Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "coal properties" wg kryterium: Wszystkie pola


Tytuł:
Multi-criteria evaluation of coal properties in terms of gasification
Wielokryterialna ocena właściwości węgla w kontekście jego zgazowania
Autorzy:
Marciniak-Kowalska, J.
Niedoba, T.
Surowiak, A.
Tumidajski, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/218775.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
zgazowanie węgla
podatność na zgazowanie
wielokryterialna analiza danych
macierz korelacji
coal gasification
suitability for gasification
multivariate data analysis
correlation matrix
Opis:
This paper presents a comparative analysis of two types of coal taken from the ZG Janina and ZG Wieczorek coalmines. The aim of this study has been to analyze the suitability of the coal in the context of the gasification process. The types of coal vary considerably in terms of their characteristics. Each of them was subjected to treatment in a ten-ringed annular jig. A particle size of 0-18 mm constituted the feed. The separated coal was divided into five layers, each of them containing material from two additional annular jigs. Analysis of their characteristics was carried out for each of the five layers and for both types of coal obtained, taking into account both their physicochemical properties as well as chemical ones. Each of these characteristics was then presented in three-dimensional surface diagrams, where the ordinate (or Y-axis) and abscissa (X-axis) was the particle size and height in which the material ended up in the jig (expressed as a percentage of the total height of the device). On the basis of observations, it was found that the types of coal have different potential for gasification, although both types are within the limits specified on the basis of previous studies. A correlation analysis between particle size and remaining characteristics of coal was carried out for each of the layers, allowing to determine which of the studied characteristics induced changes significant from the point of view of the coal gasification process. The entire research and observation was supported by conclusions and findings, which shall form the basis for further, in-depth analysis of coal.
Proces zgazowania węgla technologią naziemną jest coraz częściej rozważanym rozwiązaniem na całym świecie. Przyczyną tego stanu jest zarówno kwestia ochrony środowiska, jak i logistyki zagospodarowania produktów przeróbki węgla. Nie inaczej jest również w Polsce, gdzie od kilku lat proces zgazowania jest jednym z głównych tematów badawczych w dziedzinie polskiego górnictwa węglowego. Efektem tego jest szereg badań i doświadczeń, jak również publikacji naukowych. W artykule dokonano analizy porównawczej dwóch typów węgla kamiennego, które pobrane były w Zakładach Górniczych Janina (typ węgla 31.2) oraz Zakładach Górniczych Wieczorek (typ węgla 32). Węgle te znacząco się różnią pod względem charakterystyk. Każdy z nich został poddany rozdziałowi w osadzarce pierścieniowej o 10 pierścieniach. Nadawę stanowił węgiel o uziarnieniu 0-18 mm. Rozdzielony węgiel został podzielony na 5 warstw, z których każda zawierała materiał z dwóch kolejnych pierścieni osadzarki. Dla każdej z otrzymanych w ten sposób pięciu warstw dla obu typów węgli dokonano następnie analizy ich charakterystyk, biorąc pod uwagę zarówno cechy fizykochemiczne, jak i czysto chemiczne. Do tych pierwszych zaliczono takie parametry, jak zawartość węgla pierwiastkowego, zawartość popiołu oraz ciepło spalania, do drugich zaś zawartość azotu, zawartość chloru, zawartość siarki oraz zawartość wodoru. Szczegółowe dane dla dwóch skrajnych warstw przedstawiono w tabelach 1-4. Każdą z omawianych cech przedstawiono następnie na trójwymiarowych wykresach powierzchniowych, gdzie osiami rzędnych i odciętych były wielkość ziarna oraz wysokość, na której znalazł się materiał w osadzarce (wyrażona w procentach wysokości urządzenia). Wykresy te (rys. 1-8) stanowiły bazę do analizy porównawczej obu węgli pod kątem ich przydatności do procesu zgazowania naziemnego. Wyraźnie widać, że węgle te mają inny potencjał do zgazowania, choć oba typy mieszczą się w granicach wartości ograniczających (tab. 5), określonych na podstawie wcześniejszych badań. Następnie dokonano jeszcze analizy korelacji pomiędzy wielkością ziarna a pozostałymi charakterystykami badanych węgli dla każdej z warstw. Wyniki zobrazowano w tabeli 6. Przykładowo stwierdzono, że: – wraz ze wzrostem wielkości ziaren w warstwach zmieniają się ich związki z charakterystykami pierwiastkowymi węgli (w kolumnach (warstwach) następuje zmiana znaku współczynnika korelacji oraz miary jego istotności); – zasadnicze różnice występują dla siarki – dla KWK Wieczorek współczynniki te są ujemne, co świadczy o tym, że siarka w tym węglu jest prawdopodobnie siarką organiczną (w warstwach najcięższych poziom siarki maleje). Przeciwnie jest w ZG Janina, gdzie dla najcięższych warstw zawartość siarki nie zmienia się (co może być spowodowane znaczącym udziałem zrostów pirytowych). Chlor w ZG Janina koncentruje się zwłaszcza w klasach najdrobniejszych niezależnie od warstwy. Inaczej układają się współczynniki dla ZG Janina, ich istotność spada a dla warstw najcięższych ilość chloru nieznacznie wzrasta wraz z wielkością ziaren. Stopień uwęglenia w warstwach najlżejszych rośnie wraz ze wzrostem wielkości ziaren dla warstw najcięższych maleje. Można powiedzieć, że w KWK Wieczorek tylko ostatnia warstwa zawiera niewielkie zrosty węgla. Analiza współczynników korelacji dla ciepła spalania i zawartości popiołu prowadzi do analogicznych wniosków (ze względu na naturalne powiązania fizyczne tych właściwości). Współczynniki korelacji pomiędzy wielkością ziarna a zawartościami azotu w obu kopalniach układają się podobnie, przy czym zależności te są bardziej znaczące dla węgli z ZG Janina; dla obu węgli współczynniki są dodatnie dla trzech najlżejszych warstw i ujemne dla warstw najcięższych (azot występuje w większych i cięższych kawałkach węgla). Na podstawie dokonanych analiz można stwierdzić, iż oba węgle są dostatecznie dobre aby można je było poddać procesowi zgazowania, choć więcej cech sprzyjających temu procesowi posiada węgiel z KWK Wieczorek. Dalsze badania w tym aspekcie trwają i będą przedmiotem kolejnych publikacji.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2014, 59, 3; 677-690
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mass loss of coal particles burning in fluidized bed
Ubytek masy ziaren węgla spalanego w warstwie fluidalnej
Autorzy:
Pełka, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/963995.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
węgiel
spalanie
rozdrabnianie
mechaniczne własności węgla
coal
combustion
comminution
mechanical coal properties
Opis:
In this work many conclusions resulting from research carried out on the coal combustion process of the chosen coal type and its accompanying erosion in a two-phase flow of inert material have been presented. The purpose of this flow was to present a model of the conditions of the central and upper zone of the combustion chamber of the fluidized boiler. In the opinion of many authors (Basu, 1999; Chirone et al., 1991), the erosion process results from the contact of a fuel particle with particles of inert material that is responsible for generating fine fuel particles of less than 100 mm. If the particles are in the upper zone of the boiler where there is oxygen deficit, they can increase the loss of incomplete combustion substantially. The results of research do not confirm this common thesis, but rather indicate that the process of comminution that results from erosion under oxidative conditions contributes to the increase of substantial mass loss of a coal particle, however the increased mass loss of particle during combustion is first and foremost due to the whole process of removal of ash from the reactionary surface of a fuel particle. Nevertheless, in the conditions of oxygen deficit the comminution of particles as a result of the erosion process is negligible.
W pracy przedstawiono szereg wniosków wynikających z przeprowadzonych badań procesu spalania ziaren wybranych typów węgli i towarzyszącej mu erozji w dwufazowym przepływie materiału inertnego. Przepływ ten miał na celu zamodelowanie warunków panujących w środkowej i górnej strefie komory paleniskowej kotła fluidalnego. W opinii wielu autorów (Basu, 1999; Chirone et al., 1991) proces erozji wynikający z kontaktu ziaren paliwa z ziarnami materiału inertnego odpowiedzialny jest za generowanie drobnych ziaren paliwa mniejszych od 100 mm. Jeżeli ziarna te generowane są w górnej strefie kotła, gdzie panuje deficyt tlenowy to w istotny sposób mogą podnosić one stratę niecałkowitego spalania. Zamieszczone w pracy wyniki badań nie potwierdzają tej powszechnej tezy. Wskazują one, iż proces rozdrabniania w wyniku erozji w warunkach utleniających przyczynia się wprawdzie do zwiększonego ubytku masy ziarna węgla jednak za przyspieszony ubytek masy ziarna podczas spalania odpowiada przede wszystkim proces usuwania popiołu z powierzchni reakcyjnej ziarna paliwa. Natomiast w warunkach deficytu tlenowego rozdrabnianie ziarna w wyniku procesu erozji jest pomijalnie małe.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2017, 62, 2; 339-354
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Identification of macerals of the inertinite group using neural classifiers, based on selected textural features
Identyfikacja macerałów grupy inertynitu z wykorzystaniem klasyfikatorów neuronowych w oparciu o wybrane cechy tekstury
Autorzy:
Skiba, M.
Młynarczuk, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/219222.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
sieci neuronowe
analiza składowych głównych
macerały grupy inertynitu
właściwości węgla
parametry Haralicka
macierz zdarzeń
macerals of the inertinite group
neural networks
coal properties
Haralick parameters
co-occurrence matrix
principal component analysis (PCA)
Opis:
The petrographic composition of coal has a significant impact on its technological and sorption properties. That composition is most frequently determined by means of microscope quantitative analyses. Thus, aside from the purely scientific aspect, such measurements have an important practical application in the industrial usage of coal, as well as in issues related to the safety in underground mining facilities. The article discusses research aiming at analyzing the usefulness of selected parameters of a digital image description in the process of automatic identification of macerals of the inertinite group using neural networks. The description of the investigated images was based on statistical parameters determined on the basis of a histogram and co-occurrence matrix (Haralick parameters). Each of the studied macerals was described by means of a 20-element feature vector. An analysis of its principal components (PCA) was conducted, along with establishing the relationship between the number of the applied components and the effectiveness of the MLP network. Based on that, the optimum number of input variables for the investigated classification task was chosen, which resulted in reduction of the size of the network’s hidden layer. As part of the discussed research, the authors also analyzed the process of classification of macerals of the inertinite group using an algorithm based on a group of MLP networks, where each network possessed one output. As a result, average recognition effectiveness of 80.9% was obtained for a single MLP network, and of 93.6% for a group of neural networks. The obtained results indicate that it is possible to use the proposed methodology as a tool supporting microscopic analyses of coal.
Skład petrograficzny węgla w istotnym stopniu wpływa na jego właściwości technologiczne oraz sorpcyjne. Jest on najczęściej wyznaczany za pomocą mikroskopowych analiz ilościowych. Obok aspektu czysto naukowego, tego typu pomiary odgrywają więc znaczącą rolę praktyczną w przemysłowym wykorzystaniu surowca oraz zagadnieniach związanych z bezpieczeństwem w kopalniach podziemnych. W artykule przedstawiono badania mające na celu analizę przydatności wybranych parametrów opisu obrazu cyfrowego do prac dotyczących automatycznej identyfikacji macerałów grupy inertynitu z wykorzystaniem sieci neuronowych. Opis badanych obrazów oparto o parametry statystyczne wyznaczone na podstawie histogramu oraz macierzy zdarzeń (parametry Haralicka). Każdy z badanych maceratów opisano za pomocą 20-elementowego wektora cech. Przeprowadzono analizę jego składowych głównych (PCA) oraz określono wpływ liczby zastosowanych składowych na skuteczność działania sieci MLP. Na tej podstawie dobrano optymalną liczbę zmiennych wejściowych dla rozpatrywanego zagadnienia klasyfikacji, co skutkowało redukcją wymiaru warstwy ukrytej sieci. W ramach opisanych prac przeprowadzono także analizy dotyczące klasyfikacji macerałów grupy inertynitu z wykorzystaniem algorytmu bazującego na grupie sieci MLP, z których każda posiadała jedno wyjście. W wyniku badań uzyskano średnią skuteczność rozpoznań na poziomie 80,9% dla pojedynczej sieci MLP oraz 93,6% w przypadku grupy sieci neuronowych. Otrzymane rezultaty wskazują na możliwość zastosowania proponowanej metodyki jako narzędzia wspierającego mikroskopowe analizy węgla.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2018, 63, 4; 827-837
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Impact assessment of sorption properties of coal on methane emissions into longwall working
Autorzy:
Koptoń, Henryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1853837.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
górnictwo
metan
chemia fizyczna
sorpcja
mining
methane
physical chemistry
sorption
Opis:
A mathematical model for the purposes of methane hazard assessment in mines was developed in the Central Mining Institute as part of the statutory activities conducted in 2017 and 2018. The model describes the course of kinetics of methane sorption on coal samples while taking into account the diffusion coefficient. The paper presents the formulas describing the mathematical model of methane emission from coal sidewall to longwall working, taking into account the sorption properties of coal-sorption capacity of coal (related to methane) and the effective diffusion coefficient of methane in coal. In the light of the conducted research, such a methodology for describing this phenomenon enables a more precise determination of the amount of methane released to the longwall from the exploited coal seam, which in turn makes it possible to select appropriate methane prevention measures.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2020, 65, 3; 605-625
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Assessment of deformation properties of coal measure sandstones through regression analyses and artificial neural networks
Autorzy:
Köken, Ekin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2073875.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
piaskowiec
sztuczna sieć neuronowa
deformacja
sandstone
Zonguldak
deformation properties
regression analysis
artificial neural network
Opis:
The deformation properties of rocks play a crucial role in handling most geomechanical problems. However, the determination of these properties in laboratory is costly and necessitates special equipment. Therefore, many attempts were made to estimate these properties using different techniques. In this study, various statistical and soft computing methods were employed to predict the tangential Young Modulus (Eti, GPa) and tangential Poisson’s Ratio (vti) of coal measure sandstones located in Zonguldak Hardcoal Basin (ZHB), NW Turkey. Predictive models were established based on various regression and artificial neural network (ANN) analyses, including physicomechanical, mineralogical, and textural properties of rocks. The analysis results showed that the mineralogical features such as the contents of quartz (Q, %) and lithic fragment (LF, %) and the textural features (i.e., average grain size, d50, and sorting coefficient, Sc) have remarkable impacts on deformation properties of the investigated sandstones. By comparison with these features, the mineralogical effects seem to be more effective in predicting the Eti and vti. The performance of the established models was assessed using several statistical indicators. The predicted results from the proposed models were compared to one another. It was concluded that the empirical models based on the ANN were found to be the most convenient tools for evaluating the deformational properties of the investigated sandstones.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2021, 66, 4; 523--542
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Change of mechanical properties of coal during subsequent combustion phases
Zmiana własności mechanicznych węgla w kolejnych etapach procesu spalania
Autorzy:
Pełka, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/172871.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
ziarna węgli
rozdrabnianie węgla
węgiel surowy
węgiel energetyczny
coal grains
coal griding
raw coal
steam coal
Opis:
In this paper an attempt to describe the change of mechanical properties of coal which takes place during the combustion process has been made. These changes are of essential significance m the comminution process which occurs simultaneously in the combustion chamber. The comminution is of particular importance during the combustion in the fluidized bed conditions where in the opinions of many authors, it is one of the sources of generating the loss of incomplete combustion. An analysis of the change of mechanical properties on the basis of three parameters i.e. compression strength, Vickers hardness and fracture toughness was carried out. Steam coal type 31.2 from Sobieski mine commonly applied in pulverized boilers as well as in fluidized boilers was chosen for the purposes of research. The research was carried out using specially prepared cubical coal particles with measurements of 15 x 15 mm. Analysis was run on raw coal and for all combustion phases also, i.e. after heating and drying, after devolatilization and volatile combustion and during char combustion. The results obtained clearly pointed towards the weakness of the coal structure along with the combustion process. The biggest weakness of the coal structure was noted after volatile combustion at the moment of the ignition of char. The measured values of hardness and fracture toughness can be used to model the mass loss of coal particles in the conditions of the fluidized bed particularly in the upper dilute zone.
W badaniach podjęto próbę opisania zmian mechanicznej wytrzymałości ziaren węgli, która zachodzi podczas procesu ich spalania. Zmiany te mają bowiem podstawowe znaczenie w zachodzącym w komorze paleniskowej jednocześnie ze spalaniem procesie rozdrabniania węgla. Rozdrabnianie ma szczególne znaczenie podczas spalania w warunkach warstwy fluidalnej, gdzie w opinii wielu autorów jest jednym ze źródeł generowania straty niecałkowitego spalania. Analizy zmian mechanicznej wytrzymałości dokonano na podstawie trzech parametrów, tj. statycznej próby ściskania, twardości Vickersa oraz odporności na pękanie. Do badań wybrano węgiel energetyczny typu 31.2 z kopalni Sobieski powszechnie stosowany zarówno w paleniskach pyłowych jak i fluidyzacyjnych. Badania prowadzono na spreparowanych sześciennych ziarnach o wymiarach 15 x 15 mm. Analizę przeprowadzono dla węgla surowego oraz we wszystkich fazach jego spalania, tj. w procesie nagrzewania po wydzieleniu wilgoci, po wypaleniu części lotnych oraz w trakcie spalania karbonizatu. Uzyskane wyniki jednoznacznie wskazują na osłabianie struktury węgla wraz z przebiegającym procesem spalania. Zauważono największe osłabienie struktury po wypaleniu części lotnych w momencie zapłonu karbonizatu. Otrzymane wartości twardości oraz odporności na pękanie mogą zostać wykorzystane do modelowania procesu ubytku masy ziarna w warunkach warstwy fluidalnej szczególnie w jej górnym rozrzedzonym obszarze.
Źródło:
Archiwum Energetyki; 2011, 41, 3-4; 53-64
0066-684X
Pojawia się w:
Archiwum Energetyki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Selection of a practicable shearer loader based on mechanical properties of coal for Parvadeh 1 mine
Wybór wrębiarko-ładowarki w oparciu o właściwości mechaniczne węgla w kopalni Parvadeh 1
Autorzy:
Bakhtavar, E.
Shahriar, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/219314.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
wrębiarko-ładowarka
właściwości mechaniczne
pokład węgla C1
wydobycie ścianowe
Parvadeh 1
shearer loader
mechanical properties
C1 coal seam
longwall
Opis:
Obtaining the maximum productivity with minimum energy consumption in coaling faces, directly depends on selection of the suitable shearer loader machine with the most effective and fitness picks for it and also their arrangement on cutter head. In order to select appropriate shearer loader machine, some in-situ tests have been carried out on C1 coal seam of Parvadeh1 long wall mine located in east of Iran. Studying of the mechanical properties of C1 coal seam demonstrates an extremely low strength of coal. Thus, it was concluded that a kind of two drums shearer (model EL600) with the conical picks can be effectively worked.
Zapewnienie maksymalnej wydajności pracy w rejonie przodka połączonego z minimalnym zużyciem energii związane jest z wyborem odpowiedniego rodzaju urządzenia (wrębiarko-ładowarki), zapewniającego optymalną ilość i układ noży wrębowych. W celu wyboru optymalnej maszyny urabiającej, przeprowadzono badania in situ w złożu węgla C1 w kopalni Parvadeh 1 we wschodnim Iranie, gdzie wydobycie prowadzi się metodą ścianową. Badanie właściwości mechanicznych węgla C1 wykazało, że jest to węgiel o niskich parametrach wytrzymałościowych. Stwierdzono, że do urabiania tego typu węgla optymalnym rozwiązaniem będzie zastosowanie dwóch wrębiarek bębnowych (model EL600) wyposażonych w stożkowe noże wrębowe.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2013, 58, 1; 145-157
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The effect of temperature on the sorption properties of coal from Upper Silesian Coal Basin, Poland
Wpływ zmian temperatury na własności sorpcyjne na podstawie badań wybranych węgli z Górnośląskiego Zagłębia Węglowego
Autorzy:
Wierzbicki, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/219540.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
metan
sorpcja
temperatura
zagrożenie metanowe
methane sorption
temperature
coalbed methane
Opis:
This paper presents the results of studies on gas sorption performed by means of the gravimetric method. The tests were performed on two coal samples of different metamorphism degrees, came from two regions of Upper Silesian Coal Basin, Poland. The changes in sorption capacity of coals were measured in the pressure range from 0.1 MPa to 17 MPa and in temperatures ranging from 291K to 333K. Coal of a lower coalification degree was a better methane sorbent. Changes in sorption capacity of tested coals were linearly dependent on the temperature. The increase in temperature of 10K reduces the Langmuir sorption of about 0.7-0.8 [cm3/g]. Such increase of temperature causes a nonlinear increase of the Langmuir pressure (b–1). These results showed that the rise of rock temperature, caused by geothermal gradient, can induce a significant increase of equilibrium pressure of methane in coal seam. An increase of coal seam temperature may cause an increase of gas and coal outburst risk in a coal mine.
W pracy przedstawiono wyniki badań sorpcyjnych wykonanych na dwóch rodzajach węgla o różnym stopniu uwęglenia. Próbki do badań pochodziły z kopalń „Sobieski” w Jaworznie oraz „Pniówek” w Pawłowicach. Badania polegały na przeprowadzeniu serii pomiarów izoterm sorpcji w różnych temperaturach układu węgiel-metan. Badania przeprowadzono metodą grawimetryczną, polegającą na pomiarze zmian masy węgla wywołanych sorpcją metanu. Maksymalne ciśnienie sorpcji wynosiło 1.7 MPa. Zakres zmian temperatury wynosił 40K. Dla węgla z kopalni „Pniówek” wykonano dodatkowo pomiary desorpcji metanu we wszystkich badanych temperaturach. Wyniki pozwoliły na wyznaczenie izoterm sorpcji przedstawionych w pracy oraz dopasowanie współczynników izoterm Langmuir’a. Węgiel o niższym stopniu uwęglenia okazał się lepszym sorbentem dla metanu. Zmiany wartości maksymalnych sorpcji Langmuira w funkcji temperatury mają charakter liniowy a współczynniki kierunkowe prostych dopasowanych do wyników pomiaru mają bardzo zbliżone wartości. Analizując względne zmiany pojemności sorpcyjnej w procesach sorpcji i desorpcji można, że największe różnice pomiędzy wartościami sorpcji i desorpcji występują przy niskich wartościach ciśnień. Przy ciśnieniu 0.1 MPawynoszą one od ok. 16% do ok. 20%. Przy ciśnieniu powyżej 0.5 MPa wielkość histerezy nie przekracza 5%. W pracy przedstawiono również rozważania dotyczące wpływu zmian temperatury złożowej, wywołanego gradientem geotermicznym na zmiany ciśnienia równowagowego metanu w pokładzie. Do obliczenia wykonano dla przykładowych głębokości od od 600 m do 1400 m. Wyniki pokazują, że waz ze wzrostem metanonośności i głębokości gwałtownie może wzrastać ciśnienie równowagowe metanu w pokładach węgla. Ciśnienie metanu jest jednym z najważniejszych parametrów wpływających na możliwość występowania wyrzutów metanu i skał w kopalniach. Należy przypuszczać, że zagrożenie wyrzutami metanu i skał będzie wzrastało wraz z głębokością prowadzenia robót górniczych.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2013, 58, 4; 1163-1176
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The unipore and bidisperse diffusion models for methane in hard coal solid structures related to the conditions in the Upper Silesian Coal Basin
Autorzy:
Karbownik, Marcin
Krawczyk, Jerzy
Schlieter, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1853815.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
wyrzut gazu
węgiel kamienny
model dyfuzyjny
właściwości sorpcyjne
gas and rock outburst
sorption properties
hard coal structure
diffusion model
Opis:
The safety of mining operations in hard coal mines must be constantly developed and improved. There is ongoing multi-directional research focused at best recognition of the phenomenon associated with the properties of the coal-gas system and its connections with mining and geological conditions. This article presents the results of sorption experiments on coals from the Upper Silesian Coal Basin, which are characterized by varying degrees of coalification. One of the parameters that describes the kinetics of methane sorption, determining and providing valuable information about gas hazard and in particular the risk of gas and rock outbursts, is the effective diffusion coefficient De. It is derived from the solution of Fick’s second law using many simplifying assumptions. Among them is the assumption that the carbon matrix consists of only one type of pore-micropores. In fact, there are quite often at least two different mechanisms, which are connected to each other, related to the diffusion of methane from the microporous matrix and flows occurring in voids and macropores. This article presents both the unipore and bidisperse models and a set of comparisons which fit them to experimental curves for selected coals. For some samples the more complex bidisperse model gave much better results than the classic unipore one. The supremacy of the bidisperse model could be associated with the differences in the coal structure related to the coalification degree. Initial results justify further analyses on a wider set of coals using the methodology developed in this paper.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2020, 65, 3; 591-603
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Post-critical mechanical properties of sedimentary rocks in the Upper Silesian Coal Basin (Poland)
Mechaniczne właściwości pokrytyczne skał osadowych w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (Polska)
Autorzy:
Bukowska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/220324.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
post-critical properties of rocks
post-critical modulus
residual stress
Upper Silesian Coal Basin
właściwości pokrytyczne skał
moduł pokrytyczny
odkształcenie resztkowe
naprężenie resztkowe
Górnośląskie Zagłębie Węglowe
Opis:
In this paper, we present the results of a study of the Upper Carboniferous sedimentary rocks of the Upper Silesian Coal Basin (USCB) in Poland. We examined the hard coals, which belong to various stratigraphic units of Upper Carboniferous coal-bearing strata, and waste rocks, i.e., sandstones, mudstones, claystones. We present the results of tests of their post-critical mechanical properties. These results are from tests of the post-critical modulus, residual stress and residual deformation from experiments using a servo-controlled testing machine (MTS) with uniaxial compression and conventional triaxial compression. We applied confining pressures of up to 50 MPa at a strain rate of 10–5 – 10–1 s–1 (0.003-6.0 mm/sec). The confining pressure applied in the triaxial compression tests reflected the conditions of current and future mining activities in the USCB at depths exceeding 1.300 metres. The strain rate applied in the tests reflected the values observed in the rockmass surrounding the mine workings and the rate of certain geodynamic phenomena occurring in the Carboniferous rockmass in the USCB, e.g., rock bursts. We present the values of the sub-critical modulus of coals and waste rocks, the functional relationships between the post-critical modulus and uniaxial compression strength, which are described using an exponential function of high correlation coefficients of the given rocks, and an exponential relationship between the post-critical modulus and the longitudinal elasticity modulus (Young’s modulus). Based on the results of tests of the post-critical properties of the Carboniferous rocks under triaxial compression and at various strain rates, we devised the functional relationships between the properties of the rocks and the confining pressure. The dependence of the post-critical modulus of the sandstones and claystones on the confining pressure is described using a polynomial function of degree 2, and that of the coals is described using an exponential function. The relationship between the residual stress and residual deformation in the rocks and the confining pressure was described using a linear function. The obtained results of tests have a practical application in forecasting behaviour of rocks located deep, and designing safe exploitation of mineral deposits. Confining pressures of up to 50 MPa used in the conventional triaxial compression tests allowed us to predict the behaviour of the rock mass at large depths. These data provide general knowledge of the tendencies in behaviour of rocks at substantial depths and the ability to design safe methods of mining deposits of various raw materials, including energy sources. These deposits are mined from increasingly great depths as the reserves are gradually exhausted and collieries of the largest European coal basins are continuously reconfigured.
Właściwości skał uzyskane z pokrytycznej krzywej naprężeniowo-odkształceniowej opisują pokrytyczne parametry mechaniczne: moduł pokrytyczny, wytrzymałość resztkowa i odkształcenie resztkowe. We współczesnej geomechanice górniczej, znajomość wartości pokrytycznych parametrów mechanicznych skał jest nie do przecenienia. Wartości tych parametrów są, bowiem wykorzystywane do rozwiązywania zadań związanych z projektowaniem i prowadzeniem podziemnej eksploatacji górniczej. Przykładem ich zastosowania jest ocena dynamiki destrukcji skał i górotworu i ocena wystąpienia zagrożeń naturalnych w górotworze spowodowanych prowadzeniem podziemnej eksploatacji górniczej. Dotyczy to głównie zagrożeń geomechanicznych i wodnych, zwłaszcza w kopalniach prowadzących eksploatację w pobliżu zbiorników wodnych utworzonych w zrobach zlikwidowanych kopalń. Ponadto, wartości tych parametrów służą do interpretacji warunków w obrębie źródeł zagrożenia wodnego oraz stanowią podstawę do wyznaczania filarów bezpieczeństwa i stref bezpieczeństwa i mają szerokie zastosowanie w wyznaczaniu zasięgu stref zniszczenia wokół wyrobisk podziemnych i wymiarowania filarów technologicznych w filarowo-komorowym systemie eksploatacji. W artykule przestawiono wyniki badań właściwości pokrytycznych węgli kamiennych należących do różnych ogniw stratygraficznych serii węglonośnej górnego karbonu w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym i skał płonnych – piaskowców i mułowców oraz iłowców. Wyniki badań modułu pokrytycznego, naprężenia resztkowego i odkształcenia resztkowego uzyskano z eksperymentów przeprowadzonych w serwosterowanej maszynie wytrzymałościowej MTS-810. Badania przeprowadzano w jednoosiowym ściskaniu na próbkach w kształcie sześcianu i boku podstawy 50 mm i w osiowosymetrycznym stanie naprężenia, gdy spełniony jest warunek naprężeniowy σ1 > 0, σ2 = σ3 = p na próbkach w kształcie walca o średnicy 30 mm i o smukłości 2. Stosowano ciśnienia okólne do wartości 50 MPa. Stosowane w badaniach trójosiowego ściskania ciśnienia okólne były odpowiednie dla warunków prowadzonej i przyszłej eksploatacji w GZW na głębokościach przekraczających 1300 m. Próbki były ściskane w kierunku prostopadłym do uwarstwienia. Sterowanie maszyną wytrzymałościową odbywało się za pomocą prędkości odkształcenia podłużnego mierzonego w systemie pomiarowym prasy przemieszczeniem tłoka. Eksperymenty przeprowadzano z prędkością odkształcenia rzędu 10–5 – 10–1 s–1, co po uwzględnieniu wysokości próbek odpowiada prędkościom przemieszczenia tłoka (0,003-6,0 mm/s). Prędkości odkształcenia stosowane w badaniach odpowiadały prędkości odkształcania się skał w otoczeniu wyrobisk eksploatacyjnych i prędkości niektórych zjawisk geodynamicznych, które zachodzą w górotworze karbońskim w GZW, na przykład tąpnięć. Na podstawie badań skał w warunkach jednoosiowego ściskania podano wartości modułu pokrytycznego węgli i skał płonnych w poszczególnych grupach stratygraficznych górnego karbonu w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Wartości modułu pokrytycznego zmieniają się w szerokim zakresie (Tab. 1, 2). Sformułowano równania matematyczne zależności geomechanicznych parametrów pokrytycznych od wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie i od ciśnienia okólnego. Kluczowymi składnikami opracowanych równań był moduł pokrytyczny, naprężenie resztkowe i odkształcenie resztkowe. Wyniki badań są zróżnicowane w zależności od typu skały, ciśnienia okólnego i prędkości odkształcenia. Zależności funkcyjne modułu pokrytycznego od wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie opisano funkcją potęgową o wysokich współczynnikach korelacji dla poszczególnych skał (Tab. 3). Wykazano, że węgle kamienne w GZW w porównaniu ze skałami płonnymi osiągają większe wartości modułu pokrytycznego przy mniejszych wartościach wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie. Po przekroczeniu wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie dynamika rozpadu węgli jest większa niż dynamika rozpadu skał płonnych. Na podstawie wyników badań skał karbońskich podano zależność potęgową między modułem podkrytycznym a modułem Younga (Tab. 4). W warunkach osiowo-symetrycznego stanu naprężenia, gdy spełniony jest warunek σ1 > σ2 = σ3, wzrost wartości ciśnienia okólnego powoduje przejście skały ze stanu kruchego w stan ciągliwy przy wysokich ciśnieniach okólnych. W części pokrytycznej krzywej naprężeniowo-odkształceniowej zmniejsza się wartość spadku naprężenia, co oznacza, że ze wzrostem ciśnienia okólnego wzrasta wartość naprężenia resztkowego a krzywa pokrytyczna jest łagodniej nachylona w stosunku do osi poziomej. Skutkuje to mniejszymi wartościami modułu pokrytycznego, który obrazuje dynamikę niszczenia skały w obszarze pozniszczeniowym. Badania właściwości pokrytycznych skał karbońskich w trójosiowym ściskaniu wykonano w warunkach wzrastających ciśnień okólnych do 50 MPa, przy różnych wartościach prędkości odkształcenia. Wykazano liczne zmiany wartości parametrów pokrytycznych wynikające ze stosowanych wartości ciśnienia okólnego. Moduł pokrytyczny maleje ze wzrostem ciśnienia okólnego dla piaskowca i węgla zgodnie z funkcją wielomianu drugiego stopnia lub wykładniczą (Tab. 5, Rys. 7, 8). Dla iłowca nie stwierdzono zależności pomiędzy modułem osłabienia a ciśnieniem okólnym 0-50 MPa w zakresie prędkości odkształcenia 10–4 – 10–1 s–1. Wykazano również, że moduł pokrytyczny węgla w warunkach wzrastających ciśnień okólnych jest mniejszy niż dla skał płonnych. Badania wpływu prędkości odkształcenia na wartości modułu pokrytycznego skał karbońskich nie wykazały regularnych jego zmian wraz z prędkością odkształcenia. Zależność naprężenia resztkowego i odkształcenia resztkowego od ciśnień okólnych (0-50 MPa) w zakresie prędkości odkształcenia 10–5÷10–1 s–1 dla badanych skał osadowych karbonu GZW opisano funkcją liniową (Tab. 6, Rys. 9; Tab. 7. Rys. 10). Dla wyższych ciśnień okólnych różnice między wartościami naprężenia resztkowego i odkształcenia resztkowego dla poszczególnych skał są coraz większe. Piaskowce wykazują największe wartości naprężenia resztkowego w miarę wzrostu ciśnienia okólnego a węgle wartości najmniejsze. Z przebiegu krzywych widać również, że skały płonne charakteryzują się mniejszymi wartościami odkształcenia resztkowego w porównaniu z węglem kamiennym. Spośród parametrów geomechanicznych największe zmiany wartości ze wzrostem ciśnienia okólnego wykazuje naprężenie resztkowe, które odzwierciedla nośność pokrytyczną górotworu w rejonach eksploatacji (np. nośne strefy spękanych filarów węglowych). Dla piaskowca, iłowca i węgla zależność naprężenie resztkowe – ciśnienie okólne 0-50 MPa, odpowiadające warunkom eksploatacji w GZW, ma przebieg prostoliniowy. Analiza wpływu prędkości odkształcenia i ciśnienia okólnego na wartości parametrów pozniszczeniowych skał karbońskich GZW wykazała, że ciśnienie okólne w zakresie 0-50 MPa ma większy wpływ na wartość parametrów pozniszczeniowych niż prędkość odkształcenia w zakresie 10–5 – 10–1 s–1 (0,003-6,0 mm/sec). Stosowane w eksperymentach trójosiowego konwencjonalnego ściskania ciśnienia okólne do 50 MPa dają podstawę prognozowania zachowania się górotworu na dużych głębokościach. Daje to ogólną wiedzę o tendencjach zachowania się skał na dużych głębokościach i możliwościach wnioskowania dla celów projektowania bezpiecznej eksploatacji złóż różnych surowców, w tym również surowców energetycznych, których eksploatacja schodzi na coraz to większe głębokości w związku ze stopniowym wyczerpywaniem się złóż bilansowych i postępującą restrukturyzacją kopalń w największych zagłębiach europejskich.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2015, 60, 2; 517-534
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Surface Properties of Particles Emitted from Selected Coal-Fired Heating Plants and Electric Power Stations in Poland : Preliminary Results
Autorzy:
Pastuszka, J.S.
Konieczyński, J.
Talik, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/205429.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
particulates emission
coal-fired power
heating station
surface chemical composition
X-ray
photoelectron spectroscopy
XPS
specific absorption
Opis:
The surface properties of particles emitted from six selected coal-fired power and heating plants in Poland have been studied in this work for the first time. Samples were collected beyond the control systems. Surface composition of the size-distributed particles was obtained by photoelectron spectroscopy (XPS). The reflection of the smallest, submicron particles was also measured to calculate their specific/mass absorption. The surface layer of the emitted particles was clearly dominated by oxygen, followed by silicon and carbon. The sum of the relative concentration of these elements was between 85.1% and 91.1% for coarse particles and 71.8–93.4% for fine/submicron particles. Aluminum was typically the fourth or fifth, or at least the sixth most common element. The mass absorption of the submicron particles emitted from the studied plants ranged from 0.02 m2g-1 to 0.03 m2g-1. Only specific absorption obtained for the “Nowy Wirek” heating plant was significantly higher than in other studied plants probably because the obsolete fire grate is used in this heating plant. The obtained results suggest that the power/heating-plant-emitted fine particles contain less carbonaceous material/elemental carbon on their surfaces than those that are typical in urban air.
Źródło:
Archives of Environmental Protection; 2014, 40, 3; 13-27
2083-4772
2083-4810
Pojawia się w:
Archives of Environmental Protection
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Evaluation of water hazard in hard coal mines in changing conditions of functioning of mining industry in Upper Silesian Coal Basin – USCB (Poland)
Ocena zagrożenia wodnego w kopalniach węgla kamiennego w zmieniających się warunkach funkcjonowania górnictwa w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym – GZW (Polska)
Autorzy:
Bukowski, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/219199.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
water hazard
restructurisation of hard coal mines
hydrogeological properties of rocks and rock mass
methods of investigations
Upper Silesian Coal Basin
zagrożenia wodne
restrukturyzacja kopalń węgla kamiennego
hydrogeologiczne właściwości skał i górotworu
metody badań
Górnośląskie Zagłębie Węglowe
Opis:
Water hazard has been accompanying underground mining since the first mines were built. The hazard is particularly often in the areas of mines situated in hydrogeologically outcropped part of USCB and in water rich formations of Cracow Sandstone Series. To plan properly mining actions and technical measures at each stage of life of a mine it is necessary to evaluate hydrogeological and geomechanical conditions and their changes. The conditions determine formation, occurrence and volume of the most serious sources of water hazard. Symptoms obtained in geomechanical tests and observations of forming and dewatering reservoirs of underground water, show that it is necessary to update constantly evaluation and classification of sources of water hazard or the state of water hazard in the coal mines of USCB. Development of underground mining in 1945-1990, which resulted in a quick increase in production, determined development and the range of influence of mining operations on the rock mass and the influence on the state of drainage and saturation of the rock mass. The result of the changes was an apparent influence on the changes in the state and shaping water hazards in the course of time. Since 1989 economic conditions of functioning of mines have been tightly associated with the conditions and rules of market economy. As a result of each of the so-called restructuring of mining activity a certain number of mining companies was closed, merged or split. The consequence is that in the vicinity of active mines and prospective mining areas, more and more often there are partially or completely flooded abandoned coal mines. Flooded coal mines have changed and still do hydrogeological conditions of their surrounding and force active mining companies to introduce changes in mining activities they are planning and conducting. The current state of flooding mine workings, is a result of realizing previous plans of restructuring mining industry, and all the changes of the state require hydrogeological documentation and evaluation of water hazard. In the today’s conditions of functioning of mining industry, sources of water hazards like water reservoirs in goafs, are one of six main types of sources of hazard, and at the same time the biggest problem and the most serious threat for active mine workings. As the hydrodynamic conditions in the closed areas stabilise and the water piles up close to the surface, an increase in the influence of reservoirs on the state of environmental and public hazard (subsidence, overflowing, flooding, pollution of water in the aquifers located in the overburden and surface water). As there is a qualitative change in the directions, causes and sources of water hazard, it shall be expected that the changes will tend to increase the threat level from the closed mines. Hence since 2000 the Central Mining Institute has been focused mainly on methodology research, both laboratory ones of various scale of observation referring to the properties of rocks and rock debris, and in situ ones and forecasting ones accompanied by proposed multidirectional applications of the developed methods in mining and environmental practice. The effect of the works was developing and patenting a few new methods. The effects of works which have been conducted in the last several years were proposed changes in defining water hazard, classifying the hazard and its sources. Classifications of underground water reservoirs, deposits located in the vicinity of reservoirs in closed coal mines and water safety of shafts were proposed. The devised test and evaluation methods have wide practical applications in evaluating water hazard and limiting the hazard, as well as estimating volume of water in reservoirs of closed mines and estimating energy of the water and free methane deposit in the abandoned goafs and mine workings. Their application in hydrogeology plays an important role in estimating volume of water in aquifers built of porous hard rocks. It is also important and applicable in environmental engineering to evaluate volume of water, estimating conditions of its accumulation and flow, and migration of pollution mainly within surface water reservoirs reclaimed with waste rock.
Zagrożenie wodne, przez które należy rozumieć: możliwość wdarcia lub niekontrolowanego dopływu wody (solanki, ługów) albo wody z luźnym materiałem do wyrobisk górniczych stwarzającego niebezpieczeństwo dla ruchu zakładu górniczego lub jego pracowników jest obecne w górnictwie podziemnym od czasu budowy pierwszych kopalń. Zagrożenie to szczególnie często występuje w obszarach kopalń położonych w hydrogeologicznie odkrytej części GZW (Rys. 1) i w silnie wodonośnych utworach krakowskiej serii piaskowcowej. Aby można było prawidłowo zaplanować działania i zaplecze techniczne na każdym etapie funkcjonowania kopalni konieczne jest dokonanie oceny warunków hydrogeologicznych i geomechanicznych oraz ich zmian. Prowadzenie oceny zagrożenia wodnego zachodzi w warunkach GZW w bardzo zróżnicowanym środowisku geologicznym z uwagi na litologię, właściwości skał budujących górotwór i warunki występowania wód podziemnych. Środowisko to w każdym przypadku poddawane było wpływom działalności górniczej o różnej intensywności, zakresie i czasie trwania czynników wpływu. Różne warunki hydrogeologiczne w różnych częściach GZW i różna intensywność oddziaływania kopalń na tych obszarach prowadziła do zróżnicowanego zawodnienia kopalń, które jest główną przyczyną zróżnicowania wielkości dopływu wody do kopalń i możliwości jej gromadzenia w wyrobiskach. Warunki te w głównej mierze decydują o formowaniu się, występowaniu i wielkości najgroźniejszych źródeł zagrożenia wodnego. Zmiany warunków hydrogeologicznych są z kolei powiązane ze zmianami warunków geomechanicznych (Rys. 1), m.in. przez wpływanie na skład pojemnościowy zbiorników dołowych (Rys. 2) i dróg przepływu wody oraz zmianę właściwości zabezpieczeń przed zagrożeniem wodnym. Przesłanki wynikające z badań geomechnicznych i z obserwacji tworzenia się i odwadniania zbiorników wód dołowych, jak również z istotnych w stosunku do lat przed 1990 r. zmian w funkcjonowaniu górnictwa wskazują na konieczność stałego dostosowywania ocen i klasyfikacji źródeł zagrożenia wodnego oraz stanu zagrożenia wodnego w kopalniach węgla kamiennego w GZW. Rozwój górnictwa podziemnego lat 1945-1990, którego efektem był szybki wzrost produkcji, zdecydował o rozwoju i zakresie wpływów eksploatacji górniczej na górotwór i wpływie na stan drenażu i zawodnienia górotworu. Skutkiem tych zmian był ewidentny wpływ na zmiany stanu i kształtowania się zagrożeń wodnych w czasie (Rys. 3). Od 1989 r. warunki ekonomiczne funkcjonowania kopalń są ściśle związane z uwarunkowaniami i zasadami gospodarki rynkowej, co spowodowało, że w efekcie każdej, tzw. restrukturyzacji działalności górniczej likwidowano, łączono lub wydzielano pewną liczbę zakładów górniczych. Skutkiem tego, sąsiadem czynnych kopalń i pól perspektywicznych, coraz częściej były częściowo lub całkowicie zatopione zlikwidowane kopalnie węgla. Kopalnie zatapiane zmieniały i zmieniają warunki hydrogeologiczne ich otoczenia, co wymusza na czynnych zakładach górniczych zmiany w planowaniu i prowadzeniu działalności górniczej. Oddziaływanie zbiorników wodnych, które stają się źródłami zagrożenia wodnego jest już widoczne w przebiegu procesu zatapiania wyrobisk górniczych i parametrów, które ten proces charakteryzują. Obecny stan zatapiania wyrobisk górniczych, które w głównej mierze stanowią troskę zarządów kopalń czynnych, jest rezultatem realizowania wcześniejszych planów restrukturyzacji górnictwa, a wszelkie zmiany tego stanu wymagają udokumentowania hydrogeologicznego i oceny zagrożenia wodnego. Wpływ zbiorników o pojemnościach liczonych w milionach m3 wody na górotwór ma duże znaczenie dla gospodarki złożem, bezpieczeństwa, sposobu i wydajności odwadniania oraz zabezpieczania się przed zagrożeniem wodnym w obrębie kopalń czynnych. W warunkach funkcjonowania współczesnego górnictwa źródła zagrożeń wodnych, jakimi są zbiorniki wodne w zrobach, stanowią jeden z sześciu typów głównych źródeł zagrożenia, a zarazem największy problem i największe zagrożenie dla czynnych wyrobisk górniczych. W najbliższych latach, a także w długiej perspektywie, należy się spodziewać zdecydowanego wzrostu znaczenia dołowych zbiorników wodnych w kształtowaniu rozwoju zagrożeń wodnych. Pośród kierunków rozwoju zagrożeń, wraz z tendencją powiększania pojemności zbiorników wodnych w kopalniach zlikwidowanych, należy się spodziewać wzrostu ich wpływu na warunki funkcjonowania kopalń czynnych. Wraz z ustabilizowaniem warunków hydrodynamicznych w rejonach zlikwidowanych i spiętrzeniem wody na niewielką odległość od powierzchni należy się liczyć ze wzrostem wpływu zbiorników na stan zagrożenia powszechnego (zapadliska, zalewiska, podtopienia), zwłaszcza w okresach ekstremalnych zmian warunków atmosferycznych. Docelowo zaznaczy się efekt środowiskowy zatapiania zrobów związany ze wzrostem zanieczyszczenia wód poziomów wodonośnych w nadkładzie i wód powierzchniowych przez zanieczyszczone wody dołowe. Ponieważ następuje zmiana jakościowa kierunków, przyczyn i źródeł zagrożenia wodnego w kopalniach węgla kamiennego należy się spodziewać, że zmiany będą zmierzać głównie do pogłębienia stanu wzrostu zagrożenia ze strony kopalń zlikwidowanych. Stąd już od 2000 r. za istotne uznano w GIG skierowanie uwagi, głównie na badania metodyczne, zarówno laboratoryjne o różnej skali obserwacji w odniesieniu do właściwości skał i rumoszy skalnych, jak i polowe i prognostyczne wraz z zaproponowaniem wielokierunkowej aplikacji metod do praktyki górniczej i środowiskowej. Efektem tych prac było opracowanie i opatentowanie metody nasycania kapilarnego skał zwięzłych (Rys. 4), opracowanie sposobu oznaczania wodochłonności rumoszy skalnych i początkowej wartości współczynnika pojemności wodnej zrobów (Rys. 6), a także aparatu do badania przepuszczalności i ściśliwości oraz zmian pojemności rumoszy skalnych pod wpływem zróżnicowanego ciśnienia pionowego (Rys. 7). Podjęto także prace nad znalezieniem sposobu określenia warunków i bezpiecznych odległości eksploatacji górniczej planowanej w trudnych warunkach górniczych i przy istnieniu innych niż oczekiwane szerokości filara bezpieczeństwa. Dla takich warunków opracowano sposób wyznaczania tzw. stref bezpieczeństwa. Do ich opracowania wykorzystano metody wyznaczania filarów bezpieczeństwa oraz metody oceny zasięgu rozpraszania wpływów głównych od eksploatacji górniczej (Rys. 5). Efektem prac prowadzonych w okresie ostatnich kilkunastu lat było zaproponowanie zmian w definiowaniu zagrożenia wodnego, klasyfikowaniu stanu tego zagrożenia oraz jego źródeł. Zaproponowano też klasyfikacje: dołowych zbiorników wodnych, złóż położonych w pobliżu zbiorników w zlikwidowanych kopalniach oraz bezpieczeństwa wodnego wyrobisk szybowych. Opracowane metody badań i oceny mają szerokie zastosowanie praktyczne nie tylko w ocenie zagrożenia wodnego i ograniczaniu tego zagrożenia, ale także w ocenie zasobów wody w zbiornikach kopalń zlikwidowanych i ocenie energii z tych wód oraz zasobów metanu wolnego w opuszczonych zrobach i wyrobiskach górniczych. Ich zastosowanie w hydrogeologii ma istotne znaczenie w ocenie i szacowaniu zasobów wód w wodonoścach zbudowanych z porowatych zwięzłych ośrodków skalnych. Ma także duże znaczenie i zastosowanie w inżynierii środowiska w szacowaniu zasobów wód, ocenie warunków gromadzenia i warunków ich przepływu oraz migracji zanieczyszczeń głównie w obrębie zbiorników wodnych na powierzchni zrekultywowanych przez zasypanie skałą płonną. Wyniki badań z proponowanych metod badań laboratoryjnych mogą posłużyć do oceny zmienności warunków filtracji w obrębie brył zwałowisk zbudowanych z materiałów mineralnych np. skał płonnych, a tym samym do budowy modeli hydrogeologicznych i modeli migracji zanieczyszczeń. Proponowany zakres badań i możliwości ich wykorzystania i zastosowania ich wyników, w sposób wyraźny może poprawić dokładność ocen, prognoz i modeli środowiskowych i hydrogeologicznych w obszarach działalności górnictwa głębinowego i odkrywkowego.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2015, 60, 2; 455-475
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Waterproof anti-explosive powders for coal mines
Wodoodporne przeciwwybuchowe pyły dla kopalń węgla
Autorzy:
Buczek, B.
Vogt, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/219994.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
pył wapienny
hydrofobizacja
właściwości przepływowe
adsorpcja
rozkład termiczny
limestone powder
hydrophobization
flow properties
adsorption
thermal decomposition
Opis:
Limestone powder characterized by hydrophobic properties is used as an anti-explosive agent in coal mining industry. Unfortunately, the standard method of producing such powder by milling limestone with stearic acid is practically unprofitable in many modernized quarries and plants, and sometimes literally impossible due to the introduction of technological changes and implementation of modern mills. Then new methods of hydrophobization of limestone surfaces ought be searched. In the work two methods hydrophobization: from the stearic acid vapour phase and from silicone solutions are proposed. Lime dust from the Czatkowice Quarry of Lime was used as a raw material during investigations. It is a good agent for research because it is possible to compare the properties of samples modified in this work to the properties of anti-explosive lime powder (Polish Standard, 1994) used in mining industry in Poland. The first technique of limestone powder hydrophobization was carried out in an apparatus of own design (Vogt, 2008, 2011), and it consisted in free sedimentation of the powder layer dispersed by stearic acid vapour in powder counter current flow. The second way of modification consisted in mixing in the evaporating dish substrates: limestone powder and dope - silicone solution - Sarsil® H-15 (Vogt & Opaliński, 2009; Vogt & Hołownia, 2010). Evaluation of properties so-obtained waterproof powders was carried out according to the Polish Standard, as well as using original powder determination ways, with the Powder Characteristic Tester (Index tables, Tablets & Capsules, 2005). Moreover water vapour adsorption isotherms were obtained and the thermal decomposition of powder was made. All modified samples acquired the hydrophobic character. Therefore we can state that the both proposed methods of hydrophobization of the limestone powder are useful. The parameters obtained with the use of Powder Characteristics Tester enable us to make a characterization of limestone properties not only as a water resistant material but also from the cohesion point of view. On the base of TG, DTG or DTA and EGA curves for all investigated materials was stated that the character of the thermal decomposition of modified samples is the same as this one for raw powder, what is profitable for application of hydrophobized powders as an anti-explosive agent.
W górnictwie węgla kamiennego używany jest hydrofobowy pył wapienny jako substancja stosowana w systemie zabezpieczeń przeciwwybuchowych (Cybulski, 2004). Niestety, dotychczasowy sposób wytwarzania takiego produktu polegający na współmieleniu kamienia wapiennego z kwasem stearynowym staje się praktycznie niemożliwy do stosowania w nowoczesnych zakładach np. kamieniołomy. Sytuacja taka jest wynikiem wprowadzania zmian technologicznych, głównie związanych z wymianą starych konstrukcji młynów na nowe urządzenia. Tym samym istnieje potrzeba poszukiwania nowych metod hydrofobizacji powierzchni pyłów wapiennych. W pracy omówiono dwie nowe metody hydrofobizacji pyłu wapiennego: za pomocą par kwasu stearynowego oraz roztworu silikonowego - Sarsil® H-15. Podczas badań używano surowego pyłu wapiennego pochodzącego z Kopalni Kamienia Wapiennego w Czatkowicach. Materiał ten jest dobrym materiałem do badań gdyż istnieje możliwość porównywania właściwości materiałów hydrofobowych otrzymanych w pracy z właściwościami handlowego pyłu przeciwwybuchowego (Polska Norma, 1994), używanego w polskich kopalniach. Pierwszy sposób hydrofobizacji pyłu wapiennego, polegający na swobodnym opadaniu pyłu wapiennego w oparach kwasu stearynowego przepływających w przeciwprądzie, przeprowadzono w aparacie własnej konstrukcji (Vogt, 2008, 2011). Aparat gwarantuje dobry kontakt modyfikatora z ziarnami pyłu. Pył opadając, nie napotyka żadnych przeszkód ulegał rozproszeniu, a wprowadzony w stanie parowym kwas stearynowy może swobodnie osiadać na jego powierzchni zewnętrznej oraz penetrować w głąb porów, blokując je dla wilgoci. Drugi sposób hydrofobizacji sprowadzał się w uproszczeniu do zmieszania substratów: pyłu wapiennego i domieszki silikonowej - Sarsil® H-15, w parownicy (Vogt i Opaliński, 2009; Vogt i Hołownia, 2010). We wstępnych badaniach określono objętość preparatu, jaką trzeba dodać do pyłu w celu uzyskania optymalnych warunków kontaktu preparatu z ciałem stałym. Otrzymany po modyfikacji materiał był zbrylony w niewielkim stopniu, a jego całkowite rozdrobnienie uzyskano poprzez przecieranie pyłu przez sito o odpowiednim wymiarze oczek. Badanie właściwości tak otrzymanych hydrofobowych materiałów przeprowadzono w oparciu o PN (Polska Norma, 1994), jak również w oparciu o standardowe metody badania materiałów proszkowych z użyciem aparatu Powder Characteristic Tester (Index tables, Tablets & Capsules, 2005) (Tablica 2,3). Oceny stopnia hydrofobizacji materiałów po modyfikacji dokonano, w przypadku proszku hydrofobizowanego parami kwasu stearynowego, w oparciu o procedurę opisaną w Polskiej Normie (1994), oznaczając procentową zawartość kwasu stearynowego. Otrzymany podczas badań pył hydrofobizowany kwasem stearynowym zawierał 0,18% modyfikatora, co jest ilością dopuszczalną przez Polską Normę (1994).W celu oceny właściwości hydrofobowych materiału modyfikowanego roztworem silikonowym do badań zaadaptowano technikę pomiaru zwilżalności ziaren węglowych „film flotation” (Fuerstenau i Williams, 1987) przyjmując, jako materiał odniesienia hydrofobizowaną mączkę wapienną z Kopalni Kamienia Wapiennego w Małogoszczy. Opracowano metodę wyznaczania współczynnika C określonego, jako stopień hydrofobizacji (Vogt i Opaliński, 2009). Średnia wartość C = 84% wskazuje, że materiał modyfikowany preparatem silikonowym uzyskał odpowiednie właściwości hydrofobowe. Tym samym oba materiały po modyfikacji uzyskały zadowalające właściwości wodoodporne. Ponadto, dla badanych pyłów wyznaczono izotermy adsorpcji pary wodnej (Rys. 1). Uzyskane niższe wartości adsorpcji dla materiałów po modyfikacji niż dla proszku surowego potwierdzają, że materiały posiadają charakter hydrofobowy, co pozwala stwierdzić, że obie proponowane metody hydrofobizacji są użyteczne do produkcji wodoodpornego pyłu wapiennego. Analizę termiczną pyłów wapiennych wykonano w celu porównania efektu cieplnego przemian zachodzących podczas ogrzewania pyłów modyfikowanych z efektem cieplnym zachodzącym podczas ogrzewania surowego pyłu wapiennego. W trakcie badań użyto termowagę firmy TA Instruments 2960 SDT ze sprzężonym spektrometrem masowym firmy Balzers TermoStar 300. Otrzymane wynikiprzedstawiono na Rys. 2. Linie ciągłe na Rys. 2a i 2b przedstawiają przebieg krzywych TG, DTG oraz DTA dla pyłu surowego. Linie przerywane zostały otrzymane dla pyłu modyfikowanego kwasem stearynowym (Rys. 2a) oraz preparatem SARSIL® H-15 (Rys. 2b). Na Rys. 3 zobrazowano wyniki analizy zawartości tlenku węgla IV w składzie gazów otrzymywanych podczas rozkładu termicznego pyłu wapiennego (EGA). Krzywa otrzymana dla pyłu modyfikowanego kwasem stearynowym w zasadzie pokrywa się z krzywą otrzymaną dla pyłu surowego. Parametry uzyskane z użyciem aparatu Powder Characteristics Tester umożliwiły scharakteryzowanie pyłów wapiennych nie tylko pod kątem ich właściwości hydrofobowych, ale także właściwości kohezyjnych i przepływowych.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2014, 59, 1; 169-178
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Impact of strength properties of timber linings in former workings on the sinkhole formation hazard. The case study is on the Upper Silesian Coal Basin, Poland
Autorzy:
Strzałkowski, Piotr
Dyduch, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2203338.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
wyrobisko
kopalnia
sztolnia
old workings timber lining
timber bending strength
sinkhole hazard
wood laboratory tests
Opis:
In the Upper Silesian Coal Basin (Poland), numerous former workings have been left unprotected after the liquidation of mines in the 19th and the beginning of the 20th century. The workings have been located at low depths. The paper presents the results of strength tests of wood samples acquired from linings in former workings, and the obtained results have been compared to the results achieved in tests of samples of wood intended to be used in a reconstruction of a historic gallery. The tests consisted in determining the bending strength of wood in compliance with the applicable Polish standard. The results showed that the wood from historic mines was characterised by high variability of bending strength – usually much lower than that of the wood intended for construction. Too low bending strength of timber may result in caving in shallow excavation and lead to sinkhole creation on the surface.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2022, 67, 3; 531--543
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Properties of waste from coal gasification in entrained flow reactors in the aspect of their use in mining technology
Właściwości odpadów ze zgazowania węgla w reaktorach dyspersyjnych w aspekcie ich wykorzystania w technologiach górniczych
Autorzy:
Pomykała, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/219255.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
zgazowanie
popiół
żużel
zawiesiny
podsadzka
gasification
ash
slag
suspension
backfill
Opis:
Most of the coal gasification plants based of one of the three main types of reactors: fixed bed, fluidized bed or entrained flow. In recent years, the last ones, which works as „slagging“ reactors (due to the form of generated waste), are very popular among commercial installations. The article discusses the characteristics of the waste from coal gasification in entrained flow reactors, obtained from three foreign installations. The studies was conducted in terms of the possibilities of use these wastes in mining technologies, characteristic for Polish underground coal mines. The results were compared with the requirements of Polish Standards for the materials used in hydraulic backfill as well as suspension technology: solidification backfill and mixtures for gob caulking.
Większość przemysłowych instalacji zgazowania węgla pracuje w oparciu o jeden z trzech głównych typów reaktorów: ze złożem stałym, dyspersyjny lub fluidalny. W zależności od rodzaju reaktora oraz szczegółowych rozwiązań instalacji, powstające uboczne produkty zgazowania mogą mieć różną postać. Zależy ona w dużej mierze od stosunku temperatury pracy reaktora do temperatury topnienia części mineralnych zawartych w paliwie, czyli do temperatury mięknienia i topnienia popiołu. W ostatnich latach bardzo dużą popularność wśród instalacji komercyjnych zdobywają reaktory dyspersyjne „żużlujące”. W takich instalacjach żużel jest wychwytywany i studzony po wypłynięciu z reaktora. W niektórych przypadkach oprócz żużla powstaje jeszcze popiół lotny, wychwytywany w systemach odprowadzania spalin. Może być on pozyskiwany oddzielnie lub też zawracany do komory reaktora, gdzie ulega stopieniu. Wszystkie z analizowanych odpadów - trzy żużle oraz popiół pochodzą właśnie z tego typu instalacji. Tylko z jednej z nich pozyskano zarówno żużel jak i popiół, z pozostałych dwóch jedynie żużel. Odpady te powstały, jako uboczny produkt zgazowania węgla lub węgla z dodatkami: bitumin (żużel S1), czy biomasy (popiół A2, żużel S2). W polskim górnictwie podziemnym wyróżnić można kilka technologii podsadzkowych, w których do transportu materiału wykorzystywana jest woda. Tradycyjnie oraz ze względów historycznych, terminem „podsadzka hydrauliczna” określa się tę, która spełnia wymagania normy PN-93/G-11010. Do najważniejszych cech takiej podsadzki hydraulicznej zaliczyć należy wypełnienia uprzednio wydzielonej pustki poeksploatacyjnej, materiałem o jak najmniejszej ściśliwości oraz o jak największej wodoprzepuszczalności. Materiał taki, po odprowadzeniu wody ma stanowić mechaniczna podporę stropu, a proces podsadzania jest ściśle powiązany z procesem eksploatacji, jako sposób likwidacji zrobów. Najczęściej stosowanymi materiałami są piasek podsadzkowy oraz odpady górnicze lub hutnicze (Lisowski, 1997). Od ponad dwudziestu lat, w polskim górnictwie węgla kamiennego obecna jest również inna technologia podsadzkowa, w której do transportu materiałów wykorzystywana jest woda. W tym przypadku części stałe to materiały drobnoziarniste, najczęściej popioły różnych typów, które po wymieszaniu z wodą tworzą zawiesinę (stąd termin „zawiesiny popiołowo-wodne”). Polska norma PN-G-11011:1998 wyróżnia dwie odmiany takich zawiesin i definiuje je, jako „podsadzkę zestalaną” oraz „mieszaninę do doszczelniania zrobów”. Podstawową ideą przyświecającą stosowaniu zawiesin drobnoziarnistych w technologiach górniczych była początkowo troska o zagospodarowaniu odpadów energetycznych, a następnie górniczych (Mazurkiewicz i in., 1998; Piotrowski i in., 2006; Piotrowski, 2010; Plewa i Mysłek, 2000; Plewa i Sobota, 2002). Obecnie technologia zawiesinowa na stałe zagościła w kopalniach węgla kamiennego stając się m.in. nieodzownym środkiem profilaktyki pożarowej i metanowej (Dziurzyński i Pomykała, 2006; Palarski, 2004; Pomykała, 2006). W artykule przedstawiono analizę możliwości wykorzystania ubocznych produktów zgazowania, jako materiałów do podsadzki hydrauliczne (wg normy PN-93/G-11010), podsadzki zestalanej oraz mieszaniny do doszczelniania zrobów (wg normy PN-G-11011:1998) - technologii stosowanych w polskim górnictwie węgla kamiennego. Podstawowe badania ubocznych produktów zgazowania obejmowały takie właściwości jak gęstość, wilgotność, skład ziarnowy, wymywalność zanieczyszczeń chemicznych oraz zawartość radionuklidów. Wybrane właściwości fizyczne ubocznych produktów zgazowania oraz ich oznaczenie zestawiono w tabeli 1. Składy ziarnowe żużli ze zgazowania, analizowanych pod kątem zastosowania w podsadzce hydraulicznej przedstawiono na rys. 1, a materiałów dla technologii zawiesinowej, czyli popiołu lotnego A2 oraz zmielonych żużli oznaczonych, jako S1m, S2m oraz S3m - na rys. 2. Żużle ze zgazowania zawierają nie więcej niż 6% ziaren mniejszych niż 0,1 mm, co odpowiada wymaganiom dla materiałów podsadzkowych I klasy. Analiza wymywalności zanieczyszczeń chemicznych wykazała przekroczenia wymagań jednej lub obu przywołanych norm w zakresie pH i/lub niklu dla próbek żużli S1 i S2 oraz popiołu A2 (tab. 2). Zwraca uwagę bardzo niska wartość pH oraz bardzo wysoka zawartość niklu dla żużla S1. Jest to rzecz nietypowa dla krajowych odpadów energetycznych powstających ze spalania węgla kamiennego. W zakresie zawartości radionuklidów wszystkie materiały spełniają nie tylko wymagania norm podsadzkowych, ale również wymagania stawiane materiałom budowlanym (tab. 3). Ściśliwość żużli ze zgazowania kształtuje się na poziomie 11÷14%, co pozwala zakwalifikować je do materiałów podsadzkowych III klasy. Aby uzyskać materiał wyższej klasy, konieczne jest zmieszanie żużli z piaskiem podsadzkowych. W zakresie wodoprzepuszczalności wszystkie żużle kwalifikują się, jako materiał podsadzkowy klasy I (rys. 5, tab. 4). W normie PN-G-11011:1998 określone zostały wymagania podsadzki zestalanej oraz dla mieszaniny do doszczelniania zrobów. (tab. 5), tylko dla części badań wskazane są konkretne wymagania ilościowe. Wyniki badań wymywalność zanieczyszczeń chemicznych oraz zawartości radionuklidów zostały omówione wcześniej. Właściwości zawiesin w stanie płynnym zestawiono w tabeli 6. oraz na rys. 7, 8 i 9., a parametry reologiczne wg modelu Binghama na rys. 10÷13. Wymagania w zakresie właściwości zestalonych zawiesin tj. wytrzymałości na jednoosiowe ściskanie oraz rozmakalności zostały ściśle określone dla podsadzki zestalanej jak i mieszaniny do doszczelniania zrobów (tab. 5). Zawiesiny przygotowane na bazie odpadów ze zgazowania węgla nie wykazują właściwości wiążących. Zarówno ze względu na wytrzymałość na jednoosiowe ściskanie (rys. 14) jak i rozmakalność (rys. 15) kwalifikują się jedynie, jako mieszaniny do doszczelniania zrobów. Przeprowadzone badania wstępnie potwierdziły możliwość zastosowania ubocznych produktów zgazowania pochodzących z instalacji bazujących na reaktorach dyspersyjnych, w technologiach górniczych charakterystycznych dla polskiego górnictwa podziemnego. Dla ostatecznego potwierdzenia konieczne są oczywiście badania dokładnie tych odpadów, które miałyby być stosowane w konkretnych kopalniach. Przyszłe wykorzystanie zastosowania odpadów z procesu zgazowania węgla, jako materiałów podsadzkowych zależy od wielu czynników, do których zaliczyć należą: dalszy rozwój technologii podsadzki hydraulicznej w górnictwie polskim, a także właściwości i dostępność tego typu materiałów powstałych ze zgazowania polskich węgli i/oraz w instalacjach na terenie Polski.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2013, 58, 2; 375-393
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies