Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "water mass" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-6 z 6
    Tytuł:
    Thermodynamic processes of the air flowing through a ventilation shaft in underground mines
    Procesy termodynamiczne powietrza w szybie wentylacyjnym kopalni
    Autorzy:
    Ptaszyński, B.
    Łuczak, R.
    Życzkowski, P.
    Kuczera, Z.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/219842.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    wykres Molliera
    przemiany termodynamiczne powietrza
    kondensacja pary wodnej
    źródło masowe wody
    Mollier diagram
    thermodynamic transitions of the air
    condensation of water vapour
    mass water sourcer
    Opis:
    The paper describes the application of the Mollier diagram and the procedure of its modification, presented in the article (Ptaszyński, 2016), for the analysis of thermodynamic transitions of the humid air stream flowing through mine ducts in conditions of highly variable static pressure. Exemplary measurement data have been used to perform the scrutiny of thermodynamic processes of the air during its flow as well as to determine the type of mass water sources occurring there as result of water vapour condensation, and their mass flow rates.
    W artykule wykorzystano wykres Molliera i zaproponowaną w pracy (Ptaszyński, 2016) procedurę jego modyfikacji do analizy przemian termodynamicznych strumienia powietrza wilgotnego płynącego w przewodach o istotnie zmieniającym się ciśnieniu statycznym. Wykorzystując przykładowe dane pomiarowe wykonano analizy procesów termodynamicznych powietrza zachodzących na drodze jego przepływu, określono charakter występujących na niej masowych źródeł wody pochodzącej z kondensacji pary wodnej i ich wydajności masowe.
    Źródło:
    Archives of Mining Sciences; 2018, 63, 1; 149-163
    0860-7001
    Pojawia się w:
    Archives of Mining Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Determination of hazardous metal ions in the water with resonant MEMS biosensor frequency shift – concept and preliminary theoretical analysis
    Autorzy:
    Rahimi, Z.
    Yazdani, J.
    Hatami, H.
    Sumelka, W.
    Baleanu, D.
    Najafi, S.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/202229.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    micro-mechanical sensor
    hazardous metals
    resonant frequency shift
    micro mass-sensor
    drinking water
    Opis:
    Heavy metal ions (e.g. cadmium, chromium, copper, nickel, arsenic, lead, zinc) have significantly serious side effects on the human health. They can bind with proteins and enzymes, altering their activity, increasing neurotoxicity, generating reactive oxygen species (ROS), promote cellular stress and resulting in their damage. Furthermore, the size, shape and type of metal are important for considering nano- or microtoxicity. It then becomes clear that the levels of these metals in drinking water are an important issue. Herein, a new micro-mechanical sensor is proposed to detect and measure these hazardous metals. The sensor consists of a micro-beam inside a micro-container. The surface of the beam is coated with a specific protein that may bind heavy metals. The mass adsorbed is measured using the resonant frequency shift of the micro-beam. This frequency shift due to the admissible mass (which is considered acceptable for drinking water based on the World Health Organization (WHO) standard) of manganese (Mn), lead (Pb), copper (Cu) and cadmium (Cd) is investigated for the first, second and third mode, respectively. Additionally, the effects of micro-beam off-center positions inside the micro-container and the mass location and investigated.
    Źródło:
    Bulletin of the Polish Academy of Sciences. Technical Sciences; 2020, 68, 3; 529-537
    0239-7528
    Pojawia się w:
    Bulletin of the Polish Academy of Sciences. Technical Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Stanowisko badawcze do oceny efektów utwardzania mas ze szkłem wodnym
    Autorzy:
    Stachowicz, M.
    Nowak, D.
    Granat, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/380760.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    masa formierska
    masa rdzeniowa
    mikrofale
    utwardzanie
    proces CO2
    szkło wodne
    woda
    molding sand
    core mass
    microwaves
    curing
    CO2 process
    water glass
    water
    Opis:
    W pracy przedstawiono wyniki badań nad możliwością zastosowania nowego stanowiska badawczego do oceny, na podstawie końcowej zawartości wody, finalnego efektu utwardzania wybranymi metodami mas ze szkłem wodnym. Badania wykonano na innowacyjnym, mobilnym stanowisku mikrofalowej linii szczelinowej wykorzystującej zjawisko występowania fali stojącej w falowodzie. Badaniom poddano pięć mas sporządzonych z dostępnymi w handlu gatunkami szkła wodnego, które utwardzano trzema, wybranymi metodami: mikrofalową, klasyczną oraz w procesie CO2. Wykazano, na przykładzie mas ze szkłem wodnym, że prezentowane, mobilne stanowisko pomiarowe może, na podstawie określenia końcowej zawartości wody, służyć z powodzeniem do oceny ostatecznego efektu utwardzania mas formierskich i rdzeniowych.
    Źródło:
    Archives of Foundry Engineering; 2012, 12, 2s; 53-58
    1897-3310
    2299-2944
    Pojawia się w:
    Archives of Foundry Engineering
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Analysis of heat flow in a tube bank of a condenser considering the influence of air
    Autorzy:
    Joachimiak, M.
    Joachimiak, D.
    Krzyślak, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/240202.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    condensation
    inert gas
    mass share of gas noncondensing in water vapor
    Dalton’s law
    water vapor pressure
    air partial pressure
    kondensacja
    gaz obojętny
    Prawo Daltona
    ciśnienie pary wodnej
    ciśnienie parcjalne
    Opis:
    The pressure of wet water vapor inside a condenser has a great impact on the efficiency of thermal cycle. The value of this pressure depends on the mass share of inert gases (air). The knowledge of the spots where the air accumulates allows its effective extraction from the condenser, thus improving the conditions of condensation. The condensation of water vapor with the share of inert gas in a model tube bank of a condenser has been analyzed in this paper. The models include a static pressure loss of the water vapor/air mixture and the resultant changes in the water vapor parameters. The mass share of air in water vapor was calculated using the Dalton’s law. The model includes changes of flow and thermodynamic parameters based on the partial pressure of water vapor utilizing programmed water vapor tables. In the description of the conditions of condensation the Nusselts theory was applied. The model allows for a deterioration of the heat flow conditions resulting from the presence of air. The paper contains calculations of the water vapor flow with the initial mass share of air in the range 0.2 to 1%. The results of calculations clearly show a great impact of the share of air on the flow conditions and the deterioration of the conditions of condensation. The data obtained through the model for a given air/water vapor mixture velocity upstream of the tube bank allow for identification of the spots where the air accumulates.
    Źródło:
    Archives of Thermodynamics; 2017, 38, 3; 119-134
    1231-0956
    2083-6023
    Pojawia się w:
    Archives of Thermodynamics
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Methods of determining rock mass freezing depth for shaft sinking in difficult hydrogeological and geotechnical conditions
    Określenie głębokości zamrażania górotworu dla potrzeb głębienia szybów w trudnych warunkach hydrogeologicznych i geotechnicznych
    Autorzy:
    Duda, R.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/219472.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    zamrażanie górotworu
    głębokość zamrażania
    głębienie szybów
    poziom wodonośny
    rock mass freezing
    strata freezing
    freezing depth
    shaft sinking
    water-bearing layer
    LGOM
    Opis:
    Methods of determining the depth of rock mass freezing for the purpose of shaft sinking in solid rocks in difficult hydrogeological and geomechanical conditions are analyzed in this paper. There are presented factors on the basis of which the freezing depth can be determined in heterogeneous rocks media. The author focuses on the source of problems with establishing parameters used for defining the freezing depth. A method of interpreting hydrogeological and geomechanical source data is presented on two examples of weak and medium compact sandstones freezing for the purpose of shaft sinking in the Legnica-Głogów Copper Mining District, south-western Poland. Moreover, a general algorithm for determining the rock mass freezing depth is given. The following main criteria of freezing depth evaluation have been assumed: hydraulic conductivity values, porosity, rock quality designation index (RQD) and Protodiakonow’s rock compaction index. The outflow of drilling fluid in the exploration borehole was taken into account as a complementary criterion. The practical use of the algorithm was exemplified by a geological profile.
    W wyniku trwającego rozwoju prognozuje się rosnące zapotrzebowanie na surowce mineralne. Kontynuowane jest wydobycie rud polimetalicznych w Legnicko-Głogowskim Okręgu Miedziowym (LGOM) w SW Polsce i niewykluczona jest eksploatacja złóż rud polimetalicznych w Polsce NE. W praktyce głębienia szybów stosowana jest metoda mrożenia selektywnego. Metoda ta wymaga dokładnego określenia bezpiecznej głębokości wytworzenia płaszcza mrożeniowego. W pracy zaproponowano metodykę postępowania w celu określenia głębokości zamrażania w skałach zwięzłych o trudnych warunkach hydrogeologicznych i geomechanicznych, szczególnie kiedy napór hydrostatyczny wody wynosi kilka MPa. Dokonano oceny czynników oraz ich efektów wpływających na określenie bezpiecznej głębokości zamrażania wodonośnych skał zwięzłych w górotworze oraz zestawiono schematycznie (Fig. 1). Na dwóch przykładach przedstawiono sposób interpretacji źródłowych danych hydrogeologicznych i geomechanicznych w celu określenia głębokości mrożenia górotworu. Przykłady dotyczą mrożenia górotworu dlaszybów w LGOM: GG-1 i SW-4. W celu określenia głębokości zamrożenia skał dla obu szybów istotne są poziomy wodonośne występujące do głębokości około 650-700 m w piaskowcach triasu dolnego. Poziomy te występują w strefach słabo i średnio zwięzłych, silnie spękanych piaskowców o zróżnicowanej jakości i wytrzymałości na ściskanie. Wpływa to na ich zwiększoną porowatość i przepuszczalność (Tabela 1 i 3). Stosunkowo niskie wartości wskaźnika spękania rdzenia wiertniczego (RQD) i współczynnika zwięzłości skał Protodiakonowa (fd) wskazują, że w tej strefie głębokości występują niekorzystne warunki geomechaniczne (Tabela 2 i 4). Głębokość zamrożonego górotworu dla potrzeb głębienia szybu GG-1 metodą selektywnego zamrażania winna wynosić 690 m, czyli do spągu strefy wodonośnej wytypowanej na etapie wstępnej analizy. Dla szybu SW-4 winna wynosić 650 m. Głębokości te uwzględniają 10 m zapasu miąższości skał - koniecznego ze względów bezpieczeństwa. Zaproponowano ogólny algorytm postępowania w celu określania głębokości zamrażania górotworu dla głębienia szybów w skałach zwięzłych, w trudnych warunkach geologicznych (Fig. 2). Etap 1 ma na celu określenie przedziału głębokości występowania poziomów wodonośnych w skałach zwięzłych, które będą przedmiotem dalszej analizy. Analiza szczegółowa (Etap 2) polega na sprawdzeniu spełnienia kryteriów oceny przez poszczególne poziomy wodonośne. Kryteriami oceny głębokości zamrażania są odpowiednie wartości dopuszczalne współczynnika filtracji (k), porowatości ogólnej (n), wskaźnika spękania rdzenia wiertniczego (RQD) i współczynnika zwięzłości skał Protodiakonowa (fd). Przyjęte wartości dopuszczalne są podane w postaci dwóch wartości danego parametru. Odnoszą się one nie tylko do wartości maksymalnej (k i n) lub minimalnej (RQD i fd ), ale także do ich wartości średniej, spośród wartości prezentowanych w raportach z prac badawczych w otworach wiertniczych. Takie elastyczne podejście wynika z potrzeby uwzględnienia naturalnej zmienności wartości tych parametrów w górotworze, szczególnie szczelinowym. Wystarczy że jeżeli trzy kryteria analizy są spełnione, to należy zakwalifikować daną strefę wodonośną do zamrożenia. W przypadku oceny wykazującej, że jedynie dwa kryteria charakteryzujące dany poziom wodonośny są spełnione, sprawdza się dodatkowe kryterium oceny (Etap 3). Tym kryterium jest wystąpienie odpływu płuczki wiertniczej z otworu badawczego, w zakresie głębokości odpowiadającym ocenianemu poziomowi lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie. W przypadku, gdy warunki geologiczne w najgłębszym poziomie (oznaczonym jako N), są na tyle korzystne że nie musi być zamrażany, to należy przejść do Etapu 4 procedury - czyli do sprawdzenia kryteriów oceny kolejno w coraz płytszych poziomach (N-1, N-2,…). Sprawdzanie spełnienia kryteriów oceny w takiej kolejności ma na celu uniknięcie ryzyka, że poziom który powinien być zamrożony, mógłby nie zostać wytypowany. Ilustruje to przykładowy schematyczny profil geologiczny (Fig. 3). Profil obejmuje cztery poziomy wodonośne wytypowane na etapie oceny wstępnej. W wyniku analizy szczegółowej przeprowadzonej zgodnie z algorytmem, wskazano dla każdego z nich, który winien być objętym zamrożeniem, a który tego nie wymaga. Proponuje się aby do głębokości spągu najgłębszego poziomu wodonośnego objętego mrożeniem dodać 10 m miąższości skał, jako dodatkowe zabezpieczenie. Przedstawiony algorytm postępowania mającego na celu określenie głębokości zamrażania górotworu dla potrzeb głębienia szybów w skałach zwięzłych, w trudnych warunkach geologicznych, może być zastosowany szczególnie w LGOM. Ze względu na dążenie do bardziej uniwersalnego charakteru przyjętych kryteriów oceny, metodyka może być również stosowana w innych rejonach złóż. Prezentowane podejście może stanowić podstawę dalszych prac badawczych, gdyż możliwe jest uzupełnienie algorytmu o inne kryteria oceny w przypadku znacznej odmienności warunków geologicznych w innych rejonach lub jego modyfikacja.
    Źródło:
    Archives of Mining Sciences; 2014, 59, 2; 517-528
    0860-7001
    Pojawia się w:
    Archives of Mining Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Evaluation of water hazard in hard coal mines in changing conditions of functioning of mining industry in Upper Silesian Coal Basin – USCB (Poland)
    Ocena zagrożenia wodnego w kopalniach węgla kamiennego w zmieniających się warunkach funkcjonowania górnictwa w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym – GZW (Polska)
    Autorzy:
    Bukowski, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/219199.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    water hazard
    restructurisation of hard coal mines
    hydrogeological properties of rocks and rock mass
    methods of investigations
    Upper Silesian Coal Basin
    zagrożenia wodne
    restrukturyzacja kopalń węgla kamiennego
    hydrogeologiczne właściwości skał i górotworu
    metody badań
    Górnośląskie Zagłębie Węglowe
    Opis:
    Water hazard has been accompanying underground mining since the first mines were built. The hazard is particularly often in the areas of mines situated in hydrogeologically outcropped part of USCB and in water rich formations of Cracow Sandstone Series. To plan properly mining actions and technical measures at each stage of life of a mine it is necessary to evaluate hydrogeological and geomechanical conditions and their changes. The conditions determine formation, occurrence and volume of the most serious sources of water hazard. Symptoms obtained in geomechanical tests and observations of forming and dewatering reservoirs of underground water, show that it is necessary to update constantly evaluation and classification of sources of water hazard or the state of water hazard in the coal mines of USCB. Development of underground mining in 1945-1990, which resulted in a quick increase in production, determined development and the range of influence of mining operations on the rock mass and the influence on the state of drainage and saturation of the rock mass. The result of the changes was an apparent influence on the changes in the state and shaping water hazards in the course of time. Since 1989 economic conditions of functioning of mines have been tightly associated with the conditions and rules of market economy. As a result of each of the so-called restructuring of mining activity a certain number of mining companies was closed, merged or split. The consequence is that in the vicinity of active mines and prospective mining areas, more and more often there are partially or completely flooded abandoned coal mines. Flooded coal mines have changed and still do hydrogeological conditions of their surrounding and force active mining companies to introduce changes in mining activities they are planning and conducting. The current state of flooding mine workings, is a result of realizing previous plans of restructuring mining industry, and all the changes of the state require hydrogeological documentation and evaluation of water hazard. In the today’s conditions of functioning of mining industry, sources of water hazards like water reservoirs in goafs, are one of six main types of sources of hazard, and at the same time the biggest problem and the most serious threat for active mine workings. As the hydrodynamic conditions in the closed areas stabilise and the water piles up close to the surface, an increase in the influence of reservoirs on the state of environmental and public hazard (subsidence, overflowing, flooding, pollution of water in the aquifers located in the overburden and surface water). As there is a qualitative change in the directions, causes and sources of water hazard, it shall be expected that the changes will tend to increase the threat level from the closed mines. Hence since 2000 the Central Mining Institute has been focused mainly on methodology research, both laboratory ones of various scale of observation referring to the properties of rocks and rock debris, and in situ ones and forecasting ones accompanied by proposed multidirectional applications of the developed methods in mining and environmental practice. The effect of the works was developing and patenting a few new methods. The effects of works which have been conducted in the last several years were proposed changes in defining water hazard, classifying the hazard and its sources. Classifications of underground water reservoirs, deposits located in the vicinity of reservoirs in closed coal mines and water safety of shafts were proposed. The devised test and evaluation methods have wide practical applications in evaluating water hazard and limiting the hazard, as well as estimating volume of water in reservoirs of closed mines and estimating energy of the water and free methane deposit in the abandoned goafs and mine workings. Their application in hydrogeology plays an important role in estimating volume of water in aquifers built of porous hard rocks. It is also important and applicable in environmental engineering to evaluate volume of water, estimating conditions of its accumulation and flow, and migration of pollution mainly within surface water reservoirs reclaimed with waste rock.
    Zagrożenie wodne, przez które należy rozumieć: możliwość wdarcia lub niekontrolowanego dopływu wody (solanki, ługów) albo wody z luźnym materiałem do wyrobisk górniczych stwarzającego niebezpieczeństwo dla ruchu zakładu górniczego lub jego pracowników jest obecne w górnictwie podziemnym od czasu budowy pierwszych kopalń. Zagrożenie to szczególnie często występuje w obszarach kopalń położonych w hydrogeologicznie odkrytej części GZW (Rys. 1) i w silnie wodonośnych utworach krakowskiej serii piaskowcowej. Aby można było prawidłowo zaplanować działania i zaplecze techniczne na każdym etapie funkcjonowania kopalni konieczne jest dokonanie oceny warunków hydrogeologicznych i geomechanicznych oraz ich zmian. Prowadzenie oceny zagrożenia wodnego zachodzi w warunkach GZW w bardzo zróżnicowanym środowisku geologicznym z uwagi na litologię, właściwości skał budujących górotwór i warunki występowania wód podziemnych. Środowisko to w każdym przypadku poddawane było wpływom działalności górniczej o różnej intensywności, zakresie i czasie trwania czynników wpływu. Różne warunki hydrogeologiczne w różnych częściach GZW i różna intensywność oddziaływania kopalń na tych obszarach prowadziła do zróżnicowanego zawodnienia kopalń, które jest główną przyczyną zróżnicowania wielkości dopływu wody do kopalń i możliwości jej gromadzenia w wyrobiskach. Warunki te w głównej mierze decydują o formowaniu się, występowaniu i wielkości najgroźniejszych źródeł zagrożenia wodnego. Zmiany warunków hydrogeologicznych są z kolei powiązane ze zmianami warunków geomechanicznych (Rys. 1), m.in. przez wpływanie na skład pojemnościowy zbiorników dołowych (Rys. 2) i dróg przepływu wody oraz zmianę właściwości zabezpieczeń przed zagrożeniem wodnym. Przesłanki wynikające z badań geomechnicznych i z obserwacji tworzenia się i odwadniania zbiorników wód dołowych, jak również z istotnych w stosunku do lat przed 1990 r. zmian w funkcjonowaniu górnictwa wskazują na konieczność stałego dostosowywania ocen i klasyfikacji źródeł zagrożenia wodnego oraz stanu zagrożenia wodnego w kopalniach węgla kamiennego w GZW. Rozwój górnictwa podziemnego lat 1945-1990, którego efektem był szybki wzrost produkcji, zdecydował o rozwoju i zakresie wpływów eksploatacji górniczej na górotwór i wpływie na stan drenażu i zawodnienia górotworu. Skutkiem tych zmian był ewidentny wpływ na zmiany stanu i kształtowania się zagrożeń wodnych w czasie (Rys. 3). Od 1989 r. warunki ekonomiczne funkcjonowania kopalń są ściśle związane z uwarunkowaniami i zasadami gospodarki rynkowej, co spowodowało, że w efekcie każdej, tzw. restrukturyzacji działalności górniczej likwidowano, łączono lub wydzielano pewną liczbę zakładów górniczych. Skutkiem tego, sąsiadem czynnych kopalń i pól perspektywicznych, coraz częściej były częściowo lub całkowicie zatopione zlikwidowane kopalnie węgla. Kopalnie zatapiane zmieniały i zmieniają warunki hydrogeologiczne ich otoczenia, co wymusza na czynnych zakładach górniczych zmiany w planowaniu i prowadzeniu działalności górniczej. Oddziaływanie zbiorników wodnych, które stają się źródłami zagrożenia wodnego jest już widoczne w przebiegu procesu zatapiania wyrobisk górniczych i parametrów, które ten proces charakteryzują. Obecny stan zatapiania wyrobisk górniczych, które w głównej mierze stanowią troskę zarządów kopalń czynnych, jest rezultatem realizowania wcześniejszych planów restrukturyzacji górnictwa, a wszelkie zmiany tego stanu wymagają udokumentowania hydrogeologicznego i oceny zagrożenia wodnego. Wpływ zbiorników o pojemnościach liczonych w milionach m3 wody na górotwór ma duże znaczenie dla gospodarki złożem, bezpieczeństwa, sposobu i wydajności odwadniania oraz zabezpieczania się przed zagrożeniem wodnym w obrębie kopalń czynnych. W warunkach funkcjonowania współczesnego górnictwa źródła zagrożeń wodnych, jakimi są zbiorniki wodne w zrobach, stanowią jeden z sześciu typów głównych źródeł zagrożenia, a zarazem największy problem i największe zagrożenie dla czynnych wyrobisk górniczych. W najbliższych latach, a także w długiej perspektywie, należy się spodziewać zdecydowanego wzrostu znaczenia dołowych zbiorników wodnych w kształtowaniu rozwoju zagrożeń wodnych. Pośród kierunków rozwoju zagrożeń, wraz z tendencją powiększania pojemności zbiorników wodnych w kopalniach zlikwidowanych, należy się spodziewać wzrostu ich wpływu na warunki funkcjonowania kopalń czynnych. Wraz z ustabilizowaniem warunków hydrodynamicznych w rejonach zlikwidowanych i spiętrzeniem wody na niewielką odległość od powierzchni należy się liczyć ze wzrostem wpływu zbiorników na stan zagrożenia powszechnego (zapadliska, zalewiska, podtopienia), zwłaszcza w okresach ekstremalnych zmian warunków atmosferycznych. Docelowo zaznaczy się efekt środowiskowy zatapiania zrobów związany ze wzrostem zanieczyszczenia wód poziomów wodonośnych w nadkładzie i wód powierzchniowych przez zanieczyszczone wody dołowe. Ponieważ następuje zmiana jakościowa kierunków, przyczyn i źródeł zagrożenia wodnego w kopalniach węgla kamiennego należy się spodziewać, że zmiany będą zmierzać głównie do pogłębienia stanu wzrostu zagrożenia ze strony kopalń zlikwidowanych. Stąd już od 2000 r. za istotne uznano w GIG skierowanie uwagi, głównie na badania metodyczne, zarówno laboratoryjne o różnej skali obserwacji w odniesieniu do właściwości skał i rumoszy skalnych, jak i polowe i prognostyczne wraz z zaproponowaniem wielokierunkowej aplikacji metod do praktyki górniczej i środowiskowej. Efektem tych prac było opracowanie i opatentowanie metody nasycania kapilarnego skał zwięzłych (Rys. 4), opracowanie sposobu oznaczania wodochłonności rumoszy skalnych i początkowej wartości współczynnika pojemności wodnej zrobów (Rys. 6), a także aparatu do badania przepuszczalności i ściśliwości oraz zmian pojemności rumoszy skalnych pod wpływem zróżnicowanego ciśnienia pionowego (Rys. 7). Podjęto także prace nad znalezieniem sposobu określenia warunków i bezpiecznych odległości eksploatacji górniczej planowanej w trudnych warunkach górniczych i przy istnieniu innych niż oczekiwane szerokości filara bezpieczeństwa. Dla takich warunków opracowano sposób wyznaczania tzw. stref bezpieczeństwa. Do ich opracowania wykorzystano metody wyznaczania filarów bezpieczeństwa oraz metody oceny zasięgu rozpraszania wpływów głównych od eksploatacji górniczej (Rys. 5). Efektem prac prowadzonych w okresie ostatnich kilkunastu lat było zaproponowanie zmian w definiowaniu zagrożenia wodnego, klasyfikowaniu stanu tego zagrożenia oraz jego źródeł. Zaproponowano też klasyfikacje: dołowych zbiorników wodnych, złóż położonych w pobliżu zbiorników w zlikwidowanych kopalniach oraz bezpieczeństwa wodnego wyrobisk szybowych. Opracowane metody badań i oceny mają szerokie zastosowanie praktyczne nie tylko w ocenie zagrożenia wodnego i ograniczaniu tego zagrożenia, ale także w ocenie zasobów wody w zbiornikach kopalń zlikwidowanych i ocenie energii z tych wód oraz zasobów metanu wolnego w opuszczonych zrobach i wyrobiskach górniczych. Ich zastosowanie w hydrogeologii ma istotne znaczenie w ocenie i szacowaniu zasobów wód w wodonoścach zbudowanych z porowatych zwięzłych ośrodków skalnych. Ma także duże znaczenie i zastosowanie w inżynierii środowiska w szacowaniu zasobów wód, ocenie warunków gromadzenia i warunków ich przepływu oraz migracji zanieczyszczeń głównie w obrębie zbiorników wodnych na powierzchni zrekultywowanych przez zasypanie skałą płonną. Wyniki badań z proponowanych metod badań laboratoryjnych mogą posłużyć do oceny zmienności warunków filtracji w obrębie brył zwałowisk zbudowanych z materiałów mineralnych np. skał płonnych, a tym samym do budowy modeli hydrogeologicznych i modeli migracji zanieczyszczeń. Proponowany zakres badań i możliwości ich wykorzystania i zastosowania ich wyników, w sposób wyraźny może poprawić dokładność ocen, prognoz i modeli środowiskowych i hydrogeologicznych w obszarach działalności górnictwa głębinowego i odkrywkowego.
    Źródło:
    Archives of Mining Sciences; 2015, 60, 2; 455-475
    0860-7001
    Pojawia się w:
    Archives of Mining Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-6 z 6

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies