Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "dialects" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 36
Tytuł:
Współczesna sytuacja językowa na Litwie: aspekt geolingwistyczny i nowe możliwości opisu
Autorzy:
Mikulėnienė, Danguolė
Rutkowska, Krystyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676901.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
geolinguistics
classification of the Lithuanian dialects
atlas of the Lithuanian dialects
Polish dialects
Opis:
Contemporary linguistic situation in Lithuania: geolinguistic aspects and new descriptive possibilitiesThe purpose of this article is to present the latest dialectological research conducted in Lithuania based on the achievements of dialectology as a science. Primary attention will be devoted to the presentation of the latest research project, carried out in 2011–2014, and headed by prof. Danguolė Mikulėnienė at the Institut of the Lithuanian Language. The project involved 33 dialectologists, including specialists in Slavic dialects. This project is a continuation of earlier studies conducted in Lithuania by well-known Lithuanian dialectologists. The project takes advantage of their accomplishments and achievements, but at the same time it considers new aspects of the research and applies contemporary methodologies; thus, it gives rise to a new stage of the dialectological research in Lithuania. Lithuanian dialects are described in the context of the complicated language situation in many dialectal regions of Lithuania. What is more, the research project takes into account the effects of other language codes on dialects of Lithuanian in terms of synchronic and diachronic dimensions, and aims at description of the consequences of such interactions. This project is based not only in traditional dialectology, but also on methodologies developed by other branches of linguistics, such as sociolinguistics, ethnolinguistics and geolinguistics. Современная языковая ситуация в Литве: геолингвистический аспект и новые перспективы исследованияЦелью данной статьи является презентация новейших диалектологических исследований, проводимых в Литве. Основное внимание уделено представлению научно-исследовательского проекта, реализуемого в 2011–2014 годах в Институте литовского языка под руководством проф. Дангуоле Микуленене. В проекте принимают участие 33 исследователя-диалектолога, в том числе представители славянских языков. Этот проект является продолжением предыдущих исследований, проводимых литовскими диалектологами, использует их успехи и достижения, а также предлагает новые аспекты исследований, использует новейшие методологии, таким образом знаменуя начало нового этапа в изучении народных говоров в Литве. Литовские диалекты описаны в контексте языковой ситуации, которая исторически сложилась во многих областях Литвы, с учётом влияния других языковых кодов на литовский язык. В процессе исследования используются не только методы традиционной диалектологии, но и методы, разработанные в русле других научных дисциплин – социолингвистики, этнолингвистики, геолингвистики.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2013, 37
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Language shift: The case of the Žeimiai area in the Kaunas-Jonava region
Autorzy:
Mikulėnienė, Danguolė
Pacevičiūtė, Aušra
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676910.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
multimodal dialectology
local dialects of Lithuanian
local dialects of Polish
convergence
Opis:
Language shift: The case of the Žeimiai area in the Kaunas-Jonava regionAs a result of application of the principles of multidimensional dialectology in Lithuania in the early twenty-first century, the research discourse of Lithuanian dialectologists now covers not only the traditional dialects, but also several local language variations that continuously interact and compete with one another in the same geographical area. The processes of convergence and divergence of language variations are addressed in a more comprehensive manner, not only analysing the linguistic characteristics of a local variation, but also looking into the language environment (or language landscape) and the attitude of the local populace (especially the young generation) towards their linguistic homeland.The linguistic study presented in this article was conducted in the Žeimiai area in the Kaunas-Jonava region in 2015–2017. It involved interviews with 21 members of three generations of one family (15 females and 6 males aged 19 to 95), over 20 hours of audio material in total; the informants also answered a sociolinguistic survey. The description and analysis of collected material involved: (1) analysis of the degree of viability of language variations used in the area on the basis of a model of sociocultural networks of Žeimiai town; (2) description of the linguistic landscape of the region; (3) description of the linguistic behaviour and attitudes towards local variations on the basis of informants’ replies in the sociolinguistic survey; (4) analysis of salient phonetic features of the informants’ speech that best describe the local language variation in use. The collected and processed material allowed the researchers to investigate the competitiveness of local language variations in this area, identifying ones that have greater demand with representatives of different generations compared to others (cf. Inoue, 1997, p. 41).In the opinion of the authors of this article, a local Lithuanian variation has developed in the Kaunas-Jonava region on the basis of the local Polish variation actively used for decades; this variation cannot be seen as a natural continuation of the Western Higher Lithuanian subdialects of the Kaunas or Šiauliai regions. What makes it different from the traditional Lithuanian subdialects is the mixing of ė and ie, o and uo in stressed position, and the processes of neutralisation of intonation in stressed compound and mixed diphthongs.These phonetic features, which, as the analysis shows, have been preserved in the language of all three generations to a greater or lesser extent, were absorbed by the Lithuanian dialectal language from the local Polish subdialect. Consequently, the local Lithuanian variation currently spoken in the Kaunas-Jonava region cannot be considered a direct continuation of the old traditional dialect. Przesunięcie językowe: Okolice Żejm w regionie kowieńsko-janowskim (studium przypadku)Kiedy na początku XXI wieku na Litwie zaczęto stosować metodologię opartą na zasadach dialektologii wielofunkcyjnej (ang. multidimensional dialectology), badania naukowe litewskich dialektologów ukierunkowano nie tylko na opis tradycyjnych gwar, ale też na inne języki współwystępujące na tym samym terenie, oddziałujące na siebie nawzajem i konkurujące ze sobą. Zachodzące procesy konwergencji i dywergencji różnych odmian języka są badane kompleksowo: przy opisie właściwości językowych miejscowej odmiany języka bada się otoczenie językowe (krajobraz lingwistyczny) oraz nastawienie mieszkańców (zwłaszcza najmłodszego pokolenia) do ukształtowanej sytuacji językowej.Badania językoznawcze przedstawione w niniejszym artykule przeprowadzono w okolicach Żejm w regionie kowieńsko-janowskim w latach 2015–2017. Przeprowadzono wywiady z 21 mieszkańcami w wieku od 19 do 95 lat, reprezentującymi trzy pokolenia jednej rodziny; nagrano 20 godzin rozmów i pozyskano dane za pomocą kwestionariusza socjolingwistycznego. Zgromadzony materiał został opracowany w następujący sposób: 1) wykorzystując sporządzony model sieci społeczno-kulturowych miasteczka Żejmy, ustalono stopień witalności używanych na tym terenie odmian języka; 2) zanalizowano krajobraz lingwistyczny regionu; 3) na podstawie odpowiedzi informatorów na pytania kwestionariusza socjolingwistycznego przedstawiono zachowania językowe osób badanych i ich nastawienie do lokalnych odmian języka; 4) dokonano analizy podstawowych cech fonetycznych języka respondentów, które najlepiej oddają właściwości miejscowych odmian języka. Zgromadzony i usystematyzowany materiał pozwolił na bardziej dogłębne zbadanie konkurencyjności odmian języka używanych w tym rejonie, to znaczy na ustalenie, która z odmian cieszy się wyższym prestiżem wśród reprezentantów różnych pokoleń mieszkańców tych okolic.Zdaniem autorek artykułu, w regionie kowieńsko-janowskim, pod wpływem miejscowej odmiany języka polskiego, intensywnie używanej przez wiele dziesięcioleci, ukształtował się lokalny wariant języka litewskiego, którego nie można uznać za typową gwarę dialektu zachodnioauksztockiego, kowieńskiego lub szawelskiego. Różni się on od tradycyjnych dialektów litewskich sposobem realizacji ė oraz ie, o oraz uo w pozycji akcentowanej, jak również zjawiskiem neutralizacji zestrojów akcentowych w dyftongach złożonych i mieszanych, występujących w pozycji akcentowanej.Te cechy fonetyczne, które, jak wynika z przeprowadzonej analizy, w różnym stopniu występują w języku wszystkich trzech pokoleń mieszkańców, zostały przejęte do języka litewskiego z miejscowej gwary polskiej. Dlatego nie można uznać lokalnej odmiany języka litewskiego używanej obecnie w regionie kowieńsko-janowskim za bezpośrednią kontynuację dawnego tradycyjnego dialektu litewskiego.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2019, 43
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lexicon of Albanian mythology: areal studies in the polylingual region of Azov Sea
Autorzy:
Novik, Alexander Alexandrovich
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/677668.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
lexis
mythology
Albanian dialects
Opis:
Lexicon of Albanian mythology: areal studies in the polylingual region of Azov SeaFour villages with Albanian population are located in the Ukraine: Karakurt (Zhovtnevoe) set up in 1811 (Odessa region), Tyushki (Georgievka), Dzhandran (Gammovka) and Taz (Devninskoe) set up in 1862 (Zaporizh’a region). The analysis of lexica of the Albanian subdialect of the Ukraine shows the continuation of the use of mythological terminology between the districts of the South-Eastern Albania (Korça, Devoll, Kolonja) and the Albanian-speaking villages of the Azov Sea region.The Albanian subdialect of the Ukraine has no collective lexeme to designate all the representatives of the demonic world. The most common forms of denotation are these: nok janë të prastúrë (lit. ‘they are unclean’), shpírti nok i prastúrë (lit. ‘unclean spirit’).There are a large number of stories about the transformation of people into the animals – dogs, cats, goats, foxes, chickens etc. and even into things (the most common plot variant is about transformation of a man into a wheel).Also we observe the personification of the steppe wind among the Albanians of the Ukraine. Thus there is a special word for such a kind of wind in this subdialect – varalluzhg/ë, –a (‘varaluzhga’).The Balkan peoples believe that the fate of every individual is assigned by three mythological characters. Most of them, including the Albanians, consider that these three characters are female. They appear several hours after the child’s birth and assign its fate. The Albanians of the Ukraine keep these beliefs, but according to their system of mythological images, there are three men determining the child’s fate instead of three women. As the native consultants claim, these are three huge, tall and strong black men (tri burre qysh japin fatnë). Another variation on this theme comprises the stories about Christ’s disciples, the apostles and their followers, who can also determine the child’s fate. Leksyka mitologii albańskiej. Badania arealne w wielojęzycznym regionie Morza AzowskiegoNa Ukrainie znajdują się cztery albańskie wsie: Karakurt (Zhovtnevoe) założona w 1811 roku (rejon Odessy), Tyushki (Georgievka), Dzhandran (Gammovka) oraz Taz (Devninskoe) założone w 1862 roku (rejon Zaporoża). Analiza leksyki gwar albańskich na Ukrainie wykazuje kontynuację terminologii mitologicznej z terenu południowo-wschodniej Albanii (Korça, Devoll, Kolonja).W gwarze albańskiej Ukrainy brak wspólnej nazwy na istoty ze świata demonów. Najczęściej używa się określeń: nok janë të prastúrë (dosłownie ‘są  nieczyste’), shpírti nok i prastúrë (‘duch nieczysty’).Istnieje bardzo dużo opowieści  o przemienianiu się ludzi w zwierzęta – psy, koty, kozy, lisy, kurczaki i in., a nawet w przedmioty (najczęstszy wątek mówi o przemianie człowieka w koło). Istnieje także motyw personifikacji stepowego wiatru – w omawianym dialekcie nosi on nazwę – varalluzhg/ë, –a.Na Bałkanach popularne było wierzenie, że los każdego człowieka związany jest z trzema mitycznymi istotami. Większość narodów bałkańskich, w tym Albańczycy, uważają, że istoty te są rodzaju żeńskiego, zjawiają się w kilka godzin po narodzinach dziecka i określają jego przyszłość. Albańczycy z Ukrainy zachowali samo wierzenie, lecz w ich mitologicznym uniwersum istoty te są rodzaju męskiego. Są to, według miejscowych informatorów, trzej potężni, wysocy i silni czarni mężczyźni (tri burre qysh japin fatnë). Inny wariant tego wątku mówi, że mogą to być uczniowie Chrystusa, apostołowie i ich następcy.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2015, 15
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polszczyzna kilku wsi z okolic Dociszek na tle polszczyzny północnokresowej
Autorzy:
Kozłowska-Duda, Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676847.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Polish
peripheral dialect
Polish in Belarus
phonetics and phonology of dialects
morphology of dialects
Opis:
The Polish speech of several villages in the neighborhood of Doсishki compared with the north-eastern peripheral dialectThe scientific studies on the Polish language on the territory of the former Grand Duchy of Lithuania have focused mainly on specific regions and historical periods. Despite the large number of the recorded materials and their analyses, scientists were unable to establish joint research programs and perform regular investigations; they also failed to create a map of different settlements, so as to develop a holistic picture of the languages of the region. Today, it is difficult to compare the study results of dialectologists and other scholars, because there is no comprehensive analysis of the peripheral Polish dialects.The paper compares the features of the Polish dialect from the area of Docishki with Polish ethnic dialects, as well as with other eastern peripheral dialects. Some other phonetic and morphological features are characterized by the resulting substrate and linguistic contacts. The differences in the Polish dialect of Voronovo district in Belarus are also presented.The analysis of the material has yielded that the Polish speech in the neighbourhood of  Doсishki is closely related to the north-eastern peripheral dialects, known as polszczyzna kresowa ‘borderland Polish’. It is mostly characterized by the same features as the Polish language of the area around Vilnius (including a part of the present-day Belarus). However, certain features of the local Polish dialect in villages near Doсishki are not attested in the neighbouring towns, but they are present in a few remote areas, such as the Kaunas region and only a complete description of a dialect will enable linguists to detect such features. Польская речь нескольких деревень в окрестностях Дотишек на фоне северо-восточного периферийного диалектаИсследования польского языка на территории былого ВКЛ проводились до сих пор нерaвномерно как во времени, так и в пространстве. Несмотря на большое количество записанных и проанализированных материалов, учёным не удалось выработать совместных программ и методoлогии исследований, не получилось также разработать сетку населённых пунктов с целью представить в итоге целостную языковую картину региона. Сегодня трудно сопоставить результаты исследований диалектологов и других специалистов в связи с нехваткой комплексных анализов периферийных польских говоров. Автором сравниваются особенности польского говора с окрестностей Дотишек с польскими этническими говорами, а также другими восточными периферийными говорами; характеризуются некоторые фонетические и морфологические черты, обусловленные субстратом, а также языковыми контактами; сделана попытка показать различия в польской речи на территории Вороновщины на Беларуси. Как показывает анализ материала, польская речь в окрестностях Дотишек тесно вплетена в контекст северо-восточного периферийного диалекта, известного как „польшчызна крэсова”. Её характеризуют в основном те же особенности, что и польский язык исторической Виленщины (включая и часть современной Беларуси). Однако определённые языковые черты местного польского говора в расположенных вблизи Дотишек деревнях не были зафиксированы в соседних ареалах, зато известны на несколько отдалённой территории, напр. в районе Каунаса, и только полная характеристика языковой системы речи позволяет такие черты выявить.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2013, 37
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O pewnym szczególe z wilamowskiej fonetyki – próba analizy w kontekście arealnym
Autorzy:
Żak, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678975.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
areal phonetics
Wymysorys
lateral consonants
velarized [ɫ]
glide [w]
Polish language
Polish dialects
German dialects
Opis:
On a Certain Phonetic Feature of Wymysorys: An Analysis of Areal AspectsIn Wymysorys, also known as Vilamovicean (a Germanic language spoken in Wilamowice, a small town in the south of Poland), velarized laterals [ɫ] have turned into [w]. This shift is characteristic of some Polish and German dialects, although in the latter it only occurs under certain conditions. Since Wymysorys displays a strong influence of Polish in many other respects, this change is more likely to have stemmed from contact with Polish.O pewnym szczególe z wilamowskiej fonetyki – próba analizy w kontekście arealnymW wilamowskim welaryzowane [ɫ] (kontynuant średnio-wysoko-niemieckiego l) przeszło w glajd [w]. Zmiana ta charakterystyczna jest dla różnych języków Europy, w tym dla polszczyzny i niektórych dialektów niemieckich (w tych ostatnich jednak zachodzi jedynie w pewnych warunkach). Silny wpływ polskiego na wilamowski (obserwowany nie tylko w fonetyce) uprawnia do stwierdzenia, iż omawiana zmiana jest wynikiem oddziaływania polszczyzny i dokonała się w ostatnim pokoleniu użytkowników wilamowszczyzny.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2019, 54
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rec.: Maciej Rak, Kazimierz Sikora (red.), "Słowiańska frazeologia gwarowa", Księgarnia Akademicka, Kraków 2016, 277 ss.
Autorzy:
Głuszkowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678729.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
dialectal phraseology
Slavonic dialects
proverbs
review
Opis:
Review: Maciej Rak, Kazimierz Sikora (eds.), Słowiańska frazeologia gwarowa, Księgarnia Akademicka, Kraków 2016, 277 pp.The article is a review of a collective volume devoted to various aspects of Slavic dialectal phraseology and paremiology. The work, edited by M. Rak and K. Sikora, contains both general theoretical studies and results of more detailed research. Rec.: Maciej Rak, Kazimierz Sikora (red.), Słowiańska frazeologia gwarowa, Księgarnia Akademicka, Kraków 2016, 277 ss.Artykuł stanowi recenzję pracy zbiorowej poruszającej różnorodne aspekty słowiańskiej frazeologii i paremiologii gwarowej. Praca pod redakcją M. Raka i K. Sikory zawiera zarówno ogólne rozważania teoretyczne, jak i wyniki bardziej szczegółowych badań.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2018, 53
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływy składniowe gwar kaszubskich na lokalną mówioną polszczyznę
Autorzy:
Makurat, Hanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678965.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
language interferences
linguistic influences
Kashubian dialects
syntax
Opis:
Syntactic influences of Kashubian dialects on local Polish speechThis article is the result of field research conducted in the Kashubian language area. The analysis of the Polish texts acquired during the research showed that on the syntactic plane there is an interference of the Kashubian dialects in the Polish language. As a result of the Kashubian dialects’ impact on spoken Polish, the following phenomena were revealed in the informants’ statements: changes in verb government, the use of prepositions characteristic of Kashubian, and the influence of Kashubian-specificuse of conjunction indicators. However, it is uncertain whether the use of genetivus partitivus, the frequent repetition of the subject, and the frequent use of the attributive expressed by an indicating pronoun, can be considered as interferences of Kashubian dialects in the Polish language because these features are also characteristic of everyday Polish. Wpływy składniowe gwar kaszubskich na lokalną mówioną polszczyznęNiniejszy artykuł jest wynikiem badań terenowych przeprowadzonych na kaszubskim obszarze językowym. Analiza uzyskanych w wyniku badań tekstów polskojęzycznych wykazała interferencje gwar kaszubskich w polszczyźnie na płaszczyźnie składniowej. W wyniku wpływu gwar kaszubskich na mówiony język polski w wypowiedziach informatorów odnotowano zmiany w zakresie rekcji czasownika, wpływy w zakresie właściwego kaszubszczyźnie użycia przyimków oraz wpływy w zakresie użycia wskaźników zespolenia. Niepewne jest natomiast, czy za interferencje gwar kaszubskich w polszczyźnie można uznać użycie dopełniacza cząstkowego, częste powtarzanie podmiotu i częste użycie przydawki wyrażonej zaimkiem wskazującym, właściwości te charakterystyczne są bowiem również dla potocznej polszczyzny.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2015, 50
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Irena Maryniakowa, Dorota K. Rembiszewska, Janusz Siatkowski, Różnojęzyczne słownictwo gwarowe Podlasia, Suwalszczyzny i północno-wschodniego Mazowsza, Warszawa: Instytut Slawistyki PAN, 2014, 476 ss.
Autorzy:
Głuszkowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676581.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
dialects
Podlaskie voivodship
language contact
multilingual dictionary
Opis:
Review The monograph Różnojęzyczne słownictwo gwarowe Podlasia, Suwalszczyzny i północno-wschodniego Mazowsza is a result of an innovative, holistic approach in lexicography. The authors are not interested in separate languages, but in a specified linguistic area as a whole. The contact of Polish, Lithuanian and Eastern-Slavonic dialects in North East Poland lasts several centuries and it is impossible to set the borders between these codes. Thus, the holistic approach is the best theoretical solution in question. Recenzja Opracowanie Różnojęzyczne słownictwo gwarowe Podlasia, Suwalszczyzny i północno-wschodniego Mazowsza jest efektem nowatorskiego, kompleksowego podejścia badawczego w leksykografii. Przedmiotem badań nie są poszczególne systemy językowe, lecz pewien obszar językowy jako całość. Wielowiekowy kontakt gwar polskich, wschodniosłowiańskich i litewskich na terenach północno-wschodniej Polski uniemożliwia jednoznaczne określenie ich granic, w związku z czym ujęcie holistyczne jest ze wszech miar uzasadnione.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2015, 39
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Baltu valodu atlants. Leksika 1: Flora, red. D. Mikulėnienė, A. Stafecka, Vilnius: Lietuvių kalbos institutas, Latvijas universitātes Latviešu valodas institūts, 2013, 568 ss.
Autorzy:
Jankowiak, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676595.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Baltic languages and dialects
lexicon
dialectal atlases
Opis:
ReviewThis text is a review of the work entitled Baltu valodu atlants. Leksika 1: Flora (Eng. Atlas of the Baltic Languages. Lexis 1: Flora), published in Vilnius in 2013.The publication was prepared by linguists from the Institute of Latvian Language and the Institute of Lithuanian Language. The Atlas presents vocabulary from the second part of the 20th century on the territory of Latvia and Lithuania and partly of Belarus and Poland. The authors prepared 46 maps and descriptions of 26 words (connected with flora), which showed different phonetic variants of derivatives, linguistic parallels between the Latvian and Lithuanian dialects (lexical, semantic, geographical) and common Slavic-Baltic zone of interference. RecenzjaTekst jest recenzją pracy Baltu valodu atlants. Leksika 1: Flora, ktora została wydana w Wilnie w 2013 r. Publikację opracowali litewscy i łotewscy lingwiści z Instytutu Języka Litewskiego Akademii Nauk Litwy i Instytutu Języka Łotewskiego Uniwersytetu Łotewskiego w Rydze. W Atlasie zaprezentowano słownictwo z drugiej połowy XX w., funkcjonujące na obszarze Litwy, Łotwy a także częściowo Białorusi i Polski. Autorzy przedstawili 46 map i zaprezentowali opisy 26 nazw związanych z florą, ukazujących ich różne warianty fonetyczne oraz językowe paralele pomiędzy dialektami litewskimi i łotewskimi (leksykalne, semantyczne, geograficzne) oraz wspólną słowiańsko-bałtycką strefę kontaktów językowych.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2015, 39
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Szlakiem białoruskich Poleszuków (raport z badań terenowych)
Autorzy:
Jankowiak, Mirosław
Grajewski, Łukasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676947.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Polesia
Poleszuks
dialects of Polesia
Belorussian dialectology
Opis:
Tracing the Belorussian Poleszuks (a report on field research)The present article is a report on field research conducted in summer 2010 in order to collect dialectological material. 13 localities were researched altogether: Pinsk and 11 villages of the Pinsk district and one village of the Stolin district. During the interviews the following topics were discussed: the language situation in the village, issues of national identity, visions of Polesia and Poleszuks, traditions and customs, issues of confession, attitude towards the process of draining bogs or image of Poland and Poles. Belorussian linguists (e.g. A. Krywicki) take note of the fact that Polesia, despite frequent dialectological research, has not been described accurately enough by linguists. The rich material collected showed not only well-preserved dialects of Polesia of Ukrainian basis (slight influence mainly of the Russian language can be observed with people of the oldest generation) but also strong though disappearing spiritual and material culture of the inhabitants of Polesia. По следам белорусских полешуков (отчёт по итогам полевых исследований) Настоящая статья является рапортом полевых исследований, проведённых летом 2010 г. с целью сбора диалектологического материала. Исследование охватило 13 населённых пунктов – город Пинск, 11 деревень Пинского района и одну деревню Столинского района Брестской области Беларуси. В интервью затрагивались следующие темы: языковая ситуация в деревне, вопросы национального самосознания, образы Полесья и полешуков, традиции и обычаи, вопросы вероисповедания, отношение к процессу мелиорации, а также образ Польши и поляков. Белорусские филологи (напр. А. Кривицкий) обращают внимание на то, что несмотря на многочисленные диалектологические исследования, Полесье остаётся территорией, которая всё ещё недостаточно подробно описана языковедами. Собранный обширный материал показал не только хорошо сохранившиеся полесские диалекты с украинской основой (среди респондентов старшего поколения видны незначительные влияния в основном русского языка), но и до сих пор сильную, хотя и угасающую духовную и материальную культуру полешуков.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2011, 35
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zapożyczenia litewskie oznaczające skłonności i stany człowieka oraz sposoby wyrażania czułości lub niechęci (na materiale gwar polskich na Litwie)
Autorzy:
Rutkowska, Krystyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676968.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Polish dialects in Lithuania
lexis
borrowing
Lithuanisms
Opis:
Lithuanian borrowings denoting human states, dispositions and the ways of expressing frankness and unwillingness (based on the material of Polish dialects in Lithuania)The present article is a continuation of the previous studies (Rutkowska, 2009, 2010) dedicated to Lithuanian borrowings. Two previous articles have been related to human appearance and mental characteristics. The subject of the present article is Lithuanian borrowings which describe specific human dispositions and mental states, as well as the usage of epithets and the ways of addressing other people (terms of endearment). The lexical material of the article and vocabulary analyzed previously allows to state that the words referring to man make up a group of fairly large vocabulary of Lithuanian origin. It has been observed that words of such semantic categories as agriculture, weaving, fishery, construction are characterized nowadays as archaic because of the disappearance of a particular type of folk culture and changes in the field of rural activities. However, different ways of describing a person are still present in various dialect areas. A varying degree of adaptation of borrowed lexemes suggests that the penetration of such lexemes was a continuous process, which lasted throughout the period of the contact of Polish and Lithuanian dialects, and this process is continuing at the present day. The reason for the linguistic behavior of this type of Lithuanian words in Polish dialects is semantic capacity and expressiveness of these lexemes. Литуанизмы, обозначающие состояния и склонности человека, а также способы выражения им нежности или пренебрежения (на материале польских говоров в Литве)Данная статья является продолжением предыдущих исследований, посвященных заимствованиям из литовского языка, характеризующим человека (Rutkowska, 2009, 2010). Две предыдущих статьи были посвящены анализу лексики, определяющей внешний облик и черты характера человека. Предметом исследования в данной статье являются слова, связанные с типичными склонностями человека, а также афектонимы и прозвища. Лексика, представленная в трех очередных статьях, свидетельствует о многочисленности заимствований данной лексико-семантической группы и ее продуктивности. Если слова, принадлежащие к таким семантическим категориям, как земледелие, ткачество, строительство, характеризуются архаичностью в силу перемен, происходящих в сельскохозяйственной сфере жизни, то названия, определяющие человека, и в дальнейшем употребляются на разных диалектных ареалах Литвы. Различная степень адаптации данных лексем свидетельствует о том, что процесс проникновения заимствованной лексики был длительным и существовал на протяжениии всего периода контактирования польских и литовских говоров, активно подолжается и в настоящее время. Причиной сохранения в польских говорах данной лексики является ее антропоцентризм, семантическая наполненность и экспрессивность.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2011, 35
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zapożyczenia litewskie dotyczące charakteru i zachowań człowieka (na materiale gwar polskich na Litwie)
Autorzy:
Rutkowska, Krystyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676373.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Polish dialects in Lithuania
lexis
borrowings
Lithuanisms
Opis:
Lithuanian loanwords describing human character and behaviour (based on the material of Polish dialects in Lithuania) The aim of the present article is to describe the vocabulary of Lithuanian origin that correlates with an individual’s psychology. The major attention in the article is given to the function of this lexical group in the present-day Polish dialects, as well as to the changes, which took place in the semantic structure of the borrowings in comparison to the original expressions. In this connection, the area of the usage of corresponding lexemes in Lithuanian dialects has been established, their semantic structure analysed, and stylistic marking regarded. Most of the analyzed material has been chosen from my personal collection of Lithuanisms, and it contains vocabulary used in various dialect regions of Lithuania. The Lithuanisms discussed in the article correlate to such individual’s qualities as loquacity, proneness to complain, moan, wail, frivolity, slowness, negligence, slyness and foolishness. Заимствования из литовского языка обозначающие черты характера человека и типичные для него способы поведения (на материале польских говоров в Литве)В статье рассматривается группа лексики литовского происхождения связанная с психической сферой жизни человека. Основное внимание обращено на способ функционирования заимствованных лексических единиц в польских говорах и на те семантические сдвиги, которые произошли в смысловой структуре заимствований по сравнению со словами-источниками. В связи с этим определена сфера употребления соответсвующих лексем-прототипов в литовских говорах, пpoанализирован их семантический объем, учтена стилистическая окраска. Основой исследования является диалектная лексика, собранная автором на различных польскоязычных ареалах Литвы. Анализируемая в статье заимствования касаются таких характерных для человека черт, как: болтливость, сварливость, плаксивость, легкомыслие, медлительность, нерасторопность, хитрость и смекалистость.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2010, 34
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Janusz Rieger, Słownictwo polszczyzny gwarowej na Brasławszczyźnie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2014, 459 ss.
Autorzy:
Głuszkowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676526.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
lexis
bilingualism
Polish language
dialects
dictionary
Braslav region
Opis:
ReviewReview on Janusz Rieger’s Słownictwo polszczyzny gwarowej na Brasławszczyźnie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2014, 459 ss. The given work characterizes Polish dialectal lexis including foreign influence in the Brasław region. In the review Rieger’s work was compared with other publications on the given topic, as well as the content was analyzed. RecenzjaRecenzja opracowania Janusza Riegera, Słownictwo polszczyzny gwarowej na Brasławszczyźnie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa, 2014, 459 ss. Praca przedstawia polską leksykę gwarową w regionie brasławskim wraz z obcymi wpływami. W recenzji dokonano porównania z innymi pracami na temat słownictwa danego obszaru i dokonano omówienia treści.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2016, 40
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Latvian dialects in the 21st century: old and new borders
Dialekty łotewskie w wieku XXI: stare i nowe granice
Autorzy:
Stafecka, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/967636.pdf
Data publikacji:
2015-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
dialectology
sociolinguistics
Latvian dialects
dialektologia
socjolingwistyka
dialekty łotewskie
Opis:
Although historical regional dialects are still relatively well preserved in Latvia, nowadays one can no longer speak of dialects and sub-dialects in the traditional sense because, due to changes of administrative borders, the traditional sub-dialects are subject to attrition and gradual loss. In particular, the contact zone of Central and High Latvian dialect has changed markedly. The border of High Latvian dialect has moved to the east. Since 2013, a project “Latvian Dialects in the 21st Century: a Sociolinguistic Aspect” is being carried out in order to gain an insight into contemporary Latvian dialect situation, analyzing at least three sub-dialects in each dialect. However, we can speak of dialect borders in another aspect. For instance, the borders between the preservation of dialectal features and the impact of standard language, as well as the borders of maintenance of sub-dialectal feature among the speakers of different age groups. Attention is also paid to the use of sub-dialects in central and peripheral parts of territories. The first research results showed that people who live further from the centre use the sub-dialect more often – especially in communication with family members (including the younger generation), relatives and neighbours. The preliminary results show a different situation among dialects. In the sub-dialects of the Middle dialect, which is closest to Standard Latvian, the borderline between sub-dialect and standard language has almost disappeared, since the informants practically do not feel any difference between them. In the Livonianized dialect, there are several features that are still more or less present in the speech of all generations – generalization of masculine gender, reduction of word endings, etc. However, in this dialect, too, the language used by younger speakers is gradually losing the dialectal features. The situation differs in various sub-dialect groups of High Latvian dialect. The Selonian sub-dialects spoken in Zemgale show traces of dialectal features (syllable tones, irregular vowel shifts, etc.); they are found mainly in the speech of older generation. The Latgalian sub-dialects in Vidzeme are mainly spoken by older respondents and usually among family members; while in public spaces the sub-dialects practically cannot be heard. However, many dialectal features have been retained in the speech of middle and even younger generations. The most stable are the sub-dialects spoken in Latgale because of their use not only in everyday speech but also in cultural activities. The presence of the Latgalian written language, too, helps to maintain local sub-dialects; it is also used in Roman Catholic church services in Latgale. In Latgale, the sub-dialects are spoken by all generations. However, the younger people sometimes use the standard language to communicate among themselves. This study provides new facts and might be the basis for further research. It might allow to predict the development of native language and its dialects as an important component of national and local identity respectively. Comparative analysis of material acquired at different periods allows us to conclude which dialectal features are more viable and which are more likely to change and disappear.
Choć na Łotwie wciąż stosunkowo dobrze zachowały się historyczne dialekty lokalne, nie można już obecnie mówić o dialektach i gwarach w tradycyjnym znaczeniu. Zmiany granic administracyjnych sprawiły bowiem, że tradycyjne gwary ulegają dziś zatarciu i stopniowo zanikają. Znacząco zmieniło się zwłaszcza usytuowanie strefy styku dialektów środkowego i górnołotewskiego; granica zasięgu tego ostatniego przesunęła się na wschód. Kwestiom tym poświęcono projekt „Dialekty łotewskie w XXI wieku: aspekt socjolingwistyczny”, w ramach którego od 2013 r. badana jest sytuacja socjolingwistyczna gwar na współczesnej Łotwie. Analizowane są przynajmniej trzy gwary w obrębie każdego z dialektów. Pojęcie granicy ma jednak zastosowanie do opisu innych aspektów badań dialektologicznych. Można na przykład mówić o granicy między zachowaniem cech dialektów a wpływami języka literackiego, jak również o granicach podtrzymywania cech gwarowych w mowie użytkowników należących do różnych grup wiekowych. Badaniu poddano także kwestię używania gwar w centralnych i peryferyjnych częściach rejonu ich występowania. Wstępne wyniki sugerują, że ludzie mieszkający dalej od centrum używają gwary częściej – zwłaszcza w komunikacji z członkami rodziny (w tym z młodszego pokolenia), z krewnymi i z sąsiadami. Wstępne wyniki badań wskazują także na zróżnicowaną sytuację poszczególnych dialektów. Na obszarze występowania gwar dialektu środkowego, najbliższego literackiej łotewszczyźnie, niemal zanikło rozgraniczenie między gwarami a językiem literackim, skoro różnicy takiej nie odczuwają sami informatorzy. W dialekcie liwońskim występuje kilka cech dialektalnych, obecnych jeszcze w większym lub mniejszym stopniu w mowie wszystkich pokoleń, jak uogólnienie rodzaju męskiego czy redukcja wygłosu. Jednakże i tutaj język, którym posługują się młodsi użytkownicy, stopniowo traci cechy dialektalne. Inna sytuacja panuje w grupach gwarowych dialektu górnołotewskiego. Gwary selońskie z Semigalii wykazują ślady cech dialektalnych (tonalność sylab, nieregularne przesunięcia samogłosek itd.); występują one przede wszystkim w mowie starszego pokolenia. Gwarami łatgalskimi z Widzeme posługują się z kolei głównie starsi respondenci, zwykle w gronie najbliższej rodziny; gwar tych praktycznie nie słyszy się natomiast w przestrzeni publicznej. Wiele cech dialektalnych zachowało się tu jednak także w mowie średniego, a nawet młodszego pokolenia. Najstabilniejsze okazały się gwary Łatgalii, co wiąże się z ich użyciem nie tylko w mowie codziennej, lecz również w działalności kulturalnej. Zachowaniu gwar sprzyja także istnienie łatgalskiego języka pisanego, jak również używanie miejscowego języka podczas nabożeństw Kościoła katolickiego. Wszystko to sprawia, że w Łatgalii gwarami posługują się przedstawiciele wszystkich pokoleń. Jednakże i tutaj ludzie młodsi niekiedy komunikują się między sobą w języku literackim. Studium to jest prezentacją nowych danych i jako takie może stanowić podstawę dalszych badań. Badania takie mogłyby umożliwić prognozowanie tego, jak rozwijać się będą język łotewski oraz jego dialekty jako ważne składniki odpowiednio narodowej i lokalnej tożsamości Łotyszy. Analiza porównawcza materiałów zebranych w różnych okresach pozwala na wyciąganie wniosków co do tego, które cechy dialektalne wykazują większą żywotność, które zaś prawdopodobnie ulegną zmianie lub zanikowi.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2015, 39; 1-13
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Interferencje składniowe w gwarach wyspowych (na przykładzie rosyjskiej gwary staroobrzędowców z regionu suwalsko-augustowskiego i polskiej gwary mieszkańców Wierszyny na Syberii)
Autorzy:
Paśko-Koneczniak, Dorota Angelika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/678827.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Old Believers
Vershina
syntactic interference
isolated dialects
calque
bilingualism
Opis:
Syntactic interferences in isolated dialects (on the basis of the Russian dialect of the Suwałki–Augustów region Old Believers and the Polish dialect of the inhabitants of Vershina in Siberia)The aim of the article is to discuss Polish syntactic interferences in the Russian dialect used by the Old Believers and, by analogy, Russian interferences in the Polish dialect of the inhabitants of Vershina. The dialects of the Old Believers living in the Suwałki-Augustów region and the inhabitants of Vershina are island dialects and are subject to the interferences caused by the languages surrounding them, especially on lexical and syntactic levels. In both dialects, in the case of syntactic interferences, we can observe loan translations of many structures, for instance, changes in terms of government, the ways of expressing age, structures with such cardinal numbers as one, two, three and four, the ways of expressing nominal predicates and the temporal relation signifying frequency and repeatability. Such structures do not contribute towards enriching the lexicon of the dialects with new lexemes, yet they indicate the dynamics of changes in them. Interferencje składniowe w gwarach wyspowych (na przykładzie rosyjskiej gwary staroobrzędowców z regionu suwalsko-augustowskiego i polskiej gwary mieszkańców Wierszyny na Syberii)Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie polskich interferencji składniowych w rosyjskiej gwarze staroobrzędowców i analogicznych rosyjskich interferencji w polskiej gwarze wierszynian. Rosyjska gwara staroobrzędowców z regionu suwalsko-augustowskiego i polska gwara mieszkańców Wierszyny na Syberii są gwarami wyspowymi i podlegają interferencji ze strony języków otoczenia szczególnie na poziomie leksykalnym i składniowym. W gwarach staroobrzędowców i mieszkańców Wierszyny w przypadku interferencji składniowych możemy zauważyć kalkowanie wielu struktur, np. zmiany w zakresie związku rządu, wyrażanie wieku, konstrukcje z liczebnikami głównymi "dwa", "trzy" i "cztery", wyrażanie orzeczenia imiennego, wyrażanie relacji czasowej oznaczającej częstotliwość i powtarzalność. Konstrukcje te nie przyczyniają się do wzbogacenia zasobu leksykalnego gwar o nowe leksemy, ale wskazują na dynamikę zmian w badanych gwarach.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2015, 50
2392-2435
0081-7090
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 36

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies