- Tytuł:
-
„Modlitwa dziewicy”. Kicz i seksizm dziewiętnastowiecznej muzyki salonowej
'The Virgin’s Prayer': Kitsch and Sexism in Nineteenth-Century Salon Music - Autorzy:
- Golianek, Ryszard Daniel
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/25806621.pdf
- Data publikacji:
- 2022
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
- Tematy:
-
Modlitwa dziewicy
Tekla Bądarzewska
muzyka salonowa
kicz
seksizm
The Virgin’s Prayer
salon music
kitsch
sexism - Opis:
-
Opublikowana po raz pierwszy w 1856 r. przez Teklę Bądarzewską-Baranowską (1829–61) miniatura fortepianowa Modlitwa dziewicy odniosła niebywały sukces komercyjny (już w 1860 roku szacowano liczbę sprzedanych egzemplarzy na ponad milion) i rozsławiła nazwisko polskiej pianistki na świecie. Jednak przypadek ten należy traktować wyłącznie jako szczególny fenomen społeczny, a nie jako osiągnięcie artystyczne. Kompozycja Bądarzewskiej stanowiła bowiem idealne odwzorowanie dziewiętnastowiecznych wyobrażeń o kobiecie i kobiecości, wpisując się w kanony ówczesnej kultury. Przywołanie kontekstu muzyki salonowej tego czasu trzeba uznać za oczywisty i adekwatny punkt odniesienia dla prezentowanych ocen i poglądów, jako że omawiany utwór stał się wręcz ikonicznym przykładem twórczości z kręgu kultury dziewiętnastowiecznego salonu. Z tego też względu zaprezentowane wnioski mogą być przydatne dla rozumienia sytuacji całego repertuaru muzyki salonowej, którego ogrom ilościowy stanowi jeden z fenomenów tej epoki.
Przedstawione w artykule dwa spojrzenia interpretacyjne na Modlitwę dziewicy – rozpatrywanie tego dzieła jako przejawów kiczu i seksizmu – stanowią przykład zastosowania współczesnej metodologii (z kręgu nowej muzykologii) do dzieła z przeszłości. Oba zaproponowane ujęcia są swoistą interpretacją adaptacyjną przeprowadzoną ze współczesnej perspektywy. Dla określenia pozycji estetycznej utworu Bądarzewskiej jako dzieła będącego przejawem kiczu została wykorzystana teoretyczna koncepcja Abrahama Moles’a. Autor ten wyróżnił pięć zasad kiczu, których przejawy można bez trudu odnaleźć w omawianym utworze lub jego odbiorze i które zostają w artykule poddane interpretacji estetycznej. Z kolei doszukiwanie się w Modlitwie dziewicy przejawów seksizmu wynika z sytuacji społecznej utworu: omawiana kompozycja jest dziełem twórczyni-kobiety, dodatkowo zaś określona tytułem i stylem muzycznym problematyka wiązała się z toposem przedstawień kobiecości w muzyce, silnie zdominowanym stereotypami odnoszącymi się do społecznej pozycji płci. Jak się okazuje, swoją sztuką Bądarzewska artystka wpisała się w mainstream seksistowskiego postrzegania kobiet i ich aktywności, a Modlitwa dziewicy stała się wzorcowym przykładem utworu, którego cechy stylistyczno-ekspresyjne doskonale odpowiadały wyobrażeniom o wtórnej, niesamodzielnej i banalnej sztuce kobiecej.
First published in 1856, the piano miniature ‘La priere d’une vierge’ [The virgin’s prayer] by the Polish pianist Tekla Bądarzewska-Baranowska (1829–61) was an unprecedented commercial success (with more than a million copies sold by 1860) and made Bądarzewska an international household name. This should be interpreted purely as a peculiar social phenomenon rather than an artistic achievement, since Bądarzewska’s composition was an ideal reflection of nineteenth century notions of the woman and womanhood, adhering to the cultural canon of that period. The context of salon music should be considered as an obvious and appropriate point of reference for the views and opinions discussed here, since the work in question became an iconic example of output from the nineteenth-century salon. For the same reason, the conclusions presented here may help us to understand the status of the entire salon repertoire, the huge quantity of which is one of the more notable phenomena of the age. The two perspectives on The Virgin’s Prayer presented in this article – interpreting this work as a manifestation of kitsch and of sexism – exemplify the application of modern methodology (the tools of new musicology) to an historical work. Both perspectives represent a modern adaptive interpretation. The aesthetic status of Bądarzewska’s work as a manifestation of kitsch is defined using Abraham Moles’s theoretical concept. Moles lists five principles of kitsch that can easily be recognised in this composition and in its perception. Those principles are submitted here to an aesthetic interpretation. The reading of ‘The Virgin’s Prayer’ as a manifestation of sexism, in turn, results from the social context of the work, which was composed by a woman artist and linked (in its title and musical style) to the topos of representations of femininity in music, strongly dominated by stereotypes related to the social status of the female sex. Bądarzewska, it turns out, produced a work that fitted into the mainstream of sexist views on women and their activity. ‘The Virgin’s Prayer’ became a flagship example of a work, the stylistic and expressive qualities of which corresponded perfectly to the perception of women’s art as derivative, non-autonomous and banal. - Źródło:
-
Muzyka; 2022, 67, 4; 3-22
0027-5344
2720-7021 - Pojawia się w:
- Muzyka
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł