- Tytuł:
-
Sowieckie ludobójstwo na Ukrainie
The Soviet Genocide in Ukraine - Autorzy:
- Lemkin, Rafał
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/16260825.pdf
- Data publikacji:
- 2022
- Wydawca:
- Fundacja im. Aliny i Leszka Allerhandów
- Tematy:
-
ludobójstwo
Hołodomor
Ukraina
ZSRS
Rafał Lemkin
genocide
the Holodomor
Russian crimes
Soviet crimes - Opis:
-
Poniższy tekst, to referat, który Rafał Lemkin wygłosił dla diaspory ukraińskiej w 1953 r. – w ramach obchodów rocznicy Wielkiego Głodu (Hołodomoru), na których był gościem honorowym. Lemkin potwierdził w nim, jaki miał stosunek do Sowietów i Rosjan, co wynikało już z jego pierwszych badań prowadzonych na seminarium Juliusza Makarewicza we Lwowie – nad sowieckim prawem karnym. Jedyna znana kopia tego napisanego na maszynie referatu znajduje się w Oddziale Rękopisów Biblioteki Publicznej w Nowym Jorku (Raphael Lemkin papers, The New York Public Library, Lenox and Tilden Foundations, Box 2, Folder 16). Wydaje się, że referat oparty został na badaniach nad dziejami ludobójstw, nad którymi pracował w ostatnich latach życia Lemkin. Referat ten nie był jedynym opracowaniem o ludobójstwie dokonywanym na narodach Europy Wschodniej przez Rosjan i Sowietów. Po ratyfikowaniu Konwencji ONZ z 9 grudnia 1948 r. w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa przez pięćdziesiąt państw i wejściu jej w życie w styczniu 1951 r. Lemkin mógł wreszcie bez obaw mówić o sowieckim ludobójstwie. Korespondował z Kongresem Polonii Amerykańskiej, który poparł starania Lemkina o ratyfikowanie przez USA Konwencji m.in. z powodu tego, że władze sowieckie dokonują ludobójstwa na Polakach, niszcząc inteligencję, w tym osoby wykonujące wolne zawodu, księży i ludzi kultury. W czerwcu 1951 r. otwierał wystawę i napisał dla diaspory litewskiej broszurę o ludobójstwie na Litwie. We wrześniu tego roku wziął udział w zorganizowanych przez Ukrainian Congress Committee of America manifestacjach w Nowym Jorku z okazji Wielkiego Głodu, wygłaszając przemówienie. W latach 1951-1952 uczestniczył w pracach tzw. Komisji Maddena, powołanej przez Izbę Reprezentantów Kongresu USA do zbadania sprawy zbrodni katyńskiej. We wrześniu 1954 r. przedstawiciele zniewolonych przez Sowietów narodów utworzyły Zgromadzenie Zniewolonych Narodów Europejskich, które zwołało obrady w Nowym Jorku w sąsiedztwie gmachu, w którym odbywały się coroczne sesje Zgromadzenia Ogólnego ONZ. We wrześniowym w 1954 r. Zgromadzeniu Zniewolonych Narodów Europejskich przemawiał (obok m.in. Zygmunta Nagórskiego i Marka Korowicza) Rafał Lemkin, który mówił o sowieckim ludobójstwie. W 1956 r. popierał projekt rezolucji ONZ potępiającej Związek Sowiecki za stłumienie zrywu węgierskiego. Odniósł się też do porywania przez komunistyczną partyzantkę tysięcy greckich dzieci celem uczynienia z nich komunistów, w czym widział realizację art. II pkt e Konwencji o ludobójstwie (przymusowe przekazywanie dzieci członków grupy do innej grupy). Gdy w 1952 r. powiązany z Moskwą Civil Rights Congress złożył w ONZ petycję oskarżającą USA o masowe wyniszczenie czarnoskórych Amerykanów, prasa donosiła, że Lemkin skomentował, że oskarżenie to stanowiło „manewr w celu odwrócenia uwagi od zbrodni ludobójstwa popełnianej na Estończykach, Łotyszach, Litwinach, Polakach i innych ujarzmionych przez Sowietów narodach” (szerzej R. Szawłowski, Rafał Lemkin. Biografia intelektualna, Warszawa 2020, s. 493-501).
Z perspektywy wojny, którą 24 lutego 2022 r. zbrojną agresją zapoczątkowali Rosjanie, uderza trafność oceny mentalności rosyjskiej. Lemkin – podobnie jak potem Richard Pipes – nie widział istotniej różnicy w polityce ekspansjonizmu i wynaradawiania prowadzonej przez Rosję od czasów Księstwa Moskiewskiego. Jeżeli nie byli w stanie zlikwidować całego narodu, religii lub kultury, to likwidowali elity, a ludność mogli wtedy rusyfikować. Doświadczyli tego Ukraińcy, ale i Gruzini, Litwini, Łotysze, Ormianie i Polacy. Przykładem takiego rosyjskiego ludobójstwa na Polakach jest zbrodnia na elitach zwana „zbrodnią katyńską”, ale też akcja polska z 1937 r. Podobnie – jak pisze Lemkin – likwidowano ukraińskie elity i przywódców ukraińskiego kościoła prawosławnego i greckokatolickiego. Szczególną postać ludobójstwo Rosjan wobec ludności Ukrainy przybrało w czasie Hołodomoru.
Za udostępnienie kopii oryginału referatu Rafała Lemkina dziękuję dr. Oktawianowi Kucowi.
Rafał Lemkin presented this paper to the Ukrainian diaspora in 1953. Lemkin confirmed in it his attitude towards the Soviets and Russians, which was evident already in his early research on the Soviet criminal law conducted at Juliusz Makarewicz’s seminar in Lwów (now: Lviv). From the perspective of the war that was initiated through the Russian aggression on February 24, 2022, what is striking is the adequacy of the assessment of the Russian mentality. Lemkin – just like Richard Pipes later on – did not see any difference in the policy of expansionism and the denationalization pursued by Russia since the times of the Grand Duchy of Moscow. Once they were unable to eradicate an entire nation, religion or culture, they eliminated the elites, so that the population could then be Russified. Ukrainians experienced that, and so did Poles. Examples of the Russian genocide against Poles include the crime directed at the elites known as the “Katyń massacre” as well as the 1937 “Polish Operation”. Similarly – as Lemkin writes – Ukrainian elites and leaders of the Ukrainian Orthodox and the Greek Catholic churches were being eliminated. The Russian genocide against Ukrainians took a particular form during the Holodomor. - Źródło:
-
Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda; 2022, 5, 1 (9); 141-148
2657-7984
2657-800X - Pojawia się w:
- Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł