- Tytuł:
-
Czy Prusy Książęce były krajem tolerancyjnym? Przypadek braci czeskich
Was Ducal Prussia a tolerant country? The case of the Czech brothers - Autorzy:
- Białuński, Grzegorz
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/2049846.pdf
- Data publikacji:
- 2021-12-24
- Wydawca:
- Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
- Tematy:
-
bracia czescy
Pomezania
Prusy Książęce
Mazury
religia
tolerancja
religijna
Unity of the Brethren
Pomesania
Ducal Prussia
religion
religious
tolerance - Opis:
-
Bracia czescy przybyli do Prus Książęcych na przełomie 1548 i 1549 r. Osiedlili się przede
wszystkim na Mazurach (Nidzica, Działdowo, Dąbrówno i Olsztynek) oraz na Powiślu (Kwidzyn,
Gardeja). Znaleźli się jednak w dosyć trudnych warunkach bytowych, jak też religijnych.
W znacznej bowiem mierze ograniczono im swobodę kultu, podporządkowując Kościołowi
ewangelickiemu. Od około 1553 r. rozpoczął się powrotny ruch migracyjny członków Jednoty,
który zakończył się pod koniec lat siedemdziesiątych. Zdecydowana większość braci powróciła
do Czech lub Wielkopolski, tylko nieliczni ulegli asymilacji. Bracia czescy nie odegrali w Prusach
Książęcych jakiejś poważniejszej roli, tak jak np. w Polsce, ale byli tutaj po prostu zbyt
krótko. Czas wreszcie odpowiedzieć na pytanie o tolerancję religijną w Prusach Książęcych.
Przypadek braci czeskich wskazuje, że jej właściwie nie było, a wręcz przeciwnie – można mówić
o odwrotności tolerancji, mianowicie o próbie konfesjonalizacji augsbursko-luterańskiej
Prus Książęcych. W pewnym uproszczeniu określenie „konfesjonalizacja” oznacza społeczeństwo
i państwo jednego wyznania, wpływ religii nie tylko na życie duchowe, ale też na wszelkie
przejawy życia społecznego, kulturalnego, a nawet politycznego. Zdaniem Janusza Małłka,
z konsekwentną konfesjonalizacją luterańską w Prusach Książęcych mamy do czynienia przynajmniej do lat dwudziestych XV II w. Dopiero wówczas nastąpił odwrót – ale umiarkowany
– od nietolerancji religijnej. Powyższe uwagi stanowią zaledwie wstępną próbę odpowiedzi na
postawione w tytule pytanie, niewątpliwie wymaga ono znacznie bardziej pogłębionych badań.
The Czech brothers came to the Duchy of Prussia at the turn of 1548 and 1549. They settled mainly in Masuria (Nidzica, Działdowo, Dąbrówno and Olsztynek) and in Powiśle (Kwidzyn, Gardeja). However, they found themselves in quite difficult living and religious conditions. This is because their freedom of worship was largely restricted, subordinating them to the Evangelical Church. From around 1553, the return migration of members of the Unity began, which ended in the late 1970s. The vast majority of the brothers returned to the Czech Republic or Greater Poland, only a few were assimilated. The Czech brothers did not play a more serious role in Ducal Prussia, as in Poland, for example, but they were there for too short a time. It is timely to now approach the question of religious tolerance in Ducal Prussia. The case of the Czech brothers demonstrates that it was not actually there, on the contrary – one can speak of a reverse of tolerance, namely an attempt to confessionalize Augsburg-Lutheran Ducal Prussia. To put it simply, the term „confessionalization“ means a society and state consisting of one religion, the influence of religion not only on the spiritual life, but also on all manifestations of social, cultural and even political life. According to Janusz Małłek, we are dealing with consistent Lutheran confessionalization in Ducal Prussia until at least the 1620s. Only then was there a reduction – albeit a moderate one – in religious intolerance. These observations are only a preliminary attempt to answer the question posed in the title, which undoubtedly requires much more indepth research. - Źródło:
-
Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2021, 315; 147-167
0023-3196
2719-8979 - Pojawia się w:
- Komunikaty Mazursko-Warmińskie
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł