Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "słownictwo" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 18
Tytuł:
Lakońskie nazwy palmy daktylowej i gałęzi palmowej
Laconian Names for Date Palm and Palm Leaf
Autorzy:
Kaczyńska, Elwira
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1787917.pdf
Data publikacji:
2021-04-05
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
greckie słownictwo
fitonimia
dialekt lakoński
Greek vocabulary
phytonymy
Laconian dialect
Opis:
W artykule omawia się dwie lakońskie glosy Hesychiosa oznaczające ‘daktylowca właściwego, czyli palmę daktylową (Phoenix dactylifera L.)’: βουάκραι· οἱ φοίνικες, ὑπὸ Λακώνων (HAL β-868) oraz σελίαρ· φοίνιξ (HAL σ-382), a także trzecią glosę o znaczeniu ‘gałąź palmy daktylowej’: σαρίρ· κλάδος φοίνικος, Λάκωνες (HAL σ-212). Lakoński wyraz βουάκρᾱ f. reprezentuje doryckie złożenie zawierające cząstkę βοῦ ‘duży, wielki, liczny’ oraz grecki apelatyw ἄκρᾱ (= joń. ἄκρη) f. ‘najwyższy punkt, szczyt, koniec’. Fitonim pierwotnie określał drzewo charakteryzujące się „wielkim szczytem”, jako że wielkie pierzaste gałęzie daktylowca tworzą imponującą koronę. Także dialektalny rzeczownik σελίαρ m. ‘palma daktylowa’ (< *σαλίαρ < lak. *σαλλίας < dor. *θαλλίας) wskazuje na obfitość gałęzi palmowych, por. gr. θαλία f. ‘obfitość’, θαλλίᾱ f. coll. ‘listowie, gałązki’, gr. θαλλός m. ‘gałązka’, coll. ‘świeże, zielone liście; młode pędy’, θαλλοί m. pl. ‘liście palmowe’. Hesychiosowy termin σαρίρ f. ‘gałąź palmowa’ powstał z późnolakońskiej formy *σαλίρ (< lak. *σαλλίς < dor. *θαλλίς) na skutek regresywnej dylacji dwóch spółgłosek płynnych.
The paper discusses two Hesychian glosses (of Laconian origin) denoting ‘date palm, Phoenix dactylifera L.’: βουάκραι· οἱ φοίνικες, ὑπὸ Λακώνων (HAL β-868) and σελίαρ· φοίνιξ (HAL σ-382), as well as the third gloss for ‘leaf of the date palm’: σαρίρ· κλάδος φοίνικος, Λάκωνες (HAL σ-212). The Laconian word βουάκρᾱ f. represents a Doric compound containing the element βοῦ ‘big, great, many’ and the Greek appellative ἄκρᾱ (= Ionic ἄκρη) f. ‘summit, top’. It means originally ‘(a tree) having a great summit’. Indeed, the long pinnate branches of the date palm form an impressive tree crown. Also the dialectal noun σελίαρ m. ‘date palm’ (< *σαλίαρ < Lac. *σαλλίας < Doric *θαλλίας) refers to an abundance of palm leaves, cf. Gk. θαλία f. ‘abundance’, θαλλία f. ‘foliage, leaf-buds or twigs’, θαλλός m. ‘young branch, shoot’, θαλλοί m. pl. ‘palm-leaves’. The Hesychian term σαρίρ f. ‘palm leaf’ derives from Late Laconian *σαλίρ (< Lac. *σαλλίς < Doric *θαλλίς) by a regressive assimilation of two liquids.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 3; 47-61
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jeszcze o wykrzyknikach na, ne, nę i pochodnych od nich formach w znaczeniu `bierz, weź' lub `bierzcie, weźcie' w gwarach polskich
Polish Dialectal Interjections: na, ne, nę and Their Derivatives Used Imperatively in the Sense of `take (it) Revisited
Autorzy:
Reichan, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2127797.pdf
Data publikacji:
2002
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
językoznawstwo
dialektologia polska
słownictwo
fleksja
linguistic studies
Polish dialectology
vocabulary
flexion
Opis:
In 1885 Jan Karłowicz published in Volume 1 of Prace Filologiczne a short article entitled „Wykrzykniki z końcówkami czasowymi” (“Interjections with Verbal Endings”), in which he noted, in particular, that the na, ne, nę interjections often take plural (or dual) verbal endings when the speaker addresses more than one person. This gives rise to such dialectal forms as: nacie, nata, necie, neta, namcie, nańcie... In the present article, the author presents the geographical extent of: (1) the na, ne, nę interjections; (2) their forms augmented with the ż(e) particle and the dative of the pronoun ty (`you (singular)'), of the type naści, neści, naściże, neściże...; (3) forms used when addressing more than one person, composed of the na, ne, nę interjections and the second person plural or dual verbal ending, e.g., nacie, nata, necie, neta, nańcie, namcie... Besides, the author attempts to explain the origin of these forms and their geographical extent.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2002, 49-50, 6; 329-348
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O trudnościach w ustalaniu legend do map Atlasu ogólnosłowiańskiego
On the Difficulties in Defining Legends to the Map of the All-Slavonic Atlas
Autorzy:
Siatkowski, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2127799.pdf
Data publikacji:
2002
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
geografia językowa
atlas gwarowy
słownictwo gwarowe
linguistic geography
dialectal atlas
dialectal vocabulary
Opis:
The paper shows difficulties in defining the entries to some names with the meaning of “beak” (in the hen), depicted on map 57 of the second volume of the “All-Slavonic Linguistic Atlas.” I consider here some selected names. They all show phonetic variations which make us assume that we are dealing with various contaminations, or with an irregular development caused by other factors. Above all, I discuss the group of names of the starting forms zOb-e-tь, d=ь=Ub-etь, Dьlb-e-tь, and various derivative forms and the names Klju-j-e-tь, KLOV-e-tь, KlOV-a-j-e-tь and KljUK-a-j-e-tь. The capital letters signalize irregular changes, triggered sometimes by contamination. The explanations will allow the leader of the Atlas to understand intricacies connected with an attempt at the generalization of the inscription. The latter is concentrated on the lexical-morphological stratum and seeks to eliminate regular phonetic changes. This will help us to assess whether the arbitrary decisions were justified.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2002, 49-50, 6; 373-378
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O arabskiej genezie wyrazu nowogreckiego κατσαμπας
On the Arabic origin of Modern Greek κατσαμπας
Autorzy:
Kaczyńska, Elwira
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1878589.pdf
Data publikacji:
2019-10-23
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
greckie słownictwo
hydronimia
język nowogrecki
orientalne zapożyczenia
Greek vocabulary
hydronymy
Modern Greek
oriental borrowings
Opis:
Apelatyw κατσαμπάς dokumentuje w gwarach nowogreckich dwa znaczenia (1. ‘studnia’; 2. ‘rodzaj żurawia’). Badacze greccy wywodzą ów dialektyzm z języka tureckiego, por. tur. kasaba ‘miasteczko’, dial. ‘kanał nawadniający’. Jednak wywód nowogreckiego wyrazu bezpośrednio ze źródła arabskiego wydaje się bardziej prawdopodobny, por. arab. qaṣaba ‘forteca, twierdza; przedmieście’, qaṣabä(t) ‘rura, tchawica’. Wyraz arabski został najpierw zapożyczony przez Kreteńczyków podczas arabskiej okupacji wyspy Krety (ok. 824-961) i za pośrednictwem dialektu kreteńskiego zaadaptowany przez inne lokalne gwary nowogreckie w dobie bizantyńskiej (961–1204). Dialektyzm nowogrecki κατσαμπάς nie został poświadczony w słownikach dialektu kreteńskiego, chociaż w kreteńskiej hydronimii i toponimii występuje pospolicie jednostka onimiczna Κατσαμπάς. Ludowy charakter i ograniczona dystrybucja nowogreckiego apelatywu jest potwierdzona przez dane leksykalne. Na wyspie Karpathos, leżącej nieco na wschód od Krety, termin κατσαμπάς oznacza ‘studnię’. Odmienne znaczenie ‘rodzaj żurawia wodnego’ zostało zarejestrowane na wyspach Kos, Rodos i Cyprze. Dwie przesłanki przemawiają za bezpośrednim zapożyczeniem ze źródła arabskiego. Po pierwsze, język arabski zawiera dwa homonimiczne słowa qaṣaba ‘forteca, twierdza; przedmieście’ oraz qaṣabä(t) ‘rura, tchawica’. Do tego ostatniego znaczenia nawiązuje dialektyzm nowogrecki. Po drugie, względy chronologiczne przemawiają za hipotezą, że Kreteńczycy zapożyczyli wyraz arabski bezpośrednio od Arabów okupujących wyspę Kretę w latach 824-961. Cristoforo Buondelmonti, autor dzieła Descriptio insule Crete (napisanego w 1417 r.), informuje o studni (łac. puteus), położonej ok. 1,5 km na wschód od Kandii, stolicy Krety w dobie panowania weneckiego (ob. Iráklio). Woda pitna z tej studni był sprzedawana mieszkańcom miasta: [...] puteus est Cazamba dictus. Aquam cuius pueri per Candiam civitatem ferentes vendunt magnis vocibus exclamantes „[…] znajduje się studnia zwana Cazamba. Wodę z tej studni chłopcy roznoszą po całym mieście Kandii i sprzedają głośno krzycząc”. Piętnastowieczna nazwa studni (łac. Cazamba, ngr. Κατσαμπάς) z całą pewnością nie została zapożyczona za pośrednictwem tureckim, jako że armia osmańska podbiła Kretę dopiero w połowie XVII stulecia (1645-1669), czyli dwa wieki później. Co więcej, kreteński ojkonim Κατσαμπάς został poświadczony już w 1279 roku. Najprawdopodobniej studnia zwana Katsabás została zbudowana i nazwana przez Arabów, którzy niedaleko zbudowali twierdzę Rabdh al-Khandáq (ob. Iráklio), późniejszą stolicę wyspy.
The appellative κατσαμπάς is attested in the Modern Greek dialects in two different meanings (1. ‘well’; 2. ‘a kind of well-sweep’). The Greek linguists believe that it was borrowed directly from Turkish kasaba ‘country town’, dial. ‘irrigating channel’. It is suggested that the Modern Greek appellative is of Arabic origin, cf. Arab. qaṣaba ‘fortress, citadel; suburb’, also qaṣabä(t) ‘pipe, windpipe’. The Arabic word was first adopted by the Cretan Greeks during the Arabic occupation of the island of Crete (ca. 824-961 AD) and later the Cretan borrowing was gradually distributed in the Byzantine Greek world. The Modern Greek appellative κατσαμπάς, which is very well attested in the Cretan toponymy and hydronymy, is not registered in any dictionary of the Cretan dialect. However, a folk character and a limited distribution of the word in question is confirmed by lexical data collected in some regions of Hellas and Cyprus. The term κατσαμπάς means ‘well’ in Karpathos, the island lying near Crete. A different meaning ‘a kind of well-sweep’ is attested in Rhodes, Cos and Cyprus. According to Greek linguists, the Modern Greek noun denoting ‘well’ (or ‘a kind of well-sweep’) was directly borrowed from Turkish kasaba ‘country town’, dial. ‘irrigating channel’. Of course, the Turkish appellative is of Arabic origin, cf. Arab. qaṣaba ‘fortress, citadel’, also ‘suburb’. I cannot agree with this explanation for two reasons. Firstly, the Arabic language contains two homonymic words: qaṣaba (1) ‘fortress, citadel; suburb’ and qaṣabä(t) (2) ‘pipe, windpipe’. The Modern Greek dialectal form κατσαμπάς m. ‘well; well-sweep’ seems to derive from the latter Arabic appellative (and not the former one). Secondly, the Cretans had to borrow the Arabic word during the Arabic occupation of the island (ca. 824-961 AD). Cristoforo Buondelmonti, the author of Descriptio insule Crete (written in 1417), gives a strong mention on the important well (Lat. puteus), which was located away from Candia, the capital of Crete during the Venetian rule (now Herakleion). The drinking water from this well was sold to town’s inhabitants (v. 734-736): [...] puteus est Cazamba dictus. Aquam cuius pueri per Candiam civitatem ferentes vendunt magnis vocibus exclamantes “there is a well called Cazamba. Some boys sell its water, bearing it into the city Candia and crying there with great voices”. The 15th-century name of the extra-Candian well (Lat. Cazamba, Mod. Gk. Κατσαμπάς) could not be borrowed by the Turkish mediation, as the Ottoman army conquered Crete in the middle of 17th century (1645-1669), i.e. two centuries later. What is more, the Cretan toponym Κατσαμπάς is registered as early as in 1279 AD. It is highly probable that the well called Κατσαμπάς in Candia was created and named by the Arabs.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2017, 65, 6; 33-53
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Обрядові номінації української, англійської та португальської мов на позначення шлюбних стосунків
Ritual Nominal Units Denoting Conjugal Relations in the Ukrainian, English and Portuguese Languages
Słownictwo związane z obrzędem ślubu i wesela w języku ukraińskim, angielskim i portugalskim
Autorzy:
Chayka, Oksana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1933970.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
słownictwo obrzędowe
obrzędy ślubne
semantyka
etymologia
symbolika
ritual
archetype
cultural
semantics
symbols of a wedding
Opis:
Autorka artykułu analizuje słownictwo związane z obrządkiem ślubu i wesela w kulturze i języku ukraińskim, angielskim i portugalskim, podaje analizę struktury, znaczeń oraz funkcjonowania słownictwa związanego ze ślubem i weselem, uwzględniając etymologię omawianego słownictwa.
This article deals with ritual nominal units in the three contrasted languages – Ukrainian, English, and Portuguese. The units mentioned above fall under the group referring to the times of development of marriage relationship. The analyses of structure, semantics and functioning of the wedding nominal units becomes the key point to understanding history and  culture in general as well as verbalization of traditions in particular. In most cases etymology of the units is taken into account.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2010, 58, 7; 41-57
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Desakralizacja leksyki religijnej na podstawie Praktycznego słownika współczesnej polszczyzny pod redakcją Haliny Zgółkowej
Desacralization of Religious Lexis on the Basis of Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny (“Practical Dictionary of Modern Polish”) Edited by Halina Zgółkowa
Autorzy:
Migdał, Jolanta
Piotrowska-Wojaczyk, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1879567.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
desakralizacja
leksykografia
słownictwo religijne
współczesna polszczyzna
desacralization; lexicography; religious vocabulary; modern Polish
desacralization
lexicography
religious vocabulary
modern Polish
Opis:
W artykule podjęto problematykę desakralizacji leksyki religijnej. W leksykograficznych sposobach ujmowania słownictwa religijnego jak w zwierciadle odbijają się dzieje Kościoła katolickiego w Polsce, a także przemiany zachodzące w świadomości samych wiernych. Postępująca laicyzacja życia pociąga za sobą zeświecczenie języka Podstawą zawartych w tekście spostrzeżeń jest materiał językowy wyekscerpowany z pięćdziesięciotomowego Praktycznego słownika współczesnej polszczyzny pod redakcją Haliny Zgółkowej, wydawanego w Poznaniu w latach 1994-2005. Nawet z pobieżnego oglądu badanego słownictwa widać, że bardzo bogaty zbiór leksyki religijnej zmienia wraz z przekształceniami roli religii w życiu współczesnego Polaka. Słowa będące pierwotnie nośnikami religijnych treści zaczynają funkcjonować w znaczeniach nowych, niezwiązanych z życiem religijnym, niekiedy zachowując jedynie swój sens metaforyczny. Następujący zanik składnika sakralności w rezultacie prowadzi do zaniku właściwego rozumienia danego wyrazu, a nawet staje się przyczyną jego niezrozumiałości.
The article addresses the question of desacralization of religious lexis. A lexicographic manner of discussing religious vocabulary, like in a mirror, reflects the history of the Catholic Church in Poland, and also the changes occurring in the awareness of believers. A progressing laicization of life entails the secularization of language. The observations included in the text are based on linguistic material excerpted from the fifty-volume Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny (“Practical Dictionary of Modern Polish”) edited by Halina Zgółkowa, which was published in Poznań in the years 1994-2005. Even a superficial evaluation of the studied vocabulary shows that a very extensive collection of religious lexis becomes modified as the role of religion in the life of a modern Pole changes. The words which had originally been carriers of religious content began to function in new meanings, unrelated with religious life, sometimes preserving only their metaphorical significance. Observable disappearance of the element of sacredness finally prevents proper understanding of a given word, or even becomes the reason for its being ununderstandable.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2016, 64, 6; 71-79
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Vaktermen van vreemde afkomst in de Nederlandse huisartsenpraktijk
Specialist terms of foreign origin in the practice of a Dutch family doctor
Autorzy:
Majewska, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1806685.pdf
Data publikacji:
2019-10-24
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
języki specjalistyczne; słownictwo medyczne; słowotwórstwo; niderlandzki; zapożyczenia
languages for special purposes; medical vocabulary; word-formation; Dutch; borrowings
Opis:
Słownictwo specjalistyczne obcego pochodzenia w praktyce holenderskiego lekarza rodzinnego Artykuł zawiera przykłady terminów fachowych pochodzących z języków obcych, które są wykorzystywane w pracy holenderskiego lekarza rodzinnego. Lekarz rodzinny przyjmuje pacjentów, którzy przychodzą do niego z różnymi dolegliwościami. Artykuł ten zawiera nazwy różnych chorób, terminy anatomiczne, nazwy testów diagnostycznych, metod leczenia i lekarstw. Języki klasyczne, tj. łacina i greka, miały duży wpływ na współczesne słownictwo medyczne, a terminy fachowe zaczerpnięte z tych języków wciąż są w użyciu. Nie dotyczy to tylko zapożyczeń całych słów, lecz także ich fragmentów, prefiksów i sufiksów. Oprócz łaciny i greki w zbadanym materiale są obecne także zapożyczenia z języka angielskiego i francuskiego. Słownictwo zawiera różne typy słowotwórcze: słowa proste, złożenia, derywaty i terminy składające się z wielu wyrazów. W grupie złożeń wymienić należy także tzw. hybrydy, w których każdy człon pochodzi z innego języka. Ponadto słownictwo jest bogate w eponimy i akronimy. Vaktermen van vreemde afkomst in de Nederlandse huisartsenpraktijk Dit artikel geeft voorbeelden van specialistische termen uit vreemde talen die in de praktijk van de Nederlandse huisarts worden gebruikt. De huisarts onderzoekt patiënten die met een klacht naar hem toe komen. Het gaat om namen van verschillende ziekten, anatomische termen, diagnostische tests, behandelmethoden en medicijnen. De klassieke talen, het Latijn en het Grieks, hebben een grote invloed gehad op de moderne medische vocabulaire en zijn nog steeds in gebruik. Niet alleen hele woorden zijn ontleend, maar ook delen, voor- en achtervoegsels. Afgezien van de Latijnse en Griekse termen zijn er ook ontleningen aan het Engels en het Frans in de voorbeelden. Het vocabulaire bevat verschillende soorten woordvorming, zoals eenvoudige woorden, samenstellingen, afgeleide termen en termen, die uit meer woorden bestaan. In de groep van verbindingen zijn er de hybride vormen, waarin elk deel uit een andere taal komt. Bovendien is deze vocabulaire rijk aan eponiemen en acroniemen.
This article includes examples of specialist terms coming from foreign languages which are used in the practice of the Dutch family doctor. The family doctor examines patients who come to him with a complaint. This article comprises names of various diseases, anatomic terms, diagnostic tests, treatment methods and medicines. Classical languages, like Latin and Greek, have had a big influence on the modern medical vocabulary and they are still in use. Not only have the whole words been borrowed but also their parts, prefixes and suffixes. Apart from the Latin and Greek terms there are also borrowings from English and French in the collected examples. The vocabulary contains different types of the word-formation, like simple words, compounds, derivates and terms, which consist of more words. In the group of compounds there are the so-called hybrid forms, in which each part comes from a different language. Besides, this vocabulary is rich in eponyms and acronyms.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2018, 66, 5 Special Issue; 81-94
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Leksyka łowiecka w XVII-wiecznym traktacie encyklopedycznym Skład abo skarbiec znakomitych sekretów ekonomijej ziemiańskiej Jakuba Kazimierza Haura
Hunting Vocabulary in the 17th-Century Encyclopaedic Treatise Skład abo skarbiec znakomitych sekretów ekonomijej ziemiańskiej [A Treasury of Magnificent Secrets of Landowner’s Economy] by Jakub Kazimierz Haur
Autorzy:
Galilej, Cecylia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1902280.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
odmiany środowiskowo-zawodowe języka
słownictwo i jego typy
hiperonim
hiponim
specialized language varieties
vocabulary and its types
hyperonym
hyponym
Opis:
This paper discusses a selection of hunting vocabulary collected in the 17th-century encyclopaedic treatise by Jakub Kazimierz Haur (1689). The following classes of lexemes are subject to analysis: different names related to hunting practices, doers and performers in these practices, hunting equipment as well as the names of the game and the hunting animals. The research has led up to a handful of conclusions. Firstly, it turns out that hunting vocabulary typically reveals native morphological structure. The majority of lexemes are Proto-Slavic, while the borrowings mostly come from Latin or German. Noteworthy is the fact that a lot of words functioning in Standard Polish have developed a specialized, hunting-related meaning through various semantic transformations. From a pragmatic point of view, hunting vocabulary does not only serve communicative purposes, but it also realizes a clarifying and a reductive function.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2012, 60, 6; 9-22
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Quelques réflexions sur les primitives, les prédicats, le sens des termes dans les ontologies et dans le lexique standard
Some Thoughts on Primitives, Predicates and the Meaning of Terms in Ontologies and in General Vocabulary
Kilka refleksji na temat prymitywów, predykatów, znaczenia terminów w ontologiach i w słownictwie ogólnym
Autorzy:
Bogacki, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1883474.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
predykaty
prymitywy
ontologia
terminy w ontologiach
słownictwo języka naturalnego
ontology
predicates
primitives
terms in ontologies
natural language vocabulary
Opis:
Artykuł traktuje o « prymitywach» i «predykatach», które pojawiają się w ontologiach, w opisie języków naturalnych i w językach programowania. Sposób ich użycia zdaje się potwierdzać maksymę: Si duo dicunt idem non est idem. Jednakże używanie języków formalnych w ontologiach informatycznych oraz w tekstach językoznawczych każe zniuansować ten pogląd. Zarówno predykaty, jak i prymitywy pojawiają się w językoznawstwie i w informatyce w warstwie formalnej, nie zaś „leksykalnej” opisu. Pod tym ostatnim względem bliżsi ideału stworzenia listy prymitywów są językoznawcy, dążący niekiedy do zidentyfikowania pojęć nierozkładalnych, które powinny pozwolić na zrekonstruowanie reprezentacji semantycznej leksemów. Rzut oka na Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej jako na podstawę tekstową służącą do opracowania mikro-ontologii prowadzi do wniosku, że jej autorzy wprowadzają pojęcie dignité humaine ‘godność człowieka’ definicją projektującą. Znaczenie przypisywane temu pojęciu nie pokrywa się z żadnym z zarejestrowanych w języku.
The article deals with two terms: “primitives” and “predicates” found in technical reports on ontology, on natural languages and in programming languages. The way they are used seems to confirm the Latin phrase: Si duo dicunt idem non est idem. However, one must attenuate this supposition which is due to the fact that the descriptions of ontologies, of the programming code and of the natural language texts are made in formal language. The obtained descriptions have two aspects: ‘formal’ and ‘lexical’ or ‘semantic’. Both predicates and primitives appear in linguistics and computer science on the formal level, and not on the ‘lexical’ one. A glance at the Charter of Fundamental Rights of the European Union as the base-text used to develop a micro-ontology leads to the conclusion that the authors introduce the concept of dignité humaine ‘human dignity’ by an arbitrary stipulative definition rather than by reporting one. The meaning assigned to this term does not coincide with any of the registered meanings of this expression in the standard language.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2015, 63, 8; 37-54
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chronologiczne, socjologiczne i terytorialne zróżnicowanie słownictwa w ujęciu Zygmunta Glogera
Chronological, sociological and territorial differentiation of vocabulary according to Zygmunt Gloger
Autorzy:
Sokólska, Urszula
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1804863.pdf
Data publikacji:
2019-10-24
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Zygmunt Gloger; słownictwo specjalistyczne; pole semantyczne; świadomość językowa; świadomość lingwistyczna
Zygmunt Gloger; specialist vocabulary; semantic field; language awareness; linguistic awareness
Opis:
W artykule przeanalizowano leksykę zebraną przez badacza i zgrupowaną zgodnie z koncepcją pola semantycznego i konstrukcji definicyjnych. Szczególną uwagę zwrócono na słownictwo staropolskie, pochodzące z języka niemieckiego, dotyczące organizacji miast (np. archiwum miejskie, koza, kram, ratusz, skarbiec, syndyk). Wyróżniono słownictwo specjalistyczne, środowiskowe i regionalne: słownictwo dotyczące prac żniwnych i okołożniwnych (np. czeladka, gromadka, kłosować się, okrężne, postacianka, przepiórka), słownictwo weselne (np. drużba, dziewosłąb, korona, korowaj, poczęstne, wesółka), słownictwo dotyczące żeglugi, rybaków i oryli (np. binduga, drygawka, kłomla, lintuga, sternik, sztaba, tralówka, wicina, wiersza, wylewajka, żak), słownictwo związane z domem i gospodarstwem (np. dobytek, kamara, siedlisko, siestrzana, sernik) oraz tradycją ludową  (np. Sobótka, kucja, Kupała, środa gradowa, tryzna, wilja) i inne (np. bibik, biel, brzechwa, gleja, grzebułka, oberżysta, stopniowanie, czyli dialekt przejściowy, stręczyciel).
The paper analyzed lexis collected by the researcher and grouped according to the concept of the semantic field and definition constructions. Special attention was paid to Old Polish vocabulary, derived from German, concerning town organization (e.g. archiwum miejskie, koza, kram, ratusz, skarbiec, syndyk). Specialist, environmental and regional vocabulary was described: harvesters’ vocabulary (e.g. czeladka, gromadka, kłosować się, okrężne, postacianka, przepiórka), wedding vocabulary (e.g. drużba, dziewosłąb, korona, korowaj, poczęstne, wesółka), rafters’ and sailors’ vocabulary and fishermen’s vocabulary (e.g. binduga, drygawka, kłomla, lintuga, sternik, sztaba, tralówka, wicina, wiersza, wylewajka, żak), vocabulary associated with home and farm (e.g. dobytek, kamara, siedlisko, siestrzana, sernik) and with folk tradition (e.g. Sobótka, kucja, Kupała, środa gradowa, tryzna, wilja) and other (e.g. bibik, biel, brzechwa, gleja, grzebułka, oberżysta, stopniowanie, czyli dialekt przejściowy, stręczyciel).
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2018, 66, 6; 177-195
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Język wobec czynników społecznych. Nowa leksyka języka polskiego 2. połowy XX – początków XXI wieku jako zwierciadło życia społecznego
Language and Social Factors: The New Lexis of the Polish Language from the Second Half of the 20th Century to the Beginning of the 21st Century as a Mirror of Social Life
Autorzy:
Wysoczański, Włodzimierz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31342653.pdf
Data publikacji:
2022-07-27
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
nowa leksyka
neologizmy
słownictwo
frazeologia
język polski
czynniki społeczne
uwarunkowania społeczne
new lexis
neologisms
vocabulary
phraseology
Polish language
social factors
social conditions
Opis:
Obierając za punkt wyjścia odniesienie języka do płaszczyzny życia społecznego, rozpatruje się wpływ czynników społecznych w nowej leksyce języka polskiego 2. poł. XX – pocz. XXI wieku. Przeprowadzone dociekania społecznie uwarunkowanej leksyki (nowych słów i związków wyrazowych) pozwalają zarówno dostrzec podstawy społecznego zapotrzebowania nominacyjnego oraz prawidłowości społecznej funkcji nazw, jak i naświetlić wybrane dziedziny społecznego. Analiza ukazuje zwłaszcza rozwarstwienie społeczne, postawy oraz aktywność społeczną ludzi, odzwierciedla realia i okoliczności życia obywatelsko-społecznego, wieloaspektowość współbycia ludzi w społeczności.
Taking the reference of language to social life as a starting point, the influence of social factors within the new lexis of the Polish language from the second half of the 20th to the beginning of the 21st century is examined. The study of socially conditioned lexis (new words and word compounds) allows us both to perceive the basis of social nominative demand and the regularities of the social function of names, as well as to throw light on selected social fields. The analysis shows, in particular, the social stratification, attitudes and social activity of people, reflects the realities and circumstances of civic-social life, and illustrates, in a multifaceted way, the coexistence of people within the community.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 6; 221-232
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
(Non)pandemic Youth Speak. On Lexical-Semantic Tendencies in the Polish Language of the Youth
(Nie)pandemiczna mowa młodych. O tendencjach leksykalno-semantycznych w polszczyźnie młodzieży
Autorzy:
Wileczek, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1929057.pdf
Data publikacji:
2021-12-30
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
młodomowa
leksyka socjolektu młodzieżowego slang
slang młodzieżowy
pandemia
słownictwo w czasie pandemii
koronawirus
youth speak
lexis of youth sociolect
youth slang
pandemic
pandemic vocabulary
coronavirus
Opis:
This article presents the latest lexical tendencies in the language of contemporary Polish youth. The directions of the dominance of certain meanings were analysed on the basis of the submissions for the Youth Word of the Year contest (2020), as well as the online slang dictionary miejski.pl. The data obtained comes from natural users of the language and is based on their linguistic awareness and intuition. Dominant semantic fields were distinguished, namely human, interpersonal relationships, attitudes towards life, cultural preferences, etc. Coining new terms in these areas is accompanied by expressiveness, humour, and playing with language norms. Despite the occurrence of new words connected with the Covid-19 pandemic, they have not been widely represented among those lexical and semantic units considered interesting and worth mentioning.
W artykule przedstawiono najnowsze tendencje leksykalne w języku współczesnej polskiej młodzieży. Kierunki dominacji niektórych znaczeń przeanalizowano na podstawie zgłoszeń do plebiscytu Młodzieżowe Słowo Roku (2020) oraz internetowego słownika slangu Miejski.pl. Dlatego uzyskane dane pochodzą od użytkowników języka naturalnego i opierają się na ich świadomości językowej i intuicji. Na tej podstawie można wyróżnić dominujące pola semantyczne: człowiek, relacje międzyludzkie, postawy życiowe, preferencje kulturowe itp. Twórczości językowej z tych dziedzin towarzyszy ekspresja, humor i zabawa z normami językowymi. Pomimo występowania nowych słów związanych z pandemią koronawirusa, nie zyskały one szerokiej reprezentacji wśród jednostek leksykalno-semantycznych uznanych za interesujące i godne wyróżnienia.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 6 Special Issue; 155-174
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Learning English vocabulary from film audio description: A case of Polish sighted students
Nauka słownictwa z audiodeskrypcji do filmu na przykładzie studentów widzących
Autorzy:
Sadowska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1886404.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
deskrypcja
film
niewidomi i słabo widzący
uczenie się języka obcego
incydentalne uczenie się
słownictwo
audio description
the visually impaired
second language learning
incidental learning
vocabulary
Opis:
Audiodeskrypcja opisuje treści wizualne filmu i jest przeznaczona dla widowni niewidomej i słabowidzącej. Jednak, gdy jest używana przez osoby widzące, staje się dodatkowym kanałem komunikacyjnym, dzięki czemu może korzystnie wpływać na uczenie się języka obcego. Audiodeskrypcja zostaje wzmocniona przez towarzyszący jej obraz. W konsekwencji, ta kombinacja werbalnych i wizualnych danych może wspomagać proces uczenia się słownictwa (koncepcja podwójnego kodowania Paivio, teoria multimodalnego uczenia się i nauczania Kressa). Ten artykuł prezentuje zastosowanie audiodeskrypcji w incydentalnym uczeniu się języka angielskiego przez uczniów widzących. Cel tego badania pilotażowego był dwojaki: po pierwsze, sprawdzenie czy uczenie się słownictwa w języku angielskim może być wspomagane przez audiodeskrypcję i po drugie, wypróbowanie metody badawczej. Badanie przeprowadzono na grupie 120 osób uczących się języka angielskiego na uczelni wyższej. Uczestnicy badania byli podzieleni na cztery grupy (dwie kontrolne i dwie eksperymentalne). Narzędzia wykorzystane w badaniu pilotażowym to: pre-testy, oglądanie filmu z audiodeskrypcją (w grupach eksperymentalnych) i bez audiodeskrypcji (w grupach kontrolnych), powtórzone post-testy oraz nagranie ustnej wypowiedzi (tylko w grupie Kontrolnej 2 i w grupie Eksperymentalnej 2). Wstępne obserwacje wskazują, że audio deskrypcja może wspierać uczenie się drugiego języka, jednakże jeszcze wiele zagadnień należałoby dokładniej przeanalizować, np. częstotliwość ekspozycji na audiodeskrypcję, rodzaj audiodeskrypcji, rodzaj i zakres badanego słownictwa oraz liczba uczestników badania.
Film audio description recounts the visual content of the film and it is primarily intended for the visually impaired audience. However, when used by sighted viewers, it provides an extra channel of communication which is reinforced by the simultaneous picture. Consequently, this combination of the visual input and language may facilitate the process of learning vocabulary in the second language (Paivio’s theory of dual-coding, Kress’ theory of multimodal teaching and learning). This paper presents the results of a pilot study investigating the effects of film audio description on incidental learning of English in sighted speakers of Polish. The aim of this pilot study was twofold: firstly, to verify if learning vocabulary in English can be enhanced by the use of film audio description and secondly, to test the research method. The study was carried out on a group of 120 learners of English. The participants were divided into four groups (two control groups and two experimental groups). The research instruments included: pre-tests, watching an excerpt of a film with audio description (experimental groups) and without audio description (control groups), repeated post-tests and oral performance (only in Control 2 and Experimental 2). Preliminary observations suggest that audio description may stimulate vocabulary learning in the second language, but there are still certain issues to be considered: the frequency of exposure to the audio described material, the type of the audio described material, the vocabulary type and size, and the number of participants.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2015, 63, 11; 101-123
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z aktualnych problemów ukraińskiej leksyki religijnej
Из актуальных проблем украинской религиозной лексики
Autorzy:
Nowacka, Dagmara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2120137.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
słownictwo chrześcijańsko-religijne
literatura konfesyjna
język staro-cerkiewno-słowiański
Cerkiew greckokatolicka
dublety językowe
Christian and religious vocabulary
confessional literature
Old Church Slavonic language
Eastern Orthodox Church
language doublets
Opis:
Настоящая статья является пробой панорамного представления актуальных проблем развития украинской конфессионной лексики. Процесс стабилизации религиозной жизни украинцов, который начался в 90-ые гг. ХХ века, все еще требует разрешения многих вопросов. Одной из наиболее важных задач является нормализация языка, используемого в отправлении религиозного культа. Настоящее состояние украинской христианско-религиозной лексики демонстрируется в статье многочисленными примерами из молитвенников, катехизисов и различных изданий Святого Писания, что позволяет сделать вывод о дотаточно свободном использовании языковых эквивалентов из области фонетики, морфологии, словообразования, синтаксиса, стилистики и лексики.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2007, 54-55, 7; 149-162
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lingwistyczna historia kufajki // fufajki
The Linguistic History of the Word kufajka // fufajka
Autorzy:
Duda, Henryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1944523.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
polsko rosyjskie kontakty językowe
zapożyczenia leksykalne z języka rosyjskiego
rusycyzmy
słownictwo z zakresu mody
Polish-Russian linguistic contacts
lexical borrowings from the Russian language
Russianisms
fashion vocabulary
Opis:
The word kufajka//fufajka (a kind of warm clothe, formerly mostly for workers, today also an outerwear) is a more recent borrowing from the Russian language. The form of kufajka was not arbitrarily coined by one of journalists (as B. Rejakowa claimed in an article on fashion vocabulary). The kufajka was not formed from the word fufajka as a result of dissimilation (see e.g. J. Miodek). We have borrowed the two variants from the Russian language. The Russian фуфайка//куфайка can be derived from *chuchajka, cf. the verb хухать ‘breathe with warmth’, Pol. chuchać (following P. Ya. Chernykh’s etymological dictionary).
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2009, 57, 6; 5-9
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 18

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies