Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Polish– Lithuanian Commonwealth" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-13 z 13
    Tytuł:
    Tobacco Taxation in Old-Time Poland
    Autorzy:
    Naworski, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1803116.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-25
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    snuff
    tobacco monopoly
    duty
    Polish-Lithuanian Commonwealth
    Lithuania
    Crown
    Opis:
    The article deals with taxation of tobacco and tobacco products in the Polish-Lithuanian Commonwealth. After tobacco was imported into Poland, its use spread extremely quickly; initially it was used as snuff, and from the 18th century onwards, smoking in pipes became prevalent. Importantly, tobacco and tobacco products were then regarded as a medicine to prevent and cure almost all diseases. Duties on tobacco/snuff were first imposed in 1643 in the Grand Duchy of Lithuania, and in the Crown tobacco monopoly was introduced in 1659. From that time, tobacco/snuff duties were imposed regularly in Lithuania; in the Crown duty on these products was imposed once again in 1677, and then in the 1690s tobacco monopoly ended throughout the Polish Republic. The issue was revived only in the times of King Stanisław August Poniatowski, when tobacco monopoly was introduced, initially managed by a private company called Kompania Tabaczna, and then, in the 1690s, by the state-owned Manipulacja Tabaczna. However, over the whole period under consideration, revenues from tobacco/snuff taxation were relatively small.
    Źródło:
    Roczniki Nauk Prawnych; 2019, 28, 1; 57-77
    1507-7896
    2544-5227
    Pojawia się w:
    Roczniki Nauk Prawnych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Idea bankowości centralnej w ostatnich latach I Rzeczypospolitej
    The Idea of Central Banking in Recent Years of the Polish-Lithuanian Commonwealth
    Autorzy:
    Łopuszyński, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29551719.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-28
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia bankowości
    bank centralny
    Sejm Czteroletni
    pieniądz papierowy
    bankierzy
    Opis:
    O potrzebie powołania w Rzeczypospolitej banku narodowego pisał w 1763 r. ks. Stanisław Konarski w dziele O skutecznym rad sposobie. Konieczność zabezpieczenia emisji polskiego pieniądza przybrała na sile w wyniku kryzysu spowodowanego zalaniem krajowego rynku przez polskie monety fałszowane masowo w Prusach. Do dyskusji włączyli się merkantyliści, którzy dostrzegali możliwość utrzymania dobrego polskiego pieniądza w obiegu poprzez wykorzystanie martwych kapitałów w „leżących w skrzyniach depozytów”. Jednak tylko Sejm mógł powołać bank centralny. Pierwsze projekty ujrzały światło dzienne podczas obrad Sejmu Czteroletniego (1788-1792). Spośród nich na szczególną uwagę zwraca projekt znanego warszawskiego bankiera Jędrzeja Kapostasa, który w 1789 r. wydał dzieło O banku narodowym w Polszcze ustanowić się mającym, w roku zaś następnym Planta ułożenia projektu Banku Narodowego. Pieniądze papierowe w Polsce pojawiły się w obiegu w czasie insurekcji kościuszkowskiej. W tym celu utworzono Dyrekcję Biletów Skarbowych, która emitowała tzw. asygnaty. Przetrwały one do upadku powstania. Wraz z III rozbiorem Polski zanikła również dyskusja na temat utworzenia banku centralnego.
    On the need to establish a national bank in the Republic, in 1763, Fr. Stanislaw Konarski in his work On Effective Radical Method. The necessity of hedging the issue of Polish money has grown in strength as a result of the crisis caused by the flooding of the domestic market by Polish coins counterfeited in Prussia. The mercantilists joined the discussion, who saw the possibility of maintaining good Polish currency in circulation by using dead capital in “deposit boxes”. However, only the Sejm could appoint a central bank. The first projects saw daylight during the Four Year Sejm (1788-1792). Of particular note is the project of the well-known Warsaw banker Jędrzej Kapostas, who in 1789 published a work entitled About the National Bank in Poland to establish itself, in the following year Planta’s National Bank project. Paper money in Poland appeared in circulation during the Kościuszko insurrection. For this purpose, the Taxi Ticketing Directorate was established. vouchers. They survived until the uprising collapsed. With the third partition of Poland, the discussion on the establishment of the central bank also disappeared.
    Źródło:
    Roczniki Nauk Prawnych; 2018, 28, 3; 101-112
    1507-7896
    2544-5227
    Pojawia się w:
    Roczniki Nauk Prawnych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Samotna wyspa czy wolni wśród wolnych? Obraz wolnych republik w dyskursie politycznym Rzeczypospolitej Obojga Narodów
    A Lonely Island or the Free among the Free? The Image of Free Republics in Political Discourse of the Polish-Lithuanian Commonwealth
    Autorzy:
    Grześkowiak-Krwawicz, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31232746.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    freedom
    res publica
    republic
    political discussion
    Polish-Lithuanian Commonwealth
    wolność
    rzeczpospolita
    dyskusja polityczna
    Rzeczpospolita Obojga Narodów
    Opis:
    Badacze od dawna zwracali uwagę na głębokie przekonanie szlachty Rzeczypospolitej Obojga Narodów o wyjątkowości jej kraju i jej swobód. Wbrew temu, co się czasem sądzi, nie był to wyraz sarmackiej megalomanii, która dała o sobie znać w wieku XVII i na początku XVIII, opinię tę głoszono co najmniej od połowy wieku XVI. Nie była to też jakaś polska osobliwość, podobnie mówili i zapewne myśleli o swoich swobodach obywatele innych wolnych rzeczy-pospolitych. Już w XV wieku mieszkańcy Florencji uważali swoją republikę za jedyną i nadzwyczajną, właśnie z racji panującej w niej wolności. Podobnie swój kraj i panującą w nim wolność oceniali Wenecjanie, a później Holendrzy, a także Anglicy. Zdanie: „jest tylko jedno królestwo na ziemi, gdzie wolność znalazła mieszkanie” wbrew pozorom nie odnosi się do sarmackiej Rzeczypospolitej, ale do hanoweriańskiej Anglii, a jego autor sądził, iż to jego ojczyzna jest jedynym krajem, a Brytyjczycy są jedynym ludem, który prawdziwie może o sobie powiedzieć: „jesteśmy wolni”. Szlacheccy obywatele Rzeczypospolitej wcześnie wpisali się w ten dyskurs, jeszcze przed pierwszą wolną elekcją. Autorka omawia dzieje owego dyskursu w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów, stwierdzając, że w przeciwieństwie do odwołań w wieku XVI, a nawet w początkach wieku XVII pojawiające się później wzmianki o innych niż własna rzeczpospolita bądź niż republiki antyczne (szczególnie Rzym) były niezbyt liczne i dość powierzchowne, ich autorzy na ogół nie wiedzieli zbyt wiele o przywoływanych krajach, nie mieli jednak wątpliwości, że łączy je z Rzecząpospolitą pewne podobieństwo, które można by określić jako wspólnotę wolności. Bo też ten właśnie motyw, ważny także wcześniej, w wieku XVII i pierwszej połowie wieku XVIII stał się dominujący. Kryzys i skostnienie refleksji politycznej w połączeniu ze spadkiem zainteresowania światem zewnętrznym spowodował, że w szlacheckich dyskusjach politycznych nie pojawiały się już bardziej rozbudowane odwołania do innych krajów i ich rozwiązań ustrojowych. Ich uczestnicy jednak w dalszym ciągu włączali swój kraj w dość elitarną wspólnotę republik europejskich i w dalszym ciągu, nie bacząc na wszelkie różnice społeczne, wyznaniowe, polityczne, z których zresztą często nie zdawali sobie sprawy, uważali je za swoje „towarzyszki”.
    Researchers have long drawn attention to the deep conviction of the Polish-Lithuanian Commonwealth nobility about the uniqueness of their country and its freedoms. Contrary to what is sometimes believed, it was not an expression of Sarmatian megalomania, which made itself felt in the seventeenth and early eighteenth centuries, this opinion was propagated at least from the middle of the sixteenth century. Nor was it some kind of Polish peculiarity, citizens of other free commonwealths said and probably thought about their freedoms in a similar way. Already in the 15th century, the inhabitants of Florence considered their republic to be unique and extraordinary, precisely because of its freedom. The Venetians, and later the Dutch and the English, assessed their country and freedom in a similar way. The sentence: “there is only one kingdom on earth where freedom has found a home” contrary to appearances does not refer to the Sarmatian Commonwealth, but to Hanoverian England, and its author believed that his homeland was the only country and the British were the only people who can truly say about himself: “we are free.” Noble citizens of Polish Republic entered this discourse early, even before the first free election. The author discusses the history of this discourse in the times of the Polish-Lithuanian Commonwealth, stating that, contrary to the references in the 16th century, and even at the beginning of the 17th century, later references to republics other than the Polish-Lithuanian Commonwealth or ancient republics (especially Rome) were not numerous and quite superficial, their authors generally did not know much about the mentioned countries, but they had no doubts that they share a certain similarity with the Commonwealth, which could be described as a community of freedom. Because this very motif, also important earlier, became dominant in the 17th century and the first half of the 18 century. The crisis and ossification of political reflection, combined with a decrease in interest in the outside world, meant that more extensive references to other countries and their political solutions no longer appeared in noble political discussions. Their participants, however, continued to include their country in a fairly elite community of European republics and still, regardless of all social, religious and political differences, of which they were often unaware, they still considered them their “companions.”
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2023, 71, 1; 91-110
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uniwersalizm relacji samorządu szlacheckiego i władzy państwowej w dawne Polsce
    The Universal Nature of the Relationship Between the Noble Local Government and the State in the Polish-Lithuanian Commonwealth
    Autorzy:
    Szum, Ernest
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1849213.pdf
    Data publikacji:
    2020-05-14
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    I Rzeczpospolita
    samorząd stanowy
    sejmiki ziemskie
    polityka państwowa
    samorząd szlachecki i polityka lokalna
    szlachta staropolska
    First Polish Republic (Polish-Lithuanian Commonwealth)
    estates’ government
    aristocratic diets
    state policy
    noble government and local policy
    Old Polish Nobility
    Opis:
    This article aims to contribute to the growth of reflection in the area of theory of local governance and the research on the practices of the local governments in the era of the Polish- Lithuanian Commonwealth. The issue at hand has been analysed from two research perspectives. Under one view – naturalistic – the local government is seen as a social phenomenon and as an institution whose primary function is to represent the society. Under the other – state-related approach – the local government is a construction rooted in the state’s legal doctrine. The article uses a historical outlook to discuss the evolution of the aristocratic governmental institutions. At the same time, when the theoretical and praxeological perspective is adopted, the role of the local government in the structure of the state is discussed, with its diversified attitudes towards the identification of sources for development of the government with its dynamics, and helps observe decentralization processes taking place. The issues scrutinized in the article have been approached from the historical, sociological, political and systemic perspectives. The author takes into account the changes taking place in local government and in the state-level government of the Polish-Lithuanian Commonwealth. The narrative of the article employs the problem-oriented, chronological method. Temporal divides introduced in the article are justified by the series of systemic, legal, social, economic and cultural changes, which significantly influenced the rise, functioning and the demise of the institution under analysis.
    Źródło:
    Roczniki Nauk Społecznych; 2014, 41, 1; 19-34
    0137-4176
    Pojawia się w:
    Roczniki Nauk Społecznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Foreigners and the Knowledge of Foreign Languages Among the Jesuits in the Polish-Lithuanian Commonwealth until the End of 16th Century
    Cudzoziemcy i znajomość języków obcych wśród jezuitów Rzeczypospolitej Obojga Narodów do końca XVI wieku
    Autorzy:
    Łukaszewska-Haberkowa, Justyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2108426.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-02
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Jesuits
    Polish-Lithuanian Commonwealth
    16th c.
    foreign languages
    jezuici
    Rzeczpospolita Obojga Narodów
    XVI w.
    języki obce
    Opis:
    The objective of the paper is to revise and complete the current state of research into general characteristics of the first generation of the Polish Jesuits. The first part characterizes the 16th century Poland as a country. Then the influence of linguistic and regional relations in the Polish-Lithuanian Commonwealth is depicted and the degree of language knowledge among the Polish Jesuits is presented. The term “Polish Jesuits” applies here both to the members of the Society born in the Commonwealth as well as those coming from abroad to perform their duties there. In the 16th century these Jesuits formed a group which was fascinating in terms of origin and their knowledge of languages. Situation of the Jesuit Society in the period discussed in the present paper was incomparable to that in other European countries and the knowledge of multiple languages among the priests and brothers attests to this fact.
    Celem niniejszego opracowania jest pewna korekta i uzupełnienie dotychczasowego stanu badań na temat ogólnej charakterystyki pierwszego pokolenia polskich jezuitów. Opracowanie powstało na podstawie materiałów źródłowych i archiwalnych, z których niektóre zostały wcześniej opublikowane przez autorkę lub pozostały w rękopisie. Praca opiera się na dokumentach z epoki, które zawierają charakterystykę osób i stanowi próbę syntezy, która w postaci pełnej nie jest możliwa z powodu braku odpowiednich źródeł. Polska w XVI wieku należała do państw bardzo zróżnicowanych pod względem etnicznym i wyznaniowym. Do Rzeczypospolitej przybywali cudzoziemcy, często ze względów religijnych, którzy starali się możliwie szybko zasymilować ze środowiskiem lokalnym. Większe trudności odczuwali ci, którzy żyli wśród szlachty − bardziej ksenofobicznej, mieszkający w miastach nie napotykali prawie żadnych problemów. Ludzi, nawet pochodzących z zewnątrz, z krajów ościennych, postrzegano jako członków jednej wspólnoty i środowiska, choć mówili obcym językiem i należeli do innej grupy społecznej.
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2022, 69, 4; 5-24
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Назначение Михаила Козачинского Слуцким архимандритом. 1748–1749 гг.
    Mikhail Kozačinski and His Appointment as an Archimandrite of the Slutsk Holy Trinity Monastery. 1748-1749
    Powołanie Michaiła Kozaczińskiego na archimandrytę słuckiego. 1748-1749
    Autorzy:
    Kochegarov, Kirill A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2053598.pdf
    Data publikacji:
    2022-04-01
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Michaił Kozacziński
    Słucki klasztor Świętej Trójcy
    Archimandryta Słucki
    Rosja
    Rzeczpospolita
    Mikhail Kozačinski
    The Slutsk Holy Trinity monastery
    Russia
    Polish-Lithuanian Commonwealth
    Opis:
    В статье рассматривается вопрос о назначении слуцким архимандритом известного преподавателя и писателя XVIII в. Михаила Козачинского. Показано как этот вопрос был тесно связан с деятельностью русского посольства в Варшаве и нежеланием польско-литовских магнатов поднимать вопрос о положении православных на ближайшем сейме. В то же время русское правительство не желало обострения отношений с одним из крупнейших литовских магнатов Великого княжества Литовского и патроном Слуцкой архимандрии – Иеронимом Радзивиллом. Сам Радзивилл при этом был готов оказать покровительство православию в обмен на удовлетворение российским двором его партикулярных интересов. При этом при назначении слуцкого архимандрита в 1748-1749 гг. не была учтена позиция слуцкого православного братства, что было чревато дальнейшим углублением конфликта вокруг архимандрии.
    W artykule omówiono kwestię powołania Michaiła Kozaczińskiego, sławnego pedagoga i pisarza XVIII wieku na archimandrytę słuckiego. Pokazano, jak ściśle ta kwestia była związana z działalnością ambasady rosyjskiej w Warszawie i niechęcią magnatów polsko-litewskich do podniesienia kwestii pozycji prawosławia na kolejnym sejmie. Jednocześnie władze rosyjskie nie chciały pogorszenia stosunków z jednym z największych magnatów litewskich, patronem słuckiej organizacji kościoła prawosławnego, Hieronimem Radziwiłłem. Sam Radziwiłł był gotów objąć patronatem prawosławie w zamian za zaspokojenie przez dwór rosyjski jego partykularnych interesów. W procesie powoływania archimandryty słuckiego nie uwzględniono stanowiska słuckiego bractwa prawosławnego, co wiązało się z dalszym pogłębieniem konfliktu.
    The paper tells about an appointment of Mikhail Kozačinski, famous writer and pedagogue of 18th century, as an archimandrite of the Slutsk Holy Trinity monastery. The problem was closely connected with the protection of the Russian embassy in Warsaw over the Orthodox people of the Polish-Lithuanian Commonwealth that irritated Polish and Lithuanian magnates who protested against discussing it on the forthcoming Diet. At the same time the Russian government didn’t want to worsen relations with the one of the powerful Lithuanian magnates, the owner of the Slutsk principality and the patron of the Slutsk Holy Trinity monastery, Hieronim Florian Radziwiłł. He also was ready to protect his Orthodox subjects in return for providing some particular services from the Russian emperor court. Appointing new archimandrite, the metropolitan of Kiev Timophej Shcherbatskij didn’t take into account the position of the Slutsk Orthodox fraternity that provoke another more serious conflict next years.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 2; 69-87
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    «Слово» и «дело» преподобного Паисия Величковского: к 300-летию со дня рождения подвижника
    The “Word” and “Deed” of St. Paisius Velichkovsky: On the 300th Anniversary of the Ascetic’s Birth
    „Słowo” i „dzieło” błogosławionego Paisjusza Wieliczkowskiego: na okoliczność 300-lecia urodzin
    Autorzy:
    Krivolapov, Vladimir
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31342715.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-14
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    rozłam
    książki
    ascetyzm
    żywot
    autobiografia
    klasztor
    Mołdawia
    Rzeczpospolita
    powieść awanturnicza
    split
    books
    asceticism
    life
    autobiography
    monastery
    Moldavia
    Polish-Lithuanian Commonwealth
    adventure novel
    Opis:
    К XIX в. пути европеизированной, секулярной России и народной «Святой Руси» окончательно разошлись. Н. Бердяев рассуждал о том, что Серафим Саровский и А.С. Пушкин были современника, но не знали друг о друге и не испытывали потребности узнать. Вместе с тем во второй половине XVIII в. в монастырях Молдавии подвизался человек, о котором почти наверняка слышал Пушкин и сочинения которого внимательно читал св. Серафим. Звали его Паисий Величковский (1722-1794) и он в своей деятельности наметил пути преодоления имевшего место «раскола». Ученики преп. Паисия находили пристанище в российских монастырях, его сочинения и переводы святоотеческих текстов пользовались исключительной популярностью в монашеской среде, а его последователя взрастили оптинское старчество – феномен, ради которого в Оптиной пустыни перебывали почти все литературные классики от Гоголя до Пришвина. Автора настоящей статьи интересует прежде всего Паисий как автор собственной автобиографии. Помимо этого текста, существуют несколько вариантов жития подвижника, созданных либо его учениками, либо учениками его учеников. Автобиография нисколько не напоминает житие, в жанровом отношении это скорее авантюрный роман, тогда как житие Паисия, написанное его учеником Митрофаном, в полной мере соответствует агиографическому канону. Паисиевы тексты, сведенные в единый корпус, дают представление не только о личности подвижника, но и о встрече двух литературных систем: той, что всё ещё тяготела к традициям Средневековья, и той, что вдохновлялась Новым временем. Сама личность Паисия гармонично сочетала в себе черты, традиционные для монаха-аскета (эталонной фигуры для русского Средневековья), и те, что «изобличали» в нём человека динамичного XVIII столетия. Автор статьи убеждён, что не только наследие святого Паисия, но сам его образ являет воплощённый ответ на вопрос о путях преодоления «раскола».
    W początkach XIX wieku ostatecznie rozeszły się drogi zeuropeizowanej, sekularnej Rosji i ludowej “Świętej Rusi”. Nikołaj Bierdiajew wspominał, że Serafim Sarowski i Aleksander Puszkin żyli w jednym czasie, lecz nie wiedzieli o sobie nawzajem i nie mieli potrzeby się poznać. A jednocześnie w drugiej połowie XVIII wieku w klasztorach mołdawskich pojawił się człowiek, o którym zapewne słyszał Puszkin i którego pisma z uwagą czytał św. Serafim. Nazywał się Paisjusz Wieliczkowski (1722-1794) i w swojej działalności określił drogi pokonania rozłamu. Jego uczniowie znajdowali miejsce w rosyjskich klasztorach, jego utwory i translacje cieszyły się niezwykłą popularnością w środowisku zakonnym, a jego następcy przywrócili fenomen Pustelni Optyńskiej, do której przybywali wszyscy klasycy literatury – od Gogola do Priszwina. Autora niniejszego tekstu interesuje Paisjusz jako autor własnej biografii. Istnieje kilka wariantów żywota tego błogosławionego, stworzonych przez jego uczniów. Autobiografia nie przypomina żywotu, pod względem gatunkowym to raczej powieść awanturnicza, podczas gdy żywot Paisjusza, spisany przez jego ucznia Mitrofana, w pełni odpowiada kononowi hagiograficznemu.
    By the 19th century, the paths of Europeanised, secular Russia and the people’s “Holy Russia” had finally diverged. Nikolai Berdyaev reasoned that Seraphim of Sarov and Alexander Pushkin were contemporaries, but did not know about each other as they lived in separate worlds, that of literature and that of holiness. However, at the same time, in the second half of the 18th century in the monasteries of Moldavia, there was a man about whom Pushkin almost certainly heard and whose writings were carefully read by St. Seraphim. His name was Paisius Velichkovsky (1722-1794) and in his work he outlined ways to overcome the “split” that had taken place. The disciples of Paisius found refuge in Russian monasteries, his writings and translations of patristic texts enjoyed exceptional popularity among the monastic community, and his successors revived the phenomenon of the Optina eldership, as a result of which almost all literary classic writers from Gogol to Prishvin visited the Optina Monstery. The author of this article is primarily interested in Paisius as the author of his own biography. In addition to this text, there are several versions of the life of this ascetic, composed either by his disciples or by the disciples of his disciples. The autobiography does not resemble a life at all; in terms of genre, it is rather an adventure novel, whereas the life of Paisius, written by his disciple Mitrofan, fully corresponds to the hagiographic canon. The Paisian texts, combined into a single corpus, give an idea not only about the personality of the ascetic, but also about the meeting of two literary systems: that which still gravitated towards the traditions of the Middle Ages, and that which was inspired by the Early Modern Period. The personality of Paisius harmoniously combined those features traditional for an ascetic monk (a reference figure for the Russian Middle Ages), and those that revealed in him a dynamic 18th‑century man. The author of this article is convinced that not only the legacy of Saint Paisius, but also his image, is the embodied answer to the question of how to overcome the “split”.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 7; 309-324
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ideały wychowawcze w edukacji oświeceniowej (w perspektywie historii intelektualnej). Z dziejów Komisji Edukacji Narodowej
    Ideals of Education in Enlightenment Education (in Line of Intellectual History): On the History of the Commission of National Education
    Autorzy:
    Janeczek, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807233.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-03
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Komisja Edukacji Narodowej
    historia oświaty
    Rzeczpospolita Obojga Narodów
    wiek oświecenia
    Commission of National Education
    History of Education
    Polish–Lithuanian Commonwealth
    Age of Enlightenment
    Opis:
    Artykuł omawia ideały wychowawcze w szkołach Komisji Edukacji Narodowej (KEN) w dobie oświecenia na tle europejskim. Wykorzystuje metody historii kultury intelektualnej (intellectual history), które umożliwiają poszerzenie tradycyjnej historii oświaty i wychowania o wymiar społeczno-kulturowy. Działania Komisji, podobnie jak poprzedzające ją reformy przeprowadzone w Rzeczypospolitej na gruncie szkolnictwa kościelnego w połowie XVIII wieku, wpisują się w analogiczne zmiany na gruncie ogólnoeuropejskim. Podobny był ich duch, godzący nowożytny utylitaryzm – odpowiedni do potrzeb absolutystycznych państw, które przejmowały troskę o oświatę od grup wyznaniowych – z integralną wizją szkoły, w której elementem fundamentalnym jest wychowanie moralne zespolone z religijnym. Mimo przejawów pewnego racjonalizmu i naturalizmu w duchu epoki religia pozostała fundamentem moralności, a ta podstawą ładu społecznego. Artykuł potwierdza ideę tzw. długiego trwania (longue durée), ukazując ciągłość wychowawczą w szkole nowożytnej, mimo odmiennych deklaracji ideowych.
    This paper discusses the ideals of education present in the schools of the Commission of National Education (Pol. KEN) in the period of the Enlightenment against the backdrop of Europe. It applies the methods of intellectual history which permit to expand the traditional history of education and formation by the social and cultural dimensions. The activities of the Commission, like the preceding reforms in the mid-eighteenth century Polish Republic (based on church education), are part and parcel of the European reforms. They were similar in terms of their spirit that combined a critical approach to modern utilitarianism—appropriate to the needs of the absolutist states that were concerned about education in the manner of religious groups— with an integral vision of school whose fundamental element was moral formation in combination with religious formation. Despite certain manifestations of rationalism and naturalism in line with the spirit of the epoch, religion remained the foundation of morality, and the latter in turn was the foundation of social order. This paper confirms the idea of the so-called long duration (longue durée), and shows that in spite of different ideological declarations we observe educational continuity in the modern school.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2015, 6, 2; 5-37
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kampania wyborcza – uwagi politologa o genezie idei
    The Electoral Campaign – a Political Scientist’s Remarks on the Roots of the Idea
    Autorzy:
    Nieć, Mateusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1834383.pdf
    Data publikacji:
    2020-05-14
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    kampania propagandowa
    republika rzymska
    demokracja szlachecka Rzeczpospolitej
    społeczeństwo masowe
    media masowe
    demokracja
    democracy
    propaganda campaign
    Roman Republic
    the Nobles’ Democracy in the Polish-Lithuanian Commonwealth
    mass society
    mass media
    Opis:
    This paper presents an analysis of how the concept and the practice of electoral campaign has developed throughout the ages; since the times of the Athenian democracy until the contemporary democratic or authoritarian state. In his analytical study, the author focuses on the Athenian democracy, the Roman Republic, the Polish Nobility state and the contemporary representative democracy of the United States of America. The author makes a distinction between the election and the electoral campaign and specifies the factors that underlie the distinction. The election was well-known in the Classical and the Modern-Time periods, whereas the phenomenon of electoral campaign comes into view no sooner that the modern times, with the growth of mass political parties and mass press journalism. The text also specifies what the political (systemic) criteria must be met for the electoral campaign to take place. The difference between the propaganda-based political campaign and the electoral campaign is described and the latter concept is defined.
    Źródło:
    Roczniki Nauk Społecznych; 2012, 40, 3; 11-32
    0137-4176
    Pojawia się w:
    Roczniki Nauk Społecznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Nie potrzebuje zdrowy lekarstwa, rzecz dobra zaś – naprawy”. Pamflet Herasyma Smotryckiego Kalendarz rzymski nowy (1587)
    “A Healthy Man Needs No Cure, Nor a Good Thing Repair”: The New Roman Calendar (1587) by Herasym Smotrytsky
    Autorzy:
    Hodana, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31342729.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-14
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Herasym Smotrycki
    literatura polemiczna
    reforma kalendarza
    pamflet
    Kościół prawosławny w Rzeczypospolitej
    Herasym Smotrytsky
    polemical literature
    Gregorian reform of the calendar
    satirical pamphlet
    Orthodox Church in the Polish-Lithuanian Commonwealth
    Opis:
    Artykuł prezentuje jeden z najwcześniejszych przykładów prawosławnego piśmiennictwa polemicznego epoki unii brzeskiej – Kalendarz rzymski nowy Herasyma Smotryckiego. Utwór ten ukazał się drukiem w zbiorze tekstów tegoż autora, znanym powszechnie jako Klucz królestwa niebieskiego (1587), i jest uznawany za pierwszy w historii literatury ukraińskiej pamflet. W charakterystyczny dla wypowiedzi satyrycznej sposób Smotrycki komentuje reformę kalendarzową Grzegorza XIII (1582), prezentując jednocześnie stanowisko Kościoła wschodniego. Nie wdając się w dyskusje na temat naukowych podstaw reformy, opisuje jej społeczne konsekwencje na ziemiach ruskich Rzeczypospolitej, zamieszkałych przez ludność prawosławną, i przedstawia ośmieszającą krytykę katolickiego dyskursu jedności. Jego dzieło, napisane w przystępnej i atrakcyjnej dla ruskiego czytelnika formie oraz zrozumiałym dla niego językiem, jest przykładem udanego wykorzystania metod perswazji i argumentacji stosowanych w zachodnioeuropejskiej publicystyce religijnej doby reformacji i kontrreformacji.
    This paper discusses the satirical pamphlet Kalendar rymskyj novy [The New Roman Calendar], part of Herasym Smotrytsky’s book better known as Kliuch tsarstva nebesnoho [The Key to the Heavenly Kingdom, 1587], which is the first printed example of Orthodox polemical literature in the Polish-Lithuanian Commonwealth. In his pamphlet, Smotrytsky shows the negative social consequences of the calendar reform by Pope Gregory XIII (1582) and categorically rejects the new calendar. Instead of scientific argumentation, he uses satire with irony, sarcasm, exaggeration and anecdotes. He also writes in a language close to the vernacular. All of this made his work understandable and convincing for Orthodox Ruthenians (Ukrainians and Belarusians) and accessible to the broad masses.  
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 7; 29-43
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Oświeceniowa kultura naukowa w kontekście filozoficznym. Z dziejów Komisji Edukacji Narodowej (Cz. 1)
    Learned Culture in the Enlightenment in the Philosophical Context. On the History of the Commission of National Education (Part One)
    Autorzy:
    Janeczek, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/488429.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Komisja Edukacji Narodowej
    Rzeczpospolita Obojga Narodów
    wiek oświecenia
    historia oświaty
    historia filozofii
    historia nauk
    Commission of National Education
    Polish–Lithuanian Commonwealth
    Age of Enlightenment
    History of Education
    History of Philosophy
    History of Science
    Opis:
    Artykuł przestawia dydaktykę KEN, koncentrując się na ukazaniu reform oświatowych charakterystycznych dla epoki oświecenia. W szczególności ukazuje specyfikę styku ówczesnej filozofii i nowożytnej nauki, stopniowo wyzwalającej się z hegemonii filozofii. Wskazuje na dominujący podówczas duch utylitaryzmu, a w warstwie metodologicznej – programowy eklektyzm. Postawa ta ujawniła się w całym szkolnictwie europejskim, a więc nie tylko we Francji, przodującej przynajmniej w zakresie deklaracji programowych, ale zwłaszcza w centralistycznie reformowanej oświacie w monarchii habsburskiej. Jest ona także właściwa tak reprezentacyjnemu świadectwu ówczesnej kultury naukowej, jakim była Wielka Encyklopedia Francuska, do której nawiąże wprost KEN. W szkole europejskiej wzbogacano studium językowo-humanistyczne o kształcenie matematyczno-przyrodnicze, zachowując kurs filozofii w duchu philosophia recentiorum, przynajmniej na poziomie uniwersyteckim. Filozofia ta krytycznie asymilowała elementy nowożytnej epistemologii, a zwłaszcza osiągnięcia nowożytnego przyrodoznawstwa. Podejście to było typowe dla szkolnictwa reformowanego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów przez środowiska wyznaniowe, zwłaszcza zakon pijarów i jezuitów. Z czasem coraz bardziej upowszechni się empirystyczna epistemologia, owocująca fenomenalizmem kwestionującym możliwość uprawiania maksymalistycznie pojętej filozofii w formie nowożytnego arystotelizmu chrześcijańskiego funkcjonującego w szkole tradycyjnej. Mimo krytyki tego modelu kształcenia, presja tzw. długiego trwania (longue durée) tłumaczy zachowanie w szkole oświeceniowej elementów filozoficznych nawet w przyrodoznawstwie, w formie interpretacji korzystającej z kategorii substancji i jej właściwości, a nawet koncepcji duszy zwierzęcej.
    This paper depicts the didactic approach of the Commission of National Education (Pol. KEN). It focuses on the educational reforms characteristic of the Age of the Enlightenment. In particular, it shows the specific character of the then philosophy and modern science that gradually liberated itself from the hegemony of philosophy. It pinpoints the spirit of utilitarianism that dominated at that time, and in its methodological aspect policy eclecticism. This attitude was manifested throughout European education, therefore not only in France, which was leading at least in her policy declarations, but especially in the Habsburg monarchy whose education was under centralistic reformation. It was also proper to the then learned culture of the Encyclopaedia, or a Systematic Dictionary of the Sciences, Arts, and Crafts, on which the KEN would draw. The European school of linguistic and humanistic studies was enriched by mathematics and natural sciences, whereas a course in philosophy in the spirit of philosophia recentiorum was maintained, at least at the university level. This philosophy assimilated some elements of modern epistemology in a critical manner, especially the accomplishments of modern natural science. Such approach was typical of reformed education in the Polish–Lithuanian Commonwealth by religious milieus, especially the Piarists and Jesuits. In the course of time empiristic epistemology became more and more popular and bore fruit in the form of phenomenalism which questioned the pursuit of philosophy maximalistically understood in the form of modern Christian Aristotelianism in the traditional school. Despite criticism of this model of education, the pressure of the so-called long duration (longue durée) accounts for the maintenance of philosophical elements in Enlightenment school, even in natural science, in the form of interpretation that takes advantage of the category of substance and its properties, and even of the conception of animal soul.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2015, 63, 4; 35-65
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Oświeceniowa kultura naukowa w kontekście filozoficznym. Z dziejów Komisji Edukacji Narodowej (cz. 2)
    Learned Culture in the Enlightenment in the Philosophical Context. On the History of the Commission of National Education (Part Two)
    Autorzy:
    Janeczek, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/488600.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Komisja Edukacji Narodowej
    Rzeczpospolita Obojga Narodów
    wiek oświecenia
    historia oświaty
    historia filozofii
    historia nauki
    Commission of National Education
    Polish–Lithuanian Commonwealth
    Age of Enlightenment
    History of Education
    History of Philosophy
    History of Science
    Opis:
    Artykuł przestawia dydaktykę KEN w zakresie sformułowań programowych, podręczników i praktyki dydaktycznej, ukazanych na tle reform charakterystycznych dla ówczesnej szkoły europejskiej. W ukazaniu realiów kultury naukowej funkcjonującej w szkolnictwie zarządzanym przez Komisję skupiono się na oddaniu specyfiki styku filozofii i nowożytnej nauki, nieraz znacznie odbiegającego od realiów współczesnych. Nauczanie w szkołach KEN należy niewątpliwie do programowo eklektycznej kultury intelektualnej oświecenia, godzącej szkołę tradycyjną z postulatami nowożytnymi. Postawa ta ujawniła się w całym szkolnictwie europejskim, a więc nie tylko we Francji, przodującej przynajmniej w zakresie deklaracji programowych, ale zwłaszcza w centralistycznie reformowanej oświacie w monarchii habsburskiej. Jest ona także właściwa tak reprezentacyjnemu świadectwu ówczesnej kultury naukowej, jakim była Wielka Encyklopedia Francuska, do której KEN wprost nawiązywała. Szkoły KEN odchodzą od utożsamiania kształcenia realnego z kursem filozofii, co nasili się wraz z upowszechnianiem się empirystycznej epistemologii, owocującego fenomenalizmem rugującym podejście ufundowane na filozofii, w szkole tradycyjnej właściwe nowożytnemu arystotelizmowi chrześcijańskiemu. W szkole europejskiej wzbogacano studium językowo-humanistyczne o kształcenie matematyczno-przyrodnicze, zachowując kurs filozofii w duchu philosophia recentiorum, przynajmniej na poziomie uniwersyteckim. Filozofia ta krytycznie asymilowała elementy nowożytnej epistemologii, a zwłaszcza osiągnięcia nowożytnego przyrodoznawstwa. Postawa ta była charakterystyczna także dla szkoły zreformowanej w połowie wieku XVIII na teranie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zwłaszcza przez zakon pijarów i jezuitów. KEN wprowadziła natomiast samoistne przedmioty matematyczno-przyrodnicze, co zaowocowało ograniczeniem wykładu filozofii, którą w szkołach średnich sprowadzono do kursu logiki i ukierunkowanej praktycznie etyki, a na uniwersytetach do prawa naturalnego z odniesieniami społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi. Zaowocowało to nawet odejściem od tradycyjnej struktury uniwersytetu, z propedeutycznym wydziałem filozoficznym, gdy w duchu fizjokratycznego porządku fizycznego i moralnego ukonstytuowano dwuczłonową strukturę szkół wyższych. Tym niemniej presja tzw. długiego trwania (longue durée) tłumaczy zachowanie elementów filozoficznych nawet w przyrodoznawstwie, dzielone z ówczesną szkołą europejską, a więc w formie interpretacji korzystającej z kategorii substancji i jej właściwości, a nawet koncepcji duszy zwierzęcej.
    The paper depicts the didactic approach of the Commission of National Education (Pol. KEN). It shows curricula policy, textbooks, and didactic practice against the backdrop of reforms characteristic of the then European school. In presenting the reality of learned culture in education managed by the Commission attention is focused on the specific borderline between philosophy and modern science, the areas that many a time diverged from contemporary circumstances. Teaching in the KEN schools undoubtedly belongs to the policy of eclectic intellectual culture of the Enlightenment that seeks to reconciliate the traditional school with modern postulates. This attitude was manifested throughout European education, therefore not only in France, which was leading at least in her policy declarations, but especially in the Habsburg monarchy whose education was under centralistic reformation. It was also proper to the then learned culture of the Encyclopaedia, or a Systematic Dictionary of the Sciences, Arts, and Crafts, on which the KEN would directly draw. The KEN schools diverge from the identification real education with a course of philosophy, a fact became more prominent together with the popularisation of empiristic epistemology that resulted in phenomenalism; the latter eliminated the approach founded on philosophy in the traditional school, the approach proper to modern Christian Aristotelianism. The European school of linguistic and humanistic studies was enriched by mathematics and natural sciences, whereas a course in philosophy in the spirit of philosophia recentiorum was maintained, at least at the university level. This philosophy assimilated some elements of modern epistemology in a critical manner, especially the accomplishments of modern natural science. Such attitude was also characteristic of the school reformed in the mid-eighteenth century in the Polish-Lithuanian Commonwealth, especially by the Piarists and Jesuits. The KEN introduced independent mathematical and natural science subjects, a fact that resulted in limitation of the course of philosophy which in secondary education was reduced to a course in logic and practical ethics, and at universities to natural law with some social, political, and economic references. This resulted in departure from the traditional structure of university, with a propaedeutic faculty of philosophy, where a two-part structure of higher education was constituted in the spirit of physiocratic physical order and moral order. Nevertheless the pressure of the socalled long duration (longue durée) accounts for the maintenance of philosophical elements in Enlightenment school, even in natural science, in the form of interpretation that takes advantage of the category of substance and its properties, and even of the conception of animal soul.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2015, 63, 4; 67-114
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Primate Jan Wężyk in the Role of Interrex and Senator of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the Period of Interregnum Following the Death of Sigismund III Vasa in 1632
    Prymas Jan Wężyk w roli interreksa oraz senatora Rzeczypospolitej w okresie bezkrólewia po śmierci Zygmunta III Wazy w 1632 roku
    Autorzy:
    Kaczorowski, Włodzimierz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1797694.pdf
    Data publikacji:
    2021-07-21
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    interregnum
    interrex
    convocation Seym
    election Seym
    royal election
    bezkrólewie
    interreks
    sejm konwokacyjny
    sejm elekcyjny
    elekcja
    Opis:
    W Rzeczypospolitej Obojga Narodów prymas, a zarazem arcybiskup gnieźnieński po śmierci monarchy przejmował obowiązki w zakresie reprezentowania państwa na zewnątrz, przygotowywał wybór nowego króla i w tym celu zwoływał sejmiki orz sejm konwokacyjny. Prymas wreszcie ogłaszał wybór elekta, czyli dokonywał nominacji. Po śmierci Zygmunta III Wazy w 1632 r. funkcję interreksa w okresie bezkrólewia pełnił prymas Jan Wężyk (1575-1638). Z funkcji tej wywiązał się znakomicie. Sprawowane prze niego urzędy postawiły go w rzędzie osób, które wpływały na kształt Rzeczypospolitej i Kościoła. Za prymasostwa Jana Wężyka częściowo rozwiązano sprawę compositio inter status, od kilkudziesięciu lat ciążącą na stosunkach szlachty z duchowieństwem. Prymas Jan Wężyk był również mecenasem kultury i sztuki.
    It was customary in the Polish-Lithuanian Commonwealth that the current Primate and – at the same time – Archbishop of Gniezno in one person – accepted the function of interrex after the death of the incumbent monarch and was responsible for taking over the duties of representing the state outside as well as preparing election of the new king. To make it happen he convened local assemblies and the so-called Convocation Seym. At last, it was also the interrex’s duty to finally announce the selection of the elect and duly execute the enthronement procedure. Following the death of King Sigismund III Vasa in 1632, the function of interrex during the interregnum fell to Primate Jan Wężyk (1575-1638). It must be stated that he was extremely successful at carrying out the duties, and the offices that he held won him a well-deserved place among the personages who influenced the shape of the Commonwealth and the Church in the history of Poland. Apart from that, during Jan Wężyk’s holding of the dignity of the Primate, the case of compositio inter status was partially solved. For several decades, the problem had been weighing heavily on the relations between the nobility and the clergy. Primate Jan Wężyk was also a patron of culture and art.
    Źródło:
    Kościół i Prawo; 2021, 10, 1; 175-193
    0208-7928
    2544-5804
    Pojawia się w:
    Kościół i Prawo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-13 z 13

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies