Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Pałęcki, Waldemar" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-12 z 12
    Tytuł:
    The Canon Missae in Rupert of Deutz O.S.B.’S. Allegorical Interpretation
    Autorzy:
    Pałęcki, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2036375.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    liturgy
    allegory
    Canon Missae
    Eucharist
    Opis:
    At the heart of the celebration of the Eucharist is the Eucharistic Prayer, during which the mystery of Christ is made present. In the Latin liturgy of the Western Church, for centuries the priest always recited the same Eucharistic Prayer at the Holy Mass from the Roman Canon. This oldest liturgical text was built symmetrically around the words of the institution that Jesus spoke over the bread and wine. The structure of the Canon itself was shaped over several centuries, but the proper arrangement was known already in the 7th and 8th centuries. The Canon of the Mass has been for centuries the basis for the theological interpretation of individual texts, gestures and signs. Particularly since the Middle Ages, they were explained on the basis of their allegorical interpretation. This way of interpreting the Mass was known since the 8th century and consisted of a moralizing, typological, commemorative, eschatic and an anagogical presentation of all liturgical rites. The treatise Liber de divinis officiis by Rupert of Deutz is one of the most important texts dedicated to the liturgy in the Middle Ages. Rupert of Deutz explained the celebrations of the Mass in the second book of his work. In the first place, he points to the Passion’s interpretation in the Canon, from the moment Jesus entered Jerusalem to His body being placed in the grave. The Passion is also emphasized by the sign of the cross made by the priest at the time of the Canon, which symbolizes the wounds of Christ. The allegorical interpretation of the Mass Canon, made by Rupert of Deutz, is part of the theological tradition of the Middle Ages. Although he did not discuss all of the texts in the Canon, he did interpret its essential parts.
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2018, 65, 8 English Online Version; 75-93
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ks. Janusz Mieczkowski, Jednoczący charakter liturgii stacyjnej w Rzymie
    Ks. Janusz Mieczkowski, Jednoczący charakter liturgii stacyjnej w Rzymie [The Unifying Nature of the Stational Liturgy in Rome]
    Autorzy:
    Pałęcki, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2038132.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2016, 63, 8; 195-199
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Canon Missae w alegorycznej interpretacji Ruperta z Deutz OSB
    Allegorical Interpretation of Canon Missae by Rupert from Deutz, O.S.B
    Autorzy:
    Pałęcki, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2036492.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    liturgia
    alegoria
    Canon Missae
    Eucharystia
    liturgy
    allegory
    Eucharist
    Opis:
    W centrum celebracji Eucharystii znajduje się Modlitwa eucharystyczna, w czasie której dokonuje się uobecnienie misterium Chrystusa. W liturgii łacińskiej Kościoła zachodniego przez wieki kapłan odmawiał we Mszy św. zawsze tę samą Modlitwę eucharystyczną – Kanon Rzymski. Ten najstarszy tekst liturgiczny został zbudowany symetrycznie wokół słów ustanowienia, które wypowiedział Jezus nad chlebem i winem. Sama struktura Kanonu kształtowała się przez kilka wieków, ale właściwy układ znany był już w VII/VIII wieku. Kanon Mszy św. stanowił od wieków podstawę do interpretacji teologicznej poszczególnych tekstów, gestów i znaków. Zwłaszcza od średniowiecza wyjaśniano je w oparciu o ich alegoryczną interpretację. Ta forma wykładni Mszy św. była znana od VIII wieku i polegała na ukazywaniu moralizującym, typologicznym, rememoratywnym, eschatycznym i anagogicznym wszystkich obrzędów liturgicznych. Traktat Liber de divinis officiis Ruperta z Deutz stanowi jeden z ważniejszych tekstów poświęconych liturgii w dobie średniowiecza. W księdze drugiej swego dzieła wyjaśnił on celebracje Mszy św. Na pierwszym miejscu Rupert wskazuje na interpretację pasyjną Kanonu od momentu wjazdu Jezusa do Jerozolimy aż do złożenia Jego ciała do grobu. Pasyjny charakter podkreślają również znaki krzyża, kreślone przez kapłana w czasie Kanonu, które mają symbolizować rany Chrystusa. Interpretacja alegoryczna Kanonu mszalnego, dokonana przez Ruperta z Deutz, wpisuje się w tradycję teologiczną epoki średniowiecza. Chociaż nie omówił on wszystkich tekstów występujących w Kanonie, to jednak dokonał interpretacji istotnych jego części.
    At the heart of the celebration of the Eucharist is the Eucharistic Prayer, during which the mystery of Christ is made present. In the Latin liturgy of the Western Church, for centuries the priest has always said the same Eucharistic Prayer at the Holy Mass—the Roman Canon. This oldest liturgical text was built symmetrically around the words of the institution that Jesus spoke over bread and wine. The structure of the Canon itself was shaped for several centuries, but the proper arrangement was known already in the 7th/8th century. The Canon of the Mass has been for centuries the basis for theological interpretation of individual texts, gestures and signs. Especially since the Middle Ages, they were explained on the basis of their allegorical interpretation. This form of interpretation of the Mass it was known since the 8th century and consisted in a moralizing, typological, rememorative, eschatic and anagogical showing all liturgical rites. The Treaty Liber de divinis officiis by Rupert from Deutz is one of the most important texts dedicated to liturgy in the Middle Ages. Rupert Deutz explained the celebrations of the Mass in the second book of his work. In the first place, he points to the Passion interpretation of the Canon from the moment Jesus entered Jerusalem to put His body in the grave. The Passion is also emphasized by the signs of the cross, drawn by the priest at the time of the Canon—they are to symbolize the wounds of Christ. The allegorical interpretation of the Mass Canon, made by Rupert from Deutz, is part of the theological tradition of the Middle Ages. Although he did not discuss all of the texts in the Canon, he did interpret his essential parts.
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2018, 65, 8; 107-124
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Celebracja nałożenia kar osobom duchownym i ich zniesienia według potrydenckiego Pontificale Romanum
    Celebration of the Imposition and Removal of a Penalty according the Tridentine Pontificale Romanum
    Autorzy:
    Pałęcki, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2037238.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    suspensa
    degradacja
    depozycja
    duchowni
    suspension
    degradation
    deposition
    the clergy
    clerics
    Opis:
    W Pontyfikale Rzymskim odnowionym po Soborze Trydenckim zamieszczono obrzęd nakładania suspensy, depozycji i degradacji wobec duchownych, który miał również charakter celebracji liturgicznej. Obrzęd suspensy i depozycji występował już w Pontyfikale Duranda, natomiast obrzęd degradacji, określony przez papieża Bonifacego VIII (1294-1303), został zamieszczony tylko w dodatku do pontyfikału Duranda, w kodeksie z Tuluzy z XIV w. (Cod. Lat. 118). Obrzęd ten został zamieszczony również w Pontificalis liber z 1485 r. Agostino Patrizi Piccolominiego (zm. 1495/1496). Pośród tych obrzędów występuje także celebracja degradacji psalmisty (Degradatio psalmistatus), której nie ma w Pontyfikale potrydenckim. Obrzędy te zostały pominięte w ostatnim wydaniu Pontyfikału Rzymskiego, opublikowanym w latach 1961-1962. W sytuacji zaciągnięcia poważnej winy ze strony duchownego istniała konieczność poniesienia surowych konsekwencji, aby naprawić wyrządzone zło względem wspólnoty. Podczas orzekania niektórych kar wymagano kolegialnego działania. W przypadku suspensy karę mógł nałożyć sam biskup. Jeżeli był taki zwyczaj to również depozycji od beneficjum mógł udzielić sam biskup. Mógł też to uczynić przy wsparciu swej kapituły. Kolegialnego działania biskupów wymagano podczas orzeczenia depozycji, gdy po niej następowała degradacja: w przypadku subdiakona trzech biskupów, prezbitera – sześciu, biskupa – dwunastu i metropolity. Podczas degradacji odbierano poszczególne szaty i insygnia zwracając uwagę na ich znaczenie i nie wypełnienie swej posługi otrzymanej przy święceniach. Wprawdzie kary suspensy, depozycji i degradacji należały do surowych środków zaradczych w Kościele, ale nie wykluczano możliwości udzielenia dyspensy w zakresie prywatnym, czy też restytucji w przypadku wydania niesprawiedliwego i krzywdzącego orzeczenia. Wskazuje to na wielki zmysł miłosierdzia i okazania łaski oraz zawsze dania szansy naprawy popełnionych win.
    The Roman Pontifical, reformed after the Council of Trent, contained the rite of suspension, deposition or degradation with regard to clerical persons, which had also the character of a liturgical celebration. The rite of suspension and deposition appeared already in Durand’s Pontifical, while the rite of degradation, specified by Pope Boniface VIII (1294–1303), was included only in the addendum to Durand’s Pontifical, Toulouse Codex of the 14th century (Cod. Lat. 118). This rite was also included in Pontificalis liber of 1485, authored by Agostino Patrizi Piccolomini (d. 1495/1496). Among these rites we see also the celebration of degradation of a psalmist (Degradatio psalmistatus), which is not featured in the post-Tridentine pontifical. These rites were omitted in the current edition of the Roman Pontifical, published in 1961–1962. In a situation of a serious offence there was a possibility of bearing serious consequences in order to redress a wrong done to the community. The award of some penalties required a collegial action. In the case of suspension, the penalty could be imposed by a bishop himself. He could also have the support of his chapter. Also, a collegial action was required of bishops when awarding deposition, followed by degradation: three bishops for a subdeacon, six for a presbyter, twelve for a bishop and metropolitan. During a degradation particular vestments and insignia were taken away, emphasising their significance and the cleric’s non-performance of his ministry bestowed during the ordination. Although the penalties of suspension, deposition and degradation were severe remedies in the Church, no possibility was excluded to grant dispensation privately or restitution in the case of an unjust and undeserved ruling. This demonstrates a great sense of charity and grace as well as an opportunity to redress one’s wrondoing.
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2017, 64, 8; 111-128
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Celebracja Eucharystii w zakonie kartuzów w świetle pierwszych źródeł liturgicznych wydanych po reformie trydenckiej
    The Celebration of the Eucharist in the Carthusian Order in the Light of the First Liturgical Sources Published after the Trent Reform
    Autorzy:
    Pałęcki, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2040490.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    kartuzi
    Sobór Trydencki
    Ordo Missae
    księgi liturgiczne
    Carthusians
    Council of Trent
    liturgical books
    Opis:
    Zakon kartuzów założony przez św. Brunona (zm. 1101) z Kolonii w La Grande Chartreuse we Francji (łac. Carthusia) należy do wspólnot łączących w swym charyzmacie zarówno życie wspólnotowe jak i pustelnicze. Reguła zakonna, zwana Consuetudines Cartusiae, została spisana przez piątego przeora Wielkiej Kartuzji, Guigo II (zm. ok. 1188) już po śmierci założyciela. Ze względu na to, że pierwsza wspólnota zakonna powstała na terenie diecezji Grenoble, kartuzi przejęli wiele zwyczajów liturgicznych znanych w Lyonie. Uwzględniając jednak niezmienną specyfikę tego zakonu zachowano przez wieki autonomię liturgiczną, sięgającą czasów średniowiecza. Interesującym zagadnieniem jest, w jaki sposób maksyma o niezmienności zwyczajów odnosi się do liturgii Mszy św. w zakonie kartuzów po reformie Soboru Trydenckiego? Odpowiedzią na to pytanie jest poznanie Ordo Missae opisanego w zwyczajnikach kartuskich i utrwalonego w pierwszej edycji ksiąg liturgicznych obowiązujących w tym zakonie. W 1582 r. wydano w Paryżu nowe Ordinarium Cartusiense i w tym samym roku na kapitule generalnej kartuzów powołano komisję w celu przeprowadzenia rewizji ksiąg liturgicznych w oparciu o nowe księgi opublikowane po Soborze Trydenckim. Pierwszym owocem było wydanie w 1585 r. nowego zbioru kazań i homilii przeznaczonych do officium divinum, a w 1587 r. nowego brewiarza. Poprawiony mszał, wydano natomiast w 1603 r. (Missale Cartusiani Ordinis). Na podstawie zachowanych źródeł w porównaniu z księgami reformy ksiąg rzymskich, jak też późniejszych ksiąg liturgicznych, można poznać odrębności podczas celebracji Eucharystii w zakonie kartuzów w pierwszym okresie po Soborze Trydenckim. Źródła liturgiczne powstałe w zakonie kartuzów pozwalają poznać w jaki sposób celebrowano Mszę św. Interesującym zagadnieniem było ukazanie celebracji Mszy św. opisanej w Ordinarium kartuzów z 1582 r. i przedłożonej w pierwszym wydaniu po Soborze Trydenckim Mszału kartuskiego z 1603 r. Porównanie tych tekstów z Ordo Missae pierwszego potrydenckiego Mszału Rzymskiego z 1570 r. pozwoliło na ukazanie podobieństw i różnic z liturgią rzymską tego czasu. Celebracja Eucharystii w zakonie kartuzów dostosowana była do surowego i pustelniczego charakteru życia. Można zauważyć różnice występujące w samej strukturze i odrębności tekstów liturgicznych, jak też w przyjmowanych gestach i postawach. Interesującym jest, że kartuzi rozpoczynali celebrację Eucharystii po stronie Ewangelii, a nie pośrodku ołtarza. Modlitwy u stopni były znacznie krótsze niż w liturgii rzymskiej. Można wskazać także na odrębności w samych tekstach takich modlitw jak: Confiteor, Misereatur, czy szyk przestawny wyrazów w hymnie Gloria. Podobnie uproszczone formuły występowały w liturgii słowa. Do odrębności należy, że diakon zakładał stułę tylko na czas czytania Ewangelii i czynił to w inny sposób niż w liturgii rzymskiej. Należy także podkreślić, że celebrujący Mszę św. kartuz nigdy nie przyklękał – również podczas wypowiadania słów ustanowienia – ale tylko wykonywał skłony i lekko zginał kolana. Wiele odrębności występuje również podczas ofiarowania. Do osobliwości należało to, że już na początku przygotowania darów celebrans obmywał ręce. W tradycji kartuskiej nie występowało także wiele modlitw nad chlebem i winem, które znane były w liturgii rzymskiej. Celebrans odmawiał tylko De latere Domini – podczas wlewania wody do kielicha, a unosząc razem Hostię i kielich recytował: In spiritu humilitatis... Także inny tekst Orate fratres przekazują źródła kartuskie. Do odrębności u kartuzów należy trzymanie rąk wyciągniętych nad darami w czasie odmawiania secrety. Centrum Eucharystii stanowi Kanon mszalny, który w swej treści był prawie taki sam jak w liturgii rzymskiej. Do odrębności należy wspominanie u kartuzów oprócz imienia papieża i biskupa, także imienia króla oraz szyk przestawny w modlitwie Unde et memores. Także na uwagę zasługuje sposób trzymania rąk. Gdy rubryki przewidywały rozłożenie dłoni, wówczas celebrans trzymał je rozpostarte w kształcie krzyża, a gdy głęboko skłaniał się, aby odmówić Supplices te rogamus, krzyżował je na piersi. Również pewne różnice występowały w obrzędach Komunii św. u kartuzów przewidziano tylko jedną modlitwę rozpoczynającą się od słów Domine Jesu Christe, a nie dwie, jak w liturgii rzymskiej, oraz nie odmawiano wiele tekstów i wersetów, które utrwalono w liturgii rzymskiej w 1570 r. Także kapłan tylko raz przed Komunią św. odmawiał Agnus Dei, a po raz drugi i trzeci czynił to po przyjęciu Ciała i Krwi Chrystusa. Do osobliwości należy także, że na zakończenie Mszy św. celebrans nigdy nie udzielał błogosławieństwa. Celebracja Mszy św. w zakonie kartuzów, w dobie zaraz po reformie Soboru Trydenckiego, nawiązywała do tradycji liturgicznych średniowiecza, znanych w metropolii Lyońskiej w X i XI w. Poznanie zarówno tekstów jak i nieco innych form celebracji pozwala ukazać Eucharystię również jako centrum życia kontemplacyjnego realizowanego w zakonie uważanym jako najsurowszy w Kościele zachodnim.
    The Carthusian Order established by St Bruno of Cologne (died 1101) in La Grande Chartreuse (Latin: Carthusia), France, belongs to communities that in their charisma combine cenobitic and eremitical life. The rule of the Order, called Consuetudines Cartusiae, was written by the fifth prior of the Chartreuse Guiges II (died about 1188) after St Bruno had already died. Due to the fact that the first monastic community was founded in the area of the Grenoble Diocese, Carthusians took over many liturgical customs known in Lyon. However, taking into consideration the unchanging specific character of the order, a liturgical autonomy going back to the Middle Ages has been preserved for centuries. The way in which the maxim about the invariability of the customs concerns the liturgy of the Holy Mass in the Carthusian Order after the Trent Council reform is an interesting issue. Learning about the Ordo Missae described in the Carthusian directories and recorded in the first edition of liturgical books binding in the order is the answer to this question. In 1582 a new Ordinarium Cartusiense was published in Paris, and in the same year a commission was established during the assembly of the General Chapter in order to do a revision of liturgical books on the basis of new books published after the Council of Trent. The first result was publishing a new collection of homilies for the officium divinum in 1585, and a new breviary in 1587. The amended missal was published in 1603 (Missale Cartusiani Ordinis). On the basis of the preserved sources, in comparison with the books of reform of the Roman books, as well as in comparison with later liturgical books, differences may be seen in celebrating the Eucharist in the Carthusian Order in the first period after the Council of Trent. The liturgical sources coming from the Carthusian Order allow knowing the way, in which the Holy Mass was celebrated. Showing the celebration of the Holy Mass described in the Carthusian Ordinarium of 1582 and presented in the first edition of the Carthusian missal after the Council of Trent, in 1603, is an interesting issue. A comparison of the texts with the Ordo Missae of the first post-Trent Roman Missal of 1570 allows showing similarities to and differences from the Roman liturgy of that time. The celebration of the Eucharist in the Carthusian Order was adjusted to the Carthusians’ severe, eremitical way of life. Differences may be noticed in the very structure of the liturgical texts as well as in the assumed postures and attitudes. It is interesting that the Carthusians started the celebration of the Eucharist on the Gospel side, and not in the middle of the altar. Prayers at the steps were much shorter than in the Roman liturgy. Differences may be also pointed to in the very texts of such prayers as Confiteor, Misereatur, or in the inverted order of the words in the hymn Gloria. Similarly simplified formulas occurred in the liturgy of the word. The differences also include the fact that the deacon only wore the stole at the time of reading the Gospel, and did it in a way that was different from the way in the Roman liturgy. It should also be stressed that a Carthusian celebrating the Holy Mass never knelt – also when he said the words of the origin – but only bowed and slightly bended his legs at the knees. There are also many differences during the offertory. Peculiarities include the fact that as soon as at the beginning of preparation of the gifts the celebrant washed his hands. In the Carthusian tradition also many prayers over the bread and wine did not occur; although they were said in the Roman liturgy. The celebrant only said the De latere Domini – when he poured water into the cup, and when he lifted up the Host and the cup he recited: In spiritu humilitatis… Also another test, the Orate fratres is transmitted by the Carthusian sources. The differences between the Carthusian tradition and the Roman one also includes holding stretched arms over the gifts during the reciting of the secreta. The Canon of the Mass is the center of the Eucharist; in its content it was nearly the same in the Carthusian as in the Roman liturgy. Mentioning, besides the name of the pope and the bishop, that of the king by the Carthusians, as well as the inverted order in the prayer Unde et memores, are also differences. The way the hands were put deserve special attention. When the rubrics said that the hands had to be spread, the celebrant put them in the shape of the cross, and when he took a deep bow in order to say the Supplices te rogamus, he crossed them on his breast. Some differences also occurred in the rites of the Holy Communion – the Carthusians said only one prayer, beginning with the words Domine Jesu Christe, and not two, like in the Roman liturgy, and many texts and verses were not said that had been recorded in the Roman liturgy in 1570. Also, before the Holy Communion the priest said Agnus Dei only once, and for a second and third time he did so after he had received Christ’s Body and Blood. The peculiarities also include the fact that at the end of the Holy Mass the celebrant never imparted a blessing. The celebration of the Holy Mass in the Carthusian Order in the period just after the reform of the Council of Trent echoed the liturgical traditions of the Middle Ages, known in the Lyon Diocese as early as the 10th and 11th centuries. Studying both the texts and a little different forms of celebration lets one see the Eucharist also as the center of contemplative life that was led in the order considered the strictest one in the Western Church.
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2015, 62, 8; 109-130
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Misterium Eucharystii w świetle katechez z Agendy ks. Hieronima Powodowskiego a echa Soboru Trydenckiego
    Mystery of the Eucharist in the Light of Catecheses from the Agenda of Fr. Hieronim Powodowski and Echoes of the Concil of Trent
    Autorzy:
    Pałęcki, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2035174.pdf
    Data publikacji:
    2020-02-06
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Eucharystia
    ofiara
    Komunia św.
    agenda
    Sobór Trydencki
    Eucharist
    sacrifice
    Holy Communion
    Council of Trent
    Opis:
    Sobór Trydencki podjął zadanie przedłożenia nauki o Eucharystii, zwłaszcza w konfrontacji z nauką innowierców. Refleksja ta w sposób systematyczny została zawarta w dekretach uchwalonych na sesjach w 1551 i 1562 r. Naukę tę na płaszczyźnie pastoralnej, jako pomoc dla duszpasterzy, ujęto w Katechizmie Rzymskim, opublikowanym w 1566 r. W myśl nauki Soboru Trydenckiego w agendach polskich zamieszczano katechezy, które miały pomóc wiernym nie tylko zrozumieć głębię teologiczną sakramentów, ale również miały charakter parenetyczny. Przykładem są katechezy dotyczące Eucharystii znajdujące się w Agendzie ks. Hieronima Powodowskiego. Istotnym fundamentem w katechezach w Agendzie Powodowskiego dotyczących Eucharystii były teksty biblijne: zarówno obrazy starotestamentalne, jak też wydarzenia nowotestamentalne. Na podkreślenie zasługuje ukazanie Eucharystii w świetle całej historii zbawienia – od stworzenia świata aż do apogeum misterium Odkupienia. Wezwanie Chrystusa: „to czyńcie na moją pamiątkę” od początku chrześcijaństwa było realizowane w Kościele. Sakrament ten bowiem postrzegano jako źródło wszystkich sakramentów. Istotną treścią takiego ujęcia jest fakt, że Chrystus jest realnie obecny w misterium Eucharystii. Przyjęcie tej prawdy wymaga postawy wiary w realną obecność Chrystusa we Mszy św. Zakłada ona postawę wiary w przeistoczenie, podkreślając znaczenie Eucharystii jako ofiary. Oddzielnym zagadnieniem było przygotowanie wiernych do przyjęcia Komunii św. Zwracano uwagę na konieczność sakramentalnej spowiedzi w przypadku grzechów ciężkich. Jednocześnie Eucharystia chroni przed grzechami ciężkimi, odpuszcza grzechy lekkie, umacnia wiarę, nadzieję i miłość, a jednocześnie pozwala zachować pobożność. Dlatego wymagano postawy pokory i skruchy, na wzór setnika z Ewangelii, i zalecano, aby nie przystępować w roztargnieniu. Historyczne spojrzenie na misterium Eucharystii na pewno przyczyni się do pogłębienia świadomości eucharystycznej wśród wiernych i przyczyni się do pełnego, świadomego i czynnego uczestniczenia we Mszy świętej.
    The Council of Trent undertook the task of presenting the doctrine of the Eucharist, especially in confrontation with the teaching of dissenters. This reflection was systematically included in the council decrees adopted at sessions in 1551 and 1562. At the pastoral level, this teaching, as an aid for priests, was included in the Roman Catechism, published in 1566. According to the teaching of the Council of Trent, catecheses were included in Polish agendas, which were to help the faithful not only understand the theological depth of the sacraments, but also had a parenetic character. An example are catecheses on the Eucharist on the agenda of Fr. Hieronim Powodowski. Biblical texts, both Old Testament images and New Testament events, were an important foundation in the Powodowski’s catecheses on the Eucharist. It is worth emphasizing the presentation of the Eucharist in the light of the whole history of salvation—from the creation of the world to the apogee in the mystery of Redemption. Christ’s call: “do this in remembrance of me” has been realized in the Church since the beginning of Christianity. This sacrament was seen as the source of all sacraments. The essential content of this approach is the fact that Christ is really present in the mystery of the Eucharist. Accepting this truth requires an attitude of faith in the real presence of Christ in Mass. It assumes an attitude of faith in transubstantiation, emphasizing the importance of the Eucharist as a sacrifice. Preparing the faithful to receive Holy Communion was a separate issue. Attention was drawn to the need for sacramental confession in the case of grave sins. At the same time, the Eucharist protects against grave sins, forgives venal sins, strengthens faith, hope and love, while maintaining piety. Therefore, humbleness and repentance were required, following the example of the Gospel centurion, and they were advised not to absentmindedly. A historical look at the mystery of the Eucharist will certainly contribute to the deepening of Eucharistic awareness among the faithful and will contribute to full, conscious and active participation in the Holy Mass.
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2019, 66, 8; 91-110
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Proklamacja słowa Bożego podczas celebracji błogosławieństw według toruńskiego Libellus Benedictionum z 1691 roku
    Proclaiming God’s Word during the Celebration of Blessings according to the Toruń Libellus Benedictionum of 1691
    Autorzy:
    Pałęcki, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2040831.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Rytuał Rzymski
    błogosławieństwa
    dzieje liturgii w Polsce po Soborze Trydenckim
    Roman Ritual
    blessings
    history of liturgy in Poland after the Trent Council
    Opis:
    Teksty biblijne zajmują ważne miejsce podczas celebracji sakramentów i sakramentaliów. Sobór Watykański II, dostrzegając potrzebę reformy liturgicznej, dowartościował znaczenie Pisma Świętego. Interesującym zagadnieniem pozostaje kwestia, na ile zasada dotycząca dowartościowania proklamacji słowa Bożego była obecna podczas celebracji błogosławieństw w dobie po Soborze Trydenckim? Odpowiedź na to pytanie niniejszym artykule została zaprezentowana na podstawie jednego z partykularnych rytuałów wydanych w Toruniu w 1691 r., noszącego tytuł Libellus Benedictionum et Exorcismorum, collectore R. P. Martino Cochem, capucino, Ex Rituali Romano, Agenda Moguntinensi, alisque probatis & approbatus Autoribus. Ad commodiorem usum adjectum est Rituale Francisc. Fr. Bernardi Sannig, Ord. S. Francisci Reform. diu & vehementer hactenus desideratum. Omnia ad praxin & ordinem tam Ecclesiasticorum quam Regularum Sacerdotum. Manuali Forma editum, Thorunii, Ex Officina Joh. Christ. Laureri MDCXCI. W prezentowanej księdze występuje wiele benedykcji, podczas których proklamowano teksty biblijne. Towarzyszyły one celebracji różnych błogosławieństw dotyczyących osób, miejsc, przed-miotów oraz pokarmów. Stanowi to istotną różnicę w porównaniu ze wzorcowym rytuałem wydanym po reformie trydenckiej. W błogosławieństwach zamieszczonych w Libellus Benedictionum w sumie w 16 miejscach występują perykopy z tekstów Starego i Nowego Testamentu oraz w 38 perykopy ewangelijne. Zestawiając te teksty i uwzględniając powtarzające się pośród nich w Libellus z Torunia statystykę tych tekstów można przedstawić w następującym porządku: ze Starego Testamentu uwzględniono 9 tekstów z ksiąg historycznych, 5 z ksiąg prorockich i 41 z Księgi Psalmów; z Nowego Testamentu przedkładano 31 perykop z Ewangelii – z czego 15 z Ewangelii św. Łukasza, 1 z Listu św. Jakuba oraz 1 z Apokalipsy. Libellus Benedictionum z 1691 r. jest świadkiem dowartościowania tekstów biblijnych podczas celebracji benedykcji jeszcze przed Soborem Watykańskim II.
    Biblical texts have an important place during the celebration of sacraments and sacramentals. The Second Vatican Council, noticing the need of liturgical reform, raised the significance of the Holy Scriptures. The question to what degree the principle of raising the signi-ficance of God’s Word was present during the celebration of blessings at the time after the Trent Council remains an interesting issue. The answer to this question given in the present article is presented on the basis of one of the particular rituals published in Toruń in 1691, entitled Libellus Benedictionum et Exorcismorum, collectore R. P. Martino Cochem, capucino, Ex Rituali Romano, Agenda Moguntinensi, alisque probatis & approbatus Autoribus. Ad commodiorem usum adjectum est Rituale Francisc. Fr. Bernardi Sannig, Ord. S. Francisci Reform. diu & vehementer hactenus desideratum. Omnia ad praxin & ordinem tam Ecclesiasticorum quam Regularum Sacerdotum. Manuali Forma editum, Thorunii, Ex Officina Joh. Christ. Laureri MDCXCI. In the presented book there are numerous benedictions, during which biblical texts were proclaimed. They accompanied celebrations of various blessings concerning people, places, objects and foods. This constitutes a significant difference in comparison with the model ritual published after the Trent reform. In the blessings contained in Libellus Benedictionum in 16 places pericopes from texts of the Old and New Testament occur, and in 38 places—evangelical ones. Comparing these texts and considering ones that are repeated in Libellus of Toruń, the statistics of these texts may be presented in the following order: from the Old Testament 9 texts from historical books, 5 from prophetic books and 41 from the Book of Psalms are quoted; and from the New Testament 31 pericopes are presented from the Gospel—of which 15 come from St Luke, 1 from St James’ Epistle, and 1 from the Apocalypse. Libellus Benedictionum of 1691 constitutes evidence of raising the status of biblical texts during the celebration of benedictions even before the Second Vatican Council.
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2014, 61, 8; 109-131
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Niepokalane Poczęcie Najświętszej Maryi Panny w lex orandi Kościoła w świetle oficjum wotywnego po Soborze Trydenckim
    Immaculate Conception of the Blassed Virgin Mary in the Lex Orandi of the Church in the Light of Votive Office Since the Council of Trent
    Autorzy:
    Pałęcki, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1790609.pdf
    Data publikacji:
    2021-10-07
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    liturgia
    Niepokalane Poczęcie Najświętszej Maryi Panny
    oficjum wotywne
    Sobór Trydencki
    liturgy
    Immaculate Conception of the Blassed Virgin Mary
    Votive Office
    Council of Trent
    Opis:
    Liturgia jako theologia prima odgrywała ważną rolę w kształtowaniu się świadomości prawd wiary, które stanowiły fundament modlitwy – lex orandi. Ta wzajemna relacja lex credendi–lex orandi znajdowała się u podstaw sformułowania dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny w bulli papieża Piusa IX Ineffabilis Deus z 8 grudnia 1854. Wprawdzie to święto było obchodzone raz w roku, ale częstszą możliwość celebrowania tej tajemnicy – nawet cotygodniową – dawało oficjum wotywne, które zostało wprowadzone do Officium Divinum w 1727 r., a po ogłoszeniu dogmatu w 1854 r. ostatecznie zatwierdzono nowe teksty w 1863 r. Oficja wotywne zostały zniesione w 1912 r. Teksty liturgiczne pozwalają we właściwym świetle ukazać tajemnicę Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w lex orandi Kościoła po Soborze Trydenckim. Podkreślają one ścisły związek pomiędzy Niepokalanym Poczęciem a dziewiczym macierzyństwem Maryi. Od wieków bowiem Maryja została przygotowana przez samego Boga jako czyste mieszkanie dla Jego Syna. Otrzymując ten przywilej od Boga Maryja nie utraciła swojego dziewictwa. Dlatego ważną rolą było ukazanie piękna Maryi na tle misterium grzechu pierworodnego i obietnicy z Protoewangelii z Księgi Rodzaju. Myśl tę w oficjum uwypuklały teksty z Księgi Mądrości, Pieśni nad Pieśniami oraz z tekstów Ojców Kościoła. Wychwalając Maryję Pannę słowami oficjum wotywnego proszono o Jej wstawiennictwo w codziennym życiu, ale również o pomoc w dążeniu do zbawienia. Lektura i medytacja tekstów liturgicznych kształtuje więc właściwe postrzeganie kultu Maryi w tradycji Kościoła Zachodniego.
    The liturgy as theologia prima has played an important role in forming awareness of the truths of the faith which form the foundation of prayer: lex orandi. This reciprocal relationship of lex crednedi−lex orandi was at the foundation of the formulation of the dogma of the Immaculate Conception of the Blessed Virgin Mary in Pope Pius IX's bull of December 8, 1854, Ineffabilis Deus. While this feast was celebrated once a year, a more frequent opportunity to celebrate this mystery−even weekly−was provided by the votive office, which was introduced into the Officium Divinum in 1727, and after the proclamation of the dogma in 1854, new texts were ultimately approved in 1863. The votive office was removed in 1912. The liturgical texts have permitted presenting the mystery of the Conception of the Blessed Virgin Mary in the lex orandi of the Church since the Council of Trent. They emphasize the close relationship between the Immaculate Conception and the virginal maternity of Mary. From eternity Mary had been prepared by God Himself as a pure dwelling place for His Son. In receiving this privilege from God, Mary did not lose her virginity. It was therefore important to show the beauty of Mary against the background of the mystery of original sin and the promise of the protoevangelium of the Book of Genesis. This idea was emphasized in the office by texts from the Book of Wisdom and the Song of Songs, as well as texts from the Fathers of the Church. In praising the Virgin Mary with the words of the votive office, her intercession is entreated for everyday life, and also for help in striving for salvation. Reading and meditating on the liturgical texts thus shapes a proper perception of devotion to Mary in the tradition of the Western Church.
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2021, 68, 8; 75-93
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    W swoim Kościele Pan otworzył jego usta (por. Syr 15, 5). Orędownictwo św. Jana Apostoła i Ewangelisty w świetle formularzy mszalnych Kościoła zachodniego do Soboru Trydenckiego
    In His Church the Lord Opened His Mouth (cf. Eccl. 15,5). Intercession of John the Apostle and Evangelist in Light of Mass Formularies Used in the Western Church Until the Council of Trent
    Autorzy:
    Pałęcki, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2035055.pdf
    Data publikacji:
    2020-08-31
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    liturgia
    kult świętych
    Eucharystia
    św. Jan Apostoł i Ewangelista
    liturgy
    veneration of saints
    Eucharist
    John the Apostle and Evangelist
    Opis:
    Od pierwszych wieków chrześcijaństwa kult świętych był nierozdzielnie związany z misterium Chrystusa. Zwłaszcza na początku oddawano szczególną cześć Matce Jezusa i najbliższym uczniom Chrystusa Pana. Jednym z tych uczniów Pana należących do grona Dwunastu, którego kult znany był od pierwszych wieków chrześcijaństwa, jest św. Jan Ewangelista. W tradycji zachodniej obchodzono dwa święta ku Jego czci: dzień narodzin dla nieba, 27 grudnia, oraz wspomnienie poddania go torturom, 6 maja. W kształtowaniu się kultu św. Jana oprócz przekazów biblijnych ważną rolę odegrały apokryfy Nowego Testamentu. Najczęściej z biblijnych przekazów w formularzach mszalnych przywoływano powołanie św. Jana jako rybaka ludzi, jego szczególną relację z Chrystusem podczas Ostatniej Wieczerzy oraz przekazanie pod jego opiekę Matki Pana. Wskazując na Jego naukę często odwoływano się do głoszonego przez niego Odwiecznego Słowa, które od początku było u Boga. Lektura tekstów liturgicznych ku czci św. Jana Ewangelisty pozwoliła ukazać tego Świętego w misterium Kościoła jako wzór zjednoczenia z Chrystusem i Jego Matką, oraz jako orędownika w codzienności życia wiernych.
    From the first centuries the Christian cult of saints has been inseparably linked to the mystery of Christ. Particularly at the beginning, special veneration was given to the Mother of Jesus and to the closest disciples of Christ the Lord. One of these disciples of the Lord, belonging to the Twelve, whose cult has been known since the first centuries of Christianity, is St. John the Evangelist. In western tradition two feastdays are observed in his honor: the day of his birth into heaven, December 27, and the memorial of when he was given over to torture, May 6. Along with the biblical accounts, New Testament apocrypha played an important role in the formation of the cult of St. John. The biblical passages most often used in Mass formulas are the calling of St. John to be a fisher of men, his special relationship with Christ at the Last Supper, and the Mother of the Lord being entrusted into his care. In quoting his teaching, reference is often made to his proclamation of the Eternal Word, Who was with God from the beginning. A reading of the liturgical texts honoring St. John the Evangelist makes it possible to see this saint in the mystery of the Church as a model of union with Christ and with His Mother, and as an intercessor in the daily life of the faithful.
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2020, 67, 8; 39-57
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Celebration of the Mystery of the Incarnation of the Son of God in Light of Processions in Post-Tridentine Rituals of Wrocław of the 18th and 19th Centuries
    Celebracja misterium Wcielenia Syna Bożego w świetle procesji w potrydenckich rytuałach wrocławskich z XVIII i XIX wieku
    Autorzy:
    Pałęcki, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2038117.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia liturgii
    procesja
    okres Adwentu
    uroczystość Narodzenia Pańskiego
    święto Obrzezania Pańskiego
    Epifania
    liturgia potrydencka
    Rytuał Piotrkowski
    diecezja wrocławska
    history of the liturgy
    procession
    Advent period
    the Nativity
    Feast of the Circumcision of the Lord
    Epiphany
    post-Tridentin liturgy
    Piotrków Ritual
    diocese of Wrocław
    Opis:
    Świętowanie misterium Wcielenia Syna Bożego po raz pierwszy zostaje wspomniane w Chronografie z 354 roku, który jest fundamentalnym dokumentem dotyczącym genezy tego święta. W ciągu wieków w różny sposób podkreślano znaczenie Wcielenia Syna Bożego poprzez uroczystą celebrację tego misterium. Wśród wielu zwyczajów liturgicznych znajdują się procesje w niedziele czasu Adwentu, okresu Narodzenia Pańskiego, uroczystości przypadające w tym okresie oraz w same niedziele do 2 lutego. Zwyczaj procesji niedzielnych znany był w tradycji staropolskiej i został utrwalony w Rytuale Piotrkowskim z 1631 r., ale nie ma w nim procesji przeznaczonych na niedziele Adwentu i okresu Narodzenia Pańskiego oraz święta przypadające w tym czasie. Teksty liturgiczne przeznaczone na te dni występują natomiast w czterech wydaniach rytuału wrocławskiego z 1723, 1775, 1794 i 1847 r. Procesje rozpoczynano od śpiewu odpowiednich antyfon, które miały swój odpowiednik w tekstach Officium divinum danego czasu, czy dnia liturgicznego. Do wyjątku należała antyfona w niedziele Adwentu Missus est Angelus Gabriel…, która była przewidziana w liturgii monastycznej z XI/XII w., a przykładem jest antyfonarz Saint-Maur-les-Fossés. Podczas procesji ważnym miejscem modlitwy było statio pośrodku kościoła. Odmawiano wówczas werset, modlitwę, a na zakończenie śpiewano antyfonę. Modlitwa zazwyczaj była zaczerpnięta z formularza mszalnego danego dnia świątecznego za wyjątkiem adwentu, kiedy modlitwa pochodziła z formularza mszy maryjnych. Znamiennym, że znaną antyfonę Pax aeterna… śpiewano tylko w niedziele Adwentu, zastępując ją w okresie Narodzenia Pańskiego antyfoną Hodie Christus natus est…. Antyfony na zakończenie procesji zostały natomiast zaczerpnięte z oficjum, jak w przypadku okresu Adwentu, czy w Epifanię. Do wyjątków należy antyfona O beata infantia… śpiewana w sam dzień Narodzenia Pańskiego, w święto Obrzezania Pańskiego, oraz w niedziele przypadające po Epifanii do święta Oczyszczenia Maryi (2 lutego). Antyfona ta występowała w tradycji monastycznej, czego przykładem są średniowieczne antyfonarze z Saint-Denis oraz Saint-Maur-les-Fossés. Poznanie tekstów liturgicznych i różnych form znanych na przestrzeni wieków i ich proweniencji pozwala nakreślić pełen obraz tradycji znanych w Kościele łacińskim na ziemiach polskich.
    Celebration of the mystery of the incarnation of the Son of God is mentioned for the first time in Chronograph (A.D. 354)—a fundamental document explaining the origin of this feast. Over the centuries the Incarnation of the Son of God was given emphasis in various ways through ceremonious celebration of this mystery. Among many liturgical customs are Sunday processions during Advent, at Christmas, and festivities held in this time and Sundays until 2 February. Sunday processions were known in the old Polish tradition and this custom was sanctioned in the Piotrków Ritual in 1631, but it does not feature processions for Advent Sundays, Christmas period, and holidays falling within this period. Liturgical texts intended for these days are present in four editions of the Wrocław Ritual of 1723, 1775, 1794 and 1847. The processions started with the singing of appropriate antiphons, which had their counterpart in the texts of Officium divinum of that period or a liturgical day. The antiphon Missus est Angelus Gabriel... for Advent Sundays was an exception. It was intended for the monastic liturgy of the 11th/12th centuries, and it can be found in antiphonary Saint-Maur-les-Fossés. During a procession, statio in the middle of a church was an important point for worship. A verse or a prayer was said concluded with the singing of an antiphon. The prayer was typically found in a missal form for a particular feast day except for Advent, when the prayer was read from a form for Marian masses. Notably, the well-known antiphon Pax aeterna... was sung only on Advent Sundays, which was replaced by the antiphon Hodie Christus natus est... during Christmas. Antiphons concluding processions, however, were taken from an officium, as it was done during Advent or Epiphany. The antiphon O beata infantia... is an exception, which is sung on the very Nativity Day, Circumcision Day, and on Sundays falling after Epiphany until the Fest of the Purification of the Virgin (2 February). This antiphon was present in the monastic tradition, for example in medieval antiphonaries of Saint-Denis and Saint-Maur-les-Fossés. Exploration of liturgical texts and various forms that are have been known over centuries as well as their origin makes it possible to sketch a full picture of traditions used in the Latin Church in the territory of Poland.
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2016, 63, 8; 121-140
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Quod itaque Redemptoris nostri conspicuum fuit, in sacramenta transivit. Sakramenty w misterium Kościoła. Red. ks. Bogusław Migut, ks. Zbigniew Głowacki, ks. Waldemar Pałęcki MSF
    Quod itaque Redemptoris nostri conspicuum fuit, in sacramenta transivit. The Sacraments in the Mystery of the Church. Ed. Bogusław Migut, Zbigniew Głowacki, Waldemar Pałęcki MSF
    Autorzy:
    Megger, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2040505.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2015, 62, 8; 234-236
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Waldemar Jan Pałęcki MSF. Pytanie o liturgię. Misterium liturgii w życiu Kościoła
    Waldemar Jan Pałęcki MSF. Pytanie o liturgię. Misterium liturgii w życiu Kościoła [The Question of the Liturgy. The Mistery of the Liturgy in the Life of the Church]
    Autorzy:
    Łastowska, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2040504.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2015, 62, 8; 233-233
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-12 z 12

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies