Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Categories" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-9 z 9
Tytuł:
Nazwy kategorii społecznych w pismach św. Franciszka z Asyżu i ich tłumaczenia na język polski
Names of Social Categories in the Writings of Saint Francis of Assisi and Their Translations into Polish
Autorzy:
Zając, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1804826.pdf
Data publikacji:
2019-10-24
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Franciszek z Asyżu; społeczeństwo; kategorie społeczne; równość; nazwa; retoryka
Francis of Assisi; society; social categories; equality; name; rhetoric
Opis:
Kategorie społeczne w pismach św. Franciszka z Asyżu i w hagiografii franciszkańskiej były dotąd przedmiotem zainteresowania w aspekcie historiograficznym. Prezentowane studium podejmuje tę kwestię, skupiając jednak uwagę na jego wymiarze językoznawczym. Przedmiotem analiz są zasadniczo trzy fragmenty, obfitujące w nazwy zróżnicowanych kategorii społecznych: opowieść O prawdziwej i doskonałej radości, druga redakcja Listu do wiernych i 23. rozdział Reguły niezatwierdzonej. Ukazują one rozległą świadomość społeczną autora, wrażliwego na problemy związane ze złożonością struktury społecznej współczesnego mu świata oraz wynikającymi z niej podziałami. Retoryka analizowanych tekstów okazuje się niezwykle bogata: enumeracje, dyftologie, jednostki wieloczłonowe, epifonem. Świadczą one o zaangażowaniu emocjonalnym autora w treść enuncjacji, potwierdzając jednocześnie jego świadomość i dojrzałość językową. Św. Franciszek w analizowanych tekstach jawi się jako człowiek żywo zainteresowany sytuacją współczesnego mu świata i poszczególnych grup społecznych, nie wyłączając kobiet i dzieci, co w jego epoce nie było takie oczywiste. Potwierdza on chrześcijańską prawdę o wspólnej perspektywie wieczności i powszechności zbawienia, niezależnej od ziemskich podziałów i różnic. Les dénominations des catégories sociales dans les écrits de saint François d’Assise et leurs traductions en polonais Les catégories sociales mentionnées dans les écrits de saint François d’Assise, jusqu’alors étudiés du point de vue historiographique, sont ici étudiées du point de vue linquistique. Les exemples sont relevés des trois passages : Joie parfaite, Lettres à tous les fidèles (rédaction II), Règle non approuvée (chap. 23). Ces passages dévoilent une profonde conscience sociale de l’auteur, sensible aux problèmes liés à la complexité de la structure sociale de son époque. Les figures rhétoriques (énumérations, diphotologie, épiphonème, etc.) témoignent de l’engagement émotionnel de l’auteur dans ses écrits, confirmant ainsi sa matrise de la langue. Saint François se révèle en tant qu’homme vivement intéressé par la situation du monde et de la société de son époque, y compris les femmes et les enfants, ce qui alors n’était pas évident. Il confirme la vérité chrétienne sur la perspective commune de l’éternité et de l’universalité du salut, indépendante des divisions et des différences humaines.
Social categories in the writings of Saint Francis of Assisi and in Franciscan hagiography were till now an object of interest just in the historiographic aspect. Present study touches this issue, but focuses its attention on the linguistic dimension. The subject of the analysis is basically a group of three fragments, rich in names of diverse social categories: The story of true and perfect joy, the second edition of The letter to the faithful and the 23rd chapter of the First rule. They show the extensive social awareness of the author, who is sensitive to problems related to the complexity of the social structure of the contemporary world and the divisions result from it. The rhetoric of the analysed texts turns out to be extremely rich: enumerations, diphthologies, multiples, epiphones. They all testify to the emotional involvement of the author in the content of the enunciation, and confirming his awareness and linguistic maturity as well. Saint Francis in the analysed texts appears as a man who is keenly interested in the situation of his contemporary world and individual social groups, including women and children, which in his era was not so obvious. It confirms the Christian truth about the common perspective of eternity and the universality of salvation, independent of earthly divisions and differences.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2018, 66, 8; 27-38
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czy logika formalna jest rodzajem ontologii?
Is Formal Logic a Kind of Ontology?
Autorzy:
Maciołek, Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013203.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
kategorie ontologiczne
interpretacja ontologiczna
ontologia filozoficzna
ontologia teoriomnogościowa
zobowiązania ontologiczne
ontological categories
ontological commitments
ontological interpretation
philosophical ontology
set theory ontology
Opis:
This paper addresses the question of the relationship between the object of formal logic and the object of ontology. The history of logic and philosophy shows a kinship and overlapping between the two sciences. The analyses were conducted on the basis of three approaches to formal logic, i.e. Aristotle’s logic Russell’s and Whitehead’s logic, and Leśniewski’s logic. At the same time, it sought to grasp its material and formal object. Now with regard to ontology mainly Aristotelian and Leibnizean understanding of ontology was taken into account as an instance of philosophical ontology and set theory ontology as an example of ontology constructed with a view to play the role of a semantic background for the formulas of logical calculi. The considerations under study allow us to state that even if material objects in the two sciences overlap, especially in the case when the formulas of logic are interpreted by way of ontology, their formal objects seem to be different. Logic does not focus on the question of the categorisation of reality; the essences belonging to respective ontological categories are only “truth-making” factors for the statements formulated by formal logic.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2008, 56, 1; 191-220
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O pojęciowym aspekcie gramatycznych kategorii nominatywnych w nauczaniu języków obcych – na przykładzie kategorii liczby w języku polskim
On the Conceptual Aspect of Grammatical Nominative Categories in Teaching Foreign Languages: The Example of the Category of Numbers in Polish
Autorzy:
Badyda, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/45656360.pdf
Data publikacji:
2021-12-06
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
kategorie nominatywne
liczba rzeczownika
pluralia tantum
singularia tantum
język polski jako obcy
nominative categories
number of nouns
Polish as a foreign language
Opis:
Artykuł rozważa kwestię podejścia do kategorii nominatywnych w nauczaniu języka polskiego jako obcego, omawiając ją na przykładzie liczby rzeczownika. Podstawą metodologiczną są kognitywne ujęcia języka, uznające, że wyróżnianie językowej kategorii liczby ma podłoże pojęciowe. Zdaniem autorki zapoznawanie studenta z kategorią liczby wymaga nie tylko położenia nacisku na jej morfologiczne wykładniki. Ponieważ nominatywne kategorie gramatyczne kształtują się w języku przede wszystkim jako wyraz specyficznej dla niego, swoistej pojęciowej kategoryzacji świata, uczenie się go wymaga częściowo zawieszenia kategoryzacji zjawisk pozajęzykowych, do których przyzwyczaja język własny, i migracji do świata organizacji pojęciowej drugiego języka. Zjawisko omówione jest przede wszystkim na przykładzie rzeczowników typu plurale tantum i singulare tantum, których status pod tym względem bywa w różnych językach odmienny.
This article takes up the issue of the approach towards nominative categories in the teaching of Polish as a foreign language, based on the example of the category of number of the noun in Polish. The author refers to cognitive linguistic theory, which assumes that the distinction of the category of number has a conceptual basis. She argues that, in striving for the effective use of this category by a student in a new language, emphasis should be placed not only on mastering its morphological elements. Since nominative categories have been shaped in a given language primarily as an expression of its specific, conceptual categorisation of the world, learning it requires a partial suspension of the categorisation of extra-linguistic phenomena to which the student is accustomed in their own language, and migration to the world of the conceptual organisation of L2. This issue is discussed based on the example of plurale tantum and singulare tantum nouns, which, in this respect, may have a different status in different languages.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 10; 7-21
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wiedza o kulturze kluczem do rozumienia i interpretacji tekstu literackiego we współczesnej praktyce dydaktycznej
Culture Studies as the Key to Understanding and Interpreting Literary Texts in the Modern Didactic Practice
Autorzy:
Greń-Kulesza, Jolanta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1879605.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
kategorie kulturowe
„kulturowe DNA”
kontekst kulturowy w literaturze
odmienność kulturowa
kulturowy zwrot teorii
cultural categories
„cultural DNA”
cultural context in literature
cultural otherness
cultural theory turn
Opis:
Artykuł jest poświęcony roli wiedzy na temat kultury rosyjskiej, którą traktuję jako warunek konieczny do właściwego rozumienia i interpretacji tekstów literackich. Ponieważ „myślimy o sobie w kategoriach własnej kultury” (A. Guriewicz), istotne jest, aby student miał wiedzę na temat kontekstu kulturowego, w jakim rozwijała się i funkcjonowała literatura rosyjska na przestrzeni wieków. Kulturowe kompetencje powinny wypływać z wiedzy dotyczącej kulturotwórczej roli prawosławia, historii Rosji oraz specyfiki jej życia społeczno-politycznego. Wymienione czynniki zdeterminowały rozwój określonych kategorii kulturowych (cierpienie i ofiara, los, przestrzeń, Wschód i Zachód, soborowość, prawo i inne), tworzących właściwy dla rosyjskiej kultury „układ współrzędnych”, zgodnie z którym uczestnicy wschodniego kręgu kulturowego postrzegają, rozumieją, definiują i doświadczają otaczającą ich rzeczywistość. Najwierniejszy jej obraz przedstawia literatura, której lektura powinna zawierać świadomość odmienności kulturowej poznawanych tekstów oraz umiejętność wskazania, rozumienia i interpretacji zgodnej z „kulturowym DNA”. Taki ogląd literatury umożliwia tzw. kulturowy zwrot teorii, wzbogacający literaturoznawstwo o nowe języki, dzięki którym literaturę można czytać na nowo i interpretować ją w różnych kontekstach. Роль культурного контекста в понимании и интерпретации русской литературы в современном дидактическом процессе Статья посвящается вопросу роли культурного контекста в процессе чтения, понимания и интерпретации текстов русской литературы. А. Гуревич считает, что «думаем о себе в категориях собственной культуры», поэтому студент должен знать культурные условия, в которых развивалась и функционировала русская литература на протяжении веков. Итак, студент должен осознавать и учитывать особую роль и значение православия в истории России, а также в формировании её общественно-политической и культурной жизни. Определяющая роль православия отразилась в культурных категориях (страдание и жертва, судьба, пространство, соборность, право, Восток-Запад и др.), которые создали определённую «систему координат», при помощи которой русские воспринимают окружающую их действительность. Литература, отражающая духовный, интеллектуальный и исторический опыт народа, даёт студенту возможность погрузиться в другое культурное пространство, узнать его «культурную ДНК». Современный подход к анализу литературного произведения должен учитывать широкий культурный фон (антропологическую, общественную, этническую перспективу художественного текста), и является возможным благодаря т.н. «культурному повороту», который значительно обогащает литературоведение и открывает новую перспективу для дидактического процесса.
The article discusses a function of Russian culture studies, which is in my opinion, the necessary condition for proper understanding and interpreting literary texts. As we „think about ourselves in the categories of our own culture” (A. Guriewicz), it is crucial for a student to have knowldege on cultural context, in which Russian literature has been growing and functioning over the centuries. Cultural competences should come from the knowledge of culture producing of Ortodox Church, history of Russia and her social and political life. The presented factors determined the development of definite cultural categories (torment and sacrifice, fate, space, East and West, law and others), which form, for Russian culture, a proper „coordinate system”, according to which participants form the Eastern cultural sphere perceive, understand and define their reality. Literature presents the most accurate picture of it, and reading such literature should contain awarness of the texts’ cultural otherness and ability to point, to understand and to interpret them according to „cultural DNA”. Such literature perciving enables so-called cultural theory turn, enriching literary studies with new languages, thanks to which literature can be read and interpret in various contexts.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2016, 64, 7; 109-121
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Struktury metodologiczne w nauce
Units of Methodological Analysis in Science
Autorzy:
HAJDUK, Zygmunt
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488561.pdf
Data publikacji:
2018-06
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
nauka
nauki empiryczne
statyka i dynamika nauki
metodologia nauk
kategorie metodologiczne
struktury metodologiczne
struktury
science
natural sciences
statics and dynamics of science
scientific methodology
methodological categories
units of methodological analysis
structures
Opis:
W artykule jest suponowana opozycja między statyką i dynamiką nauki. Przez naukę rozumiemy głównie nauki empiryczne, zwłaszcza przyrodnicze, lub nauki ścisłe (sciences), inaczej: matematyczne przyrodoznawstwo. Przy doborze kategorii jako przedmiotu podjętych analiz kierowano się racjami badawczymi oraz odwołującymi się do praktyki naukowej i metanaukowej. Kontekstowe objaśnienia tych obiektów relatywizowano do sytuacji poznawczej potencjalnych odbiorców. Uwzględniano zarówno adeptów, jak i profesjonalnie zainteresowanych refleksją nad czynnościowo i wytworowo ujmowaną nauką. Podjęte zagadnienia są rozpatrywane poprzez stopniowe dyskusje aspektywnie wyselekcjonowanych problemów. W rozpatrywanej perspektywie należą do nich: ramowe stanowiska; terminy-klucze; statyka/dynamika nauki; rewolucje w filozofii nauki; dwa konteksty; nowa filozofia nauki; nurt normatywny i deskryptywny; kategoria rewolucji naukowych; super-, supra- i maksiteorie jako jednostki ponadteoretyczne; problematyka aksjologiczna; pluralizm filozofii nauki; problem/teoria problemu; wartość — kategoria z zakresu aksjologii epistemicznej; dalsze zagadnienia filozofii nauki; charakterystyka opracowania.
The opposition between statics and dynamics of science in the entire content of the paper is supposed. We understand science as natural science(s). The selection of categories as an object of examining is directed by reasons generated through scientific and metascientific practice. Contextual elucidations are related to actual situation of potential receivers. Among them are so students as well as professional scientists interested in solving scientific problems. To do so the following questions, namely: background standpoints; key-terms; statics/dynamics of science; revolutions in the philosophy of science; two contexts; new philosophy of science; descriptive and normative trends; scientific revolutions category; super-, supra- and maxitheories; problems of epistemic axiology; philosophy of science pluralism; problem/theory of problem; value — category of epistemic axiology; other questions of the philosophy of science; characteristic of the entire elaboration is subsequently discussed.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2018, 66, 2; 9-22
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Refleksja i działania Kard. Josepha Ratzingera wobec niemożliwości udzielania święceń kobietom. Wybrane kwestie teologiczno-prawne
Cardinal Joseph Ratzinger’s Reflections and Actions Regarding the Impossibility of Ordaining Women. Selected Theological and Legal Issues
Autorzy:
Trojanowski, Bartosz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/51594552.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
sacrament of Holy Orders
impossibility of ordaining women
Ordinatio sacerdotalis
Inter insignores
Congregation for the Doctrine of the Faith
categories of truth
niemożliwość święcenia kobiet
Kongregacja Nauki Wiary
kategorie prawd
sakrament święceń
Opis:
Problem niemożliwości święcenia kobiet został obszernie wyjaśniony przez Kongregację Nauki Wiary w 1976 r. poprzez deklarację Inter insignores, jednak po ukazaniu się tego dokumentu dyskusja nie została zakończona, co więcej pojawiały się głosy, że kwestia ta jest nadal otwarta. W związku z tym, okazała się konieczna interwencja papieskiego Urzędu Nauczycielskiego, aby tę kwestię przedstawić w sposób ostateczny. Jednakże i ta kwestia poddana była dalszym dyskusjom i różnego rodzaju konstatacjom. Dlatego też refleksja kardynała Josepha Ratzingera nad tym zagadnieniem stanowi nie tylko podkreślenie, iż Kościół nie może przekroczyć granic, które stanowią jego konstytutywne elementy, ponieważ nie ma takiej władzy. Natomiast teologiczne podstawy poszczególnych kategorii prawd przekładają się na ich normatywne oraz dyscyplinarne zapisy w prawie kanonicznym. Stąd też artykuł podejmuje kwestię zależności refleksji teologicznej kardynała Ratzingera i jej konsekwencje w prawodawstwie powszechnym Kościoła.
The problem of the impossibility of ordaining women was extensively clarified by the Congregation for the Doctrine of the Faith in 1976 in the declaration Inter insignores, but after the publication of this document the discussion was not closed, and there were claims that the question was still open. It was therefore necessary for the papal teaching office to intervene in order to clarify the matter. However, this issue was also subject of further discussion and various kinds of conundrums. Thus, Cardinal Joseph Ratzinger’s reflection on this question is not only to emphasise that the Church cannot transcend the boundaries that constitute its constitutive elements, since it has no such authority. On the other hand, the theological foundations of the various categories of truth are translated into their normative and disciplinary provisions in canon law. Therefore, the article addresses the dependence of Cardinal Ratzinger’s theological reflection and its consequences in the universal legislation of the Church.
Źródło:
Kościół i Prawo; 2024, 13, 1; 213-234
0208-7928
2544-5804
Pojawia się w:
Kościół i Prawo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O przedmiocie metodologii nauk. Na marginesie książki Zygmunta Hajduka Struktury metodologiczne w nauce. Słowa klucze filozofii nauki
On the Object of Scientific Methodology: With Regard to the Book Struktury metodologiczne w nauce. Słowa klucze filozofii nauki [Methodological Structures in Science: Key Words of the Philosophy of Science] by Zygmunt Hajduk
Autorzy:
WALCZAK, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488801.pdf
Data publikacji:
2018-06
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
metodologia nauk
filozofia nauki
przedmiot badań
struktury metodologiczne
jednostki analizy metodologicznej
kategorie metodologiczne
nauka
scientific methodology
philosophy of science
the object of research
methodological structure
the units of methodological analysis
methodological categories
science
Opis:
Kategoria struktur metodologicznych wprowadzona przez Zygmunta Hajduka (2016) jest kategorią nową, nieużywaną dotąd w rozważaniach metodologicznych i niemającą w nich ugruntowanego miejsca. Dlatego można zapytać o funkcję, jaką miałaby ona pełnić w metodologii nauk, oraz o jej przydatność jako ogólnego pojęcia metodologicznego. Zasadnicze pytanie, jakie stawiam to: czy wprowadzony przez Z. Hajduka termin struktury metodologiczne może służyć jako najogólniejsza kategoria wyznaczająca przedmiot badań metodologii nauk? Odpowiadając negatywnie na to pytanie, przedstawiam argumenty, jakie przemawiają przeciwko używaniu pojęcia struktur metodologicznych w ten sposób. Moja argumentacja przebiega w następujący sposób. Przywołując funkcjonujące w metodologii nauk zasadnicze sposoby rozumienia nauki (typy desygnatów nazwy „nauka”), ujęcie metodologii nauk wyznaczone przez Szkołę lwowsko-warszawską (Kazimierz Ajdukiewicz, Tadeusz Kotarbiński) i tradycję metodologiczną KUL, będącą jej kontynuacją (Stanisław Kamiński), typy metodologii, współczesne anglosaskie ujęcia filozofii nauki oraz rozumienie analizy metodologicznej, próbuję wskazać w miarę całościową mapę kategorii metodologicznych wyznaczających przedmiot badań metodologii nauk. Następnie odnoszę do niej kategorię struktur metodologicznych jako wyznaczającą, moim zdaniem zbyt wąsko, przedmiot badań metodologii nauk i przeprowadzam krytykę pojęcia struktur metodologicznych jako najogólniejszej kategorii wyznaczającej przedmiot badań metodologii nauk. Wskazuję także na niekompletność zaproponowanej przez Z. Hajduka listy struktur metodologicznych, którymi zajmuje się metodologia nauk.
The new category of methodological structures introduced by Zygmunt Hajduk (2016) has not been applied in methodological investigations and does not have a firm position. Hence, two questions arise: what function should it fulfill in scientific methodology (philosophy of science), and is it suitable as a general methodological notion? My main question is: can Hajduk’s methodological structures serve as the most general category determining the research object of scientific methodology? My answer is in the negative. The argument proceeds as follows: first, some important contexts for the discussion are evoked. These include the basic notions of science (types of things signified by “science”), the conception of scientific methodology by the Lvov-Warsaw School (Kazimierz Ajdukiewicz, Tadeusz Kotarbiński) and its continuation in the form of the methodological tradition of KUL (Stanisław Kamiński), different types of scientific methodology, contemporary Anglo-Saxon conceptions of the philosophy of science, and the concept of methodological analysis. With these contexts in mind, I sketch a reasonably comprehensive map of the methodological categories that determine the research object of scientific methodology. Next, the map is critically compared to the category of methodological structures, which are understood as the most general methodological notion determining the object of scientific methodology. In my opinion Hajduk’s category is too narrow to be the most general methodological notion denoting the object of scientific methodology. Additionally, Hajduk’s catalog of methodological structures studied by the methodology of science is analyzed and found wanting.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2018, 66, 2; 23-46
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Zbawcze piękno” w teorii estetycznej wiktorynów
“Redemptive Beauty” in the Victorines’ Theory of Aesthetics
Autorzy:
Bajor, Wanda
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1807406.pdf
Data publikacji:
2020-01-02
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
piękno symboliczne
podstawy ontologiczne oraz psychologiczne estetyki
definicje piękna
estetyka brzydoty
kategorie formalne piękna
mistyczna kontemplacja piękna
symbolic beauty
ontological and psychological foundations of aesthetics
definitions of beauty
aesthetics of ugliness
formal categories of beauty
mystical contemplation of beauty
Opis:
The authors of the aesthetics in the Victorines’ school are its most famous members: Hugh and his disciple Richard. Hugh was the first one who devoted a substantial part of his work to theory of aesthetics, which he included in the seventh book of the encyclopaedic work Didascalion de studio legendi. He refers there to the Neoplatonic theory of aesthetics following the Dionysian-Eriugenian theory of symbolism. In the first two parts he develops ontological foundations of aesthetics and its psychological determinants. In the ontological aspect Hugh is an objectivist and treats beauty as a constitutive property of beings. In the part concerning psychological foundations of aesthetics he introduces a specific power which combines two aspects of aesthetic experiences — spiritual and sensual. It is the so called affectio imaginaria, incorporated into the theory of psychophysical unity of human being. The issues related to the role of beauty in human life and aesthetic experience as a path leading to mystical life Hugh supplements with ethical considerations. He devotes a large part of his work to discussion of the definition of beauty. The most original part of Hugh’s aesthetics is the one in which he distinguishes formal categories of beauty: placement (situs), motion (motus), quality grasped by sight (species) and qualities experienced by other senses (qualitas). The theory of mystical contemplation of beauty understood as a process of the soul’s climbing to God analogous to Plotinian conception of ‘epistrophe’ can be considered a peculiar crowning of Hugh’s aesthetics.
Źródło:
Roczniki Kulturoznawcze; 2012, 3; 67-81
2082-8578
Pojawia się w:
Roczniki Kulturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
L’émergence et le développement de la grammaire dans l’Antiquité grecque
Powstanie i rozwój gramatyki w starożytności greckiej
Autorzy:
Swiggers, Pierre
Wouters, Alfons
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1953986.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
analiza syntaktyczna w starożytności
Arystoteles
części mowy
Dionizy z Halikarnasu
filozofia języka w starożytności
gramatyka aleksandryjska
gramatyka antyczna
gramatyka i filozofia w starożytności
gramatyka
logika
poetyka i retoryka
historia terminów gramatycznych
historia (zachodniego) językoznawstwa
kategorie gramatyczne
klasy słów
nauczanie gramatyki
Platon
stoicy
Alexandrian grammar
ancient grammar
Aristotle
Dionysius of Halicarnassus
grammar and philosophy in Antiquity
grammar
logic
poetics and rhetorics
grammatical categories
(history of) grammatical terminology
history of (Western) linguistics
parts-of-speech model
philosophy of language in Antiquity
Plato
sentence analysis in Antiquity
Stoics
teaching of grammar
word classes
Opis:
Artykuł prezentuje genezę gramatyki w Grecji starożytnej i koncentruje się na procesie autonomizacji, poprzez który gramatyka (gr. γραμματική) stała się oddzielnym polem badań i dyscypliną „techniczną”, tj. działem wiedzy (praktycznej i teoretycznej) opartej na empirii (por. semantykę gr. τέχνη). Wiedza ta była przekazywana jako dyscyplina naukowa w zorganizowanym systemie dydaktycznym i ukierunkowana na badanie faktów i struktur językowych, takich, jakie się ujawniają w tekstach (literackich). Proces autonomizacji, poprzez który gramatyka uzyskała swój własny status, jest tu analizowany z dwóch punktów widzenia. (I) Jeżeli chodzi o sam przedmiot badań, to gramatyka stała się autonomiczna w relacji do poetyki i retoryki. Wspólnym pierwotnie przedmiotem gramatyki, poetyki i retoryki, było λέξις, tj. wyrażenie słowne (literackie). Wszechstronne badanie λέξις obejmowało gramatykę, jak to widać w tekstach źródłowych, takich jak dzieła na temat poetyki i retoryki Arystotelesa i Dionizjusza z Halikarnasu, szczegółowo tutaj przeanalizowane. Początki takich całościowych badań λέξις można znaleźć w poglądach gramatyków aleksandryjskich, dotyczących przedmiotu i zadań gramatyki, oraz w definicji „gramatyki” podanej w Τέχνη γραμματική Dionizjusza Traka (według niej „gramatyka” obejmuje czytanie, analizę, wyjaśnianie i ocenianie dzieł literackich). (II) Jeżeli chodzi o określenie funkcji, metody i metajęzyka gramatyki, to zasadniczą wagę ma zbadanie powiązań między filozofią i gramatyką. Badanie takie stanowi drugą część niniejszego artykułu. W analizie związków między filozofią i gramatyką wyróżnione są następujące etapy: (i) W pierwszym etapie refleksja lingwistyczna polegała na opartych na filozofii rozważaniach dotyczących semantycznych właściwości powiązanych ze sobą słów: od sofistów po Arystotelesa znajdujemy wypowiedzi dość jasno mówiące o takich własnościach jak synonimia, antonimia i paronimia. (ii) Etap drugi wyznacza formułowanie podstawowych zasad analizy zdań. Głównym w tym względzie osiągnięciem był platoński dwupodział zdania na ὄνομα i ῥῆμα (zob. dialog Sofista). (iii) Trzeci etap charakteryzuje się ustaleniem relacji między klasami form językowych i kategorii ich zawartości noetycznej; tutaj fundamentu dla analizy form wyrazów i ich podziału na klasy intelektualno-semantyczne dostarczyły arystotelesowskie Kategorie (por. Kategorie 1b: „Każda nie połączona wypowiedź oznacza albo substancję, albo ilość, albo jakość, albo stosunek, albo miejsce, albo czas, albo położenie, albo stan, albo działanie, albo doznawanie” [przekład K. Leśniaka]). Takie właśnie podejście „kategorialne” leży u podstaw podziału na części mowy, jaki został wytworzony, rozwinięty i zdefiniowany w starożytnej Grecji. Wpływ metodologiczny filozofii (a dokładniej: dialektyki i logiki) na gramatykę widać w ewolucji wyodrębniania poszczególnych części mowy (μέρη τοῦ λόγου). Punkty zwrotne tego długiego procesu są omówione w ostatniej części pracy. Wyróżnić można trzy podstawowe kroki: (α) Pierwszym krokiem jest stosowanie przez Arystotelesa teorii μέρη τῆς λέξεως („części mowy”; zob. jego Poetykę i Peri Hermeneias, które zawierają pewne zasady analizy morfosyntaktycznej); (β) Wkład filozofów stoickich polegał na bardziej szczegółowej analizie niektórych części mowy (takich jak rzeczownik, czasownik, zaimek, przysłówek i spójnik), na skonstruowaniu opartej na filozofii teorii semantycznej (obejmującej pojęcie λεκτόν – „dająca się wypowiedzieć [treść]”), a zwłaszcza na opracowaniu teorii παρεπόμενα (łac. accidentia), tj. morfosyntaktycznych i semantycznych cech klas wyrazów. (γ) Krokiem trzecim było rozszerzenie i kodyfikacja modelu części mowy dokonane przez gramatyków aleksandryjskich (Arystarch z Samotraki i jego uczniowie). Ich model obejmował osiem części mowy: rzeczownik, czasownik, imiesłów, rodzajnik, zaimek, przyimek, przysłówek i spójnik. Pierwszym podręcznikiem dającym syntezę wiedzy i umiejętności gramatycznych była Τέχνη γραμματική, przypisywana Dionizjuszowi Trakowi. Pamiętać też należy, że na stopniowy proces autonomizacji gramatyki trzeba patrzeć w świetle dydaktyki – w dydaktyce uczono gramatyki, a równocześnie pogłębiano ją i poszerzano.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2004, 52, 3; 169-195
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-9 z 9

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies