Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "16th Century" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-14 z 14
    Tytuł:
    The Ordination of Religious in the Kuyavian Diocese in the First Half of the Sixteenth Century
    Autorzy:
    Kaczmarek, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1806991.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-23
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    16th century; Kuyavian Diocese; ordination; religious; monks
    Opis:
    The Polish version of the article was published in “Roczniki Humanistyczne,” vol. 62 (2014), issue 2. The presented work makes reference to results of research on the ordination of religious clergy by bishops of the dioceses of Gniezno and Płock in the 15th and 16th centuries. The analysis of the contents of the books of pontifical acts of the Kuyavian bishops issued in the first half of the 16th century and the survey of selected books of the Włocławek Consistory permits the identification of more than 100 previously unknown members of the religious clergy originating chiefly from monasteries situated in the area of the Kuyavian Diocese, who received minor or major holy orders from their ordinaries and suffragans.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2018, 66, 2 Selected Papers in English; 7-29
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Święcenia zakonników w diecezji kujawskiej w pierwszej połowie XVI wieku
    Ordaining monks in the Kujawy Diocese in the first half of the 16th century
    Autorzy:
    Kaczmarek, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1887531.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    XVI wiek
    diecezja kujawska
    święcenia
    zakonnicy
    16th century
    Kujawy Diocese
    holy orders
    monks
    Opis:
    Niniejsza praca nawiązuje do ogłoszonych wcześniej wyników badań nad zjawiskiem święceń duchowieństwa zakonnego przez biskupów w diecezjach gnieźnieńskiej oraz płockiej w XV i XVI wieku. Analiza zawartości ksiąg czynności pontyfikalnych biskupów kujawskich z pierwszej połowy XVI wieku, a także kwerenda przeprowadzona w wybranych księgach włocławskiego konsystorza pozwoliła zidentyfikować ponad 100 nieznanych wcześniej przedstawicieli kleru zakonnego, pochodzących głównie z klasztorów położonych na terenie diecezji kujawskiej, którzy odebrali z rąk tamtejszych ordynariuszy i sufraganów niższe oraz wyższe święcenia.
    The present paper follows the already published results of research on ordaining monastic clergy by bishops in the Gniezno and Płock Dioceses in the 15th and 16th centuries. Analysis of the contents of the Books of Pontifical Acts of the Kujawy Bishops of the first half of the 16th century as well as a survey of selected books of the Włocławek Consistory has allowed identification of over 100 earlier unknown representatives of monastery clergy coming mainly from monasteries situated in the area of the Kujawy Diocese, who took minor and major holy orders from their Ordinaries and Suffragans.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2014, 62, 2; 5-27
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obraz zarazy w świetle traktatu medycznego Piotra Umiastowskiego pt. Nauka o morowym powietrzu na czwory księgi przełożona (1591)
    The Plague In Piotr Umiastowski’s Medical Treatise Nauka o Morowym Powietrzu na Czwory Księgi Przełożona (1591)
    Autorzy:
    Kowalska, Danuta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1929052.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Piotr
    Nauka o morowym powietrzu
    traktat medyczny
    obraz choroby w polszczyźnie XVI wieku
    słownictwo medyczne XVI wieku
    leksyka wartościująca
    Piotr Umiastowski
    medical treatise
    disease description in 16th-century Polish
    medical terminology in 16th century
    evaluative lexicon
    Opis:
    Celem artykułu jest ukazanie obrazu zarazy wykreowanego przez Piotra Umiastowskiego w traktacie medycznym pt. Nauka o morowym powietrzu na czwory księgi przełożona (1591). W tym celu omawia się synonimię związaną z nazwami choroby, cechy i atrybuty zarazy oraz towarzyszących jej objawów, genezę epidemii, a także ukazuje metaforyczne sposoby postrzegania choroby. Analizy zmierzają do odtworzenia dawnego sposobu konceptualizowania choroby, który warunkowany jest z jednej strony ówczesnym poziomem sztuki medycznej, z drugiej zaś utrwalonym w języku potocznym wyobrażeniem choroby. W toku analiz uwagę zwraca się także na wybrane zabiegi językowe, kształtujące obraz choroby, zwłaszcza udział leksyki wartościującej oraz wybrane środki stylistyczne, związane z funkcją artystyczną (porównania, przenośnie, epitety).
    This article aims to show the picture of the plague as created by Piotr Umiastowski in his medical treatise entitled Nauka o morowym powietrzu na czwory księgi przełożona from 1591. It discusses the synonymy connected with the names of illnesses, the features of the plague and its symptoms, the origins of the epidemic, as well as the ways illness can be perceived in metaphorical terms. The analyses are intended to show the past methods of conceptualising an illness, which was, on the one hand, determined by the medical science of sixteenth century, and, on the other, by the idea of illness as preserved in colloquial language. The research also points to chosen linguistic devices which form the image of an illness, in particular the evaluative lexicon and given stylistic devices that perform the artistic functions of language (comparison, metaphor, epithets).
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 6 Special Issue; 85-104
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Duchowni ordynowani przez biskupa kujawskiego Jana Karnkowskiego w 1533 r.
    Clergymen Ordained by the Bishop of the Kujawy Region Jan Karnkowski in 1533
    Autorzy:
    Kaczmarek, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1879768.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    święcenia
    duchowieństwo
    Diecezja Kujawska
    XVI wiek
    Jan Karnkowski
    ordination
    clergy
    the Diocese of Kujawy
    the 16th century
    Opis:
    Artykuł przynosi analizę praktyki święceń odprawionych wiosną 1533 r. przez ordynariusza diecezji kujawskiej, biskupa Jana Karnkowskiego. Wykaz kilkudziesięciu duchownych wyświęconych przez tego hierarchę został wpisany do księgi biskupa Korytkowskiego, która jest przechowywana w Archiwum Diecezjalnym we Włocławku. W wykazie tym odnajdujemy akolitów, subdiakonów, diakonów oraz kapłanów z  diecezji włocławskiej, a także liczne grono kleryków ordynowanych przez biskupa Karnkowskiego, którzy przybyli po święcenia do Włocławka z innych diecezji, przede wszystkich z diecezji płockiej. Analizie zawartości źródła towarzyszy jego edycja oparta na rękopisie akt biskupich.
    The article brings an analysis of the practice of ordination by the Bishop of the Diocese of Kujawy, Jan Karnkowski in the spring of 1533. The list of dozens of priests ordained by the hierarch has been entered into the bishop Korytkowski's book, which is kept in the archive of the Diocese in Włocławek. In this list we find acolytes, subdeacons, deacons and priests of the Diocese of Włocławek, as well as a large group of seminarians ordained by Bishop Karnkowski who came to Włocławek from other dioceses, primarily from the Diocese of Płock, to be ordained. The analysis of content of the source is accompanied by its edition based on the manuscript of the bishop's acts.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2016, 64, 2; 5-24
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Osobliwości leksykalne w Psałterzu Dawidowym Mikołaja Reja
    Lexical peculiarities of David’ Psalter by Mikołaj Rej
    Autorzy:
    Kowalska, Danuta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1879568.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Mikoła Rej
    XVI wiek
    psałterz
    leksyka
    osobliwości leksykalne
    Mikołaj Rej
    the 16th century
    the Psalter
    lexis
    lexical peculiarities
    Opis:
    W artykule omawia się osobliwości leksykalne Psałterza Dawidowego Mikołaja Reja, czyli formy wyrazowe, które nie mają poświadczenia w szesnastowiecznych źródłach leksykograficznych bądź ówczesne słowniki odnotowują je tylko z tekstu Reja. Tego rodzaju leksemy osobliwe są licznie reprezentowane w Rejowej parafrazie, pojawiają się najczęściej jako ekwiwalenty synonimiczne, nierzadko nawet dublety słowotwórcze leksemów o ugruntowanej już pozycji w polszczyźnie literackiej. O wprowadzaniu do tekstu parafrazy neologizmów decydowały różnorodne czynniki, m.in.: dążność do precyzji językowej, możliwości kreacyjne leksemu, dążność do regularności słowotwórczej oraz względy wersyfikacyjno-rytmiczne, polegające na grupowaniu w bliskim sąsiedztwie formacji tworzonych za pomocą tego samego przyrostka. Na wybór niektórych neologizmów wpływała także chęć różnicowania leksemów w sąsiadujących ze sobą paralelnie zestawianych wersetach.
    The article focuses on lexical peculiarities of David’Psalter by Mikołaj Rej, that is on these lexical forms which are not present in the 16th-century lexicographic sources or which are present in the dictionaries only on the basis of Rej’s works. Such peculiar lexemes frequently appear in Rej’s paraphrase, usually as synonymic equivalents, or even as word-formation doublets, of lexemes whose position in Polish literature is stable. Various factors decided about whether to include neologisms in Rej’s paraphrase, such as: the desire to strive for lexical precision and word-formation regularity, the possibilities of creating a lexeme and the aspect of versification and rhythm, which aimed at putting together forms created with the help of the same suffix. What helped to choose and accept some neologisms was also the desire to divide these lexemes which occurred next to each other in parallel verses.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2016, 64, 6; 51-70
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ fundacji papieskich na polską architekturę początku XVI wieku. Watykański kontekst mauzoleum prymasa Jana Łaskiego
    Influence of Papal Foundations on Polish Architecture in Early 16th Century. The Vatican Context of the Mausoleum of Primate Jan Łaski
    Autorzy:
    Gryglewski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1791411.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-22
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia architektury
    sztuka polska
    architektura sakralna XVI w.
    renesans
    history of architecture
    Polish art
    church architecture 16th century
    Renaissance
    Opis:
    Przedmiotem omówienia jest kaplica św. Stanisława, wzniesiona w pobliżu katedry gnieźnieńskiej z inicjatywy prymasa Jana Łaskiego między 1518 a 1523 r. (rozebrana w końcu XVIII w.). Fundacja tego centralnego, wolnostojącego mauzoleum zajmuje ważne miejsce w historii początków sztuki renesansowej w Polsce. Jej realizacja przebiegała równolegle z budową kaplicy – mauzoleum króla Zygmunta Starego na Wawelu. Arcybiskup Jan Łaski był zaangażowany w sprowadzenie do Polski Bartłomieja Berrecciego – projektanta królewskiej kaplicy, być może zaangażowanego również w projekcie gnieźnieńskim. Niewątpliwie wpływ na fundację Łaskiego miał jego pobyt w Rzymie w latach 1513-1515. Arcybiskup otrzymał wtedy zgodę na zebranie ziemi z rzymskiej nekropolii Campo Santo i prawo uświęcenia nią cmentarza przy katedrze w Gnieźnie. Z koncepcją mauzoleum wiązała się też zamówiona na Węgrzech w pracowni Jana Florentczyka płyta nagrobna. Na podstawie zachowanej linii fundamentów można wyróżnić wiele istotnych cech tej budowli. Dysponowała ona układem centralnym. Trzon miał formę cylindra, najprawdopodobniej przesklepionego kopułą. Trzy półkoliste apsydy tworzyły czytelny trichonchos. Od południa znajdowało się wejście do kaplicy. Nie mniej istotna był lokalizacja mauzoleum, usytuowanego między katedrą a kolegiatą św. Jerzego. Na tej samej osi znajdowała się pierwotna lokalizacja grobu św. Wojciecha. Podjęte w Gnieźnie rozwiązania mogły mieć źródła w rzymskim ośrodku artystycznym. Tkwią one w szeregu projektów i koncepcji pojawiających się wokół fundacji Juliusza II, renowacji bazyliki św. Piotra i koncepcji mauzoleum papieskiego. Miały one związek z twórczością Donato Bramantego i Giuliana da Sangallo. Watykańskie projekty architektoniczne były formułowane w kontekście wyjątkowego, historycznego znaczenia miejsca pochówku św. Piotra. Podobny, starożytny kontekst pojawiał się w Gnieźnie, miejscu związanym z początkami chrześcijaństwa w Polsce.
    The analysis is devoted to the St. Stanislaus chapel erected near Gniezno Cathedral on the initiative of Primate Jan Łaski between 1518 and 1523 (pulled down in the late 18th century). Foundation of this central, free-standing mausoleum plays an important role in the history of the beginnings of Renaissance art in Poland. Its realisation took place simultaneously with construction of the chapel: the mausoleum of King Sigismund I the Old at Wawel. Archbishop Jan Łaski was involved in bringing to Poland Bartolommeo Berrecci, a designer of the royal chapel, who perhaps also participated in preparing the Gniezno design. Undoubtedly, the Łaski foundation was influenced by his stay in Rome in 1513-1515, when the Archbishop was permitted to take some soil from the Roman necropolis of Campo Samo and use it to sanctify the cemetery at Gniezno Cathedral. The concept of the mausoleum was also connected with the tombstones ordered in Hungary in Giovanni Fiorentino studio. On the basis of the preserved line of foundations, we can distinguish a number of important features of the building. It had a central layout. The core part took the form of a cylinder, most probably vaulted by the dome. Three semi-circular apses formed a elear triconch. From the south there was an entrance to the chapel. No less important was location of the mausoleum, situated between the cathedral and St George’s a collegiate church. On the same axis was the original location of the tomb of St. Adalbert. The solutions applied in Gniezno may have had their sources in a Roman art centre. They were used in a sedes of projects and concepts appearing around the Julius II foundation, renovation of St. Peter’s Basilica and the concept of the papai mausoleum. They were related to the work of Donato Bramante and Giuliano da Sangallo. The Vatican architectural designs were formulated in the context of unique historical signifi of St. Peter’s burial place. A similar, ancient context appeared in Gniezno, a place associated with the beginnings of Christianity in Poland.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2020, 68, 4 Special Issue; 109-138
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The First Polish-French Rendez-Vous of Cultures. Henry III of France’s (Henri de Valois’) Polish Episode
    Autorzy:
    Półćwiartek-Dremierre, Dorota
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807087.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-23
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    dialogue of cultures, Henry III of France, Desportes, Kochanowski, Ballet des Polonais, Antiquity in the Renaissance, 16th century, Poland, France
    Opis:
    The Polish version of the article was published in “Roczniki Humanistyczne,” vol. 63 (2015), issue 1. A complex political game, differences in the level of development of the political, social and aesthetic thought, different customs, and also frequently a language gap—all these conspired against the Polish-French dialogue in the sphere of culture in the years 1573-1574. The article analyzes the opportunities for both parties to get to know each other during the Polish episode of Henri de Valois: a visit by the Polish group of envoys to Paris in the summer of 1573, and a poetical exchange between Philippe Desportes and Poles, including Jan Kochanowski, that closed the Henri period. The exchange, up till the recent times called univocally a “duel,” turns out to be, in the case of Adieu à la Pologne and Gallo crocitanti ἀμοιβή the starting of a real, albeit ephemeral dialogue beyond the political and everyday reality, one on the level of art.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2018, 66, 1 Selected Papers in English; 73-91
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cuando las armas son las letras: Sobre la compleja gestación de la Platica manual de artilleria de Luis Collado
    When the Arms are the Letters: On the Development of Platica manual de artilleria by Luis Collado
    Kiedy broń jest literą: o rozwoju Platica manual de artilleria Luisa Collado
    Autorzy:
    de la Fuente de Pablo, Pablo
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31232715.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Luis Collado
    artyleria
    Platica manval de artilleria
    Pratica manvale di artiglieria
    Diego de Álava y Viamont
    XVI wiek
    artillery
    16th century
    Opis:
    Este artículo pretende centrarse en el estudio de dos factores nada conocidos y, además, esenciales para la comprensión de la Platica manval de Luis Collado, el más importante tratado de artillería del siglo XVI. El primero de ellos es explicar las razones que llevaron a las importantísimas diferencias cuantitativas y cualitativas entre la versión italiana de 1586 y la española de 1592. El segundo se propone explicar qué consecuencias profesionales tuvo para Collado el publicar su obra. A partir, principalmente, del análisis bibliológico y de fuentes de archivo inéditas convenientemente contextualizadas, en este trabajo se detallan las ambiciones profesionales que Collado pretendía colmar convirtiéndose en tratadista y aquellas que se cumplieron. También explica la diferencia entre las dos citadas ediciones como una respuesta a la aparición del tratado de Diego de Álava y Viamont en 1590.
    Niniejszy artykuł jest studium dwóch nieznanych, a jednak kluczowych aspektów Platica manval de artilleria Luisa Collado, najważniejszego traktatu artyleryjskiego XVI wieku. Pierwszy aspekt dotyczy istotnych różnic ilościowych i jakościowych między wydaniem włoskim z 1586 r. a hiszpańskim z 1592 r. oraz ich przyczyn. Drugi aspekt dotyczy konsekwencji publikacji dla kariery zawodowej Collado. Opracowanie zawiera wnikliwą analizę obu wersji traktatowych, a także niepublikowanych źródeł archiwalnych, pozwalającą na osadzenie w kontekście ambicji zawodowych, które Collado starał się spełnić, stając się pisarzem traktatowym. Artykuł pokazuje również różnice między dwoma wspomnianymi wydaniami, które wynikają z publikacji traktatu Diego de Álava y Viamonta w 1590 r.
    This article is a study of two unknown and yet crucial aspects of Luis Collado’s Platica manval, the most important artillery treatise of the 16th century. The first aspect refers to major quantitative and qualitative differences between the Italian edition of 1586 and the Spanish one of 1592 and the reasons behind them. The second aspect regards the consequences of the publication of the work on Collado’s professional career. The study contains an in-depth analysis of both treatise versions as well as of unpublished archival sources enabling to put in context the professional ambitions that Collado sought to fulfil by becoming a treatise writer. The article also demonstrates differences between the two aforementioned editions that stem from the publication of a treatise by Diego de Álava y Viamont in 1590.
    Źródło:
    Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL; 2022, 4(19); 55-85
    2658-1175
    2719-3144
    Pojawia się w:
    Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Lubelska Sacra Conversazione w świetle nowych ustaleń atrybucyjnych
    Die Neuzuschreibung des Lubliner Bildes Sacra Conversazione
    Autorzy:
    Przylicki, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1929423.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Franzesco Rizzo da Santacroce
    Sacra Conversazione
    weneckie malarstwo religijne I poł XVI w.
    Venetian religious painting in the first half of the 16th century
    Opis:
    In der Kunstsammlung der Katholischen Universität Lublin Johannes Paul II. wird eine kleinformatige Sacra Conversazione (Inv.-Nr. MU KUL I-125; 36,5 x 45,4 cm) aufbewahrt. In ihrem Zentrum sieht man eine halbfigurige Madonna mit dem Jesusknaben auf dem Schoß, zur linken flankiert von einem ältlichen bärtigen Mann im Turban und mit einem geschlossenen Buch in seiner rechten Hand, zur rechten von einer jungen, modisch gekleideten Frau ohne individuelles Attribut – beide im Dreiviertelprofil – die wir im Allgemeinen als Prophet und Maria Magdalene bzw. Prophetin oder Sibylle identifizieren können. Unsere Tafel ist aller Wahrscheinlich nach ein Werk aus der venezianischen Werkstatt des Franzesco Rizzo da Santacroce, dem in der ersten Hälfte des 16. Jahrhunderts tätigen Maler, Schüler von Francesco di Simone da Santacroce (1440/45-1508), der unter dem Einfluss von Giovanni Bellini (1430/35-1516) und Andrea Mantegna (1431-1506), sowie Palma il Vecchio (ca. 1480-1528) stand.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2011, 59, 4; 291-298
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pierwsze polsko-francuskie rendez-vous kultur. Polski epizod Henryka Walezego
    The First Polish-French Rendez-Vous of Cultures. Henry III of France's (Henri de Valois') Polish Episode
    Autorzy:
    Półćwiartek-Dremierre, Dorota
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1882466.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    dialog kultur
    Henryk Walezy
    Desportes
    Kochanowski
    Ballet des Polonais
    antyk w renesansie
    poezja w renesansie
    XVI wiek
    Polska
    Francja
    dialog of cultures
    Henry III of France
    antiquity in the Renaissance
    16th century
    Polska
    France
    Opis:
    Złożona gra polityczna, różnice w rozwoju myśli politycznej, społecznej, estetycznej, odmienne obyczaje, a także częstokroć przepaść językowa, wszystko sprzysięża się w latach 1573-1574 przeciw polsko-francuskiemu dialogowi w sferze kultury. Artykuł analizuje okazje ku wzajemnemu poznaniu za czasów polskiego epizodu Henryka Walezego: wizytę polskiego poselstwa w Paryżu latem 1573 r. oraz, zamykajacą okres henrykowski, poetycką wymianę pomiędzy Philippem Desportesem a Polakami, w tym Janem Kochanowskim. Wymiana ta, do niedawna nazywana niepodzielnie „pojedynkiem”, okazuje się w przypadku Adieu à la Pologne i Gallo crocitanti ἀμοιβή zawiązaniem rzeczywistego, choć efemerycznego, dialogu ponad polityczną i codzienną rzeczywistością, na poziomie sztuki.
    A complex political game, differences in the level of development of the political, social and esthetic thought, different customs, and also frequently a language gap - all these conspired against the Polish-French dialog in the sphere of culture in the years 1573-1574. The article analyzes the opportunities for both parties to get to know each other during the Polish episode of Henri de Valois: a visit by the Polish group of envoys to Paris in the summer of 1573, and a poetical exchange between Philipp Desportes and Poles, including Jan Kochanowski, that closed the Henri period. The exchange, up till the recent times called univocally a “duel”, turns out to be, in the case of Adieu à la Pologne and Gallo crocitanti ἀμοιβή the starting of a real, albeit ephemeral dialog beyond the political and everyday reality, one on the level of the art.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2015, 63, 1; 205-223
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Metafory miłości w Portrecie patrycjuszki gdańskiej Antona Möllera
    The Metaphors of Love in Anton Möller’s Portrait of a Gdańsk Female Patrician
    Autorzy:
    Purc-Stępniak, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1787928.pdf
    Data publikacji:
    2021-05-10
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    malarstwo gdańskie ok. 1600 r.
    portret
    Anton Möller
    Herman Han
    sztuka włoska XVI wieku
    ikonografia miłości
    kotara z węzłem
    Gdańsk painting around 1600
    portrait
    Italian art in the 16th century
    iconography of love
    curtain with a knot
    Opis:
    Portret patrycjuszki gdańskiej, przypisywany Antonowi Möllerowi Starszemu (ok. 1563-1611), budzi do dziś spory atrybucyjne, nie ustalono także tożsamości portretowanej. Obraz posiada interesującą ikonografię, wskazującą na inspiracje sztuką włoską i funkcjonującymi w niej metaforami różnych aspektów miłości. Na Portrecie patrycjuszki gdańskiej była pierwotnie przedstawiona kotara zaopatrzona w dwa węzły. Ujawniła to fotografia w świetle podczerwonym. Ten ikonograficzny szczegół nie został zauważony przez badaczy. Nie interesowano się nim w semantyce portretu, wystąpił jednak w siedmiu zachowanych do dziś, a malowanych przez Antona Möllera i jego warsztat portretach kobiet, mężczyzn i dzieci. Artykuł poddaje analizie Portret patrycjuszki gdańskiej z uwzględnieniem zastosowanych w nim motywów, atrybutów i ubioru. Jest to przyczynek do badań nad portretem prywatnym, który obowiązywał w Gdańsku pod wpływem mody panującej w XVI wieku w malarstwie europejskim, nawiązującym do włoskiego arystokratycznego portretu kobiet. Analiza konterfektu zwraca uwagę, że ta praca w swojej stylistyce wykazuje wpływ malarstwa niderlandzko-niemieckiego, natomiast w ikonografii rozwija model obrazowy zaczerpnięty z tradycji malarstwa i grafiki włoskiej (Florencja i Wenecja). Jest także próbą identyfikacji portretowanej jako żony Johanna Speymanna, Marii Judity z Bahrów.
    The Portrait of a Gdańsk Patrician, attributed to Anton Möller the Elder (c. 1563–1611), is still giving rise to discussion, and the identity of the lady portrayed has still not been established. The painting has an interesting iconography, illustrating both the Italian art that inspired it and the metaphors of various aspects of love present within it. The Portrait of a Gdańsk Patrician originally depicted a curtain with two knots, as revealed by IR photography. This iconographic detail has been overlooked by researchers, but it appears in seven portraits of other men, women and children painted by Anton Möller and his workshop and which have survived to this day. The article examines the Portrait, considering the motifs, attributes and clothing used in it. It is thus an introduction to the study of private portrait paintings which was in vogue in Gdańsk under the influence of the 16th century fashion in European painting, drawing on Italian aristocratic portraits of women. As the analysis of the portrait shows, the style of this work shows the influence of Dutch-German painting, while, from the point of view of iconography, it develops the pictorial model drawn from the tradition of Italian painting and graphics (Florence and Venice). This article also attempts to identify the woman portrayed as Maria Judita née Bahr, the wife of Johann Speymann.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 4; 93-133
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Organy w kościołach archidiakonatu pomorskiego w XVI-XVIII wieku
    Organs in the Churches of the Pomeranian Archideaconry between the 16th and the 18th Century
    Autorzy:
    Nowicki, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807001.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-23
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Prusy Królewskie; diecezja włocławska; archidiakonat pomorski; organy; kościoły parafialne; kościoły filialne; wiek XVI-XVIII; czasy nowożytne
    Royal Prussia; Diocese of Włocławek; Pomeranian Archdeaconry; organs; parish churches; filial churches; 16th-18th century; modern times
    Opis:
    Muzyka kościelna w Kościele katolickim już od wieków ubogacona jest grą na organach. Jednak rozpowszechnienie się tych instrumentów było rozciągnięte w czasie. Pierwsze organy w Polsce pojawiły się w XIII wieku, lecz w małych miasteczkach i wsiach organy występowały częściej począwszy od XVI wieku. Potwierdza to przykład archidiakonatu pomorskiego. W drugiej połowie XVI wieku organy były w 12 świątyniach, sto lat później już w 54, zaś w latach osiemdziesiątych XVIII wieku we wszystkich kościołach parafialnych większości kościołów filialnych. Instrumenty organowe rozpowszechniały się szybciej w kościołach miejskich. W końcu XVI wieku były odnotowane w połowie miast archidiakonatu, a tylko w ok. 5% świątyń wiejskich. Sto lat później były w ponad 80% kościołach miejskich i już ok. 36% świątyń na wsi. Po kolejnych stu latach ponad 92% kościołów miejskich i niemal 86% wiejskich miało już ten typ instrumentu. Recepcja organów była w pewnym stopniu uzależniona od patronatu świątyni. Najszybciej rosła w świątyniach patronatu kościelnego, wolniej królewskiego, a na końcu szlacheckiego. Innym aspektem badań nad organami jest ustalenie ich wielkości. Wizytacje przekazują zwykle subiektywne odczucia wizytatora lub informację o liczbie głosów organowych, która w pośredni sposób może świadczyć o wielkości instrumentu. Najczęściej organy należały do grupy instrumentów małych, kilkugłosowych. Taki typ dominował (80-90%) w XVIII wieku. Spotyka się też instrumenty duże, o większej liczbie głosów (w Świeciu – 21, w Byszewie – 17). Jeśli chodzi o stan zachowania organów, to większość z nich była uznawana za dobre, choć odsetek ten wahał się w różnych wizytacjach od 89% w latach 1686-1687 do ok. 55% w wizytacjach z lat sześćdziesiątych i osiemdziesiątych XVIII wieku.
    Church music in the Catholic Church has been enriched by organ play for centuries. However, the spread of this instrument has been stretched over time. The first organ in Poland appeared in the 13th century, but in small towns and villages organs started to appear more often from the 16th century. This is confirmed by the example of the Pomeranian Archdeaconry. In the second half of the 16th century 12 temples had organs, but one hundred years later already 54, and in the 1880s all parish churches of most filial churches were equipped with an organ. Organs spread faster in urban churches. At the end of the 16th century, they were recorded in half of the towns of the archdeaconry, and only in about 5% of the village temples. A hundred years later, organs were in over 80% of town churches and already in about 36% of village temples. After another hundred years, over 92% of urban churches and almost 86% of rural churches had this type of instrument. The reception of the organ was to a certain extent dependent on the patronage of the temple. It was growing fastest in temples with church patronage and slower in temples with royal, and gentry patronage. Another aspect of research into organs is to determine their size. Visits usually give only the subjective feelings of the inspector or information about the number of organ voices, which may indirectly indicate the size of the instrument. Most often, the organs belonged to a group of small, several-voiced instruments. This type dominated (80-90%) in the 18th century. There are also large instruments with a larger number of voices (in Świecie – 21, in Byszewo – 17). Regarding the state of preservation of organs, most of them were considered in good condition, alt-hough the percentage fluctuated in various visits from 89% in the years 1686-1687 to approx. 55% in the visits in the 1860s and 1880s.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2018, 66, 2; 59-84
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Taalpatriottisme van Becanus tot Grotius
    Linguistic Patriotism from Becanus to Grotius
    Patriotyzm językowy od Becanusa do Grotiusa
    Autorzy:
    Hamans, Camiel
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1872919.pdf
    Data publikacji:
    2021-10-12
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia językoznawstwa
    patriotyzm językowy XVI i XVII wieku w Holandii i w Niemczech
    pochwała języka ojczystego
    relacja języka i rzeczywistości
    goropianizm
    History of linguistics
    16th and 17th century language pattriotism in the Netherlands and Germany
    praise of the mother tongue
    relation of language and reality
    Goropianism
    Opis:
    Deze studie bespreekt de taalkundige opvattingen van Goropius Becanus (1519-1573) en zijn medestander Simon Stevin (1548-1620). Hoewel Becanus voor zijn fantasievolle etymologieën ernstig bekritiseerd is en zelfs belachelijk gemaakt door onder meer Josephus Justus Scaliger en Leibniz bleef zijn werk tientallen jaren invloedrijk, zoals blijkt uit de eerste Nederlandse grammatica De Twe-Spraack (1584), een ongepubliceerd jeugdwerk van Hugo de Groot en de befaamde Duitse grammatica van Schottelius Ausführliche Arbeit (1663). Becanus en Stevin kunnen daarom beter gezien en gewaardeerd worden als taalkundige patriotten, die vochten voor gelijke rechten van hun moedertaal.
    W niniejszym opracowaniu analizie poddano idee językowe Goropiusa Becanusa (1519-1573) i jego naśladowców: Hendrika Laurensza Spieghela (1549-1612), Simona Stevina (1548-1620) i Hugo Grotiusa (1583-1645). Goropius Becanus miał niezbyt dobrą reputację ze względu na tworzone przezeń fantastyczne etymologie, które wyśmiewał np. Leibniz. Jego jednak pomysły  na temat pozycji i wartości języka holenderskiego jako jego języka ojczystego wywierały wpływ przez ponad sto lat. Wysoko ceniono je nie tylko w Niderlandach, lecz także w Niemczech, gdzie podobny patriotyzm językowy rozkwitł w XVII wieku. Goropiusa Becanusa i jego zwolenników należy docenić jako językowych patriotów, którzy walczyli o rówouprawnienie swojego języka ojczystego.
    In this study the linguistic ideas of Goropius Becanus (1519-1573) and his followers Hendrik Laurensz Spieghel (1549-1612), Simon Stevin (1548-1620) and Hugo Grotius (1583-1645) are studied. Goropius Becanus has a poor reputation for his fantastic etymologies, which have been ridiculed by, for example, Leibniz. However, Becanus’ ideas about the position and value of his Dutch mother tongue have been influential for more than a century, as is demonstrated. He was not only held in high esteem in the Low Countries but also in Germany, where a similar linguistic patriotism flourished in the 17th century. Goropius Becanus and his supporters should be appreciated as linguistic patriots who fought for equal rights for their language.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 5 Zeszyt Specjalny / Speciale Uitgave; 25-45
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Maria Magdalena – bohaterka jezuickiej epigramatyki. Przegląd źródeł
    Maria Magdalena, a Character in Jesuit Epigrams Overview of Sources
    Autorzy:
    Nowaszczuk, Jarosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1878363.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-23
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    piśmiennictwo jezuickie
    epigramatyka XVI i XVII wieku
    utwory o Marii Magdalenie
    Maria Magdalena w poezji
    biogram Marii Magdaleny
    epigramaty religijne
    teorie literackie renesansu i baroku
    epigramatyka po Soborze Trydenckim
    poeci jezuiccy
    epigramatycy jezuiccy
    Jesuit writings
    16th- and 17th- century epigrams
    texts on Mary Magdalene
    Mary Magdalene in poetry
    biographic entry on Mary Magdalene
    religious epigrams
    literary theories of the Renaissance and baroque
    epigrams after the Council of Trent
    Jesuit poets
    Jesuit epigram writers
    Opis:
    W epigramatycznym dorobku poetów jezuickich szesnastego i siedemnastego wieku znajduje się wiele tekstów poświęconych Marii Magdalenie. Pojawiają się one u przedstawicieli kilku generacji twórców i to bez względu na ich pochodzenie. Utwory takie odnaleźć można także u najwybitniejszych spośród nich, jak choćby u Bernarda Bauhusjusza, Jakuba Bidermanna, Franciszka Remonda, Macieja Kazimierza Sarbiewskiego, Piotra Aloisa, Piotra Justa Sautela i wielu innych. Ożywienie zainteresowania postaciami nadprzyrodzonych pośredników nastąpiło po Soborze Trydenckim, zwłaszcza po opublikowaniu dekretu De invocatione, veneratione et reliquis sanctorum et sacris imaginibus oraz nowego Martyrologium Romanum. Święci sławieni w poezji to zwłaszcza reprezentanci epoki nowożytnej, w tym przedstawiciele samej Societas Iesu. Pośród tych „nowoczesnych” bohaterów szczególne miejsce zajęła postać biblijna, Maria Magdalena. Analiza opublikowanych drukiem łacińskich kolekcji epigramatycznych wykazuje w nich tendencję do tworzenia cyklów i porządkowania wierszy na podstawie jakiejś zasady przewodniej, zwłaszcza chronologii wydarzeń w biogramie Świętej. Utwory pojawiają się w większej ilości na przełomie renesansu i baroku, rzadziej natomiast w drugiej połowie siedemnastego wieku. W tym okresie nastąpić musiała dość istotna zmiana gustów czytelniczych. Popularność zdobyły utwory krótkie i zwieńczone dosadną konkluzją. Wątki znane z dotychczasowych opracowań ku czci Marii Magdaleny, problem miłości doczesnej i nadprzyrodzonej, temat płaczu i ognia miłości zaczęto kultywować na gruncie innych gatunków. Jak dotąd nie wyjaśniono zjawiska owej „migracji” materii. Można domniemywać, że przejęcie motywów artystycznie wysublimowanych przez formy liryczne nastąpiło na skutek silnego oddziaływania teorii konceptu. Ostatecznie trzeba przyznać, że epigramaty ku czci Marii Magdaleny jaskrawo uwidaczniają wiodące tendencje kulturowe epoki renesansu i baroku, stanowią też świadectwo dawnych upodobań literackich i ówczesnej teorii pisarstwa.
    The body of epigrams authored by Jesuit poets of the sixteenth and seventeenth centuries comprise many texts with Mary Magdalene as a character. They were written by representatives of a few generations of authors, regardless of their origins. Such texts can also be found in the work of the most remarkable authors, including – to mention only a few – Bernardus Bauhusius, Franciscus Remondus, Matthias Casimirus Sarbiewski, Petrus Alois, Petrus Iustus Sautel and many others. A revival of interest in supernatural mediators came after the Council of Trent, particularly following the publication of On the Invocation, Veneration, and Relics of Saints, and on Sacred Images (De invocatione, veneratione et reliquis sanctorum et sacris imaginibus) and the Roman Martyrology (Martyrologium Romanum). The saints glorified in poetry are mainly representatives of modern times, including the Society of Jesus (Societas Iesu) itself. The biblical character of Mary Magdalene has a special place among these “modern” characters. An analysis of Latin collections of epigrams published in print indicates a tendency to produce poetic cycles or to arrange poems according to a particular central rule, especially the chronology of the events in biographical entries on the saint. Such epigrams were written predominantly in the late Renaissance and early baroque, with not so many in the second half of the 17th century. It seems that reading tastes and habits changed considerably during that period. Short texts with blunt conclusions became popular. The themes from previous texts dedicated to Mary Magdalene, such as earthly love versus supernatural love, crying and the fire of love, found their way into other literary genres. However, this ‘migration’ phenomenon has not been explained to this day. As a matter of conjecture, the transition of artistically sublime motifs into lyrical forms may have been strongly influenced by the theory of concepts. After all, it must be admitted that epigrams honouring Mary Magdalene paint a clear picture of the predominant cultural trends in the Renaissance and baroque times and testify to the literary preferences and literary theory of those days.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2017, 65, 3; 59-77
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-14 z 14

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies