- Tytuł:
-
Prosta mowa w tekstach o charakterze religijnym XVIII wieku (Czyn jerejskogo nastawljenija, Poczajów 1776)
„Prosta mova” in texts of religious nature from XVIII ct. (Чинъ Іерейскаго наставленїя, Pochayev 1776) - Autorzy:
- Getka, Joanna
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/973212.pdf
- Data publikacji:
- 2017
- Wydawca:
- Łódzkie Towarzystwo Naukowe
- Tematy:
-
printing
“prosta mova”
religious literature
the 18th century
drukarstwo
prosta mowa
literatura religijna
XVIII wiek - Opis:
-
“Prosta mova” – colloquial language of population of the eastern lands of the former Republic
of Poland only occasionally appears in the printed texts in the eighteenth century. It is especially
rare in texts of religious nature. In this regard, Basilian typography is an exception. “Prosta mova”
as the language of printing, can be seen in texts and fragments of prints published by definition
in other languages. This type of text is the subject of the analysis set out in this article. Numerous
features of a living language that are visible at the level of phonetics and vocabulary are
reflected in the analyzed Чинъ Іерейскаго наставленїя. Analysis of these features brings to the
conclusion that the dominant element in the text, is the Ukrainian dialect. Of course, due to the
different articulation of selected graphemes on the Belarusian and Ukrainian-speaking territories
(eg. grapheme ѣ) editors left the pronunciation to the decision of their readers in accordance with
the local tradition.
Prosta mowa, czyli potoczny język mieszkańców ziem ruskich dawnej Rzeczypospolitej, jako język o nieuznanym statusie tylko sporadycznie pojawia się w tekstach drukowanych w XVIII wieku jako środek wypowiedzi literackiej, zwłaszcza w tekstach o charakterze religijnym. Pod tym względem drukarstwo bazyliańskie stanowi wyjątek. Bazylianie wydawali teksty w tym języku, prosta mowa pojawiała się również we fragmentach tekstów drukowanych z założenia w innych językach. Tego typu tekst stanowi źródło badań przedstawionych w niniejszym artykule. Proponowana analiza ma wskazać elementy prostej mowy na różnych poziomach języka w wydaniu poczajowskim z 1776 roku: Czyn jerejskogo nastawljenija. Tekst kierowany był do kapłanów w celu ułatwienia sprawowania posługi duchownej również wśród niewykształconych wiernych, co wyjaśnia przyczynę pojawienia się w nim elementów ruskojęzycznych. Prosta mowa wspólna dla przodków dzisiejszych Białorusinów i Ukraińców w postaci opracowanej była oczywiście w pewnym stopniu tworem sztucznym, ale jednak zróżnicowanym ze względu na jej „nasycenie” cechami miejscowej wymowy. W kontekście druków poczajowskich należy stwierdzić, że pierwiastkiem dominującym są tu gwary ukraińskie. Oczywiście, ze względu na różnice w czytaniu wybranych grafemów na białoruskim i ukraińskim obszarze językowym (na przykład grafemu ѣ) redaktorzy pozostawiali swoim czytelnikom furtkę do wymowy zgodnej z ich lokalną tradycją. - Źródło:
-
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2017, 64; 73-85
0076-0390 - Pojawia się w:
- Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł