Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "architektura XVI w." wg kryterium: Wszystkie pola


Wyświetlanie 1-3 z 3
Tytuł:
Protestancka architektura kościelna XVI–XVIII wieku w Polsce i krajach sąsiednich
Protestant Church architecture in Poland and in neighbouring countries from the 16th to the 18th centuries
Autorzy:
Harasimowicz, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2082176.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Opis:
The subject of this paper is Protestant church architecture in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the early modern era, within Poland’s present-day borders. This includes lands which belonged to Poland before the Partitions and those granted in 1945 by the decision of the Potsdam Conference of three great powers (Mazury, New Marchia, Western Pomerania, and Silesia). In all the lands between the rivers Oder and Bug, which were affected by the Reformation, especially where the Evangelical National Churches (Mazury, New March, West Pomerania) were built, the concept of church founders “meriting” Eternal Salvation was gradually disappearing. According to the recommendations of Martin Luther, all the churches that were not used for preaching the word of God, especially monastic and pilgrim churches, could be used for secular purposes or even dismantled. Only parish and castle churches were deemed acceptable, as they were serving the communities assigned to them. Wherever the Reformation supporters succeeded in taking over the medieval parish churches, far-reaching changes were made to their furnishings with time. Medieval altars were usually left in their original place, although some underwent Renaissance “modernising”, as in St. Nicholas Church in Brzeg (1572). New additions were in general the pulpits and the baptismal fonts, which together with the altar made the so-called liturgical triad, visible from anywhere in the church. In order to improve the visibility of the main liturgical acts, the emporas or galleries were introduced in the church interiors, forming an arrangement similar to the letter “L” or “U”. The elevation within the church space was created for the distinguished representatives of the widely understood establishment – the princely and noble patrons, mayors, councillors and aldermen. They were seated on special benches or in loges/boxes, usually highly impressive and ornamental pieces of furniture. From the mid-16th century, many churches in towns and country began to show signs of a new style: the Renaissance portals and gables, and the “Italian” tented roofs. The outer walls of the brick churches began to be plastered, and even made using the technique of sgraffito, in imitation of stone cutting. This was supposed to give churches a more “noble” look. Totally new places of worship were built wherever Evangelicals could not take possession of the local parish church, or where they had to return the church to the Catholics by court order or as a result of royal intervention. In the area of Lesser Poland (Malopolska), the noble followers of Calvinism and Arianism developed a rather dynamic church building, erecting structures of such high rank as the Calvinist church in Oks near Jędrzejów based on the horizontal plan of the Greek cross. In the area of Greater Poland (Wielkopolska) and Royal Prussia, Lutheran municipalities were often forced to hastily reuse various secular buildings such as private houses, baths, town halls and granaries. The most famous example of such a structure is the “Kripplein Christi” in Wschow, built in 1604 over a short period of time near the city walls, and using its gate tower as bell tower. A good occasion for the construction of new Evangelical churches, mainly Lutheran ones, were human resettlements conducted in the 16th and 18th centuries in the swampy areas of the Polish-Brandenburg borderland, near Trzcianka and Wielen, as well as in rural areas surrounding the three major towns of Royal Prussia – Gdańsk, Toruń and Elbląg. As part of these movements, not only voluntary settlers from the Netherlands and North Germany came to Poland, but also religious refugees, especially the Mennonites, highly praised for their development of Żuławy. A much larger scale of resettlements, however, was due to religious refugees from Bohemia and Silesia, especially in the final phase of the Thirty Years’ War (1635–1648). Thanks to these migrants, the existing towns of the Wielkopolska- Silesian borderlands, including Wschowa and Lesznów, enjoyed considerable growth, but also new centres such as Bojanowo, Rawicz, Szlichtyngowa, Zaborowo and Zduny were established. In each of these towns, inhabited almost entirely by Evangelicals, new churches were immediately built, which over time had acquired, like the Lutheran church of the Holy Cross in Leszno, monumental proportions. Several prominent new churches were also built in the second half of the 17th and early 18th centuries for the Silesian Evangelists who did not flee the country, although they lived in an area of re-catholicisation. According to the provisions of the Peace of Westphalia, the so-called Churches of Peace were established in Glogow, Świdnica and Jawor, which were not part of the existing parish network, then already completely Catholic. Similarly, the six so-called Churches of Grace were built in Silesia (Cieszyn, Jelenia Góra, Kamienna Góra, Kożuchów, Milicz, Żagań), as a result of the Convention of Altranstädt, signed in 1707 by Holy Roman Emperor Joseph I and King Charles XII of Sweden. The new tradition of Protestant church building, independent of the existing parish network was followed by the so-called Friedrichian prayer houses, established in Prussian Silesia since 1742, and the so-called tolerant churches, erected in Austrian Silesia since 1782. Similar status was granted to Lutheran churches in Poznan and Warsaw, built thanks to the concessions granted by King Stanislas Augustus Poniatowski after the restoration of rights to Polish religious dissenters by the Sejm in 1768. Both churches are outstanding works of Polish architecture in the era of early classicism. A separate place in the Protestant church building in the early modern era was occupied by castle chapels and court churches. A few substantial edifices of this type are still preserved in Poland, beginning with the Lutheran castle chapel in Szczecin (1575–1577) representing the “Vitruvian” ideals of the Renaissance. We can also mention the Calvinist castle chapel in Siedlisko near Nowa Sól (1616–1618), which combines with sophistication the modified gothic and mannerist forms, as well as the castle church in Kamieniec Suski (1716–1718), originally also Calvinist, which is one of the best replicas of the famous Huguenot temple from Charenton sur Seine. The Evangelical-Reformed court church in Wroclaw (1746–1750) was of great importance for church building in Silesia. Initially, it offended the local Lutherans with its ostentatious lack of images, but over time it became an inspiration for the most outstanding church buildings of Silesian Classicism, designed by Carl Gotthard Langhans, the Lutheran churches in Dzierżoniów, Rawicz, Syców and Walbrzych. A further development of Protestant church building in the lands belonging to the Polish state has progressed in a fairly uniform manner. Most of these lands after 1815 belonged to the Kingdom of Prussia, which over time was transformed into the German Empire. Church building, controlled by the Berlin headquarters, has undergone a far reaching standardization and homogenization. This fact began to reflect upon the perception of its earlier achievements, which for some critics have ceased to be a title for glory, as a manifestation of excessive individualism and too exuberant imagination. German scholarly research on the history of Protestant church construction in the countries “east of the Elbe” was interrupted by World War II and its consequences, which for the architectural heritage of the Reformation turned out to be particularly tragic. Many churches were destroyed during the war and many have fallen into disrepair as a result of the post-war human migrations and a huge gap in the Evangelical population. The Polish Catholic Church, which had taken over most of the old Evangelical temples, for a long period of time, could not cope with their furnishings. Fortunately, there were some well-informed and educated priests who took care of the Protestant temples. From the late 1960s they were also able to count on the support of the academic community, in particular the Institute of Art History of the University of Wroclaw. This institution has continued to conduct systematic research on Protestant church architecture and art in Silesia, Poland and throughout Europe. This has brought a rich crop of master and doctoral dissertations and many other publications in Poland and abroad.
Źródło:
Rocznik Historii Sztuki; 2017, 42; 63-90
0080-3472
Pojawia się w:
Rocznik Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Średniowieczne kościoły halowe na Śląsku. Część 4. Kościoły w okresie od XIII do połowy XVI w.
Medieval hall churches in Silesia. Part 4. Churches between the 13th and mid 16th c.
Autorzy:
Kozaczewska-Golasz, H.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1366596.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Śląsk
architektura gotycka
kościoły halowe
Silesia
gothic architecture
hall churches
Opis:
Artykuł stanowi posumowanie trzech wcześniejszych publikacji o halowych kościołach wznoszonych na Śląsku w kolejnych stuleciach od XIII do połowy XVI w. Przedstawiono zmiany, jakie zaszły w tym okresie w układach przestrzennych bryły i wnętrza, konstrukcji, systemach sklepiennych. Ukazano także detale architektoniczne, podkreślając wiodące i nowe elementy. Wszystkie istotne etapy w kształtowaniu kościołów, ich wnętrz i detali znalazły odzwierciedlenie w rysunkach i fotografiach.
This article is a summary of three earlier publications about hall churches erected in Silesia from the 13th to the mid 16th c. It presents changes which occurred in this time in spatial designs of the church body, its interior, construction and vaulting systems. It also discusses architectural details emphasising leading and new elements. All essential stages in shaping churches, their interiors and details are presented in drawings and photographs.
Źródło:
Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2013, 58, 4; 5-30
0023-5865
Pojawia się w:
Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Średniowieczne kościoły halowe na Śląsku. Część 3. Kościoły z XV – połowy XVI w.
Medieval hall churches in Silesia. Part 3. Churches between the 15th and mid 16th c.
Autorzy:
Kozaczewska-Golasz, H.
Golasz-Szołomicka, H.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/145810.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Śląsk
architektura gotycka
kościoły halowe
Silesia
gothic architecture
hall churches
Opis:
W okresie od XV w. do około połowy XVI w. na Śląsku (w granicach historycznych) wznoszono kościoły halowe na obszarze od Gubina do Żor. Posiadały one zróżnicowane układy przestrzenne, podziały wnętrz i sklepienia. Wśród 21 kościołów ponad połowę stanowią kościoły z jednonawowym prezbiterium, o niezbyt wysokich korpusach nawowych około 12-14 m, z wyjątkiem kościoła w Żarach o wysokości 19,10 m. Kościoły te przekryte były sklepieniami krzyżowymi, gwiaździstymi i pięciopodporowymi. Tylko w kościołach w Kątach Wrocławskich, Gryfowie Śląskim i w zakrystii we wrocławskim kościele św. Barbary założono sklepienia sieciowe. Żebra sklepień opierają się na wspornikach lub wnikają bezpośrednio w ściany i filary. Artykulację ścian wnętrza pilastrami zastosowano w Żarach i być może w Sycowie. W dziewięciu kościołach halowemu korpusowi odpowiada halowe prezbiterium. W trzech obiektach (Namysłów, Opole, Lwówek Śląski) każdą z naw zakończono po stronie wschodniej wielobokiem, podobnie jak w XIV w. po raz pierwszy na Śląsku uczyniono to w kościele NMP na Piasku we Wrocławiu. Halowe prezbiterium i korpus nadają kościołom znaczną długość. Nakrywano je jednym dachem dwuspadowym oraz dachami wielobocznymi nad częścią wschodnią. Kościół w Bytomiu, po przebudowie w XIX w. uzyskał układ z trójnawowym prezbiterium halowym, jednak pierwotnie posiadał on jednonawowe prezbiterium z wysokimi kaplicami po bokach, a każde wnętrze nakryte było oddzielnym dachem, które kontynuowano nad korpusem. Wnętrza kościołów różnią się rozstawem filarów, artykulacją ścian oraz systemem sklepiennym. Tylko w Namysłowie zachowały się sklepienia z XV w., w Opolu i Bytomiu założono sklepienia sieciowe około połowy XVI w., natomiast w Lwówku Śląskim sklepienia uległy całkowitemu zniszczeniu. W pięciu kościołach z halowymi prezbiteriami wprowadzono nowe rozwiązanie w postaci wielobocznego halowego obejścia, wcześniej niewystępującego na Śląsku. Po raz pierwszy wzniesiono je prawdopodobnie w Szprotawie, potem w Nysie i Gubinie. Kościoły w Górze i Mirsku zamknięto od wschodu wielobocznie, ale układ filarów i arkad międzynawowych dochodzących do ściany wschodniej nie tworzy właściwego obejścia. Kościoły halowe z prezbiterium z obejściem budowano także na niedalekich od Śląska terenach Pomorza Zachodniego i Wielkopolski. Niewątpliwie na kościołach pomorskich z kaplicami między wewnętrznymi przyporami wzorował się twórca kościoła w Gubinie. Jednak strona zewnętrzna kościoła pozostała tradycyjnie „śląska” – z wyraźnymi przyporami. W Wielkopolsce kościoły z halowym obejściem zaczęto budować później niż na Śląsku. „Hale obejściowe” Wielkopolski powstałe po 1450 r. mimo stosowanej nazwy nie miały wykształconego obejścia, sklepienie nawy głównej dochodziło do wschodniego wieloboku. Podobnie rozwiązano część wschodnią w kościele w Górze i Mirsku. Koncepcje halowego obejścia w Polsce wzorowane były na przykładach zachodnich występujących w Niemczech i Austrii. W Czechach kościoły z obejściem halowym zaczęto budować od połowy XV w., a więc później niż w Polsce. W Bytomiu, Nysie, Gubinie i Górze długie wnętrza kościołów zostały przedzielone w połowie poprzeczną ścianą arkadową, która oddziela część kapłańską. W kościołach w Gubinie i Górze wieloboczną część wschodnią otaczają kaplice, połączone na zewnątrz w wielobok ścianą bez rozczłonkowań. We wnętrzach wystąpiła nowa, wzbogacona forma dwu- i trzypoziomowej artykulacji. W Nysie, gdzie kaplice znajdują się tylko wzdłuż ścian podłużnych, po stronie wschodniej pozostawiono nisze okienne sięgające do posadzki, jak w XIV w. w Paczkowie. Obok nowego układu przestrzennego z halowym obejściem ważnym osiągnięciem architektury z XV – poł. XVI w. było wzbogacenie rysunku żeber w sklepieniach gwiaździstych oraz wprowadzenie nowych sklepień sieciowych i kryształowych. Sklepienia sieciowe otrzymały różne układy żeber, w większości w oparciu o sklepienia kolebkowe z lunetami. Najstarszymi sklepieniami sieciowymi na Śląsku były sklepienia o jednorodnej sieci z końca XIV w., a pojawiły się w nawie głównej kościoła św. św. Piotra i Pawła w Legnicy, w prezbiterium kościoła parafialnego w Środzie Śląskiej oraz w kruchcie kolegiaty św. Krzyża we Wrocławiu. W kościołach halowych na Śląsku sklepienia o jednorodnej sieci zastosowano w Górze (zakrystia), Nysie (kaplice) oraz w Gubinie. Od 1. ćw. XV w. w śląskich kościołach halowych zaczęto stosować sklepienia sieciowe w Szprotawie, Gubinie, Gryfowie Śląskim wzorowane na sklepieniu zastosowanym przez P. Parlera w katedrze praskiej (Czechy). Różnią się one proporcjami przęseł kwadratowych i prostokątnych oraz układem sieci żeber. Potrójny układ żeber występował w nawie głównej kościoła w Szprotawie oraz w prezbiterium kościoła w Gubinie. W kościołach w Bytomiu i w Lwówku Śląskim (kruchta płn.) wzniesiono XVI w. sklepienia sieciowe wzorowane na sklepieniu P. Parlera znajdującym się w wieży mostu Karola w Pradze (Czechy). Sklepienia kryształowe założono w kaplicach kościoła w Gubinie oraz pod emporą w katedrze w Opolu. W Gubinie są one na bazie sklepień o jednorodnej sieci, a w Opolu – podobne do gwiaździstych. Na Śląsku pierwsze sklepienia kryształowe powstały prawdopodobnie w prezbiterium kościoła franciszkańskiego w Żaganiu (1486-1495), choć być może wcześniejsze od nich są sklepienia w kaplicach w Gubinie. Kościoły śląskie posiadały wysokie elewacje rozczłonkowane przyporami, między którymi znajdowały się maswerkowe okna. Ściany szczytowe ozdabiano blendami ostrołukowymi lub w formie okien o podziale kratowym. W kościołach późnogotyckich o niewielkiej liczbie detali architektoniczno-rzeźbiarskich ważną rolę odgrywały okna maswerkowe, którym nadawano zróżnicowane kompozycje. Duże okna o trójdzielnych i czterodzielnych maswerkach występują w kościołach w Nysie, Lwówku i Namysłowie. Nowym elementem są łęki półkoliste, zgeometryzowane rybie pęcherze, przedłużone profile laskowania, ucięte za przecięciem profili, dowolne układy krzywolinijne oraz układy sieciowe. Nie przywiązywano natomiast większej wagi do portali – są niewielkie, niezbyt dekoracyjne. Średniowieczni budowniczowie na Śląsku w XV – poł. XVI w. stworzyli własne koncepcje kościołów halowych, wykorzystując różne elementy kościołów zachodnich, a także z dzielnic sąsiednich. Zachowano stosowany w śląskich kościołach halowy układ naw o szerokości zbliżonej do proporcji 1 : 2, tylko w Gubinie szerokość naw bocznych jest większa, ale nie równa nawie głównej, jak czyniono to w wielu kościołach austriackich. Nie wprowadzono na Śląsku filarów cylindrycznych, charakterystycznych dla kościołów europejskich. Wnętrza przekrywano sklepieniami gwiaździstymi o urozmaiconych układach żeber oraz nowymi sklepieniami sieciowymi i kryształowymi. Duże okna maswerkowe stanowią dekoracyjne dopełnienie wysokich i przestronnych wnętrz.
Hall churches were built in Silesia from the beginning of the 13th c. In the 15th c. and until the mid 16th c. 21 hall churches were erected or reconstructed . Most of the reconstructed churches came from the 13th or the beginning of the 14th c. Sometimes it is hard to establish the time and scope of reconstruction, even in situations when the documentation describing construction work have been preserved. Some essential and irreversible changes in churches were made in the 19th and at the beginning of the 20th c. In this period of time churches were not so often described as in the 14th c., H. Lutsch pointed out that transverse blind arcade which shortened the nave appeared in churches, as well as radial chapels around the presbytery, which he defined as the result search for new forms conducted by late medieval constructors. H. Tintelnot noticed that between the 14th c. and the Reformation Silesian Gothic style did not undergo any major changes. Descriptions of churches were included in catalogues of art monuments by: H. Lutsch, S. Kowalski, J. Pilch, in the Catalogue of Art Monuments in Poland. In 1962 there was a session of the Association of Art Historians, it was devoted to late Gothic architecture and art. A. Miłobędzki presented there church types occurring in Poland, pointing out that there was large number of hall churches. In his opinion the construction of the Collegiate Church of Virgin Mary in Poznań with a hall presbytery and a polygonal ambulatory was influenced by Hans von Burghausen’s churches – the Church of Holy Spirit in Landshut (1407-1461) and the choir of the Franciscan church in Salzburg (started before 1408). Unfortunately Silesia was not mentioned in these considerations. M. Zlat emphasised that there was a magnificent solution used in the church in Nysa, which, in his opinion, was covered with the Parler’s net vault. He pointed out that there was break in construction of churches due to the Hussite Wars, after which no notable buildings were erected. M. Kutzner presented Silesian architecture from the 15th and 16th c. from the perspective of its conservative character. He noticed new forms in vault details, window traceries, and interior decorations. Articles written by M. Brykowska, D. Hanulanka and M. Zlat are devoted only to vaults. In the catalogue of Architektura gotycka w Polsce (Gothic Architecture in Poland) the earlier literature, descriptions and church dating. The goal of the work preparing measurement and photographic documentation of churches, architectural and historical research as well as reconstruction of their state from the 15th – mid 16th c. The research encompassed preserved hall churches in historical borders of Silesia. Research results were the basis for a comparative analysis of projections, spatial designs, architectural and sculptural details presented in this article. The allowed to date some churches more precisely.
Źródło:
Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2013, 58, 3; 5-66
0023-5865
Pojawia się w:
Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-3 z 3

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies