- Tytuł:
-
Między rzeczywistością starości a „nową ewangelią zdrowia”. Doświadczanie wstydu i wstrętu przez domowych opiekunów sędziwych, chorych krewnych
Between the Realities of Old Age and the ‘New Gospel of Health’: Shame and Disgust Experienced by Family Caregivers for the Senile Sick Relatives - Autorzy:
- CZYKWIN, Elżbieta
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/1046812.pdf
- Data publikacji:
- 2020-01-12
- Wydawca:
- Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
- Tematy:
-
wstyd, wstręt, socjologia emocji, gerontologia, opieka, starość
shame, disgust, sociology of emotion, gerontology, care, senility - Opis:
-
Artykuł został oparty na analizie treści wywiadów przeprowadzonych z osobami, które w warunkach domowych opiekowały się swoimi sędziwymi, chorymi krewnymi oraz na bogatej literaturze dotyczącej doświadczania emocji wstydu i wstrętu. W części pierwszej wskazano szerokie spektrum postaw wobec podejmowania obowiązku opieki nad chorym, sędziwym krewnym. Stwierdzono również, że położenie krewniaczych opiekunów wzbudza mniejsze współczucie społeczne niż sytuacja osoby chorej, wskutek czego wiedza dotycząca trudności sprawowania takiej opieki nie jest dostatecznie rozpowszechniona. W części drugiej przedstawiono relacje między emocjami wstydu i wstrętu, konkludując, że wstyd jest emocją bardziej podstawową niż wstręt. W części trzeciej przedstawiono następujące źródła wstydu opiekunów: (1) „Nowa ewangelia zdrowia”, czyli model zdrowego życia, który zastąpił tradycyjny model religijny. W artykule wskazano na bankructwo intelektualne nowego modelu w obliczu rzeczywistych wyzwań związanych ze śmiercią i umieraniem i wywołujących wstyd. (2) Wzrost znaczenia wartości estetycznych we współczesnych społeczeństwach Zachodu, zwłaszcza wielkomiejskich, który skłania do silniejszego doświadczania wstrętu wobec sędziwych, chorych krewnych oraz związanego z nim wstydu. (3) Występująca niekiedy przemiana oczekiwania śmierci podopiecznego w życzenie jego śmierci, co jawi się jako skrajnie niezgodne ze sprawowaniem roli opiekuna i moralnie naganne, a w konsekwencji ewokuje wstyd. (4) Hipokryzja, dwoistość zachowań opiekunów wynikających z przekonania, że z chorym nie można szczerze rozmawiać, oznaczająca złamanie równości i manipulację i powodująca wstyd, zwłaszcza opiekunów niedoświadczonych i jednocześnie wrażliwych moralnie, którzy pamiętają podopiecznego jako osobę zdrową. Wstyd może zostać albo uświadomiony i przepracowany przez opiekuna (pełni wówczas rolę pozytywną, budującą moralnie), albo zakwestionowany (prowadzi wówczas do agresji). W części czwartej wskazano na syndrom oporu wobec wstydu oraz jego kwestionowania i dalsze konsekwencje tych zjawisk dla kultury domu i wzajemnych relacji społecznych. W zakończeniu zwrócono uwagę logikę funkcjonowania wstydu w ujęciu Thomasa Scheffa: od jego pojawienia się (źródła) wstydu, przez jego doświadczenie, do zakwestionowania i wyparcia – do agresji. Wątek agresji wobec osób sędziwych został przedstawiony w oparciu o literaturę przedmiotu jako dopełniający i uzasadniający trafność ujęcia Scheffa.
The article is based on the analysis of interviews with persons who provided care for their senile sick relatives at home. The caregivers’ experience is presented against the background of extensive scholarly literature concerning the emotions of shame and disgust. The first part of the paper shows a wide spectrum of attitudes towards assuming obligation of care over elderly sick relative and points to the fact that family caregivers are regarded with less social compassion than old and sick persons themselves. As a result, the knowledge on the difficulties of caregiving is not sufficiently widespread. The second part describes the relationships between shame and disgust, indicating that the former is a more fundamental emotion than the latter. Part three presents the following sources of shame experienced by caretakers: (1) The ‘new gospel of health,’ i.e. a model of healthy life that has replaced the traditional religious model. The paper shows an intellectual bankruptcy of the new model in the face of actual, shame-generating challenges related to death and dying. (2) An increase in the significance of aesthetic values in contemporary societies (especially in the metropolitan communities of the West), which leads to intensified feelings of disgust towards senile sick relatives and of the the related shame. (3) An experience of the transformation of the anticipation of the sick relative’s death into the wish the sick relative was dead, which appears both radically inconsistent with the role of caregiver and morally wrong and, as such, evoking shame. (4) Hypocrisy, duplicity in the caregivers’ behavior, based on the belief that one cannot be sincere in a conversation with the sick, which infringes equality and results in manipulation, causing shame, especially in the inexperienced and simultaneously morally sensitive caregivers who remember the old and sick relative as a healthy individual. Shame may be either brought to consciousness and worked through by the caregiver (it may then play a positive, morally elevating role), or denied (leading to aggression). The fourth part of the paper focuses on the syndrome of resistance to shame and on its denial, describing the consequences of those phenomena for the culture of the home and mutual social relationships. The concluding part discusses the logic of shame: from the emergence of shame (its source), through its experience, to denial and repression, to violence, as the process was presented by Thomas Scheff. The motif of aggression towards the elderly is described on the basis of a literature review, confirming and complementing Scheff’s view. - Źródło:
-
Ethos; 2017, 30, 2 (118); 70-100
0860-8024 - Pojawia się w:
- Ethos
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł