Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "ekologiczny" wg kryterium: Wszystkie pola


Wyświetlanie 1-14 z 14
Tytuł:
Równowaga hydrodynamiczna ważnym parametrem kształtującym stan ekologiczny cieków karpackich
Hydrodynamical Balance as Important Parameter Influencing the Ecological Status of Carpathian Rivers
Autorzy:
Strużyński, A.
Bartnik, W.
Kulesza, K.
Czoch, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1819256.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
równowaga hydrodynamiczna
ciek karpacki
stan ekologiczny
hydrodynamical balance
ecological status
Opis:
According to the Water Framework Directive human activities should lead to an improvement or at least stabilizing of water ecosystems. Due to the adaptive nature of living species, reference conditions specified under the WFD for mountain river should be tested after reaching of proper hydromorphological parameters. The hydrodynamical balance of mountain river channel is reflected by it's plan view as well as by vertical and cross-sectional layouts. Mountain river in natural conditions produce a clearly defined riffle and pool system and can create a variety of channels with bars. Fluvial processes occurring in mountain rivers differ much from those that occur in lowland rivers. Beds of mountain rivers and streams, due to the water flow in high bed relative roughness conditions, are sensitive to changes in the bed material composition, size and shape. In these circumstances, bedforms are not created. While low and medium flows, there is no sediment transport, and only minor grain hide, sorting and armoring processes form the top of the bed. Granulometric curve changes depend on variations in several parameters. During the process of creating or removing the armored layer, the variation of fractions describing bed stability and water flow conditions exist. In a changing regime of watercourses functioning with the rough bottom, the standard deviation of the curve correctly reflects the bed material sorting processes. Armored bottom exists for it's values less than 1.6, and in the natural conditions the value does not fall below 1.3. In this case, fine material is almost completely removed from the bottom of the cover. Below the reaches of river sources, which are the steepest sections of mountain streams, riverbeds mostly achieve hydrodynamic balance and this is the optimal condition for the development of the aquatic ecosystem. When the incised channel, with armored bottom in alluvial river is found, it often shows a limited supply of bed material. Many factors can affect the change of the river channel so the stable morphological state occurs after some time, and after many oscillations around the optimal condition. It is a period of a few to tens of years. In any case, one can determine the state and intensity of fluvial processes. This paper presents a proposal for the implementation of the hydrodynamic balance to assess their ecological status as one of the first and basic. The assessment of the alluvial rivers hydrodynamic balance is shown on the example of the Skawa river (section above the mouth of Bystrzanka stream). Hydrodynamic balance of the channel was based on the analysis of interdependencies between riverbed bandwidth, the channel lateral and vertical layout and bed stability for the characteristic flows of the water: (Q75%, Q50% Q25%, Q10% and Q1%, bankfull an dominant flows). Bed stability analysis presented in the paper was performed using the computer program ARMOUR. Calculations were performed by comparing the critical Shields stresses characterizing all fractions of bed material to the bed shear stresses of the flowing water. On the basis of analysis of the riverbed in this section it was classified as natural.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2013, Tom 15, cz. 3; 2591-2610
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stan ekologiczny wód Kanału Radackiego na podstawie wskaźników i indeksów biotycznych
Ecological sate of water in Radacki Channel on the basis of biotic indicators and indexes
Autorzy:
Lampart-Kałużniacka, M.
Konieczna, M.
Pikuła, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1819669.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
kanał Radackiego
stan ekologiczny
wskaźniki biotyczne
channel Radackiego
ecological status
biotic indices
Opis:
Od momentu przyjęcia przez Parlament Europejski Ramowej Dyrektywy Wodnej, kraje członkowskie zobowiązały się do 2015 roku osiągnąć dobry stan wód. Także Polska od dnia przystąpienia do UE stara się podejmować wszelkie działania wpływające korzystnie na ekosystemy wodne. Jednocześnie zgodnie z wytycznymi niniejszej dyrektywy, badania dotyczące oceny stanu ekologicznego wód w naszym kraju prowadzone są nie tylko z wykorzystaniem parametrów fizyczno-chemiczne lecz także w oparciu o czynnik biotyczny, do których należą: fitoplankton, makrofity, ichtiofauna oraz makrozoobentos [4]. Większość państw Europy Zachodniej stosuje wymienione grupy w celu określania stopnia eutrofizacji, za którą z kolei w większości przypadków odpowiada człowiek [10].
The research was carried out done using benthic organisms in accordance to Frame Water Directive 2000/60/WE of European Parliament and Council from October 23rd 2000. One of its assumptions is to take into consideration abiotic and biotic factors during estimation of ecological state of waters, since only these give the full image of an examined environment. Radacki Channel is located Zachodniopomorskie Province on the area of Protected Landscape of Drawa Lake District. This channel is the one of main tributaries to Trzesiecko Lake which is a tourist attractions in Szczecinek town. The research was carried out from March to September 2006. Four research sites were appointed along the channel. In each of them samples were taken using the benthic net. There were four quantitative samples and one qualitative sample. Obtained organisms were preserved on the site and then determined in the lab in order to classify in accordance with given taxonomic units. In order to estimate Radacki Channel water quality indexes like TBI (Trent Biotic Index), BNWP-PL (Biological Monitoring Working Party, for Poland), were used along with Saprobe Index S and EPT (Ephermeroptera-ephemerid, Plecoptera, Trichoptera). In addition number, density and biomass of ascertain taxons were analyzed. Most of examined sides, on the basis of biotic indexes values, were found as ones in good ecological state. The best results were obtained in the third site, where the biggest biological diversity was found. The worst quality of water was found on site 2, where values of biotic indexes classified the quality of water as moderate. Radacki Channel as a watercourse flowing into Trzesiecko Lake has a big influence on its waters. Determined species along with clean water on sites brings some optimism. But still not the whole watercourse had the good results. An evident decrease of water quality was found near arable fields and meadows. Configuration of the terrain in the area could cause decrease of water quality by runoff of biogenic substances from the surrounding reception basin which possibly affected the ecological state of both the Radacki watercourse and the Trzesiecko Lake. It should be noted that these were the first studies using benthic organisms on Radacki Channel. They do not show changes in the ecosystem. In order to be able to identify those changes long-term studies are necessary.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2010, Tom 12; 393-408
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza ekonomiczna w zagadnieniach ochrony środowiska
Economic analysis in environmental protection issues
Autorzy:
Szkarowski, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1826146.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
ochrona środowiska
zanieczyszczenie atmosfery
uszczerbek ekologiczny
Opis:
Efektywne zarządzanie każdym przedsięwzięciem przewiduje optymalne adresowe wykorzystanie inwestycji z maksymalnie osiągalnym wynikiem. W przypadku działalności z zakresu ochrony środowiska chodzi o maksymalnym efekcie uzdrowienia powietrza, wód lub gleby w skali terenu rolniczego czy krajobrazowego, obszaru zabudowanego, rejonu lub całego miasta. Podstawy opracowanej przez autora analizy energo-ekologicznej dają możliwość w bardzo wiarygodny sposób ustalić priorytetowe substancje szkodliwe, źródła ich emisji oraz tereny najbardziej stosowne do skierowania na nie inwestycji na cele wdrażania technologii ochrony środowiska . Dalszy sukces projektu zapewnia się dokładnością o dogłębnością techniczno-ekonomicznego etapu analizy. Opracowane dotychczas kryteria i wskaźniki ekonomicznej efektywności technologii ochrony środowiska i oszczędzania zasobów naturalnych pozwalają, przy zastosowaniu zasad wspomnianej wyżej analizy energo-ekologicznej, przystąpić do kształtowania uniwersalnych podstaw określania tej efektywności. Chociaż autor zajmuje się głównie zagadnieniami ochrony atmosfery, wyprowadzone z wyników wieloletnich badań wnioski i opracowane metody obliczeń są uniwersalne dla całej gamy zagadnień z zakresu ochrony środowiska.
Effective control of each project provides for the optimum address use of investments with a maximally attainable effect. In the environment protection activity the discussion deals with the effect of the sanitation of air, water and soil. The scales of sanitation can relate to the urban or agricultural territory, the landscapes and the places of leisure and treatment of people. Three groups of factors, which determine the value of the ecological damage, usually are separated: the factors of perception, influence and state. In this case the indissoluble connection between these groups of factors usually only is proclaimed. The principles of energy-ecological analysis allowed the author, without disrupting traditional structure, to supplement with its new key group of factors, named the factors of reciprocal effect. These factors determine: the energy-ecological perfection of the environment protection technology, the technological level of industry, the stimulating (or vice versa - braking) action of legislation in the sphere of the protection of health and environment, the cultural and educational level of the populations, the economical stimulus of ecological activity, etc. On this basis the schematic of the mechanism of the ecological damage forma-tion as a result of anthropogenic destructive action on the environment was improved. This diagram provides that reduction in the unfavorable influence on nature and man is achieved not only by means of direct reduction in the emission of harmful substances into the atmosphere from the group of the factors of influence. Through the factors of reciprocal effect into the process of the sanitation of the people living environment actively are implicated very factors of perception (level of the neutralization and utilization technology, the ecological education of population), and also factors of state (legislation and normative base, the economic stimulation of expenditures for ecology and the like.) The procedure of the determination of the economic equivalents of the natural damages, applied to environment, is in detail represented in the article (formulas (1)-(6), fig. 2). Particular damages then were series-connected in the procedure of the estimation of complex ecological damage (formulas (7)-(16)). To the task of the negative environmental effect minimization on scales of the territory in question as to any other optimization task, can be attached the regular form of the task of linear programming. In this case the actual nonlinearity of task does not have fundamental value. First, the bend of hyperspace in the version of nonlinear programming is a simple increase in the dimensionality of task. This, undoubtedly, reflects entire complexity of the physical, biological, economic and a social process, united under limitation system, but does not change the internal discrepancy of task itself. In the second place, in the time interval of the solution of the specific objec-tives of environment protection the linearization of the limitation function is not problematic. Errors appearing in this case are plotted in a general error in the method itself. In spite of the high reliability of the results of the functional-cost stage of energy-ecological optimization, it is necessary to warn against the absolute acceptance to the introduction of version with the maximum economic effect. The prospective technology is necessary for checking up scrupulously from the point of view of possible negative consequences in all in the most complicated image the connected planes of its influence. The decline of productivity of a technological line displaced in time, additional consumption of fuel, energy, air and reagents, passing pollution of other environments can be observed. All this can bring to nothing the achieved effect At a stage of definition of priority harmful substances computer methods give rather reliable result. But the establishment of sources of pollution and especially the feasibility report on nature protection technology still will long demand participation of alive engineering idea in this process.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2005, Tom 7; 205-218
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gleby organiczne projektowanego użytku ekologicznego “Łąki koło Owczar”
Organic soils of projected environmental area of “Meadow near Owczar”
Autorzy:
Sammel, A.
Siuda, P.
Mrugowski, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1819379.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
gleby organiczne
metale ciężkie
użytek ekologiczny
Opis:
The organic soils belong to group of soils, which they quickly undergo transformations in result intentional or unaware activity of people. The aim of the studies was to determine the qualification of soils systematic membership, valuation of their degradation and content of microelements of organic soils of projected the environmental area of "Meadow near Owczar".The projected the environmental area of "Meadow near Owczar" will be locate on northern-east from Wolczkowo village, on area of Municipal Forests of Stettin. The surface area of studied terrain is 8.97 hectares.Investigations on projected object were conducted in 2009. Investigation was made according to contained recommendations in study of Ilnicki (2002). On area of study was executed 10 bore-holes and 3 soil exposures, which was taken including 26 soil samples. After grinding and drying, the sampled soils were mineralised in the mixture of concentrated acids HNO3+HCIO4, (at the ratio 1:1), which made it possible to determine their chemical content. Cd, Pb, Zn, Cu, Ni, Co, Mn, Fe contents were determined by the method of atomic absorption (FAAS) spectrometry using Unicam Solaar 929 spectrophotometer. Besides, pH(KCl) was determined potentiometrically and losses on ignition at the temperature of 550 degrees C. The studies showed that the processes of degradation of peat are faintly advanced. The surface horizon of peat bog is developed from muck and contains a varying amount of organic matter from 52.1 to 62.9%. Reaction on this horizon is mostly acid (pH - 5.04-5.46). However peat horizon contains a varying amount of organic matter from 67.6 to 76.1% and reaction of this soil ranged from acid or lightly acid (pH - 5.37-5.78). The content of microelements oscillated between the values recognized as natural for organic soils.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2012, Tom 14; 427-436
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Environmental Aspects of Abrasive Water Jet Cutting
Ekologiczne aspekty przecinania materiałów wysokociśnieniową strugą wodno-ścierną
Autorzy:
Perec, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1813669.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
abrasive
water jet
environmental aspects
recycling
disintegration
materiały ścierne
wysokociśnieniowa struga wody
aspekt ekologiczny
rozdrabnianie
Opis:
Traditional method of production has a negative impact on the environment by cutting and erosion products (chips and microchips), the used coolant (oils and emulsions, enriched aggressive chemicals) and high energy consumption. Modern systems for mechanical processing should be minimal this impact. This paper presented a study of advanced machining – Abrasive Water Jet (AWJ) technology in environmental aspects. Unlike traditional machining (grinding, milling) water jet cutting does not emit into the environment any dust or particles that are harmful if inhaled. Also presents an analysis of the fragmentation garnet – commonly used abrasive in this technology, ilmenite and olivine, and identified recycling potential of these abrasives.
Tradycyjne metody produkcji mają negatywny wpływ na środowisko poprzez emisję produktów ubocznych procesu cięcia i erozji (wióry i mikrowióry), zużytej cieczy chłodząco-smarnej (oleje i emulsje, wzbogacone agresywnymi związkami chemicznymi) oraz wysokie zużycie energii. Nowoczesne systemy do obróbki mechanicznej powinny minimalizować ten wpływ. W artykule przedstawiono analizę zaawansowanej technologii produkcji – cięcia wysokociśnieniową strugą wodno-ścierną w aspekcie ochrony środowiska. W przeciwieństwie do tradycyjnej obróbki skrawaniem (szlifowanie, frezowanie) cięciu strumieniem wody nie towarzyszy emisja do środowiska pyłu i cząsteczek materiałów, które są szkodliwe. W artykule przedstawiono także analizę rozdrobnienia granatu – ścierniwa najczęściej stosowanego w tej technologii oraz ilmenitu i oliwinu oraz określono ich potencjał recyklingu.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2018, Tom 20, cz. 1; 258-274
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena stanu ekologicznego wód rzeki Regi na odcinku w obszarze miasta Gryfice
Ecological condition of water in Rega river in the area of Gryfice, Poland
Autorzy:
Lampart-Kałużniacka, M.
Wojcieszonek, A
Pikuła, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1819364.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
rzeka Rega
badanie jakości wód
stan ekologiczny
Opis:
Biomonitoring of the Rega River and its affluent - "Gryfice A" Canal, which are passing through Gryfice, was conducted in 2009. For this purpose six sites were chosen. Two of them were situated on the affluent of the river, and the others on the main stream of the river. All of the measurement sites were within the administrative boundary of Gryfice city. Thirty samples were taken overall. Five from each site. The analysis concerned of taxonomic affiliation, quantity and biomass of identified organisms. Based on the research results, the ecological condition of the investigated watercourses was established. In this study indices were used: TBI (Trent Biotic Index), the BMWP-PL index (Biological Monitiring Working Party which has been adapted to the Polish conditions), the EPT index (Ephemeroptera, Plectoptera, Trichoptera). The ecological condition of the watercourses oscillated between very good to satisfactory, depending on the site and indicator which were used. The best water quality, according to the indexes used, appeared on the first and second sites, where the determined state was very good. The worst results appeared at the sixth site. The dominating conditions of water on this site were moderate and poor. The lowest value of EPT index was reached on the sixth site and the highest one on the fourth site. Conducting the constant biomonitoring of the waters is necessary for describing the level of anthropopression. Also, it gives the bases for the water reclamation. It is also very important, because all countries of the European Union are obliged to reach at least good ecological state of surface water by 2015.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2012, Tom 14; 437-446
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena stanu ekologicznego cieków Jeziora Trzesiecko na podstawie wskaźników biotycznych
Assessment of degree of eutrophization of streams of lake Trzesiecko based on biotic indicators
Autorzy:
Lampart-Kałużniacka, M.
Śliwińska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1819556.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
wskaźniki biotyczne
stan ekologiczny
ciek wodny
biotic index
ecological status
water courses
Opis:
Ochrona zasobów wodnych jest szczególnie istotna z uwagi na to, że Polska jest krajem ubogim w wodę, zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym [7]. Natomiast Wielkopolska uchodzi za jeden z najbardziej deficytowych w wodę obszarów w Polsce, a co gorsza deficyt ten ulega ciągłemu, systematycznemu pogłębieniu. Cechy klimatu tego regionu - stosunkowo niskie wartości opadów, wysokie wartości parowania terenowego oraz niekorzystny ich rozkład w ciągu roku decydują o szczególnie niekorzystnym kształtowaniu się zasobów wodnych [2]. Należy również dodać, że na niekorzystny bilans wodny istotny wpływ miała działalność człowieka. Ważnym elementem wpływającym na prawidłowe kształtowanie się gospodarki wodnej zlewni odgrywa stopień lesistości. Obszary leśne zajmują około 29,3% powierzchni Polski [4]. Niezwykle istotna rola lasu, z punktu widzenia ochrony i odnowy zasobów wodnych, wynikająca z dużych zdolności retencyjnych niektórych typów siedliskowych lasu, przejawia się głównie w wyrównaniu wielkości odpływu wody w ciekach, co powoduje zmniejszenie groźby powstania powodzi, a także zwiększenie przepływów minimalnych. Elementem decydującym o prawidłowym rozwoju drzewostanów w poszczególnych siedliskach leśnych jest właściwe kształtowanie gospodarki wodnej tych siedlisk. Jednym z podstawowych czynników mających wpływ na gospodarkę wodną zlewni leśnych jest przebieg oraz wahania stanów wód podziemnych i związane z nimi zdolności retencyjne tych siedlisk. Przeprowadzone w latach wcześniejszych na obszarach omawianych zlewni wstępne badania wykazały, że zdolności retencyjne siedlisk leśnych są zasadniczym elementem gospodarki wodnej i odgrywają niezwykle ważną rolę w kształtowaniu się bilansów wodnych zlewni leśnych [3]. Warunki klimatyczne takie jak opady atmosferyczne i temperatury powietrza są głównym czynnikiem wpływającym na głębokość zalegania wód gruntowych i decydującym o wielkości i kształtowaniu się zapasów wody w siedliskach leśnych. Zdaniem Palucha [5] największą dynamiką charakteryzują się płytkie wody gruntowe zwane wodami zaskórnymi, które zalegają pod powierzchnią użytków rolnych i leśnych. Wzrost głębokości zalegania zwierciadła wody gruntowej od powierzchni terenu powoduje, że dynamika ta ulega zmniejszeniu. Poziom wody gruntowej wywiera istotny wpływ na czynną warstwę gleby i zachodzące w niej procesy, a tym samym na rozwój korzeni drzew. Wysoki poziom wody gruntowej ogranicza miąższość czynnej warstwy gleby i strefy korzeniowej. Natomiast niski poziom wody gruntowej umożliwia przewietrzenie gleby i wytworzenie prawidłowego systemu korzeniowego drzew [1]. Celem niniejszej pracy była ocena dynamiki zmian stanów wód gruntowych oraz uwilgotnienia gleb wybranych siedlisk leśnych w zlewni cieku Hutka.
The purpose of the research work was to estimate the dynamics of the water content in soils variation in the drainage catchment of Hutka watercourse to Huta Pusta section in hydrologic year 2008. Considered afforested drainage catchment, size of 0.52 km2, is placed in the central part of Wielkopolska in Puszcza Zielonka. The Hutka catchment is of a typical forest character and presents high retentional capabilities. During the research detailed analyses were made for the dynamics of the groundwater level and water storage in 50 cm, and 100 cm soil layer. Measurements of water level were taken in 13 measuring wells, the water reserves in two measurement profiles. The results of water content in soils, were elaborated by using the ECH2O sounder. The research proved, that the dynamics of the water content in soils variation and ground water level in analyzed drainage catchment is described by similar cyclicity and depends mostly on the course of meteorological conditions, especially on the distribution and dimension of rain-falls. It was confirmed that the low level of groundwater table in the vegetation season does not affect significantly the water reserves of the surface layer of soil. Additional elements affecting the level of groundwater are also: the distance between measurement wells and the watercourse, site type and the layout of the land. The unfavourable distribution of precipitation, high air temperature and high evapotranspiration, which occurred in June resulted in a significant decrease in water supplies in the investigated soil profiles and also in both analyzed layers. During this period, lowest values of water storage below the limit of permanent wilting and changing in a 0.5-meter layer from 8 mm (profile 4) to 19 mm (profile 13), in a 1-meter layer from 11 mm (profile 4) to 25 mm (profile 13) were recorded.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2011, Tom 13; 1069-1080
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ecological impact of Eurasian beaver (Castor fiber) activity on fish communities in Lithuanian trout streams
Ekologiczny wpływ aktywności bobra europejskiego (Castor fiber) na populacje ryb w litewskich strumieniach pstrągowych
Autorzy:
Kesminas, V.
Steponėnas, A.
Pliūraitė, V.
Virbickas, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1818931.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
bóbr europejski
populacja ryb
litewskie strumienie
Opis:
W artykule zanalizowano wpływ tam bobrów na różnorodność, liczebność, migrację i warunki tarliskowe ryb w potokach pstrągowych, które są licznie zamieszkiwane przez bobry. W zależności od rodzaju zapory i ich lokalizacji, strumienie zamieszkane przez bobry podlegają zmianom hydrologicznym, temperaturowym i chemicznym. Populacje ryb badano stosując elektro połów. Parametry populacji ryb (różnorodność gatunków, liczebność, biomasa) porównano w nienaruszonych przez bobry sekcjach strumieni i w sekcjach pod wpływem działalności bobrów. Ogólny stan ekologiczny strumieni oceniano stosując określone wskaźniki dotyczące ryb i wskaźniki zgodne z Ramową Dyrektywą Wodną. Przeprowadzone badania wykazały, że tamy bobrowe zmieniają skład populacji ryb, zmniejszają ich obszary produkcyjne i pogarszają warunki ów dla migracji rozrodczej pstrąga ora ogólny stan ekologiczny strumieni. Badania przeprowadzono w 2008 roku w 5 strumieniach pstrągowych - Dūkšta, Saria, Derežna, Agluona i Ežeruona zlokalizowanych w różnych częściach Litwy.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2013, Tom 15, cz. 1; 59-80
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza przestrzennego rozkładu typów zanieczyszczeń powietrza w układzie dzielnic m.st. Warszawy
Analysis of the Spatial Distribution of the Air Pollution Types in the District Layout of Warsaw
Autorzy:
Podawca, K.
Rutkowska, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1819112.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
zanieczyszczenie powietrza
rozkład
system przesterzenno-ekologiczny
system spatial-ecological
air pollution
Opis:
The issue of linkages between land use and air emission types has been bring up in this paper. Based on the example of Warsaw districts, the average distribution of the line point and surface emission in relation to land use has been illustrated. Based, on the literature review related to aspects of urban ecology, physiographic of the city and air emission, the graphical layout of natural – ecological functioning of the city has been created. Analyzing data and trends in Warsaw should be noted that: in 14 districts, the dominant type of emission is the line emission, of which 4 cases represent more than 50% (Śródmieście, Ochota, Mokotów, Żoliborz), 8 cases are between 40–50% (Praga Południe, Praga Północ, Wola, Bielany, Włochy, Bemowo, Ursynów, Wilanów); taking to account the communication plans developed in the study of conditions and directions of spatial development, it can be assumed, that the share of line emission compared to the point and the surface ones will be increased; development of bypass system, can relieve some roads of central districts, thereby reducing somewhat the share of linear emission, while in districts forming the suburban zone because of implementing major roads and expressways, the linear emission can significantly increase in comparison to the other two emissions; impact of traffic pollution on concentrations in the immediate vicinity of the streets with very heavy traffic, is significant, and is an important problem in Warsaw; in 4 districts (Wesoła, Ursus, Rembertów, Wawer) the highest percentage is a surface emission because they are borders districts, in which the dominant form of housing is single-family houses with individual heating systems; as a result of technological progress and increasing the use of renewable energy sources, it can be assumed, that surface emissions will be systematically decreasing; in recent years, the organized point emissions due to ecological investment has been reduced, which significantly reduced its negative impact on the environment and in all districts this type of emission has the smallest percentage value. When making decisions about spatial management, one has to remember, that they will have an impact on the emission of air pollutants. Therefore, setting roads of higher rank, it is necessary to mind, to trace them, at a distance from residential areas and in an area with good ventilation. Locating point emitters, it should be taken into account (for example) a predominant wind directions and the location of the green areas, which can act as a barrier in relation to residential areas. Aspects of the possible impact of pollution on the development of spatial planning should primarily be in the ecophysiographic studies for local spatial management plans and the environmental impact assessment prognosis for project to the local community spatial management plan.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2013, Tom 15, cz. 3; 2090-2107
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analysis of the Ecological Status of Surface Waters in the Region of the Lublin Conurbation
Analiza stanu ekologicznego wód powierzchniowych w rejonie aglomeracji lubelskiej
Autorzy:
Grzywna, A.
Sender, J.
Bronowicka-Mielniczuk, U.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1813832.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
region of Lublin
water
ecological status
quality indicators
rejon Lublina
woda
stan ekologiczny
wskaźniki jakości
Opis:
The paper presents the results of surveys into the ecological status of rivers in the region of Lublin. Biological and chemical elements were analysed between 2012-2014. Analyses were carried out at the following 8 checkpoints on the rivers. The following chemical and biological indicators were determined in water samples. The obtained results were processed by statistical methods including determining the differentiation of water quality indicators as regards the checkpoint (measuring site) and the year of measurement. To this end, methods of descriptive statistics were used, including box-plots. The data was analysed using Statistica software. The analysed river waters were characterised by very low content of ammonia nitrogen below 0.4 mg N-NH4/l, total nitrogen below 5 mg N·dm-3 and conductivity below 600 uS/cm. These values are characteristic of class I water purity. The content of Kjeldahl nitrogen within the range of 1-2 mg N·dm-3, phosphates within the range 0.2-0.4 mg PO4dm-3, nitrate nitrogen 2-5 mg N-NO3·dm-3 and phosphorus 0.2-0.4 mg P·dm-3 makes the analysed waters eligible for purity class II. Sometimes the content of phosphates in the region of Lublin exceeds the limit value for class II – 0.4 mg PO4·dm-3. BOD5 in lake Zalew Zemborzycki continuously exceeded the limit value for class II – 6 mg O2·dm-3. The results were considerably worse for biological indicators. For MIR the index was 37-41, which made the waters eligible for purity class II. At some checkpoints located within the limits of Lublin city the value of the index lower than 37 made the water eligible for purity class III. For IO the index most often ranged from 0.3 to 0.4, which corresponds to class III water purity. A decrease in the index below 0.3 in Ciemięga and Czechówka rivers made the water eligible for purity class IV. The main reason for the poor ecological status of water was a high content of phosphates and a low diatom index. The largest variability in the value of the index was characteristic of the analysed watercourses for nitrate nitrogen and ammonia nitrogen and oxygen level. The watercourses are not very wide (1-3 m) and not very deep (0.2-1.0 m), they have a low flow and their beds are modified (profiled bed, concrete slabs). Watercourses located outside the city are characterised by moderate ecological potential (quality class III), whereas watercourses in Lublin are characterised by insufficient ecological potential (quality class IV). Anova analysis showed a significant variability in values between checkpoints, which is not applicable to MIR only. In most cases, no significant variability in the values of indicators was recorded between years at respective checkpoints, which is not applicable to phosphates and total phosphorus.
W pracy przedstawiono wyniki prowadzonych badań stanu ekologicznego rzek w rejonie Lublina. Analizie poddano elementy biologiczne i chemiczne za lata 2012-14. Do analizy wytypowano 8 punktów kontrolnych na rzekach. W próbkach wody oznaczano wskaźniki chemiczne oraz elementy biologiczne. Na podstawie uzyskanych wyników badań przeprowadzono analizy statystyczne, które obejmowały określenie zróżnicowania wskaźników jakości wody ze względu na stanowisko oraz rok pomiarów. Wykorzystano w tym celu metody statystyki opisowej z wizualizacją w postaci wykresów pudełkowych. Analiza danych przeprowadzona została w programie Statisica. Badane wody rzeczne charakteryzowały się bardzo niską zawartością azotu amonowego poniżej 0,4 mg N-NH4/l, azotu ogólnego poniżej 5 mg N·dm-3 oraz przewodnością poniżej 600 uS/cm. Są to wartości charakterystyczne dla I klasy czystości wody. Zawartość azotu Kjeldahla w zakresie 1-2 mg N·dm-3, fosforanów w zakresie 0,2-0,4 mg PO4·dm-3, azotu azotanowego 2-5 mg N-NO3·dm-3 i fosforu 0,2-0,4 mg P·dm-3 klasyfikuje badane wody do II klasy czystości. W rejonie miasta Lublin niekiedy zawartość fosforanów przekracza wartość graniczną dla II klasy. W przypadku wielkości BZT5 w Zalewie Zemborzyckim stale była przekroczona wartość graniczna dla II klasy. Znacznie gorsze wyniki otrzymano w przypadku wskaźników biologicznych. W przypadku MIR wartość indeksu wynosiła 37-41, co pozwalało na zaliczenie wód do II klasy czystości. W niektórych punktach położonych w granicach Lublina wartość indeksu wynosząca poniżej 37 powodowała zaliczenie wody do III klasy czystości. W przypadku IO wartość indeksu mieściła się najczęściej w zakresie 0,3-0,4 co odpowiada III klasie czystości wody. Spadek tego indeksu poniżej wartości 0,3 w rzekach Ciemięga i Czechówka powodował zaliczenie wody do IV klasy czystości. Główną przyczyną złego stanu ekologicznego wody była wysoka zawartość fosforanów oraz niski indeks okrzemkowy. Największą zmiennością wartości wskaźnika charakteryzowały się badane cieki w przypadku azotu azotanowego i amonowego oraz natlenienia. Cieki charakteryzuje niewielka szerokość (1-3 m) oraz głębokość (0,2-1,0 m), mały przepływ wody, jak również modyfikacje koryta (koryto profilowane, płyty betonowe). Cieki zlokalizowane poza miastem charakteryzują się umiarkowanym potencjałem ekologicznym (III klasa jakości), zaś cieki na terenie Lublina charakteryzują się niedostatecznym potencjałem ekologicznym (IV klasa jakości). Analiza Anova wykazała istotną zmienność wartości wskaźników między badanymi stanowiskami, co nie dotyczy tylko MIR. W większości przypadków nie stwierdzono istotnej zmienności wartości wskaźników między latami w poszczególnych stanowiskach, co nie dotyczy fosforanów i fosforu ogólnego.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2017, Tom 19; 439-450
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Biomonitoring miejskiego odcinka Dzierżęcinki z wykorzystaniem makrozoobentosu w celu renaturyzacji koryta rzeki
Results of biological monitoring in order to renaturalize the riverbed of the Dzierżęcinka river in its urban part, conducted using macrozoobenthos
Autorzy:
Lampart-Kałużniacka, M.
Celińska-Spodar, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1826010.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
ekologia
środowisko wodne
biomonitoring
makrozoobentos
wskaźnik ekologiczny TBI
jakość wód rzecznych
Opis:
Biomonitoring of the Dzierżęcinka river, a natural watercourse passing through Koszalin, was conducted in 2006. Three sites were selected, at which macrozoobenthos was three times extracted using 0.5mm mesh benthic net. 45 samples were taken. 5 qualitative and quantitative samples from each site, 4 of the former and 1 of the latter type. Analysis consisted of taxonomic affiliation, number and biomass of extracted organisms. Basing on the research results the ecological condition of the investigated parts of the Dzierżęcinka river was determined with the use of the following indices: TBI (Trent Biotic Index), Saprobe Index S, BMWP-PL index (Biological Monitiring Working Party which has been adapter to the Polish conditions), the EPT index (Ephemeroptera to Plectoptera to Trichoptera) First site was situated at the spout point of the Dzierżęcinka river to Koszalin, at 4-Marca street. The ecological condition of the waters oscillated between average for BMWP-PL to good for TBI and the Saprobe Index S. At the same time the EPT index reached low values, which signifies small number of desirable insect larvae sensitive to pollutants. The reason for this mediocre watercourse condition at this site may be a busy street adjacent to the research site, which is the source of partial contamination of water with pollutants from petroleum incineration, waterdrain collectors, which may introduce certain pollutants into the river and waters coming through drainage ditches between Bonin and Koszalin. Second site was situated in the center of the city near the mill. It has the lowest grade in all ecological indices. The lowest number of organisms, in addition to the minimal number of taxons was observed here. The cause of such a poor state may be the closeness of the city center and the Młyńska street (one of the busiest streets in Koszalin) , waterdrains, numerous water birds in the nearby pond whose droppings undoubtedly negatively influence the functioning of water flow. Third site, situated in the vicinity of the bridge, shows satisfactory BMWP-PL, TBI and S indices. Despite these values, the site was characterized by the greatest biodiversity during all dates of research. The reason for this is the sandy and pebbly riverbed, which provides proper ecological niches for a greater number of macrozoobenthic species. Thus it seems, that in order to broaden biodiversity of benthic organisms, actions toward diversifying their environment should be taken. For that reason renaturalization of the Dzierżęcinka riverbed should be based on introduction of varied habitat elements such as: rocks, pebbles, gravel slide-offs, fallen tree-trunks, washed root systems and branches, which create proper conditions for feeding, rest and hiding from predators. Recreation of those elements in respect of bottom morphology parts of the Dzierżęcinka river, will enrich the river in greater number of zoobenthic species, which will influence the self-purification process of the water and the circulation of matter in the ecosystem.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2008, Tom 10; 457-471
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Environmental Flows of Lowland Rivers with Disturbed Hydrological Regime on the Example of Mała Wełna River
Przepływy środowiskowe rzeki nizinnej o zaburzonym reżimie hydrologicznym na przykładzie Malej Wełny
Autorzy:
Kanclerz, J.
Murat-Błażejewska, S.
Janicka, E.
Adamska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1813725.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
lowland river
ecological water status
environmental flow
rzeka nizinna
stan ekologiczny wód
przepływ środowiskowy
Opis:
This work presents the rates of characteristic and contractual flows of Mała Wełna river, including hydrological instream flows and environmental flows based on hydrological observations, hydro-chemical analyses and ichthyofauna structure accomplished in the years 2000-2010. The volume of instream flows were established according to requirements for the usage conditions of the Warta water region’s waters, while environmental flows were calculated by three following methods: Tennant’s, Tessman’s and method based on flow duration curves (Q70% and Q90%). Results showed that the environmental flow rates were significantly higher than currently required instream flow rates.
W pracy, na podstawie obserwacji i pomiarów hydrologicznych, badań hydrochemicznych wody oraz struktury ichtiofauny rzeki Mała Wełna w okresie 2000-2010 określono przepływy charakterystyczne i umowne w tym hydrologiczne: przepływy nienaruszalne oraz przepływy środowiskowe. Wielkości przepływów nienaruszalnych określono według wymagań warunków korzystania z wód regionu wodnego Warty, zaś przepływów środowiskowych obliczono trzema metodami: Tennanta, Tessmana oraz metodą odcięcia poziomów 70% i 90% krzywej czasów trwania wraz z wyższymi. Przeprowadzona analiza wyników obliczeń wykazał, że natężenia przepływów środowiskowych były znacznie wyższe od obecnie wymaganych natężeń przepływów nienaruszalnych.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2018, Tom 20, cz. 1; 873-886
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Where Is the World Heading? Social Crisis Created by Promotion of Biofuels and Nowadays Liberal Capitalism
Dokąd zmierza świat? Kryzys społeczny stworzony przez promocję biopaliw i współczesny liberalny kapitalizm
Autorzy:
Pawłowski, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1818533.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
sustainable development
ecological crisis
social crisis
energetical policy
greenhouse effect
rozwój zrównoważony
kryzys ekologiczny
kryzys społeczny
polityka energetyczna
efekt cieplarniany
Opis:
Człowiek współczesny dzięki rozwojowi techniki i technologii jest zdolny praktycznie do dowolnego przekształcania świata, nie wyłączając jego zagłady. Jeśli zatem obserwuje się narastający kryzys ekologiczny to jego przyczyny należy doszukiwać się w dominującym obecnie modelu społeczno-ekonomicznym opartym na idei liberalnego kapitalizmu, w którym dominującą pozycje zajęły międzynarodowe korporacje. Osłabione przez Prezydenta R. Regana i premier M. Thatcher związki zawodowe nie są w stanie równoważyć siły tych korporacji. W konsekwencji w większości krajów lawinowo rosną nierówności. Zachodzące przemiany zostały zilustrowane na przykładzie zaopatrzenie w energie. Rozwój niekontrolowanego rynku biopaliw doprowadził do 2,5-krotnego wzrostu cen żywności w sytuacji kiedy ponad 1 mld ludzi głoduje. Zakładane wielkoobszarowe plantacje roślin przeznaczonych na biopaliwa, przyczyniają się do poważnych negatywnych zmian w środowisku w krajach rozwijających się. Co gorsze ich stosowanie w większości przypadków nie przyczynia się do redukcji emisji CO2.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2015, Tom 17, cz. 1; 26-39
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Assessment of the Ecological Status and the Need for Renovation of Drainage Ditches in the Strumień Junikowski Catchment
Ocena stanu ekologicznego oraz potrzeb renowacji rowów odwadniających zlewni Strumienia Junikowskiego
Autorzy:
Kocięcka, Joanna
Liberacki, Daniel
Stachowski, Piotr
Korytowski, Mariusz
Kupiec, Jerzy Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1812066.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
renovation
modernisation
maintenance
drainage ditches
drainage measures
ecological status
Macrophyte River Assessment Method
renowacja
modernizacja
konserwacja
rowy odwadniające
urządzenia wodnomelioracyjne
stan ekologiczny
Makrofitowa Metoda Oceny Rzek
Opis:
Drainage systems are responsible for maintaining adequate soil moisture levels and alleviating negative consequences of excess water coming from the spring thaw as well as torrential rains. In the face of the climate change and pervasive extreme weather conditions, the importance of these ameliorative measures will be increasing. It is imperative to ensure appropriate functioning of these drainage systems. To be effective they need to be adequately operated and maintained, with maintenance measures performed appropriately and with required frequency. Basic ditch conservation procedures include mowing to remove vegetation overgrowth and cleanout to remove sediment. A significant problem in Poland results from an insufficient number of renovation and conservation operations performed on drainage systems, their gradual deterioration and depreciation. As a result, it is crucial to assess the need for renovation and modernisation of drainage ditches. It needs to be remembered that these operations interfere with the environment and may cause some unfavourable ecological changes. In view of the above, the authors of this publication conducted a thorough evaluation of both the required renovation of the investigated drainage ditch system and its current ecological status. The study area comprised the Strumień Junikowski catchment with the main outlet, i.e. Strumień Junikowski, its tributaries (the Skórzynka, Ławica, Plewianka, Ceglanka) as the main collection ditches and field ditches. During the field inspection the existing drainage structures were inventoried, with their technical condition assessed according to Kaca and Interewicz (1991). In this paper the characteristics of habitats found in the drainage area of the watercourse are presented along with the bioindicator analysis performed using the Macrophyte River Assessment Method. Based on the MIR index the ecological status of the stream was assessed and classified in accordance with the Water Framework Directive. The results demonstrate a significant variation of the ecological state of Strumień Junikowski over its entire course. The condition of the drainage structures in the drainage area varies. In the main watercourse of Strumień Junikowski the inspected culverts are in a good condition in contrast to the ones located on the tributaries. Vegetation overgrowth and sediment deposition in the ditches are major problems of the drainage area. This is caused by a lack of effective and systematic maintenance and renovation of the watercourses. The Strumień Junikowski drainage area is further being developed, which is associated with a rapid and increased discharge of rainwater and snowmelt. Thus it is necessary to maintain drainage ditches to ensure their optimal condition, which is essential to decrease the risk of flooding in the urban areas adjacent to the watercourse.
Systemy melioracyjne odpowiadają za zapewnienie prawidłowego uwilgotnienia gleb oraz niwelowanie negatywnych skutków nadmiaru wód pochodzących z roztopów oraz deszczy nawalnych. W obliczu zmian klimatycznych oraz coraz częstszego występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych rola urządzeń melioracyjnych będzie wzrastać. Niezwykle ważne jest zatem zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tych systemów. Warunkiem skutecznego działania urządzeń wodnomelioracyjnych jest ich właściwa eksploatacja, a także konserwacja, prowadzona w odpowiednim zakresie oraz z określoną częstością robót. W Polsce dużym problemem jest niewystarczająca ilość przeprowadzanych renowacji i konserwacji urządzeń melioracyjnych oraz ich stopniowe starzenie się i dekapitalizacja. Dlatego też niezwykle ważne jest dokonanie oceny potrzeb renowacji i modernizacji rowów melioracyjnych. Należy pamiętać przy tym, że zabiegi te istotnie ingerują w środowisko i mogą przyczynić się do niekorzystnych zmian ekologicznych. Autorzy niniejszej publikacji przeprowadzili kompleksową ocenę zarówno potrzeb renowacji systemu rowów odwadniających jak i jego aktualnego stanu ekologicznego.Obiekt badań stanowiła zlewnia Strumienia Junikowskiego z rowem pierwszego rzędu – Strumieniem Junikowskim (główny odbiornik), rowami drugiego rzędu – dopływy Strumienia Junikowskiego (Skórzynka, Ławica, Plewianka, Ceglanka) oraz rowami trzeciego rzędu. Podczas wizji terenowej zinwentaryzowano istniejące budowle wodnomelioracyjne oraz oceniono ich stan techniczny według metody Kacy i Interewicza (1991). W pracy przedstawiono również charakterystykę siedlisk występujących w obrębie cieku oraz wykonano badania bioindykacyjne z wykorzystaniem Makrofitowej Metody Oceny Rzek (MMOR). Na podstawie otrzymanego wskaźnika MIR (Makrofitowego Indeksu Rzecznego) sklasyfikowano stan ekologiczny wód strumienia wg wytycznych Ramowej Dyrektywy Wodnej. Otrzymane wyniki badań wskazują na duże zróżnicowanie stanu ekologicznego Strumienia Junikowskiego na całej jego długości. Stan budowli melioracyjnych w zlewni również nie jest jednolity. W obrębie głównego cieku – Strumienia Junikowskiego, zinwentaryzowane przepusty są w dobrym stanie w przeciwieństwie do tych znajdujących się na jego dopływach. Dużym problemem zlewni jest też wzrastające zarastanie oraz zamulenie rowów. Przyczyną tego stanu jest brak wystarczającej i systematycznej konserwacji i renowacji cieków. Zlewnia Strumienia Junikowskiego cały czas jest poddawana dalszej zabudowie, co wiąże się nagłym i zwiększonym odpływem wód opadowych i roztopowych. Z tego powodu zachowanie rowów odwadniających w optymalnym stanie jest bardzo ważne i ma ogromny wpływ na zmniejszenie ryzyka podtapiania terenów zurbanizowanych przyległych do cieku.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2019, Tom 21, cz. 2; 1473-1488
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-14 z 14

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies