Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "galicia" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-9 z 9
    Tytuł:
    Prezydenci i radcy Sądu Obwodowego w Rzeszowie (1855–1891)
    The presidents and legal counsels of the District Court for Rzeszów (1855–1891)
    Autorzy:
    Kotliński, Tomasz J.
    Hoff, Jadwiga
    Kamińska-Kwak, Jolanta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2232955.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Archiwum Państwowe w Rzeszowie
    Tematy:
    sądownictwo
    sędziowie
    Galicja
    administration of justice
    judges
    Galicia
    Opis:
    Opracowanie poświęcone jest osobom, które w zakreślonej cezurze lat 1855– 1891 pełniły urząd prezydentów oraz radców orzekających w Sądzie Obwodowym w Rzeszowie. Na wstępie, dla lepszego zrozumienia tematu, przedstawiono w zarysie organizację sądownictwa w Galicji, jaka wprowadzona została w 1855 r. oraz rozbudowaną strukturę stanowisk i rang urzędników sędziowskich. Praca obejmuje jedynie tych sędziów – radców, którzy zawodowo związani byli z Rzeszowem. Na podstawie dostępnych informacji przedstawiona została nie tylko ścieżka kariery zawodowej omawianych kolejno sędziów, ale również ich zaangażowanie w sprawy lokalnych społeczności na gruncie instytucji autonomicznych, organizacji społecznych, charytatywnych i stronnictw politycznych.
    The following study is dedicated to individuals, who held the positions of presidents and ruling legal counsels of the District Court for Rzeszów at the time period of 1855–1891. At the beginning, to provide a better understanding of the topic, a general overview of the judiciary system of Galicia introduced in 1855 was presented,with expanded structure of positions and ranks of court officials. The study focuses only on the judges – legal counsels who were professionally bound with Rzeszów. Based on the available information, the study not only introduces the professional career paths of the sequentially presented judges, but also their engagement in local communities’ matters considering autonomous institutions, social organizations, charities and political parties.
    Źródło:
    Prace Historyczno-Archiwalne; 2022, Tom XXXIV; 35-48
    1231-3335
    Pojawia się w:
    Prace Historyczno-Archiwalne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Artur Seelieb (1878-1958) jako publicysta i popularyzator ukraińskiej kultury
    Artur Seelieb (1878–1958) as a publicist and popularizer of Ukrainian culture
    Autorzy:
    Kulesza, Nadija
    Stępień, Stanisław
    Pisuliński, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1573590.pdf
    Data publikacji:
    2020-12
    Wydawca:
    Archiwum Państwowe w Rzeszowie
    Tematy:
    Galicja
    ukraińska prasa obcojęzyczna
    Artur Seelieb
    Galicia
    Ukrainian foreign-language press
    Opis:
    Artykuł ma na celu uzupełnienie biografii Artura Seelieba - polskiego pedagoga, tłumacza, redaktora i działacza społecznego - o fakty z jego działalności w prasie ukraińskiej. Urodzony w Galicji Wschodniej, przepojony miłością do swojej ojczyzny i narodu ukraińskiego, wśród którego dorastał, Artur Seelieb część swojego życia poświęcił propagowaniu kwestii ukraińskiej w Europie, zwłaszcza w krajach niemieckojęzycznych i francuskojęzycznych. W latach studenckich Seelieb był wydawcą i redaktorem ukraińskich socjalistycznych gazet młodzieżowych w Galicji. Podczas pobytu w Szwajcarii włączył się w tłumaczenie i publikację w języku niemieckim dzieł Tarasa Szewczenki oraz zaznajomienie Polonii szwajcarskiej z twórczością Iwana Franki. Jego nieocenionym wkładem w prasę ukraińską był magazyn „La Revue Ukrainienne”, który redagował w 1915 r. W celu promocji kwestii ukraińskiej w krajach Ententy w czasopiśmie zamieszczano artykuły o tematyce społeczno-politycznej, krajoznawczej, literackiej i naukowej, a także analityczne recenzje publikacji z prasy europejskiej, materiałów bibliograficznych, zapowiedzi czasopism ukraińskich i książek w językach obcych. Po raz pierwszy opublikowano na jego łamach w języku francuskim opowiadanie Wasyla Stefanyka Weczirnia hodyna (przetłumaczona przez A. Seelieba).
    The purpose of this article is to complement the biography of Artur Seelieb – Polish educator, translator, editor and social activist – by adding facts about his activities in the Ukrainian press. Born in Eastern Galicia, full of love for his country and the Ukrainian people whom he grew up with, Artur Seelieb spent a part of his life propagating the Ukrainian issues in Europe, especially in German- and French-speaking countries. In his university years A. Seelieb was an editor of the Ukrainian socialist newspapers for adolescents in Galicia. During his stay in Switzerland, he took part in translating and publishing the works of Taras Szewczenko in German and introducing the Polish people living in Switzerland to the works of Iwan Franko. His invaluable contribution to the Ukrainian press was the magazine ‘La Revue Ukrainienne’, which he edited in 1915. In order to promote the Ukrainian issues in the countries comprising Entente, the magazine published articles of the socio-political nature, local history, literary and scientific criticism, as well as analytical reviews of publications in the European press, bibliographical materials and announcements of Ukrainian magazines and books in foreign languages. The first story published in the magazine was a short story of Wasyl Stefanyk ‘Godzina wieczorna’, published in French (translated by A. Seelieb).
    Źródło:
    Prace Historyczno-Archiwalne; 2020, 32; 179-191
    1231-3335
    Pojawia się w:
    Prace Historyczno-Archiwalne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Klaudiusz Angerman (1861-1922), przemysłowiec, działacz polityczny i filantrop. W stulecie śmierci.
    Klaudiusz Angerman (1861–1922), industrialist, political activist and philanthropist. On the 100th anniversary of his death.
    Autorzy:
    Wnęk, Sławomir
    Hoff, Jadwiga
    Ślusarek, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2232951.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Archiwum Państwowe w Rzeszowie
    Tematy:
    Angermanowie
    Boguchwała
    Galicja
    Jasło
    Lwów
    przemysł naftowy
    Wiedeń
    Angermans
    Galicia
    Lviv
    oil industry
    Vienna
    Opis:
    Klaudiusz Angerman (1861-1922), inżynier geolog, przemysłowiec, działacz niepodległościowy i filantrop, urodził się we Lwowie w rodzinie urzędniczej. Studiował na Politechnice Lwowskiej (1879-1883), naukę kontynuował w Wiedniu (1883-1885). Pracę zawodową rozpoczął w Jaśle. Na przełomie XIX/XX w. działał w przemyśle naftowym. Na Podkarpaciu i w Zagłębiu Borysławskim prowadził badania geologiczne w poszukiwaniu złóż naftowych. Podobne badania prowadził na Kaukazie, w Apeninach i rumuńskich Karpatach. W latach 1911-1918 był posłem Polskiego Stronnictwa Ludowego do Rady Państwa w Wiedniu. Zajmował się kwestiami gospodarczymi. Publikował (po polsku i po niemiecku) na tematy społeczno-gospodarcze. W latach 1914-1920 czynnie angażował się w sprawy niepodległości Polski. W latach 1904-1922 mieszkał z rodziną w Boguchwale koło Rzeszowa. Zmarł w Nowym Sączu, pochowany został w Boguchwale. W 2022 roku samorząd Boguchwały nazwał jedną z ulic jego imieniem .
    Klaudiusz Angerman (1861–1922), geological engineer, industrialist, independence activist and philanthropist. Born in Lviv to a family of officials. He studied in Lviv Polytechnic (1879–1883), and continued his studies in Vienna (1883–1885). He began work in his profession in Jasło. At the turn of the 20th century, he worked in the oil industry. He conducted geological evaluations in search of oil in Podkarpackie province and in Zagłębie Borysławskie. He has done similar evaluations in the Caucasus, the Apennines and in the Romanian Carpathian Mountains. In the years 1911–1918, he was a member of parliament from the Polish People’s Party to the Imperial Council in Vienna. He took care of economic issues. He published in Polish and German on socio-economic subjects. In the years 1914–1920, he took an active part in activities concerning Polish independence. In the years 1904– 1922, he lived with his family in Boguchwała near Rzeszow. He died in Nowy Sącz, and was buried in Boguchwała. In 2022, the local government of Boguchwała named one of the town’s streets after him.
    Źródło:
    Prace Historyczno-Archiwalne; 2022, Tom XXXIV; 49-60
    1231-3335
    Pojawia się w:
    Prace Historyczno-Archiwalne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wojenne egzaminy dojrzałości w galicyjskich szkołach średnich w latach 1914/15 – 1917/18
    Wartime matura exams in Galician schools in the years 1914–1915 and 1917–1918
    Autorzy:
    Ochenduszko, Tadeusz
    Kamińska-Kwak, Jolanta
    Pezda, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1573878.pdf
    Data publikacji:
    2020-12
    Wydawca:
    Archiwum Państwowe w Rzeszowie
    Tematy:
    wojenne egzaminy dojrzałości
    gimnazja w galicji
    szkoły realne w galicji
    przepisy
    prawne regulujące matury wojenne
    dyrektorzy i kierownicy gimnazjów w galicji
    dyrektorzy i kierownicy szkół realnych w galicji
    rada szkolna krajowa we lwowie
    wartime matura exams
    gymnasiums in galicia
    secondary schools in galicia
    wartime
    matura exam regulations
    principals and assistant principals of gymnasiums in
    galicia
    principals and assistant principals of secondary schools in galicia
    national
    school council in lviv.
    Opis:
    W 1850 r. w austriackich szkołach średnich, tzn. w gimnazjach i szkołach realnych, wprowadzona została matura. Jej głównym celem było sprawdzenie, czy absolwenci są dojrzałymi obywatelami przygotowanymi do studiów. W Galicji w roku szkolnym 1913/14 prawo do przeprowadzania egzaminów maturalnych miały 50 gimnazjów państwowych męskich i 11 szkół realnych. Po wybuchu I wojny światowej wśród powołanych do wojska znalazło się sporo uczniów z najstarszych klas szkół średnich. Władze oświatowe, tj. Ministerstwo Wyznań i Oświaty w Wiedniu i Rada Szkolna Krajowa we Lwowie uznały, że młodzież zdobywa dojrzałość nie tylko na zajęciach szkolnych, ale także, służąc ojczyźnie podczas wojny. Przyjęto zasadę, że uczniowie, którzy znaleźli się w siłach zbrojnych, nie mogą z tego powodu ponosić strat. Dlatego czas spędzony w wojsku wliczono im do ośmioletniego cyklu nauczania w gimnazjach bądź siedmioletniego w szkołach realnych. Chcąc zrealizować ten zamiar, Ministerstwo wydało szereg rozporządzeń. Najważniejszym z nich był dekret z 8 X 1914 r., na mocy którego wprowadzona została „matura wojenna”. Uczniowie, którzy już służyli w wojsku uzyskali prawo do urlopu w celu zdania egzaminu dojrzałości, a uczniowie, którzy otrzymali powołanie do sił zbrojnych, nabyli prawo do niezwłocznego przystąpienia do matury. Dyrektorzy i kierownicy szkół zobowiązani zostali do zorganizowania egzaminu państwowego dla każdego poborowego w dogodnym dla niego terminie. Przepisami matury wojennej objęte zostały także formacje ochotnicze, m.in. Legiony Polskie. Władzom szkolnym udało się zorganizować maturę w 47 gimnazjach i 10 szkołach realnych. Komisje rzeprowadzające wojenny egzamin dojrzałości uzyskały prawo zastosowania uproszczonej procedury. Pozwolono też na zredukowanie ich składu osobowego. Tworzyli je dyrektor (lub kierownik) oraz kilku reprezentantów nauczycieli, którzy uczyli przedmiotów egzaminacyjnych. Komisja, na podstawie dotychczasowej wiedzy o zdającym, mogła zwolnić go z niektórych bądź ze wszystkich przedmiotów, zarówno podczas pisemnej, jak i ustnej części matury. Członkowie komisji, jeżeli uznali, że siedzący przed nimi były uczeń jest dojrzały, mogli zaliczyć mu egzamin bez kontrolowania wiedzy. W praktyce podczas I wojny światowej na 4179 gimnazjalistów, którzy zdali maturę, 1745 osób, tj. 41,76%, skorzystało z wojennej procedury. Natomiast na 745 uczniów szkół realnych nadzwyczajne rozwiązania prawne zastosowano do 341 osób, tj. 45,77%. Doświadczenia organizacyjne i dydaktyczne z nadzwyczajnego trybu przeprowadzania egzaminów dojrzałości wykorzystane zostały w odrodzonym państwie polskim podczas walk o jego granice, a także później, przy organizowaniu tajnego nauczania podczas II wojny światowej.
    In 1850, the matura exam was introduced in Austrian secondary schools, i.e. gymnasiums and secondary schools (Realschule). Its main goal was to ascertain whether the graduates are mature citizens prepared for university. In Galicia, in the school year 1913–1914, 50 state male gymnasiums and 11 secondary schools had the right to conduct matura examinations. After the outbreak of World War I, many students from the oldest grades of secondary schools were drafted into the army. The educational authorities, i.e. the Ministry of Religious Affairs and Education in Vienna and the National School Council in Lviv, recognized that young people gained maturity not only during the classes, but also by serving their homeland during the war. As a result, they adopted the principle that students who find themselves in the armed forces cannot suffer because of it. That is why, the authorities included the time spent in the army in the eight-year study cycle in gymnasiums or the seven-year cycle in secondary schools. In order to implement this change, the Ministry issued a number of regulations. The most important one of them was the decree of October 8, 1914, on the basis of which the ‘wartime matura exam’ was introduced. Students who had already served in the army obtained the right to take a leave, so they could pass the matura exami74 Tadeusz Ochenduszko nation, and students who were called up to the armed forces acquired the right to immediately take the matura exam. School principals and assistant principals were obliged to organize a state examination for each conscript at a convenient time for said conscript. The regulations of the wartime matura exam applied also to the voluntary military formations, including Polish Legions. School authorities managed to organize the matura exam in 47 gymnasiums and in 10 secondary schools. The commissions conducting the wartime matura exam obtained the right to apply a simplified procedure. The amount of teachers present for an examination could be reduced. The commissions were made up of the principal (or assistant principal) and several teachers’ representatives who taught the examination subjects. Based on the previous knowledge about the candidate, the commission could exempt him from some or all of the subjects, both during the written and oral part of the matura exam. The commission’s members, if they felt that the former student sitting in front of them was mature, could declare the exam passed without checking the student’s knowledge. In practice, during World War I, out of 4179 gymnasium students who passed the matura exam, 1745, i.e. 41.76%, benefited from the wartime regulation. On the other hand, out of 745 students from secondary schools, the extraordinary regulations were applied to 341, i.e. 45.77%. The organizational and didactic experience in the unusual mode of conducting the matura exams was used in the reborn Polish state during the struggle for its borders, and later, in the organizing of underground education during World War II.
    Źródło:
    Prace Historyczno-Archiwalne; 2020, 32; 51-74
    1231-3335
    Pojawia się w:
    Prace Historyczno-Archiwalne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wybrana korespondencja handlowa Zarządu dóbr Hrabiów Mycielskich w Wiśniowej nad Wisłokiem.
    Selected business correspondence from the businesses of Mycielscy count family in the years 1915-1943.
    Autorzy:
    Wnęk, Sławomir
    Zych, Tadeusz
    Ślusarek, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2233114.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Archiwum Państwowe w Rzeszowie
    Tematy:
    Wiśniowa nad Wisłokiem
    Mycielscy
    historia gospodarcza
    Galicja
    II Rzeczpospolita
    economic history
    Galicia
    Second Polish Republic
    Opis:
    W artykule przedstawiono fragmenty rozproszonej korespondencji handlowej Zarządu dóbr Hrabiów Mycielskich w Wiśniowej nad Wisłokiem z lat 1915-1943. Korespondencja dotyczyła spraw gospodarczych przedsiębiorstwa rolnego należącego w latach 1867-1944 do rodziny Mycielskich. Przybliżono sylwetki kolejnych właścicieli tych dóbr: Franciszka Mycielskiego (1832-1901), jego syna Jana Mycielskiego (1858-1926), którego synem był Jan Zygmunt Mycielski (1901-1972), ostatni właściciel dóbr wiśniowskich. Zamieszczona korespondencja dostarcza szeregu informacji na temat zmian organizacyjnych w zakresie przemysłu rolnego w dobrach Mycielskich w analizowanym okresie. W aneksie zamieszczono 78 kart pocztowych, z których znaczna część dotyczy serowni w Wiśniowej, działającej w latach 1885-1944, specjalizującej się w produkcji sera szwajcarskiego gruyére. Dokument przedstawia środowisko gospodarcze współpracowników dóbr Mycielskich. Korespondencja przechowywana jest w Powiatowym Centrum Kultury i Turystyki w Wiśniowej nad Wisłokiem.
    This article presents fragments of the dispersed business communication of Mycielscy family from Wiśniowa nad Wisłokiem in the years 1915-1943. The correspondence is concerned with the economic matters of the agricultural enterprise of Mycielski family from 1867-1944. The following owners of this enterprise are introduced: Franciszek Mycielski (1832-1901), his son Jan Mycielski (1858-1926), and the grandson Jan Zygmunt Mycielski (1901-1972), the last owner of the Wiśniowa lands. Collected correspondence presents a lot of information pertaining to the organisational changes in farming industry on the Mycielski lands in the analyzed time period. The appendix consists of 78 postcards, most of which are from the cheese makers in Wiśniowa, operating in the years 1885-1944, specializing in production of Gruyère Swiss cheese. This article introduces the economic environment of business owners working with Mycielscy family. The correspondence is stored in the County Center of Culture and Tourism in Wiśniowa nad Wisłokiem.
    Źródło:
    Prace Historyczno-Archiwalne; 2022, Tom XXXIV; 287-310
    1231-3335
    Pojawia się w:
    Prace Historyczno-Archiwalne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zarys dziejów przemyskiego Towarzystwa Prawniczego 1872–1939. Przyczynek do historii galicyjskich stowarzyszeń prawniczych
    The Historical Outline of Law Society in Przemysl (1872–1939) A Contribution to the History of Galician Law Societies
    Autorzy:
    Andrzejewski, Zenon
    Kamińska-Kwak, Jolanta
    Pudłocki, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2233535.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Archiwum Państwowe w Rzeszowie
    Tematy:
    Przemyśl
    Galicja
    Towarzystwo Prawnicze
    działalność statutowa
    adwokaci
    sędziowie
    Przemysl
    Galicia
    Law Society
    statutory activity
    attorneys
    judges
    Opis:
    Artykuł przedstawia genezę i działalność Towarzystwa Prawniczego w Przemyślu, które powstało w 1872 r. jako czwarte w Galicji (po Krakowie, Lwowie i Kosowie). Stowarzyszenie nie rozwinęło jednak wówczas działalności. Inicjatywa powołania TP odżyła w 1889 r., ale pomimo sprzyjającego klimatu i szerokiego poparcia społecznego (m.in. ze strony prasy lokalnej), Przemyśl musiał poczekać na swoje TP aż do roku 1893. Tym razem działalność organizacji rozwijała się obiecująco (rosła liczba członków, organizowano odczyty, zaczęto kompletować bibliotekę), jednak załamała się nagle w 1902 r., po czym nastąpił 12-letni okres „letargu”. Wznowiona w 1914 r. działalność trwała tylko kilka miesięcy – do wybuchu I wojny światowej. Reaktywacja TP nastąpiła dopiero w 1925 r., dzięki wspólnym staraniom przedstawicieli miejscowej adwokatury i środowiska sądowego. Towarzystwo znów działało prężnie (biblioteka, czytelnia, odczyty z różnych dziedzin prawa, pogadanki, regularne walne zebrania). Władze organizacji starały się również propagować niekonwencjonalne formy szerzenia wiedzy prawniczej, jak np. symulowana rozprawa sądowa czy wycieczka do zakładu poprawczego. W grudniu 1938 r. siedzibę Towarzystwa przeniesiono ze starego gmachu Sądu Okręgowego (Rynek 26) do nowo wybudowanego gmachu sądu przy ul. Konarskiego 6. Z chwilą wybuchu II wojny światowej Towarzystwo Prawnicze w Przemyślu przestało istnieć.
    The article presents the origin and activities of the Law Society in Przemysl,which was founded as the fourth in Galicia (after Cracow, Lviv and Kosovo) in 1872.However, the Society did not start its operation immediately. The initiative to establisha Law Society rekindled in 1889, but despite the favorable atmosphere andbroad public support (e.g. from the local press), Przemysl had to wait for its LS until1893. This time, the organization’s activity was promising (the number of memberswas growing, public readings were being organized, a library began to be completed),but it suddenly collapsed in 1902, followed by a 12-year period of “lethargy”.Activity resumed in 1914, but only for a few months, until the outbreak of WorldWar I. Law Society was then reactivated in 1925, thanks to the joint efforts of therepresentatives of the local bar and court environment. The Society was once againvery active (library, reading room, public readings on various branches of law, talks,regular general society meetings). The authorities of the organization also tried topromote unconventional forms of spreading legal knowledge, such as a mock trialor an excursion for the members to a correctional facility. In December 1938, theheadquarters of the Society moved from the old building of the District Court (26Rynek Street) to the newly constructed court building at 6 Konarskiego Street. Withthe outbreak of World War II, the Przemysl Law Society ceased to exist.
    Źródło:
    Prace Historyczno-Archiwalne; 2021, Tom XXX; 97-111
    1231-3335
    Pojawia się w:
    Prace Historyczno-Archiwalne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Egzaminy dojrzałości w galicyjskich szkołach realnych w latach 1872/73 – 1917/18
    Matura Examinations in Galician Real Schools in 1872–1873 and 1917–1918
    Autorzy:
    Ochenduszko, Tadeusz
    Hoff, Jadwiga
    Ślusarek, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2233536.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Archiwum Państwowe w Rzeszowie
    Tematy:
    Szkoły realne w Galicji
    matury w szkołach realnych
    dyrektorzy szkół realnych
    delegaci Rady Szkolnej Krajowej
    inspektorzy szkolni w Galicji
    Real schools in Galicia
    matura examinations in real schools
    real school principals
    school inspectors in Galicia
    delegates of the National School Council.
    Opis:
    Egzaminy dojrzałości w galicyjskich szkołach realnych zostały wprowadzone w 1872 r., po wydłużeniu w nich nauki z sześciu do siedmiu lat. Matura pisemna obejmowała: wypracowanie (zwane wtedy pracą klauzurową) w języku wykładowym, wypracowanie w języku państwowym, tj. niemieckim, przekład z języka niemieckiego na wykładowy lub odwrotnie, przekład z języka francuskiego na wykładowy, zadanie matematyczne oraz zadanie z geometrii wykreślnej. W Galicji w okresie autonomicznym językiem wykładowym we wszystkich szkołach realnych był polski. Na wypracowanie z języka polskiego i zadania z geometrii wykreślnej przeznaczone było po pięć godzin, na wypracowanie z języka niemieckiego i zadania z matematyki po cztery godziny, na przekład z języka niemieckiego na polski (lub odwrotnie) oraz na przekład z języka francuskiego na polski – po trzy. Natomiast w części ustnej uczniowie zdawali: jeden język, geografię i historię (stanowiły wtedy jeden przedmiot), matematykę, historię naturalną (przyrodę), fizykę oraz chemię. Podczas ustnej części egzaminu w komisji zasiadali: przewodniczący, którym był zwykle krajowy inspektor szkół średnich lub delegat Rady Szkolnej Krajowej (RSK), dyrektor zakładu oraz wszyscy nauczyciele, którzy mieli zajęcia w klasie ostatniej, czyli siódmej. Matura miała charakter egzaminu publicznego, tak jak np. obrona pracy doktorskiej, zatem mogły się jej przysłuchiwać osoby postronne. Na 18 szkół realnych, które funkcjonowały w wymienionym okresie, 15 spełniało warunki niezbędne do przeprowadzenia matury. Za przestrzeganie całej procedury dotyczącej egzaminu odpowiadali dyrektorzy zakładów, a w razie nieobsadzenia tych stanowisk – zastępcy dyrektorów, zwani też kierownikami. W latach 1872/73 – 1917/18 było ich 45. Przewodniczącymi komisji podczas matury ustnej byli krajowi inspektorzy szkolni, ewentualnie delegaci RSK. Wybierano ich spośród członków RSK, osób przydzielonych do biur tej instytucji, pracowników wyższych uczelni, najczęściej technicznych oraz dyrektorów innych szkół realnych. W okresie objętym niniejszym opracowaniem funkcję przewodniczących pełniło 33 urzędników. Nadzór nad największą liczbą matur (73) sprawował Jan Nepomucen Franke – przewodniczący działającej przy RSK Sekcji Szkół Zawodowych, Realnych i Przemysłowych. W latach 1872/73 – 1913/14 egzamin dojrzałości zdało 7051 abiturientów. Stanowili oni 84,2% tych, którzy podeszli do części ustnej. Najwięcej osób zdało maturę w I Szkole Realnej we Lwowie (1801) i I Szkole Realnej w Krakowie (1739). Najbardziej znanym absolwentem tej drugiej placówki był Józef Beck – minister spraw zagranicznych II Rzeczypospolitej w latach 1932–1939. W specyficznym okresie I wojny światowej egzamin dojrzałości zdało około 750 osób, w tym prawie 46% na mocy specjalnych przepisów, pozwalających uczniom udającym się na front składać w trybie przyspieszonym maturę wojenną. Wkrótce po odzyskaniu przez Polskę niepodległości szkoły realne zostały przekształcone w gimnazja. Te z nich, które po II wojnie światowej pozostały w granicach Polski, funkcjonują do dnia dzisiejszego.
    Matura examinations in Galician real schools (realschule) were introduced in1872, after the schooling period had been extended from six to seven years.The written matura examination consisted of an essay (then called an enclosedpaper) in the language used during lectures, an essay in the state language, i.e. in German,a translation from German into the lecture language or vice versa, a translation from French into the lecture language, a mathematical task, and a task from descriptive geometry. During the autonomous period in Galicia, the lecture language in all134 Tadeusz Ochenduszko real schools was Polish. Five hours each were allotted for an essay in Polish and tasks in descriptive geometry; four hours each for an essay in German and mathematical tasks; three hours each for translations from German into Polish (or vice versa) and for translations from French into Polish.In the oral part, however, students had to take one language, geography and history (one subject back then), mathematics, natural history (combination of physics,chemistry, geography and biology), physics and chemistry. During the oral part, the committee was chaired by: the chairman, who was usually the national inspector of secondary schools or a delegate of the National School Council (NSC), the headmaster and all teachers who taught classes in the last grade, i.e. the seventh grade. The matura exam was a public examination, similar to the defense of a doctoral thesis.Therefore, it could be listened to by bystanders. Out of 18 real schools that functioned during the described period, 15 met the conditions necessary to organize the matura exam. The principals of these establishments were responsible for observing the rules during the entire examination procedure,and if their positions were vacant, the responsibility fell on the vice principals, also known as managers. Between 1872-1873 and 1917-1918 there were 45 of these individuals.The chairmen of the oral matura exam committees were national school inspectors or, alternatively, NSC delegates. They were elected from among the members of NSC, people assigned to the offices of this institution, employees of universities, usually technical ones, and directors of other real schools. During the period of interest, 33 officials served as chairmen. Jan Nepomucen Franke – chairman of the Section of Vocational, Real and Industrial Schools operating at the NSC – supervised the largest number of matura examinations (73).In the years 1872-1873 and 1913-1914 the matura exam was passed by 7051 students. They constituted 84.2% of those who took the oral part. The largest number of students passed the exam in the First Realschule in Lviv (1801) and the First Realschule in Cracow (1739). The most famous graduate of the Cracow institution was Jozef Beck, who became Minister of Foreign Affairs of the Second Polish Republic from 1932 to 1939. During the specific period of World War I, approximately 750 students passed their matura exams, of which nearly 46% passed under special regulations allowing students going to the front to take the war matura exam in a streamlined mode. Soon after Poland regained its independence, real schools were transformed into gymnasiums.Those that remained within the Polish borders after World War II continue to function to this day.
    Źródło:
    Prace Historyczno-Archiwalne; 2021, Tom XXX; 113-134
    1231-3335
    Pojawia się w:
    Prace Historyczno-Archiwalne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Gimnazjum w Brzeżanach w latach 1806–1918. Zarys dziejów
    Historical outline of the middle school in Brzeżany in the years 1806-1918
    Autorzy:
    Ochenduszko, Tadeusz
    Hoff, Jadwiga
    Kamińska-Kwak, Jolanta
    Pudłocki, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2232952.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Archiwum Państwowe w Rzeszowie
    Tematy:
    Galicja
    Brzeżany
    gimnazjum
    nauczyciele
    uczniowie
    XIX–XX wiek
    Galicia
    middle school
    teachers
    students
    19th and 20th century
    Opis:
    Pierwotną siedzibą szkoły był Zbaraż. W 1789 r. cesarz Józef II Habsburg założył w mieście tym pięcioletnie gimnazjum. Była to jedna z sześciu tego typu szkół średnich w Galicji. W 1805 r. cesarz Franciszek I podjął decyzję, aby zakład przenieść do Brzeżan – miasta będącego siedzibą cyrkułu. W 1819 r., w wyniku reformy oświaty, liczbę klas zwiększono do sześciu. Cztery niższe nazwano gramatykalnymi, a dwie wyższe – humanioralnymi. Sprawami pedagogicznymi kierował prefekt, a strategiczne decyzje podejmował dyrektor, który był jednocześnie starostą (Kreishauptmann) cyrkułu. Po Wiośnie Ludów w 1848 r. Kreishauptmann utracił zwierzchnictwo nad gimnazjum, a prefekt podniesiony został do rangi dyrektora i przejął odpowiedzialność za całokształt działalności szkoły. W wyniku kolejnej reformy władze planowały zdegradować gimnazjum do czteroletniego, jednak dzięki staraniom lokalnej społeczności udało się temu zapobiec i uzyskać zgodę na powiększenie szkoły do ośmiu klas. Nastąpiło to w latach 1863/64–1864/65. W maju i czerwcu 1865 r. dla absolwentów klasy ósmej odbyła się pierwsza w Brzeżanach matura, zwana egzaminem dojrzałości. Bardziej korzystne warunki dla rozwoju szkoły nastały po uzyskaniu przez Galicję autonomii. Liczba zespołów klasowych wzrosła z 9 w roku 1868/69 do 23 w latach poprzedzających I wojnę światową, a liczba uczniów z ponad 300 do ponad 700. Od roku szkolnego 1906/07 zaczęto tworzyć klasy utrakwistyczne (dwujęzyczne), w których dla części przedmiotów językiem wykładowym był polski, a dla pozostałych – ukraiński. W roku szkolnym 1914/15 gimnazjum nie funkcjonowało z powodu okupacji dużej części Galicji przez wojska rosyjskie. W latach 1915/16–1917/18 znajdowało się albo w strefie przyfrontowej, albo pod okupacją i do lutego 1918 r. nie było w nim warunków do wznowienia systematycznej pracy.
    The erstwhile location of the school was Zbaraż. In 1789, Holy Roman Emperor Joseph II founded a five-year middle school in Zbaraż. It was one of six such schools in Galicia. In 1805 Emperor Franz Joseph I made a decision to move the institution to Brzeżany – a town which was the capital of the district. After school reforms of 1819, the number of classes was increased to six. The four lower classes were grammatical, with the two higher ones being poetics and rhetoric. A prefect was responsible for the teaching matters, and the strategic decisions were made by a director, who was at the same time a leader of the district (ger. Kreishauptmannem). After the Springtime of Nations in 1848, Kreishauptmann lost his authority over the middle school, and a prefect was raised to the rank of director and took the sole responsibility for running the school. As a result of another reform, the government was trying to reduce the curriculum time in middle school to four years. However, thanks to the efforts of the local community, this was avoided and the middle school curriculum was increased to eight classes. It happened in the years 1863–1864 and 1864–1865. The first matura exam for the Brzeżany eighth grade students was conducted in May and June 1865. After Galicia became autonomous, the school had more room for expansion. The number of students over the years increased from 300 to over 700, and so from 9 groups being taught in the year 1868–1869, it increased to 23 groups being taught in the years preceding World War I. Bilingual classes were being created from the school year 1906–1907, where some subjects were taught in Polish and the rest in Ukrainian. In the school year of 1914–1915, the middle school was closed due to Russian occupation of a large part of Galicia. In the years 1915–1916 and 1917–1918, the middle school was either considered to be at the front or under occupation, and due to these conditions it could not be reopened until February 1918.
    Źródło:
    Prace Historyczno-Archiwalne; 2022, Tom XXXIV; 7-34
    1231-3335
    Pojawia się w:
    Prace Historyczno-Archiwalne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Społeczność Strzyżowa nad Wisłokiem w okresie autonomii galicyjskiej oraz w II Rzeczypospolitej
    The Community of Strzyzow during the Galician Autonomy and under the Second Polish Republic
    Autorzy:
    Wnęk, Sławomir
    Bonusiak, Włodzimierz
    Ślusarek, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2233506.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Archiwum Państwowe w Rzeszowie
    Tematy:
    Strzyżów nad Wisłokiem
    Galicja doby autonomicznej
    II Rzeczpospolita
    społeczność małomiasteczkowa
    Strzyzow
    Galicia in the autonomy period
    Second Polish Republic
    small-town community
    Opis:
    Artykuł przedstawia społeczność Strzyżowa nad Wisłokiem od II połowy XIX wieku do roku 1939. W tym czasie liczba mieszkańców miasteczka nieznacznie rosła i na krótko przed wybuchem II wojny światowej wynosiła około 3000 osób. Społeczność Strzyżowa współtworzyli wierni Kościoła rzymskokatolickiego i Żydzi, zorganizowani w ramach związków wyznaniowych. Małomiasteczkowa społeczność Strzyżowa została ukazana na tle zmieniających się źródeł utrzymania, na które składało się funkcjonowanie rozbudowującej się administracji publicznej oraz aktywności lokalnych przedsiębiorców. Zwrócono uwagę na ożywienie w zakresie działalności społecznej (przełom XIX/XX w.), wyrażającej się zwiększonym uczestnictwem strzyżowian w organizacjach o charakterze oświatowym. Uwzględniono także kluczowe dla rozwoju miasta zmiany przestrzenno-urbanistyczne, rozpoczęte w ostatniej dekadzie XIX w. w związku z lokalizacją tu w 1890 r. stacji kolejowej linii Rzeszów–Jasło, a następnie inwestycjami w zakresie budowy gmachów użyteczności publicznej: szkoła ludowa, sąd powiatowy, budynek gimnazjum. Aktywny udział w tych zmianach odgrywała lokalna elita złożona z przedstawicieli środowiska gospodarczego, administracji oraz wolnych zawodów. Celem tego artykułu jest zaprezentowanie wyników najnowszych badań nad przeszłością Strzyżowa, szczególnie w okresie autonomii galicyjskiej i dwudziestolecia międzywojennego. Konstrukcja artykułu pozwala na przedstawienie kilku kluczowych kwestii dotyczących: 1) stosunków wyznaniowych; 2) funkcjonowania administracji publicznej i jej obsady; 3) kluczowych dla miasta zmian społeczno- -gospodarczych przypadających na przełom XIX/XX w.; 4) zwrócenia uwagi na tworzącą się elitę złożoną z przedstawicieli wolnych zawodów oraz przedsiębiorców i jej rolę w życiu codziennym miasta. W ostatnim czasie opublikowano wiele opracowań na temat społeczności małych miast. Niniejszy artykuł ma przybliżyć liczne podobieństwa w tym zakresie, które są rdzeniem dyskusji na drodze do syntezy dziejów.
    In this article, I presented the community of Strzyzow from the second half ofthe 19th century until 1939. During this time, the population of the town grew onlyslightly and amounted to about 3000 inhabitants shortly before the outbreak ofWorld War II. The community of Strzyzow was co-created by Roman Catholics andJews, who were organized in religious associations.I presented the small-town community of Strzyzow against the background ofits changing sources of income, which consisted of the functioning and expanding public administration and the industrious activity of local entrepreneurs. I have drawnattention to the revival of social activity (at the turn of the 20th century) manifestedby increased participation of Strzyzow inhabitants in educational organizations.I have also taken into consideration the spatial and urban changes which were of keyimportance to the town’s development. This development began in the last decadeof the 19th century, in regard to finding the location for a railroad station on the Rzeszow-Jaslo route in 1890, followed by subsequent investments in the constructionof public utility buildings: the elementary school, the county court, and the middleschool building. The local elite comprised of representatives of business circles, administrationand liberal professions played an active role in these changes.
    Źródło:
    Prace Historyczno-Archiwalne; 2021, Tom XXX; 71-95
    1231-3335
    Pojawia się w:
    Prace Historyczno-Archiwalne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-9 z 9

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies