- Tytuł:
- Między wielkością a małością. Polska wobec koncertowej kakofonii mocarstw na przełomie swych dziejów (1914–1945)
- Autorzy:
- Kuk, Leszek
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/601808.pdf
- Data publikacji:
- 2017
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
- Tematy:
-
odbudowa państwa polskiego w latach 1918–1921
Wielka Brytania a Polska w XX w.
mocarstwa zachodnie wobec krajów Europy Środkowej w XX w.
ład wersalski w Europie
sprawa polska podczas I i II wojny światowej
Andrzej Nowak - Opis:
- Sytuacja młodego państwa polskiego powstałego w 1918 r. była bardzo trudna. W atmosferze powojennej niepewności i dezorganizacji wytworzyła się szczególna sytuacja, w której zachodnie granice Polski ustanowione zostały przez aliantów na konferencji wersalskiej, a wschodnie były dziełem Polaków, co stało się dzięki zwycięstwom odniesionym przez Polskę w walkach z Ukraińcami, z Litwą, a zwłaszcza z Rosją radziecką (traktat ryski), z czym postawione wobec faktów dokonanych mocarstwa zachodnie (z najbardziej Polsce przychylną Francją włącznie), pogodziły się z trudem i co Polsce zapamiętały.Jak pokazuje Andrzej Nowak w swej książce (Pierwsza zdrada Zachodu. 1920 – zapomniany appeasement, Kraków 2015), przeciwko projektowi budowy dużego i silnego państwa polskiego od początku gwałtownie oponował premier brytyjski David Lloyd George, zdecydowanie niechętny Polsce. Był on przeciwnikiem istotnego osłabienia Niemiec; nie dążył też do całkowitego wyeliminowania Rosji (nawet w jej komunistycznej formie) z grona państw współdecydujących o losie Europy. Z tego względu z góry godził się na podrzędne stanowisko Polski na arenie międzynarodowej, a nawet zdawał się godzić na pewne formy jej politycznego podporządkowania niedawnemu zaborcy.Zagadnienie odbudowy państwa polskiego należało do najtrudniejszych problemów w życiu politycznym Europy między 1795 a 1945 r., podobnie jak zagadnienie jedności politycznej Niemiec. W efekcie rozwiązania przyjęte po Wielkiej Wojnie musiały zostać znacząco skorygowane po II wojnie światowej. Dokonało się to w zasadzie bez udziału polskiego.Nietrudno zauważyć, że pewne elementy programu politycznego Lloyda George’a z lat 1918–1920 zostały, w całkowicie zmienionej sytuacji politycznej, przeprowadzone arbitralnie przez mocarstwa alianckie w latach 1943–1945. Rosja/ ZSRR, której granice przesunięto daleko na zachód, wróciła do polityki europejskiej, Polska utraciła rozległe obszary wschodnie i została jej podporządkowana. Nowy, jałtańsko-poczdamski, „zimnowojenny” ład europejski okazał się dużo trwalszy, a przy tym bardziej stały i przewidywalny niż ład wersalski. Był też przez jego twórców bardziej respektowany. Between Greatness and Meanness. Poland towards the Cacophony of the Concert of Powers during a Turning Point in its History (1914–1945)The situation of the young Polish State that emerged in 1918 was extremely difficult. In the atmosphere of post-war uncertainty and disorganization a specific situation occurred, when the western frontiers of Poland were decided upon at the Versailles conference by the Allies, and the eastern ones were created by victories of the Poles in their fights against the Ukrainians, Lithuania, and especially Soviet Russia (the Treaty of Riga), with which the Western Powers were able to reconcile themselves only with difficulty (including France, which was the most favourably disposed towards Poland) and which they held against Poland.As demonstrated by Andrzej Nowak in his book (Pierwsza zdrada Zachodu. 1920 – zapomniany appeasement [The First Treachery of the West. 1920 – A Forgotten Appeasement], Kraków 2015), the project to build a large and strong Polish state was opposed from the very beginning by the British Prime Minister David Lloyd George, clearly unfavourable to Poland. He was opposed both to the idea of a significant weakening of Germany and to the total elimination of Russia (even in its communist form) from the group of the states jointly deciding the fate of Europe. For this reason he agreed in advance to a minor position of Poland in the international arena, and even seemed to have agreed to some forms of Poland’s subordination to its recent partitioner.The question of the reconstruction of the Polish State was one of the most difficult political problems of Europe between 1795 and 1945, together with the political unity of Germany. As a result, the solution accepted after the Great War had to be substantially revised after the Second World War. This, in fact, was made with no Polish participation.It is easy to perceive that certain elements of Lloyd George’s political programme of 1918–1920 were arbitrarily implemented, in a totally different political reality, by the allied powers in 1943–1945. Russia/USSR, with its frontiers pushed far westward, came back to European politics, while Poland lost its extensive eastern territories and was subjected to Russia. The new, Yalta-Potsdam “Cold War” order turned out to be much more permanent, and at the same time more durable and predictable than the Versailles order. And it was more respected by its creators.
- Źródło:
-
Kwartalnik Historyczny; 2017, 124, 1
0023-5903 - Pojawia się w:
- Kwartalnik Historyczny
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł