Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "anna" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-12 z 12
Tytuł:
„Ma dissidence”. Sztuka piosenki Anny Prucnal
“Ma dissidence”: Anna Prucnal’s Art of Song
Autorzy:
Piotrowski, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31342081.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Anna Prucnal
głos
transnarodowość
voice
transnationalism
Opis:
Kariera polskiej aktorki i pieśniarki Anny Prucnal jest przykładem transgresyjnej biografii artystycznej rozdartej między kraje, kultury, ideologie, style i media. Piotrowski analizuje dorobek Prucnal na polu muzyki popularnej w kontekście interakcji zachodzących między jej tożsamością artystyczną i uprawianym przez nią teatrem piosenki a kolejnymi miejscami kariery (Warszawa, Berlin, Paryż). Bada proces akulturacji i narratywizacji sztuki piosenki Prucnal przez miejsca i związaną z nimi kulturę, dowodząc, że nie tylko kształtowały one tożsamość artystki, jej estetykę i styl, ale też ulegały w ich granicach relokacji. Z jednej bowiem strony pierwiastki miejsca i tożsamości tworzą w sztuce Prucnal niepowtarzalny, otwarty na „niepoprawne” odczytania układ, utkany z różnych i przeciwstawnych jakości (estetycznych, performatywnych, ideologicznych itd.). Dzięki temu piosenkarstwo Prucnal jest – na skalę rzadko spotykaną w muzyce popularnej – transnarodowe, transgatunkowe i transstylistyczne oraz przynależy do transawangardy lat 70. i 80. Z drugiej jednak strony Piotrowski uważa, że tożsamość Prucnal – płynna, procesualna, w każdym geście artystycznym określająca się od nowa i na chwilę – nie daje się zredukować i znaczy, w odmiennych kontekstach, przede wszystkim samą siebie. Paradoks i zagadka sztuki piosenki Prucnal polegają na istnieniu odrębnego i trwałego rdzenia: artystka sama w sobie i przez siebie jest „miejscem” – wyodrębnionym przez głos i jedyną w swoim rodzaju ekspresję, zaś miejsca tego nie można ani z kimkolwiek lub czymkolwiek pomylić, ani też zawłaszczyć.
The career of the Polish actress and songstress Anna Prucnal is an example of a transgressive artistic biography torn between countries, cultures, ideologies, styles and media. Piotrowski examines Prucnal’s achievements in popular music in the context of interactions between her artistic identity and her theatre songs, and the subsequent places where she was artistically based (Warsaw, Berlin, Paris). He examines the process of acculturation and narrativisation of Prucnal’s song art through considering places and cultures associated with them, arguing that they not only shaped the identity of the artist, her aesthetics and style, but they underwent “relocations” within those contexts. On the one hand, elements of place and identity in Prucnal’s work create a unique system, open to an “incorrect” reading, woven from different and opposing qualities (aesthetic, performative, ideological etc.). Thanks to that Prucnal’s art – on a scale rarely seen in popular music – is transnational, transgenre and trans-style, and belongs to the transavantgarde of the 1970s and 1980s. On the other hand Piotrowski believes that Prucnal’s identity, processual and continuous, redefined in each gesture and for a moment, cannot be reduced, and refers, in various contexts, above all to itself. The paradox and mystery of Prucnal’s art of song rely on the existence of a separate and permanent core: the artist herself and by herself is a “place” – extracted by the voice and a unique expression, this place cannot be confused with anybody or anything else, nor may it be appropriated.
Źródło:
Kwartalnik Filmowy; 2015, 91; 170-180
0452-9502
2719-2725
Pojawia się w:
Kwartalnik Filmowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Transnarodowa, czyli wszędzie Obca? Syndrom aktorstwa filmowego Anny Prucnal
Transnational and Therefore a Stranger? The Syndrome of Anna Prucnal’s Film Acting
Autorzy:
Piotrowski, Grzegorz
Szymański, Karol
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341982.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Anna Prucnal
Inny
obcy
obca
Other
stranger
Opis:
Związki – życiowe i zawodowe – z Polską, Niemcami i Francją oraz estetyczne konteksty i artystyczne środowiska kolejnych miejsc kariery ukształtowały aktorstwo filmowe Anny Prucnal jako fenomen, w którym nad czytelnymi źródłami lokalnymi i pierwiastkami narodowymi nadbudowuje się niesprowadzalne do nich Inne-Ponad. Dzięki temu Prucnal w filmach Felliniego, Makavejeva, Deville’a, Wajdy, Vadima czy Amalrica z jednej strony funkcjonuje jako fascynująca i drażniąca Obca, z drugiej zaś, przekraczając to, co lokalne, może być z powodzeniem zasymilowana przez kino międzynarodowe (co paradoksalnie obróciło się przeciw aktorce, gdy po 1989 r. podjęła próbę powrotu do tego, co lokalne – kina polskiego). Autorzy dokonują opisu środków wyrazu w filmowych rolach Prucnal, analizują jej swoisty i „przesadny” sposób bycia na ekranie, zastanawiając się, na ile jest ona „ciałem obcym”, a na ile wnosi niepowtarzalną – transgresyjną, dysonansową, konfuzyjną – „wartość dodaną”. Celem artykułu jest określenie „syndromu aktorskiego Prucnal” oraz interpretacja kształtujących go sił (przez odniesienie m.in. do opery, estetyki Felsensteina i Brechta, Studenckiego Teatru Satyryków, awangardy teatralnej Awinionu, kontrkultury i kampu, lewackości) przede wszystkim z perspektywy strategii reinterpretacji znaków kultur narodowych oraz napięć między tym, co lokalne, transnarodowe, międzynarodowe.
Relationships – life and professional – with Poland, Germany and France, and aesthetic contexts and artistic communities of the places where she worked, shaped Anna Prucnal’s film acting as a phenomenon in which the readable sources of local and national elements are obscured by the irreducible Other-Different. Thanks to that Prucnal in films be Fellini, Makavejev, Deville, Wajda, Vadim or Amalric functions on the one hand as the fascinating, disturbing Other, and on the other hand by transcending the local, she might be easily assimilated by international cinema (which paradoxically turned against the actress, when after 1989, she tried to return to the local, that is Polish cinema). The authors describe the means of expression in Prucnal’s roles, they analyse her characteristic, “excessive” presence on the screen. They ponder to what extend is she a “foreign body” and to what extend is she a unique, transgressive, dissonant, confusing “added value”. The aim of the article is the definition of “Prucnal’s acting syndrome” and the interpretation of the forces that shaped it (by reference to opera, the aesthetics of Brecht and Felsenstein, Student Satirical Theatre, Avignon avant-garde theatre, counter-culture and camp, and left wing views), above all from the perspective of the strategy of reinterpretation of symbols of national cultures and tensions between what is local, transnational and international.
Źródło:
Kwartalnik Filmowy; 2016, 95; 108-124
0452-9502
2719-2725
Pojawia się w:
Kwartalnik Filmowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Macieja Szańkowskiego obłaskawianie przestrzeni
Maciej Szańkowski’s Tame the Space
Autorzy:
Chrudzimska-Uhera, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/24823721.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Maciej Szańkowski
rzeźba
Anna Maria Leśniewska
sculpture
Opis:
Recenzja katalogu wystawy autorstwa Anny Marii Leśniewskiej "Maciej Szańkowski. Wieloprzestrzenie / Mulispaces (Orońsko: Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, 2019).
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2020, 82, 1; 161-168
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Anna Korwin: między sceną a ekranem
Anna Korwin: Between the Stage and the Screen
Autorzy:
Patek, Artur
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28638002.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Anna Korwin
Maria Callas
David Giles
John Galsworthy
Opis:
Anna Korwin jest brytyjską aktorką polskiego pochodzenia. Jej artystyczna osobowość najpełniej wyraziła się w teatrze, ale Korwin regularnie pojawiała się także w filmie i telewizji, gdzie wyspecjalizowała się w kreśleniu aktorskich miniatur. Wystąpiła m.in. w zrealizowanej przez BBC adaptacji Sagi rodu Forsyte’ów (reż. David Giles, 1967) Johna Galsworthy’ego. Znajomość kilku języków oraz kontynentalne pochodzenie predysponowały ją do ról postaci cudzoziemskich. Najważniejsze kreacje stworzyła już jako artystka dojrzała. Jest wśród nich tytułowa rola w monodramie o życiu i twórczości Marii Callas (według sztuki Jean-Yves’a Picqa), w którym nakreśliła interesujący psychologicznie wizerunek greckiej primadonny.
Anna Korwin is a British actress of Polish origin. Her artistic personality is most fully revealed in the theatre, but she also regularly appeared in film and on TV, where she specialised in creating small character parts. She took part in the BBC adaptation of John Galsworthy’s The Forsyte Saga (dir. David Giles, 1967). Her continental background and knowledge of several languages predisposed her to play foreign characters. Her most important artistic creations were in her mature years. Among them the title role in the monodrama of life and work of Maria Callas (based on the play by Jean-Yves Picq), in which she presented a psychologically interesting portrait of the Greek prima donna.
Źródło:
Kwartalnik Filmowy; 2014, 87-88; 271-285
0452-9502
2719-2725
Pojawia się w:
Kwartalnik Filmowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cicha rewolucja: kobieca perspektywa w filmie dokumentalnym w Polsce
Silent Revolution: A Women’s Perspective in Documentary Film in Poland
Autorzy:
Taszycka, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341046.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Anna Zamecka
Zofia Kowalewska
kino kobiece
women's cinema
Opis:
Autorka opisuje nowe zjawisko, czyli kobiecą falę w dokumencie, na przykładzie analizy dwóch filmów: Komunia w reżyserii Anny Zameckiej (2016) oraz Więzi w reżyserii Zofii Kowalewskiej (2016). W obydwu przypadkach mamy do czynienia z intymnym portretem rodzinnym oglądanym z kobiecej perspektywy. Filmy te wydają się dobrymi przykładami szerszych przemian, jakim współcześnie podlega polskie kino. W obu obrazach brak co prawda perspektywy zaangażowanego feminizmu, a jednak wymykają się one „patriarchalnej perspektywie” z racji konsekwentnego przyjęcia przez autorki kobiecego spojrzenia.
The author describes a new phenomenon, that is a female wave in documentary film, on the example of the analysis of two films: Communion directed by Anna Zamecka (2016) and Ties directed by Zofia Kowalewska (2016). In both cases, we are dealing with an intimate family portrait viewed from a female perspective. Both films seem to be good examples of wider changes that Polish cinema is currently subject to. In the films Communion and Ties, there is a lack of perspectives of committed feminism, yet both escape the “patriarchal perspective” because of the authors’ consistent adoption of a woman’s gaze.
Źródło:
Kwartalnik Filmowy; 2018, 103; 105-112
0452-9502
2719-2725
Pojawia się w:
Kwartalnik Filmowy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Praktyczny podręcznik dla inwentaryzatorów dziedzictwa polskiego (nie tylko) poza granicami kraju
A practical manual for inventors of Polish heritage (not only) abroad
Autorzy:
Chrudzimska-Uhera, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/15582269.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Anna Sylwia Czyż
Bartłomiej Gutowski
inwentaryzacja zabytków
inventory of monuments
Opis:
Recenzja książki Anny Sylwii Czyż i Bartłomieja Gutowskiego, „Podręcznik do inwentaryzacji polskich cmentarzy i nagrobków poza granicami kraju”, Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA, Warszawa 2021, ss. 210, il. 83, tabl. XXIV
Review of the book by Anna Sylwia Czyż, Bartłomiej Gutowski, „Podręcznik do inwentaryzacji polskich cmentarzy i nagrobków poza granicami kraju”, Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA, Warszawa 2021, ss. 210, il. 83, tabl. XXIV
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2022, 84, 2; 401-407
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tajemnice biografii Anny Lampel
The Secrets of Anna Lampel’s Biography
Autorzy:
Samborska-Kukuć, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/36124395.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Anna Lampel
Wojciech Bogusławski
teatr we Lwowie 1789-1799
Lviv theatre 1789-1799
Opis:
Artykuł poświęcony jest Annie ze Stieglerów Lampel, aktorce pochodzenia austriackiego, występującej na scenie przez dwie ostatnie dekady XVIII wieku. Od 1789 grała w teatrze lwowskim, najpierw Franza Bulli, potem Wojciecha Bogusławskiego, z którym była też związana prywatnie. Kiedy w 1799 opuścił Lwów, pojechała za nim do Warszawy. Zmarła w 1800 w Kaliszu, a okoliczności jej śmierci nie są znane. Wzmianki o artystce pojawiają się w publikacjach Jerzego Gota (Na wyspie Guaxary, 1971) i Zbigniewa Raszewskiego (Bogusławski, 1982). Dotychczasowe ustalenia biograficzne uporządkowano i uzupełniono informacjami m.in. z metrykaliów, przywołano akt zgonu artystki, skomentowano mowę funeralną księdza Jana Dębskiego. Odnaleziony akt zgonu Ewy Lampel, zmarłej w 1855 w Warszawie, urodzonej w 1800 w Kaliszu, skłania – zwłaszcza w połączeniu z sugestiami Raszewskiego – do postawienia hipotezy, że była ona dzieckiem Anny Lampel i Bogusławskiego, a matka zmarła w połogu.
This article is devoted to Anna Lampel née Stiegler, a theatre actress of Austrian origin, active on stage in the last two decades of the 18th century. From 1789, she performed in Lviv theatres, first under Franz Bulla, then under Wojciech Bogusławski, with whom she had a relationship. When Bogusławski left Lviv in 1799, she followed him to Warsaw. She died in 1800 in Kalisz; the circumstances of her death remain unknown. Lampel is mentioned in publications by Jerzy Got (Na wyspie Guaxary, 1971) and Zbigniew Raszewski  (Bogusławski, 1982). The article takes previous biographical findings and supplements them with information from archive records. The author refers to Lampel’s death certificate and offers a commentary on the funeral speech by Father Jan Dębski. Based on the newly found death certificate of Ewa Lampel, who was born in 1800 in Kalisz and died in 1855 in Warsaw, the author puts forth the hypothesis – corroborated by Raszewski’s suggestions – that Ewa was the child of Anna Lampel and Bogusławski, and that her mother died in childbirth. (Transl. Z. Ziemann)
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2020, 69, 3; 171-180
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nagrobek Anny Heleny von Rohr w kościele parafialnym w Przerzeczynie-Zdroju. Nieznane dzieło Georga Leonharda Webera
The Tomb of Anna Helena von Rohr in the Parish Church in Przerzeczyn-Zdrój. An Unknown Work by Georg Leonhard Weber
Autorzy:
Migasiewicz, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/15582219.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Anna Helena von Rohr
Friedrich von Logau
Przerzeczyn-Zdrój
Georg Leonhard Weber
Świdnica
tomb
alabaster
nagrobek
Opis:
Artykuł jest poświęcony nagrobkowi Anny Heleny von Rohr, primo voto von Nimptsch (1649–1712), córki cenionego barokowego poety Friedricha von Logau, znajdującemu się w katolickim (dawniej luterańskim) kościele parafialnym w Przerzeczynie-Zdroju (do 1945 Bad Dirsdorf) koło Niemczy na Dolnym Śląsku. To wysokiej klasy dzieło, wykonane ok. 1712–1715 r. z marmuru przeworneńskiego i alabastru, było do tej pory niemal nieznane historykom sztuki i pomijane w opracowaniach naukowych. Na podstawie analizy porównawczej oraz innych przesłanek projekt i wykonanie monumentu zostały przypisane Georgowi Leonhardowi Weberowi (1672–1739), rzeźbiarzowi aktywnemu w Świdnicy, pochodzącemu prawdopodobnie z Frankonii.
The article focuses on the tomb of Anna Helena von Rohr, primo voto von Nimptsch (1649–1712), daughter of an esteemed Baroque poet Friedrich von Logau. The tomb is located in the Catholic (formerly Lutheran) parish church in Przerzeczyn-Zdrój (until 1945 Bad Dirsdorf) near Niemcza in Lower Silesia. This high quality work, dating from ca. 1712–1715 and made of Przeworno marble and alabaster, has until now been virtually unknown to art historians and overlooked in scholarly studies. On the basis of a comparative analysis and other data, the design and execution of the monument was ascribed to Georg Leonhard Weber (1672–1739), a sculptor active in Świdnica, originating most probably from Franconia.
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2023, 85, 2; 67-86
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O kulawym bogu Hefajstosie. W antycznej pracowni Jana Dormana
The Lame God Hephaestus. Jan Dorman and the Classical Tradition
Autorzy:
Biernat, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/36149423.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Jan Dorman
Anna Świrszczyńska
teatr dziecięcy
starozytny teatr grecki
teatr polski
children theatre
ancient Greek theatre
Polish theatre
Opis:
Artykułu jest próbą ujęcia działań teatralnych Jana Dormana w perspektywie antyku. Przedmiotem badań są zbiory archiwalne Instytutu Teatralnego dokumentujące współpracę Jana Dormana z Anną Świrszczyńską nad inscenizacją słuchowiska „O kulawym bogu Hefajstosie”. Zachowana korespondencja twórców oraz egzemplarze reżyserskie pozwalają odkryć i opisać inspiracje Dormana spuścizną antyku. Mimo iż reżyser nigdy nie zaadaptował na scenę żadnego tekstu antycznego, podejmowane przez niego działania wskazują na silną obecność greckiego antyku, w szczególności tradycji komediowej, w jego myśleniu teatralnym.
The paper is an analysis of Jan Dorman’s theatre practice in the context of the classical tradition. It examines the archival collections of The Theatre Institute documenting the collaboration of Jan Dorman with Anna Świrszczyńska on the staging of O kulawym bogu Hefajstosie (“The Lame God Hephaestus”), Świrszczyńska’s radio play. The extant  correspondence between the creators of the production and the director’s copies permit us to explore and analyse the ways in which classical antiquity inspired Dorman’s work. Although Dorman never adapted any ancient Greek text to the stage, his practice indicates a strong presence of the classical tradition, in particular the Greek comedy, in his mode of theatre.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2019, 68, 3/4; 181-195
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O dwóch funeralnych fundacjach Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńki”
On Two Funerary Foundations of Michael Casimir ‘Rybeńko’ Radziwiłł
Autorzy:
Osiecka-Samsonowicz, Hanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16002135.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Michał Kazimierz Radziwiłł „Rybeńko”
Jakub Ludwik Sobieski
Anna Katarzyna z Sanguszków Radziwiłłowa
Antonio Castelli
Maurizio Pedetti
Hirsz Leybowicz
Żółkiew
Nieśwież
uroczystości pogrzebowe w Rzeczypospolitej w XVIII wieku
castrum doloris
katafalk
Michael Casimir ‘Rybeńko’ Radziwiłł
James Louis Sobieski
Anna Katarzyna Radziwiłł née Sanguszko
funerary ceremonies in 18th-century Polish-Lithuanian Commonwealth
catafalque
Opis:
W artykule omówiono oprawę plastyczną uroczystości funeralnych, zorganizowanych przez Michała Kazimierza Radziwiłła „Rybeńkę” z okazji egzekwii za Jakuba Ludwika Sobieskiego (syna Jana III) w Żółkwi w 1743 r. oraz pogrzebu Anny Katarzyny z Sanguszków Radziwiłłowej w Nieświeżu w 1747 r. Dekoracje obu uroczystości, należące do najbogatszych w XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej, nie doczekały się dotąd wyczerpującego omówienia w literaturze przedmiotu, chociaż wyróżniają się bardzo rzadkim w Polsce typem architektonicznego castrum doloris. Oba katafalki, których twórcami byli Antonio Castelli i Maurizio Pedetti, nawiązując do formy rzymskiego barokowego tempietta, pozostają oryginalnymi i ważnymi przykładami europejskiej późnobarokowej sztuki funeralnej.
The paper discusses the artistic setting of funerary ceremonies mounted by Michael Casimir ‘Rybeńko (Little Fish)’ Radziwiłł as exequies of James Louis Sobieski (son of John III) in Żółkiew in 1743 and the funeral of Anna Katarzyna Radziwiłł née Sanguszko held in Nieśwież in 1747. The decorations of both ceremonies, ranked among the most sumptuous in the 18th-century Polish-Lithuanian Commonwealth, have not as yet been thoroughly discussed in the literature on the topic, despite standing out as examples of the architectural castrum doloris, a rare type in Poland. Both catafalques designed by Antonio Castelli and Maurizio Pedetti respectively, referring to the form of the Roman Baroque tempietto, remain genuine and important examples of late Baroque European funerary art.
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2020, 82, 3; 367-402
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jak krakowski filister został artystą. Młodzieńcza korespondencja Henryka Opieńskiego
A Kraków Philistine Turned Artist. Henryk Opieński’s Youthful Correspondence
Autorzy:
Dziadek, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30037979.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Henryk Opieński
Anna Krzymuska
Kraków
Galicja
Młoda Polska
polska kultura muzyczna okresu modernizmu
Galicia
Young Poland movement
Polish musical culture in the modernist period
Opis:
Recenzja jest poświęcona trzem tomom korespondencji Henryka Opieńskiego z Anną Krzymuską z lat 1894–95, wydanym przez Fundację „Archivum Helveto-Polonicum” we Fryburgu. W tekście wskazane są główne walory poznawcze opublikowanej korespondencji, dotyczące zarówno osobistych losów Henryka Opieńskiego, jak i rzeczywistości społecznej, której fragmentem są te losy. Omówiono również zasady redakcyjne tomów i ich realizację w praktyce.
This review is devoted to the three volumes of Henryk Opieński’s correspondence with Anna Krzymuska from the years 1894–95 published by the Fondation ‘Archivum Helveto-Polonicum’ in Fribourg. Indicated in the text are the main areas of these letters’ value as research material, concerning both Henryk Opieński’s personal fortunes in life and also the social reality of which they formed part. Also discussed are the editorial principles behind the volumes and their practical application.
Źródło:
Muzyka; 2024, 69, 1; 155-161
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:
Muzyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Witraże w kościele Bożego Ciała na Kazimierzu – fundacja jagiellońska?
Stained-glass Windows in the Corpus Christi Church in Kazimierz: Jagiellonian Donation?
Autorzy:
Horzela, Dobrosława
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16011599.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
średniowieczne witraże
kościół Bożego Ciała w Krakowie
kanonicy regularni
Anna Cylejska
Władysław Jagiełło
medieval stained glass
Corpus Christi Church in Cracow
Canons Regular
Anne of Cilli
Ladislaus Jagiełło
Opis:
Witraże znajdujące się obecnie w oknie sIV chóru kościoła Bożego Ciała na krakowskim Kazimierzu to niewielka pozostałość po przeszkleniach dziewięciu trójdzielnych i pierwotnie 23-szeregowych okien prezbiterium, a także okien korpusu i kaplic kościoła, który został ufundowany zapewne przez Kazimierza Wielkiego jako fara, lokowanego w 1335 r., miasta Kazimierz. Zespół ten nie jest jednorodny pod względem stylu i czasu powstania; dzieli się na sześć grup świadczących o trwającym około 100 lat (ok. 1380-1480) szkleniu kościoła. Z jego pierwszego etapu, wykonanego w latach 80. XIV w., zachowała się jedna kwatera  przedstawiająca Chrystusa Męża Boleści i ilustrująca wezwanie kościoła. Pierwotnie była ona osadzona zapewne w oknie wschodnim (I) chóru. Nowe szklenie okna I wykonano na początku XV w., bez wyraźnej praktycznej potrzeby. Okno wschodnie (I) wypełnił wielokwaterowy cykl poświęcony życiu Chrystusa i Marii, złożony ze scen narracyjnych skomponowanych bądź każda oddzielnie w całym polu prostokątnej kwatery, bądź w większej liczbie kwater: trzech lub nawet sześciu. Elementem łączącym sceny rozgrywające się w górnej partii okna była malowana, fantazyjna architektura, zajmująca kilka górnych rzędów. Kraków nie znał dotąd takich monumentalnych rozwiązań. Rozkwit tego rodzaju przeszkleń wiąże się z Austrią, gdzie takie cykle wykonywał w ostatniej dekadzie XV w. m.in. warsztat zwany Książęcym (Herzogswerkstatt). W niezbyt obfitej literaturze przedmiotu starano się dowieść czesko-śląskiej genezy artystycznej witraży, datując je na trzecią dekadę XV w. Konstatacje te wynikały z założenia, że artystyczną genezę warsztatów witrażowych warunkowało pochodzenie Kanoników Regularnych, sprowadzonych przez Władysława Jagiełłę w 1405 r. z Kłodzka. Krakowski warsztat faktycznie posługiwał się kanonem postaci oraz konwencją układania szat ukształtowaną w kręgu sztuki praskiej 3. i 4. ćwierci XIV w. Nie wyjaśnia to jednak satysfakcjonująco genezy jego stylu, gdyż na początku XV w. wiele elementów tego języka form było już dobrem wspólnym większości ważnych ośrodków miejskich w Europie Środkowej. Istotniejsze dla określenia kręgu artystycznego, z którego wywodził się witrażysta są te elementy stylu, które wykraczają poza wspólną dla szerokiego obszaru i okresu konwencję. Styl witraży wywodzi się, moim zdaniem, ze sztuki czeskiej, ale w redakcji, jaką nadały mu warsztaty witrażowe działające w pierwszych dwóch dekadach XV w. w Austrii, a przede wszystkim w Styrii. O znajomości przeszkleń z tych terenów świadczy zarówno kompozycja okna, jak i szereg motywów formalno-ikonograficznych. Pod względem stylu małopolskie witraże bliskie są przede wszystkim dziełom powstającym w Styrii w warsztacie (i szerzej kręgu) malarza określonego w źródłach jako pictor Johannes, który w roku 1406 przyjął zapłatę za witraże do kaplicy Św. Krzyża opactwa Benedyktynów w Rein. W wiązanych z nim zespołach można znaleźć źródło kompozycji architektonicznych oraz techniki malarskiej (linearyzm, słabe, niezdecydowane posługiwanie się szrafowaniem, ograniczone lawowanie). Charakterystyczne przerysowanie cech fizjonomicznych i ekspresji postaci odnaleźć można zaś w luźniej z Mistrzem Janem związanych pracach, datowanych na drugą dekadę XV w. Wybór warsztatu reprezentującego habsburski modus stylowy nie wydaje się przypadkowy. Może on wskazywać, że witraże powstały z fundacji jagiellońskiej, zaś o samym pomyśle ich ufundowania i o sprowadzeniu do Krakowa styryjskiego warsztatu zadecydowały kontakty dworskie. W 1412 r. Cymbarka (córka Siemowita IV i Aleksandry, siostry Władysława Jagiełły) została wydana za władcę Styrii Ernesta Żelaznego. Do mariażu tego doszło w ramach budowania koalicji przeciwko Zygmuntowi Luksemburczykowi. Jagiełło, wobec braku potomka, miał nawet początkowo brać pod uwagę Ernesta, nazywanego przezeń „najdroższym przyjacielem”, jako kandydata do tronu. Działania fundatorskie męża Cymbarki w zakresie malarstwa witrażowego (wspomniane witraże w Rein czy przeszklenia w rezydencji w Wiener Neustadt) mogły być wzorem dla Jagiellonów i ułatwić wybór wykonawców. Podjęcie inicjatywy wiązało się, jak sądzę, z osobą królowej Anny Cylejskiej, której inne fundacje dla kościoła są udokumentowane. Małżeństwo Władysława Jagiełły z Anną, wnuczką Kazimierza Wielkiego, było elementem planu politycznego, powstałego tuż po niespodziewanej śmierci w 1399 r. Jadwigi Andegaweńskiej – prawowitej dziedziczki piastowskiego tronu. Zmierzał on do umocnienia prawa Jagiełły do korony, toteż przyjazd Anny do Krakowa propagandowo porównywano do powrotu orła do gniazda. Ugruntowaniu pozycji króla jako naturalnego następcy poprzedników z rodu Piastów służyły liczne działania wizerunkowe, także fundacje malowideł bizantyńsko-ruskich w ważnych kościołach i kaplicach, w tym we wzniesionych przez Kazimierza Wielkiego. W tej grupie szczególnie znaczące są malowidła w kolegiacie w Sandomierzu, których elementem jest fryz heraldyczny zawierający herb królowej Anny Cylejskiej. Wprowadzenie tego herbu służyło zaprezentowaniu ponownego zawiązania ciągłości dynastycznej, a być może wskazuje też na rolę królowej w tej fundacji. Witraże okna I w ufundowanej przez Kazimierza Wielkiego farze kazimierskiej powstały, jak sądzę, z tego samego powodu. Anna jako benefaktorka kościoła Bożego Ciała wpisywała się w dzieło swego dziada, króla Kazimierza Wielkiego, fundatora kościoła i założyciela miasta. Tłumaczyłoby to decyzję o zmianie wykonanego stosunkowo niedawno wystroju okna wschodniego, podjętą w czasie, gdy kanonicy zaangażowani byli w budowę klasztoru, a sam kościół nie był jeszcze ukończony. Decyzja taka nie miała wówczas praktycznego sensu, niosła natomiast znaczne i niekonieczne wydatki oraz uciążliwości organizacyjne. Mogła ona zapaść na wyraźne życzenie fundatora królewskiej rangi, który, nie zadowoliwszy się którymś z okien bocznych, chciał by z jego środków przeszklić okno ideowo najważniejsze, najbardziej prestiżowe i zarazem najlepiej widoczne. Jeśli powstanie przeszkleń okna I w kościele Bożego Ciała wiązać z inicjatywą Anny, to ich wykonanie należałoby datować na lata przed 1416 r., bo w marcu tego roku, Anna zmarła. Zgadza się to w pełni z wynikami analizy stylu.  
The stained-glass that is now found in window sIV of the gallery of the Corpus Christi Church in Kraków’s Kazimierz is merely a small fragment preserved from the glazing of the nine three-partite and originally 23-rowed windows of the chancel, as well as of the body and chapels of the church which was most likely funded  by Casimir the Great as a parish church of the town of Kazimierz granted its privileges in 1335. The set is not homogenous as for style and time of creation; it is divided into six groups testifying to about a 100-years’s time span of the church’s glazing process (ca. 1380-1480). From its first stage, executed in the 1380s, only one panel has been preserved, this featuring the Man of Sorrows and illustrating the Church’s dedication. Originally it had been most likely placed in the eastern window (I) of the gallery. The new glazing of Window I was executed in the early 15th century, seemingly for no practical reason. The eastern window (I) was filled with a multi-panel cycle dedicated to the life of Jesus and Mary, made up of narrative scenes either composed each separately within the whole space of the rectangular panel, or within a larger number of panels: three or even six. The element connecting the scenes taking place in the upper window section is to be found in the painted architecture, filling several of the upper rows. Kraków had not seen similar monumental solutions. The thriving of such glazing is associated with Austria where similar cycles were executed in the last decade of the 15th century in e.g. Habsburg Ducal Workshop (Herzogswerkstatt) In relatively scarce literature on the subject, the Bohemian-Silesian artistic provenance of the stained glass was attempted, dating it to the third decade of the 15th century. Such conclusions resulted from the assumption that the artistic genesis of the stained-glass window workshops was conditioned by the provenance of Canons Regular brought by Ladislaus Jagiełło from  Kłodzko in 1405. Indeed, the Kraków workshop applied the figure cannon and robe draping shaped within the circle of the Prague art in the 3rd and 4th quarters of the 14th century. This does not, however, satisfactorily explain the genesis of its style, since in the early 15th century numerous elements of the language of forms were a shared commodity of the majority of important urban centres throughout Eastern Europe. What is of greater importance for the identification of the artistic circle from which the stained glass painter came are those style elements which exceed the conventions shared by an extensive territory and time span. In my view, the stained glass style stems from Bohemian art, but it was re-edited by stained glass workshops active in the first two decades of the 15th century in Austria, first of all in Styria. The fact that the author was familiar with glazing from that area is testified to by both the window’s composition and a number of formal and iconographic motifs. As for the style, the Małopolska stained glass is close first of all to the works created in Styria, and precisely in the workshop (and the circle) of the painter defined in sources as pictor Johannes, who in 1406 received payment for the stained glass in the chapel of the Holy Cross of the Benedictine Abbey in Rein. It is in the sets attributed to him that the source of the architectural compositions and painterly techniques can be found (linearism, weak indecisive hatching, limited washing). A characteristic exaggeration of facial features and figure expression can, in turn, be found in the works more loosely associated with Master John, and dated to the 2nd decade of the 15th century.   The choice of the workshop representing the Habsburg style modus does not seem accidental. It may point out to the fact that the stained glass windows were donated by the Jagiellons, while the very idea to finance them, and to bring the Styria workshop to Krakow resulted from court contacts. In 1412, Cymburgis of Masovia (daughter of Siemowit IV and Alexandra sister of Ladislaus Jagiełło) was married to Ernest the Iron, ruler of Styria. The marriage was actually concluded as part of the building of the coalition against Sigismund of Luxembourg. Having no heir, Jagiełło is said to have initially considered Ernest, whom he called ‘dearest friend’, as the candidate to the throne. The donation activity of the husband of Cymburgis in stained glass (the above-mentioned stained glass in Rein or the glazing in the Wiener Neustadt residence) could have served as models for the Jagiellons and facilitated the choice of the artists. The initiative may have been connected with Queen Anne of Cilli whose donations to the Church have been documented. The marriage of Ladislaus Jagiełło to Anna, granddaughter of Casimir the Great, was an element of the political plan conceived after the unexpected death of Hedwig of Poland in 1399, the rightful heir to the throne of the Piast Dynasty. It was to consolidate Jagiełło’s right to the crown, so the arrival of Anne in Kraków was compared for propaganda reasons to the return of the eagle to its nest. The consolidation of the King’s position as the natural successor to the Piast Dynasty was boosted by numerous image undertakings, such as the donation of Byzantine- Ruthenian paintings to major churches and chapels, also those raised by Casimir the Great. Among them of major importance are the paintings in the Sandomierz Collegiate Church; their element is the heralding frieze containing the coat of arms of  Anne of Cilli. The introduction of this coat of arms served to present the resumed dynastic continuity, and may have pointed out to the role of the Queen in this funding.   The stained glass of Window I in the Kazimierz Parish Church funded by Casimir the Great was created, as I believe, for the very same reason. Anne as the benefactor of the Church of Corpus Christi, was inscribing herself in the work of her grandfather Casimir the  Great, founder of the church and of the town. This would explain the decision to change the relatively recently executed décor of the eastern window, undertaken at the time when the Canons were involved in the construction of the monastery, while the church itself was not as yet finished. At the time, the decision did not have a practical justification; instead, it implied substantial, though not necessarily essential expenditure, and a logistical inconvenience. It could have been made on a specific wish of the founder of the royal stature who, not being satisfied with one of the lateral windows, desired to glaze the one that was ideologically most important, and most prestigious, while also the best visible at the same time. If the glazing of window I in the Corpus Christi Church is to be associated with Anne’s initiative, it should be dated to before 1416, as that very year Anne passed away. Such dating fully harmonizes with the style analysis.  
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2019, 81, 1; 29-62
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-12 z 12

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies