- Tytuł:
-
Waloryzacja i hierarchizacja złóż kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych w północno-wschodniej Polsce
Valorization and hierarchy of natural sand-gravel aggregates deposits in North-eastern Poland - Autorzy:
- Kot-Niewiadomska, A.
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/394261.pdf
- Data publikacji:
- 2012
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
- Tematy:
-
waloryzacja
hierarchizacja
kruszywa naturalne żwirowo-piaszczyste
północno-wschodnia Polska
valorization
hierarchy
natural sand and gravel aggregates
north-eastern Poland - Opis:
-
Celem artykułu była odpowiednia selekcja i uporządkowanie złóż perspektywicznych kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych północno-wschodniej Polski, pod względem atrakcyjności ich zagospodarowania, z uwzględnieniem czynników geologiczno-górniczych i środowiskowo-planistycznych. Waloryzacja opierała się na czterech kryteriach: złożowo-surowcowych, górniczych, środowiskowych i planistycznych. Przyjęte kryteria złożowo-surowcowe pozwoliły na wytypowanie do waloryzacji tylko 31 złóż, spośród ponad 1300 niezagospodarowanych lub zaniechanych w województwie warmińsko-mazurskim, mazowieckim i podlaskim. Niezbędne warunki, które złoża musiały spełnić to zasoby przekraczające 5 mln ton (przy punkcie piaskowym poniżej 50%) lub 20 mln ton (dla punktu piaskowego od 50 do 75%) w województwie podlaskim i warmińsko-mazurskim. Wyjątek stanowiło województwo mazowieckie, uznane przez autorów waloryzacji za region deficytowy. W takim przypadku punkt piaskowy kruszyw mógł znajdować się w przedziale 75-90% dla zasobów powyżej 5 mln ton. Kryteria górnicze określały stopień trudności eksploatacji złoża i odstawy surowca, natomiast środowiskowe i planistyczne wskazywały na ograniczenia dostępności złóż z uwagi na ochronę przyrody i sposób zagospodarowania powierzchni nad złożem. Przeprowadzona waloryzacja wskazała, że wysoką ochroną należy objąć 22% zasobów kruszyw naturalnych żwirowo-piaskowych w województwie mazowieckim, 30% w województwie warmińsko-mazurskim i aż 40% zasobów w województwie podlaskim. Do powszechnych ograniczeń w grupie kryteriów górniczych należy przynależność złóż do II grupy zmienności oraz znaczna odległość od potencjalnych odbiorców, rzadziej miąższość nadkładu. Wśród ograniczeń środowiskowych najczęstszą przyczyną utrudnionej dostępności jest występowanie obszarowych form ochrony przyrody (głównie obszary NATURA 2000, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu), ochrony wód podziemnych (Główne Zbiorniki Wód Podziemnych) oraz lasów ochronnych. Zdecydowanie mniejsze znaczenie w zakresie dostępności złóż mają ograniczenia planistyczne. Za najważniejsze uznać należy położenie kilku z nich w granicach pośredniej ochrony ujęć wód, co w chwili obecnej zupełnie wyklucza te złoża z możliwości eksploatacji.
This paper presents the appropriate selection and hierarchy of natural sand-gravel aggregates deposits in three voivodeships of North-eastern Poland (Mazowieckie, Podlaskie, and Warmińsko-Mazurskie Voivodeships), taking into account possibilities and limitations of their management. The schema of multicriterial valorization of mineral deposits was based on four separate groups of factors. The first group includes the quality of the mineral and the quantity of resources. Other criteria relate to geological-mining parameters of deposits and environmental or spatial planning limitations of deposits accessibility. On the basis of the first criterion, only 31 natural sand-gravel aggregates deposits in North-eastern Poland were selected to valorization. Resources of these deposits are larger than 5 million tons (sand point under 50 percent) or 20 million tons in the Podlaskie and Warmińsko-Mazurskie Voivodeship (sand point from 50 to 75 percent). The deposits of the Mazowieckie Voivodeship, which was recognized as an aggregate deficient region containing deposits with resources over 5 million tons but a sand point from 75 to 90 percent, were also taken into account. The paper also examines geological-mining criteria related to the geological structure of deposits and options for the transportation of raw materials to recipients. Environmental-spacial planning criteria indicated the possibility of deposits management taking into account environmentally protected areas, water protection, and land use. Valorization revealed that 22 percent of sand-gravel aggregates resources in the Mazowieckie Voivodeship, 30 percent in the Warmińsko-Mazurskie Voivodeship and 40 percent in the Podlaskie Voivodeship should be covered by high protection. All deposits belong to the second group of deposits' variability. Moreover, they are located a considerable distance from potential recipients. The most common environmental constraints are environmentally protected areas (Natura 2000 area, landscape parks, and areas of protected landscape) along with groundwater protection (quaternary main aquifers) and forests protection. Medial zones of water intakes protection are the most important factors among the spatial planning limits. - Źródło:
-
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2012, 83; 97-106
2080-0819 - Pojawia się w:
- Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł