- Tytuł:
-
„Ta gospodarka zabija”. Papieża Franciszka krytyka (wynaturzeń) wolnego rynku
„This Economy Kills”. Pope Francis’ Critique of (the Degenerations of) the Free Market - Autorzy:
- Dylus, Aniela
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/468812.pdf
- Data publikacji:
- 2015
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
- Tematy:
-
„zabójcza” gospodarka
ekonomia wykluczenia
ubóstwo
bałwochwalstwo pieniądza
kapitalizm
globalizacja
krytyka
„teoria skapywania”
„killer” economy
economy of exclusion
poverty
idolatry of money
capitalism
globalization
critique
trickle-down theory - Opis:
-
Przedmiotem artykułu jest eksplikacja krytyki rynkowych wynaturzeń zawarta w adhortacji papieża Franciszka Evangelii Gaudium (EG) oraz prezentacja polemiki z tą krytyką. Aby lepiej zrozumieć adhortację, trzeba mieć na uwadze pastoralny motyw piętnowania „zabójczej” gospodarki, przesądzający też o dosadnym języku analizowanego tekstu. Rekonstruując od strony formalnej papieską krytykę gospodarki, można stwierdzić, że dotyczy ona głównie określonych działań i podmiotów, ale także systemu (ustroju) gospodarczego oraz teorii ekonomicznych, towarzyszących im ideologii i opartej na nich polityki gospodarczej.
Adresatem krytyki są podmioty ze świata biznesu (głównie uwikłane w gospodarkę „czarną” i „szarą”), polityki (np. ulegający ideologii „absolutnej autonomii rynków”), ale też konsumenci poddający się „kulturze dobrobytu” oraz niektóre obojętne wobec ubóstwa wspólnoty kościelne. Ze zdecydowanym sprzeciwem spotkała się działalność gospodarcza prowadząca do wykluczenia, do rodzących przemoc nierówności społecznych i do ekonomizacji życia społecznego. Skrytykowane zostało porzucenie służebnej funkcji pieniądza na rzecz „bałwochwalstwa” i poddanie się „rządom” pieniądza. W polemice z tą krytyką wytykano Franciszkowi błędną diagnozę skali ubóstwa, nietrafne wiązanie go z globalizacją oraz niepełną identyfikację przyczyn kryzysu finansowego i zadłużenia.
Papieska krytyka objęła również „panujący system ekonomiczny”. Nie oznacza to jednak odrzucenia en block kapitalizmu (i gospodarki rynkowej), a jedynie jednej z jego odmian – kapitalizmu finansowego. W EG jako szkodliwa została uznana polityka nieingerencji gospodarczej. Według komentatorów chodziło tu o wyraźny dystans wobec polityki gospodarczej opartej na consensusie waszyngtońskim. Z kolei w odpowiedzi zarzucano Papieżowi nieuprawnione uogólnienia. Oburzano się, że patrzy na gospodarkę z perspektywy Argentyny. Jego krytykę kapitalizmu oceniono jako „radykalnie lewicową”, świadczącą o braku zrozumienia dla tego systemu.
Wreszcie z dezaprobatą Franciszka spotkały się niektóre teorie ekonomiczne. Można się tu doszukać krytyki tez właściwych dla neoliberalnej ekonomii podaży oraz leseferyzmu, doktryny nieingerencji i darwinizmu społecznego. Papież demaskuje je jako „ideologie”. To samo dotyczy „teorii skapywania”.
Poszukując dróg wyjścia ze ślepego zaułka „zabójczej” gospodarki, Franciszek domaga się „ukierunkowania antropologicznego” gospodarki i otwarcia się jej na etykę. Chodzi mu przy tym o „etykę niezideologizowaną” i kierującą się do Boga. Choć domaga się przede wszystkim odnowienia etyki cnót, nie zapomina też o etyce instytucji.
The subject of the article is the explication of the critique of degenerations of the market, found in Pope Francis’ exhortation Evangelii Gaudium (EG), as well as the presentation of a polemic with this critique. For a better understanding of the adhortation, the pastoral motive of the “killer” economy needs to be kept in mind – it also determines the text’s strong language. Formally reconstructing papal critique of the economy, one can conclude that it is mainly concerned with particular actions and subjects, but also with the economic system and economic theories, accompanying ideologies and economic policy which is based therein. The critique is aimed at subjects from the world of business (usually those involved in „black” and „grey” economies), politics (e.g. those who yield to the “absolute market autonomy” ideology), but also at consumers who submit to the „culture of prosperity”, and at some Church communities indifferent to poverty. Economic actions leading to exclusion, social inequalities that breed violence, and economization of social life were adamantly opposed. Abandonment of the ancillary function of money for „idolatry” and submitting to „the rule” of money was criticized. In polemic with this criticism, Francis was reproached for the erroneous diagnosis of the scale of poverty, for tying it inaccurately with globalization and for an incomplete identification of the causes of the financial crisis and debt. Papal critique also included „the prevailing economic system”. This does not mean an en bloc rejection of capitalism (or the market economy), but only one of its forms – financial capitalism. EG considers the policy of economic non-interference harmful. Commentators regard this as distancing from the economic policy based on the Washington consensus. In response, the Pope was accused of unfounded generalizations. His Argentinian perspective on the economy caused outrage. His critique of capitalism was assessed as „radically left-wing”, and proving a lack of understanding for this system. Finally, some economic theories met with Francis’ disapproval. One can discern here a critique of thesis characteristic of neoliberal supply economy and laissez-faire, non-inter-ference doctrine and social Darwinism. The Pope reveals them to be „ideologies”. The same applies to the trickle-down theory. Looking for ways out of the dead end of the „killer economy”, Francis demands the “anthropological orientation” of the economy and its opening to the ethics. What he means is an ethics „non-ideologised”, directing to God. Although he primarily calls for a renewal of the ethics of virtue, he does not forget institutional ethics. - Źródło:
-
Prakseologia; 2015, 157/2; 163-186
0079-4872 - Pojawia się w:
- Prakseologia
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł