and Household Tales by Jakub and Wilhelm Grimm, translated by Eliza Pieciul-Karmińska, a folklore analysis was carried out in search of magic trees appearing in these narratives. None of the trees presented in this collection were objects of worship, but represented specific beliefs related to its appropriate treatment or magical features. Two groups of trees can be distinguished from the collected material: mediating and miraculous. In the first group, various species of plants appeared, according to folk beliefs they connected reality with the underworld, the supersensory world, or had a connection with the devil. The souls of prematurely deceased people were enchanted in trees, but also living people were turned into them. In the second group of miracle trees there was a talking apple tree, a birch that was the home of a golden bird, a golden-silver tree that had grown from the guts of the magic helper. The analyzed examples represent specific meanings they have in a complex system of folk symbols and stereotypes.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2021, 4-5; 33-42
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mak w polskich opowieściach folklorystycznych
    Papaver in polish oral literature
    Autorzy:
    Orzechowska, Sara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1787964.pdf
    Data publikacji:
    2021-08-09
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    papaver
    tale
    deat
    sleep
    traditional folklore
    contemporary folklore
    mak
    bajka
    sen
    śmierć
    folklor współczesny
    folklor tradycyjny
    Opis:
    Mak pojawia się w mitologiach, bajkach, obrzędach oraz krótkich formach folkloru europejskiego wyjątkowo często, jako swoisty konstrukt kulturowy. W artykule dokonuję analizy znaczeń i kontekstów, w jakich roślina ta pojawia się w polskich bajkach ludowych, odnosząc to także do praktyki kulturowej, jak i wiedzy fitoterapeutycznej, będącej źródłem symboliki łączącej mak ze światem snu, śmierci, istot demonicznych oraz inicjacji w tradycyjnym folklorze. Żywotność maku w świadomości etnobotanicznej Polaków zdecydowanie wyróżnia się na tle pozostałych ziół, co udowadniają m. in. przeprowadzone na potrzeby artykułu ankiety. Zmieniające się realia gospodarcze i kulturowe wpłynęły na gwałtowny spadek wiedzy zielarskiej, zanikanie obrzędów i praktyk magicznych (w tym z użyciem nasion maku) w Polsce, niemniej mak wciąż należy do roślin, których działanie lecznicze  oraz istotne miejsce w czasie świąt (najczęściej Bożego Narodzenia) znane jest w Polsce niemal każdemu. Współczesny folklor ustny z komponentem „mak” odnosi się głównie do domowej produkcji środków odurzających z opium, tworząc nowe treści fabularne (także z elementami komicznymi), których fragmenty zamieszczam w artykule. Wątki te wzbogacają zasoby polskiej literatury oralnej dotyczącej roślin.
    Papaver is popular component in European mythologies, fairy tales, rituals and short forms of folklore (oral literature), it appears as a specific cultural construct. Main goal of the article is to analyze the meanings of this plant occured in Polish folk tales, referring also to cultural practice and phytotherapeutic knowledge, which is the source of symbolism connecting papaver with the dream world, death, demonic creatures and initiation in traditional folklore. The lifespan of the papaver in the ethnobotanical consciousness of Poles definitely distinguish oneself from other herbs, it is proved by surveys conducted for the purposes of the article. Changes in economic and cultural realities have resulted in a sharp decline of herbal knowledge, the disappearance of rituals and magical practices (including this with use of poppy seeds) in Poland, nevertheless papaver is still a plant which physiological effect and an important place during holidays (most often Christmas) is known to almost everyone in Poland. Contemporary oral literature with the papaver component refers mainly to the home-made production of drugs with opium, it creates new plot content (also with comic elements), which passages are included in the article. These strands enrich the resources of Polish folklore about plants.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2021, 4-5; 19-32
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polskie bajarze i ich kulturowe znaczenia (rekonesans)
    Polish Collections of Fairy Tales and Their Cultural Meanings (Reconnaissance)
    Autorzy:
    Wróblewska, Violetta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31343987.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    bajarz
    zbiór baśni
    bajka ludowa
    baśń
    folklor
    tradycja
    storyteller
    collection of fairy tales
    folk tale
    fairy tale
    folklore
    tradition
    Opis:
    The main aim of the article is to show the functioning of bajarze in Polish culture, understood not as storytellers, but as collections of fairy tales. They began to be published in the 19th century and continue to be published today. The first Bajarz polski by Antoni Józef Gliński was created in 1853, and the latest, Współczesny bajarz polski, by Zuzanna Orlińska – in 2021. Over the centuries, many other collections of tales were released: their main goal has been to popularize Polish and/or folk traditions. The article presents known collections and shows their changing functions.
    Podstawowym celem artykułu jest pokazanie funkcjonowania w kulturze polskiej bajarzy rozumianych nie jako gawędziarze, ale zbiory baśni. Zaczęto je publikować w XIX w. i wydaje się je aż do tej pory. Pierwszy, Bajarz polski Antoniego Józefa Glińskiego, powstał w 1853 r., ostatni zaś, Współczesny bajarz polski  Zuzanny Orlińskiej, w 2021 r. Na przestrzeni wieków powstało wiele innych bajarzy, których głównym zadaniem bya popularyzacja polskich bądź/i ludowych tradycji. W artykule zaprezentowano znane zbiory i ukazano ich zmieniające się funkcje. 
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2023, 67, 1-2; 137-149
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O pracy nad Współczesnym bajarzem polskim
    On Working on Współczesny bajarz polski
    Autorzy:
    Orlińska, Zuzanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31343989.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    bajka ludowa
    adaptacje bajek
    literatura dla dzieci
    Antoni Gliński
    Zuzanna Orlińska
    folk tale
    folk tale adaptations
    children’s literature
    Opis:
    Zuzanna Orlińska - illustrator, author of texts for children and teenagers, among others, Ładna historia (A Nice Story, 2022), Okna Pałacu Saskiego (Windows of the Saxon Palace, 2022), Współczesny bajarz polski (A Contemporary Collection of Polish Folk Tales, 2021), Wstydu za grosz (No Shame, 2020), Miasto pamięci (A City of Memory, 2020), Matka Polka (Polish Mother, 2017), Ani słowa o Zosi (Not a Word about Zosia, 2020). She has received many awards and distinctions, including the “Guliwer w Krainie Olbrzymów” Award, the Kornel Makuszyński Literary Award and the award in the Astrid Lindgren Literary Competition
    Zuzanna Orlińska - ilustratorka, autorka utworów dla dzieci i młodzieży, m.in. takich jak Ładna historia (2022), Okna Pałacu Saskiego (2022), Współczesny bajarz polski (2021), Wstydu za grosz (2020), Miasto pamięci (2020), Matka Polka (2017), Ani słowa o Zosi (2020). Za swą twórczość otrzymała wiele nagród i wyróżnień, w tym Nagrodę „Guliwer w krainie Olbrzymów”, Nagrodę Literacką im. Kornela Makuszyńskiego oraz nagrodę w Konkursie Literackim im. Astrid Lindgren.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2023, 67, 1-2; 171-181
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dusze na pokucie. O ludowym pochodzeniu martwicy z "To lubię" i jej pokrewieństwie z marą pcimską
    The souls in penance: on the folk origin of the spirit from “I like it” and its relationship with the spirit from Pcim
    Autorzy:
    Karpeta, Paulina
    Radziszewska, Olga
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1789175.pdf
    Data publikacji:
    2021-09-17
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    bajka ludowa
    opowieści wierzeniowe
    morfologia bajki
    systematyka bajki
    Adam Mickiewicz
    dusze na pokucie
    ballada
    Pcim
    folk tale
    belief stories
    morphology of the folk tale
    systematics of folk tale
    ballad
    souls in penance
    Opis:
    Nie udało się dotychczas ustalić, czy wiejska pieśń, na którą Adam Mickiewicz powołuje się w przypisie do ballady To lubię, rzeczywiście istniała. Lista bajek ludowych (opowieści wierzeniowych) rozważanych jako pokrewne jest za to dość długa. Podobieństwo pomiędzy poszczególnymi utworami oralnymi a balladą wykazywano na podstawie występowania tych samych wątków, a szczególnie motywu kary za nieczułość i odrzucanie miłości. Żadna z bajek nie okazała się jednak na tyle podobna do To lubię, by rozwiać wątpliwości badaczy, skłaniających się do wniosku, że Mickiewicz pomysł zaczerpnął z tradycji literackiej, a przypis zmistyfikował. Przyjęcie innych kryteriów podobieństwa umożliwi sięgnięcie do bardzo popularnej i rozbudowanej grupy bajkowej — dusze na pokucie. Zespół ten łączy stały schemat morfologiczny, w którym największej wariantywności podlega typ grzechu. Do grupy dołączyć powinna bajka zanotowana w Pcimiu (woj. małopolskie) w 2019 r. W wersji tej pokuta polega na straszeniu kichaniem do momentu, gdy ktoś odpowie pożyczeniem zdrowia. To lubię i bajkę z Pcimia łączy podobieństwo na tle morfologicznym — taka sama sekwencja wątków, ułożonych w identycznej kolejności, oraz zastosowanie retrospekcji. Kierunek pokrewieństwa nie jest jednak jasny. Mickiewicz pomysł na To lubię mógł zaczerpnąć z folkloru lub ballada ta już po powstaniu zbłądziła pod strzechy i na nowo zainspirowała kulturę ludową.
    It has not yet been established whether the folk song Adam Mickiewicz refers to in the footnote to the ballad „I Like It” actually existed. On the other hand, the list of related folk tales is quite long. The similarity between individual oral pieces and the ballad has already been demonstrated by pointing out common themes, especially the penance for insensitivity and rejection of love. However, none of the folk tale turns out to be similar enough to “I Like It” to dispel doubts of those researchers who think that Mickiewicz took the idea from literary tradition and faked the footnote. Other similarity criteria should be applied to enable establishing references to the very popular and extensive folk tale group – souls in penance. All tales from this group share the same morphological pattern in which the type of sin is subject to the greatest variability. The group should be joined by a folk tale recorded in Pcim in 2019. In this version, penance is about sneezing until someone replies with a God bless you. “I Like It” and the tale from Pcim share a morphological background – the same sequence of threads arranged in the same order and the use of retrospection. However, the direction of this relation is not clear. Mickiewicz’s idea for “I Like It” could have been taken from folklore, or the ballad found its way to the countryside and inspired folk culture.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2021, 64, 6; 27-38
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Motyw Dobrego Łotra w staropolskich apokryfach Nowego Testamentu i jego ślady w narracjach ludowych
    The Motif of the Penitent Thief in the Old Polish Apocrypha of the New Testament and Its Traces in Folk Narratives
    Autorzy:
    Kotlarska, Izabela
    Stelmach, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31343949.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    Dobry Łotr
    Madej
    apokryf
    bajka ludowa
    Biblia
    Sprawa chędoga o męce Pana Chrystusowej
    Ewangelia Nikodema
    Rozmyślanie przemyskie
    Penitent Thief
    apocryphon
    folk tale
    Bible
    The Evangelia of Nicodemus
    The Przemyśl Meditation
    Comely Passion about the Passion of Lord Christ
    Opis:
    Celem artykułu jest pokazanie, jak w staropolskich narracjach biblijno-apokryficznych rozwijany był biblijny motyw Dobrego Łotra. Interesuje nas odpowiedź na pytanie, w jakim kontekście przywoływano ten wątek i czemu służył. Ze względu na łączenie się (para)biblijnego motywu Dobrego Łotra z ludowym motywem Madeja w centrum zainteresowania postawiliśmy zarówno wzajemne relacje między analizowanymi fragmentami apokryfów, jak i między tymi fragmentami a późniejszymi tekstami folkloru. Główny jednak nacisk położono na materiał staropolski.  
    The aim of the article is to show how the biblical motif of the Penitent Thief was developed in Old Polish biblical-apocryphal narratives. We are interested to know in what context this issue has been mentioned and what purpose it has served. Due to the merging of the (para)biblical motif of the Penitent Thief with the folk motif of Madej, we have focused on the interrelationships between the fragments of the Apocrypha analysed, as well as between these fragments and later folklore texts. However, the main focus is on the old Polish material.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2022, 66, 4; 45-60
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-15 z 15

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies