Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "history and" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-8 z 8
    Tytuł:
    De rol van geschiedenis in het curriculum van extramurale studenten Nederlandse taal en cultuur
    The role of history in the curriculum of students of Dutch language and culture abroad
    Rola historii w programie nauczania studentów języka i kultury niderlandzkiej poza obszarem językowym
    Autorzy:
    Langenberg, Mieke
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1882507.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    język i kultura niderlandzka
    historia Holandii i Belgii
    Dutch language and culture
    history of the Netherlands and Belgium
    Opis:
    Ik heb in verschillende landen geleefd en ben van huis uit als historicus opgeleid. Ik heb cursussen Nederlandse taal en cultuur bij diverse Europese universiteiten ondersteund door een reeks lezingen over de geschiedenis van Nederland en België aan te bieden. Op basis van mijn ervaringen in Dublin, Tblisi, Ljubljana en Riga denk ik na over de vraag welke rol deze colleges geschiedenis kunnen spelen in het curriculum. Welke kennis en begrip moeten leerlingen hebben aan het einde van de cursus en hoe kan men deze doelstellingen het best bereiken? Omdat de colleges geschiedenis in het Nederlands gegeven worden, is het vanzelfsprekend dat de kennis van de Nederlandse taal aan het begin van de cursus een belangrijke factor is. Is Nederlands onderdeel van een studie Germaanse talen, Europese Studies of Interculturele Communicatie en studeren studenten Nederlands als hoofdvak of als minor op bachelor of master niveau? Zo variëren het niveau en de belangen van de studenten, afhankelijk van de inbedding in de universitaire opleiding, sterk. Hoe kan een docent, rekening houdend met deze aspecten, het beste te werk gaan?
    Having lived in several countries and being a historian by training I supported the courses Dutch language and culture at several European universities by offering a series of lectures about the history of the Netherlands and Belgium. Based on my experience in Dublin, Tbilisi, Ljubljana and Rīga I reflect on the question which role these lectures in history could play in the curriculum. What knowledge and understanding should the students have at the end of the course and how can one best achieve these aims? As the history course is given in Dutch it goes without saying that the students knowledge of the Dutch language at the beginning of the course is an important factor. Is Dutch part of the study Germanic Languages, European Studies or Intercultural Communication and do they study Dutch as a major or as a minor on bachelor or on master level. So the level and the interests of the students, depending on the embedding in the the university study program vary greatly. Taking this into account these aspects how does one best proceed?
    Mieszkając w różnych krajach i będąc z wykształcenia historykiem, wspierałam kursy języka i kultury niderlandzkiej na kilku europejskich uniwersytetach, oferując serię wykładów na temat historii Holandii i Belgii. Na podstawie moich doświadczeń zdobytych w Dublinie, Tbilisi, Ljubljanie i Rydze w niniejszym artykule poddaję pod rozwagę pytanie, jaką rolę wykłady na temat historii Holandii i Belgii odgrywają w programie nauczania uniwersyteckiego. Jaką wiedzą i umiejętnościami powinni wykazać się studenci po ukończeniu kursu i jak osiągnąć zamierzone cele dydaktyczne? Biorąc pod uwagę fakt, że językiem wykladowym kursu jest język niderlandzki, istotnym czynnikiem jest jego znajomość już na początku kursu. Czy język niderlandzki stanowi zatem istotny element w programie studiów filologii germańskiej, europeistyki czy komunikacji międzykulturowej i czy studenci studiów licencjackich lub magisterskich wybierają język niderlandzki jako przedmiot obowiązkowy, czy też fakultatywny? Poziom wiedzy i zainteresownie studentów róznią się znacznie w zależności od wyboru programu studiów. Biorąc pod uwagę powyższe aspekty, rodzi się pytanie, jaką optymalną metodę dydaktyczną należy obrać.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2015, 64 Special Issue, 5; 239-249
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obraz sztuki czeskiej według Wlastimila Hofmana
    The picture of the Czech art according to Wlastimil Hofman
    Autorzy:
    Sienkiewicz, Jan Wiktor
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1954058.pdf
    Data publikacji:
    2004
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    sztuka czeska
    historia malarstwa i rzeźby od wieków średnich do XX wieku
    Czech art
    history of painting and sculpture from the Middle Ages to the 20th century
    Opis:
    The text is a scholarly interpretation of the manuscript of Wlastimil Hofman's lecture on Czech art, delivered on 16 January 1934 in the Jagellonian University in Cracow. The manuscript comes from Jiài Karásek's collection that since 1960 has been kept in Prague, in the collection of Památník národního písmnictví. Seventy years ago in his lecture Wlastimil Hofman gave an outline of the history of Czech painting, starting from the period of the early Gothic, up to the artists and works from the break of the 19th century that were most important for Czech art. The choice of the Czech artists and their works presented to Polish students was influenced by both the Polish painter's personal views of social-historical nature and his artistic preferences – Hofman knew well Prague's artistic circles of those times and historical and political determinants, also of art, of the then young Czechoslovakia. In the text of his lecture Wlastimil Hofman did not conceal the fact that he did not know the old Czech art very well, so he fully based his opinions about artists and about their works, especially of the Gothic, Renaissance and baroque periods, on opinions expressed by the Czech historians of art who specialized in those periods, like Vincenc Kramaø or Vojtéch Volavka. Only the 19th century Czech painting that Hofman knew well was treated by the Polish painter more broadly and in greater detail. In this part of his lecture the artist expressed his personal tastes and likings, especially in reference to Czech artists of the period of the so-called “national awakening” that started at the break of the 18th century, when, first on the grounds of the Enlightenment ideology, and then of the 19th century nationalism the Czechs undertook actions aiming at revival of their nation. Along with building the foundations of a new economic structure and modern forms of political life they created the basic elements of the literary Czech language, of literature and of their own national art. Owing to the efforts they undertook, in all domains of life – starting from economy and ending with the problems connected with developing the nation's creative powers and national consciousness (with a special emphasis on the element of education, ethics and art), Czech entered the 20th century as the only nation in Central and Eastern Europe that did not have its own state, and after World War I, in 1918, they established Czechoslovakia, a country that was an element of Europe of that time within the so-called Versailles order, and one that was the crowning of the many centuries of Czechs' and Slovaks' national aspirations.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2004, 52, 4; 391-418
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Henryk Bekker (Chaim Beker) – żydowski architekt międzywojennego Lublina. In memoriam
    Henryk Bekker (Chaim Beker) – A Jewish Architect of Interwar Lublin. In memoriam
    Autorzy:
    Żywicki, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1798736.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-24
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Henryk Bekker; Chaim Beker; biografie architektów; architekci żydowscy; budowle Lublina i Lubelszczyzny; modernizm
    Henryk Bekker; Chaim Beker; biographies of architects; Jewish architects; history of architecture; history of Lublin; buildings in Lublin and in Lublin region; modernism
    Opis:
    Dotychczasowe publikacje charakteryzowały Henryka Bekkera (1886-1942) jako działacza politycznego i samorządowego oraz prezesa Rady Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Lublinie. Natomiast żadna z nich nie omawiała jego działalności na polu budownictwa i architektury. Urodził się w Białymstoku jako Chaim Beker, przypuszczalnie w rodzinie zasymilowanych Żydów, wśród których nierzadkie było „spolszczanie” imion i nazwisk. Najprawdopodobniej z tego właśnie powodu w późniejszych latach swego życia występował jako Henryk Bekker. Od 1906 r. studiował w Monachium, w Königlich Bayerische Technische Hochschule. W 1911 r. uzyskał tytuł inżyniera budowlanego. O jego życiu w kilkunastu następnych latach wiadomo tylko, że ożenił się lublinianką Heleną Zynger i przebywał z nią we wschodniej Ukrainie, gdzie w 1918 r. urodziła się córka Irena. Najprawdopodobniej w początku 1922 r. rodzina Bekkerów przybyła do Lublina i zamieszkała przy ul. Bernardyńskiej 24/3. W Lublinie H. Bekker pracował jako wolno praktykujący inżynier budowlany. Aktualny stan badań pozwala połączyć z jego architektoniczno-budowlaną aktywnością 27 projektów, w większości wykonywanych na zlecenie żydowskich inwestorów. Dotyczą one obiektów o różnej randze, skali wielkości oraz architektonicznej wartości. Realizował je w Lublinie i na Lubelszczyźnie. Były wśród nich duże kamienice i oficyny mieszkalne, szkoły, łaźnie rytualne, sklepy, warsztaty rzemieślnicze, niewielkie zakłady przemysłowe oraz instalacje wodociągowo-kanalizacyjne. Spośród obiektów wyróżniających się tak skalą wielkości, jak i poziomem architektonicznym należy wymienić obiekty lubelskie, w tym dwa budynki zrealizowane dla żydowskiego Spółdzielczego Stowarzyszenia Mieszkaniowego „Spółdom” (przy ul. Probostwo 19 i Wieniawskiej 6), kamienice czynszowe przy ul. Okopowej 10, Krótkiej 4 i Ogrodowej 19 oraz Dom Pereca. Wymienione obiekty łączyły się z nurtem modernizmu. Ich architekturę charakteryzowało uproszczenie brył, funkcjonalne rozwiązanie wnętrz, a także redukcja dekoracyjnego detalu. Żadna z nich nie odznaczyła się jakąś szczególną awangardowością w zakresie formy czy rozwiązań technicznych, jednak wszystkie przysłużyły się do unowocześnienia architektury międzywojennego Lublina.
    The publications to date have characterized Henryk Bekker (1886-1942) as a political and self-government activist and President of the Council of the Jewish Religious Community. None of them has yet discussed his activities in the field of construction and architecture. He was born in Białystok as Chaim Beker, presumably in a family of assimilated Jews who often “Polonized” their first and last names. It is probably for that reason that in the later years of his life he was known as Henryk Bekker. From 1906 he studied in Munich at the Königlich Bayerische Technische Hochschule, where he received a degree of Construction Engineer in 1911. Little is known about his life during the next dozen or so years except that he married a Lublin resident Helena Zynger and stayed with her in eastern Ukraine, where their daughter Irena was born in 1918. Somewhere at the beginning of 1922 the Bekker family came to Lublin and took up their residence at Bernardyńska St. no. 24/3. In Lublin H. Bekker worked as a freelance construction engineer. The current state of research makes it possible to connect his architectural and construction work with 27 construction designs, mostly commissioned by Jewish investors. They comprise buildings of different status, size and architectural value. He executed the projects in Lublin and the Lublin region: these included large tenement houses and tenement annexes, schools, ritual bathhouses, shops, craftsmen’s workshops, small industrial plants and waterworks/sewage installations. Among the buildings distinguished by both the size scale and the architectural level, we should mention the constructions in Lublin, including two buildings built for the Jewish Cooperative Housing Association “Spółdom” (at Probostwo St. no. 19 and Wieniawska St. no. 6), tenement houses at Okopowa St. no. 10, Krótka St. no. 4 and Ogrodowa St. no. 19 and the Perec House. Those buildings were associated with the trend of modernism. Their architecture was characterized by simplified building bodies, functional interior solutions, and reduction of decorative detail. Although none of them displayed any special avant-garde forms or avant-garde technical solutions, they all contributed to the modernization of the architecture of interwar Lublin.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2019, 67, 4; 141-164
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jak niespecjaliści piszą o językoznawstwie diachronicznym
    How Non-Specialists Write about Diachronic Linguistics
    Autorzy:
    Walczak, Bogdan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1892204.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    językoznawstwo diachroniczne
    glottochronologia
    historia języka
    onomastyka
    etymologia
    popularyzacja nauki
    diachronic linguistics
    glottochronology
    history of language
    onomastics
    etymology
    popularization of knowledge and science
    Opis:
    The author classifies researchers in the field of literature studies, historians and popular science journalists as non-specialists in diachronic language studies. Having done so, the author analyses texts written by these authors as regards their views on historical studies in Slavic linguistics, historical grammar, history of Polish, onomastics, etymology and history of proper names. The list of analysed researchers and writers includes: Jarosław Marek Rymkiewicz, Krzysztof Masłoń, Leszek Szaruga (Witold Wirpsza), Jerzy Krasucki and Agnieszka Krzemińska. The paper ends with an appeal addressed to experts in diachronic language studies that they follow such outstanding Polish researchers and linguistic knowledge promoters as Jan Michał Rozwadowski, Kazimierz Nitsch, Stanisaaw Urbańczyk or Marian Kucała in popularizing diachronic language studies among the wide public.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2013, 61, 6; 57-65
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Taalpatriottisme van Becanus tot Grotius
    Linguistic Patriotism from Becanus to Grotius
    Patriotyzm językowy od Becanusa do Grotiusa
    Autorzy:
    Hamans, Camiel
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1872919.pdf
    Data publikacji:
    2021-10-12
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia językoznawstwa
    patriotyzm językowy XVI i XVII wieku w Holandii i w Niemczech
    pochwała języka ojczystego
    relacja języka i rzeczywistości
    goropianizm
    History of linguistics
    16th and 17th century language pattriotism in the Netherlands and Germany
    praise of the mother tongue
    relation of language and reality
    Goropianism
    Opis:
    Deze studie bespreekt de taalkundige opvattingen van Goropius Becanus (1519-1573) en zijn medestander Simon Stevin (1548-1620). Hoewel Becanus voor zijn fantasievolle etymologieën ernstig bekritiseerd is en zelfs belachelijk gemaakt door onder meer Josephus Justus Scaliger en Leibniz bleef zijn werk tientallen jaren invloedrijk, zoals blijkt uit de eerste Nederlandse grammatica De Twe-Spraack (1584), een ongepubliceerd jeugdwerk van Hugo de Groot en de befaamde Duitse grammatica van Schottelius Ausführliche Arbeit (1663). Becanus en Stevin kunnen daarom beter gezien en gewaardeerd worden als taalkundige patriotten, die vochten voor gelijke rechten van hun moedertaal.
    W niniejszym opracowaniu analizie poddano idee językowe Goropiusa Becanusa (1519-1573) i jego naśladowców: Hendrika Laurensza Spieghela (1549-1612), Simona Stevina (1548-1620) i Hugo Grotiusa (1583-1645). Goropius Becanus miał niezbyt dobrą reputację ze względu na tworzone przezeń fantastyczne etymologie, które wyśmiewał np. Leibniz. Jego jednak pomysły  na temat pozycji i wartości języka holenderskiego jako jego języka ojczystego wywierały wpływ przez ponad sto lat. Wysoko ceniono je nie tylko w Niderlandach, lecz także w Niemczech, gdzie podobny patriotyzm językowy rozkwitł w XVII wieku. Goropiusa Becanusa i jego zwolenników należy docenić jako językowych patriotów, którzy walczyli o rówouprawnienie swojego języka ojczystego.
    In this study the linguistic ideas of Goropius Becanus (1519-1573) and his followers Hendrik Laurensz Spieghel (1549-1612), Simon Stevin (1548-1620) and Hugo Grotius (1583-1645) are studied. Goropius Becanus has a poor reputation for his fantastic etymologies, which have been ridiculed by, for example, Leibniz. However, Becanus’ ideas about the position and value of his Dutch mother tongue have been influential for more than a century, as is demonstrated. He was not only held in high esteem in the Low Countries but also in Germany, where a similar linguistic patriotism flourished in the 17th century. Goropius Becanus and his supporters should be appreciated as linguistic patriots who fought for equal rights for their language.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 5 Zeszyt Specjalny / Speciale Uitgave; 25-45
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Relacje Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego z zagranicą w okresie PRL
    Relations of the Catholic University of Lublin with Foreign Countries during the Polish People’s Republic
    Autorzy:
    Walkusz, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807057.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-23
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    dzieje Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego; międzynarodowe organizacje uniwersyteckie; kongresy i sympozja międzynarodowe; stypendia; fundacje; staże naukowe
    history of the Catholic University of Lublin; international university organizations; international congresses and symposia; foundations; scientific internships
    Opis:
    Sukcesywnie rozwijające się zagraniczne kontakty Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego zostały przerwane w okresie wojny i okupacji, a w latach 1944-1956 ograniczone do minimum. Pewnym przełomem był bez wątpienia rok 1956, czyli czas tzw. odwilży po latach stalinowskiego terroru, który zbiegł się z wyborem ks. prof. Mariana Rechowicza na rektora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Z niezwykłą determinacją dążył on do wprowadzenia KUL-u w orbitę międzynarodowych struktur nauki, dopiero jednak wszechstronne otwarcie na światową współpracę nastąpiło w okresie rektorstwa o. prof. Mieczysława A. Krąpca. Współpraca ta realizowała się na wielu płaszczyznach, z których najważniejsze to: przynależność Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego do międzynarodowych organizacji uniwersyteckich, coraz liczniejszy udział KUL-owskich profesorów w kongresach i sympozjach o charakterze międzynarodowym, organizacja takich przedsięwzięć w Lublinie, współpraca z uniwersytetami i zagranicznymi instytutami naukowymi, wymiana profesorów i studentów w ramach podpisywanych umów bilateralnych, wizyty i prelekcje wyjątkowych gości, a także partycypacja w różnorodnych fundacjach i stypendiach o profilu naukowym, kulturowym czy humanitarno-pomocowym.
    The gradually developing international contacts of our University were interrupted during the war and occupation and between 1944 and 1956 reduced to a minimum. A certain breakthrough came in 1957, so times just after years of Stalinist terror, which coincided with the election of Fr. Prof. Marian Rechowicz for the rector of the Catholic University of Lublin. And although he strove with unprecedented determination, to guide KUL into the orbit of international scientific structures, it was not until the rector ship of Fr. Mieczysław A. Krąpiec that KUL became universally open to international cooperation. This cooperation has been realized on many levels, the most important being: the affiliation of the Catholic University of Lublin to a number of university organizations, the increasing participation of KUL professors in congresses and symposia of international character, the organization of such undertakings in Lublin, cooperation with universities and foreign scientific institutes, exchanges of professors and students in respect of signed agreements, visits and speeches of esteemed guests as well as participation in various foundations and scholarships of scientific, cultural or humanitarian profile.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2018, 66, 2 Special Issue; 241-264
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym (1945-1955)
    The Special Commission For Combating Misappropriation and Economic Sabotage
    Autorzy:
    Sekściński, Bogdan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1929370.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia Polski Ludowej
    pozasądowe organy wymiaru sprawiedliwości
    stalinizm w Polsce
    Komisja Specjalna do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym
    history of Polish People's Republic
    extrajudicial organs of the judiciary
    Stalinism in Poland
    Special Commission for Combating Misappropriation and Economic Sabotage
    Opis:
    The Special Commission for Combating Misappropriation and Economic Sabotage (1945--1955) worked in the years 1945-1955. It was a typical institution of Polish Stalinism – an extra-constitutional administrative organ with police-prosecutor-judicial powers. A government department “to do anything”. A tool of repression in the hands of the Communist authorities of that time trying to liquidate free market economy and capitalist property as well as any opposition by all means. It played a decisive role in the so-called “battle over trade” (1947--1954), the result of which was an almost complete liquidation of the private industrial-commercial-service sector. The Special Commission imposed punishment for acts that were not crimes or even petty offences. In the scale of the whole country the Special Commission made over 460 thousand judicial decisions condemning the accused and sent more than 84 thousand people to forced labor camps. In 1946-1949 alone 33.322 people were detained in custody pending inquiry on the strength of decisions made by organs of the Special Commission. In the whole period when the Commission was working on the legal level its chairman was Roman Zambrowski vel Nusbaum Rubin.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2011, 59, 2; 197-226
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    L’émergence et le développement de la grammaire dans l’Antiquité grecque
    Powstanie i rozwój gramatyki w starożytności greckiej
    Autorzy:
    Swiggers, Pierre
    Wouters, Alfons
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1953986.pdf
    Data publikacji:
    2004
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    analiza syntaktyczna w starożytności
    Arystoteles
    części mowy
    Dionizy z Halikarnasu
    filozofia języka w starożytności
    gramatyka aleksandryjska
    gramatyka antyczna
    gramatyka i filozofia w starożytności
    gramatyka
    logika
    poetyka i retoryka
    historia terminów gramatycznych
    historia (zachodniego) językoznawstwa
    kategorie gramatyczne
    klasy słów
    nauczanie gramatyki
    Platon
    stoicy
    Alexandrian grammar
    ancient grammar
    Aristotle
    Dionysius of Halicarnassus
    grammar and philosophy in Antiquity
    grammar
    logic
    poetics and rhetorics
    grammatical categories
    (history of) grammatical terminology
    history of (Western) linguistics
    parts-of-speech model
    philosophy of language in Antiquity
    Plato
    sentence analysis in Antiquity
    Stoics
    teaching of grammar
    word classes
    Opis:
    Artykuł prezentuje genezę gramatyki w Grecji starożytnej i koncentruje się na procesie autonomizacji, poprzez który gramatyka (gr. γραμματική) stała się oddzielnym polem badań i dyscypliną „techniczną”, tj. działem wiedzy (praktycznej i teoretycznej) opartej na empirii (por. semantykę gr. τέχνη). Wiedza ta była przekazywana jako dyscyplina naukowa w zorganizowanym systemie dydaktycznym i ukierunkowana na badanie faktów i struktur językowych, takich, jakie się ujawniają w tekstach (literackich). Proces autonomizacji, poprzez który gramatyka uzyskała swój własny status, jest tu analizowany z dwóch punktów widzenia. (I) Jeżeli chodzi o sam przedmiot badań, to gramatyka stała się autonomiczna w relacji do poetyki i retoryki. Wspólnym pierwotnie przedmiotem gramatyki, poetyki i retoryki, było λέξις, tj. wyrażenie słowne (literackie). Wszechstronne badanie λέξις obejmowało gramatykę, jak to widać w tekstach źródłowych, takich jak dzieła na temat poetyki i retoryki Arystotelesa i Dionizjusza z Halikarnasu, szczegółowo tutaj przeanalizowane. Początki takich całościowych badań λέξις można znaleźć w poglądach gramatyków aleksandryjskich, dotyczących przedmiotu i zadań gramatyki, oraz w definicji „gramatyki” podanej w Τέχνη γραμματική Dionizjusza Traka (według niej „gramatyka” obejmuje czytanie, analizę, wyjaśnianie i ocenianie dzieł literackich). (II) Jeżeli chodzi o określenie funkcji, metody i metajęzyka gramatyki, to zasadniczą wagę ma zbadanie powiązań między filozofią i gramatyką. Badanie takie stanowi drugą część niniejszego artykułu. W analizie związków między filozofią i gramatyką wyróżnione są następujące etapy: (i) W pierwszym etapie refleksja lingwistyczna polegała na opartych na filozofii rozważaniach dotyczących semantycznych właściwości powiązanych ze sobą słów: od sofistów po Arystotelesa znajdujemy wypowiedzi dość jasno mówiące o takich własnościach jak synonimia, antonimia i paronimia. (ii) Etap drugi wyznacza formułowanie podstawowych zasad analizy zdań. Głównym w tym względzie osiągnięciem był platoński dwupodział zdania na ὄνομα i ῥῆμα (zob. dialog Sofista). (iii) Trzeci etap charakteryzuje się ustaleniem relacji między klasami form językowych i kategorii ich zawartości noetycznej; tutaj fundamentu dla analizy form wyrazów i ich podziału na klasy intelektualno-semantyczne dostarczyły arystotelesowskie Kategorie (por. Kategorie 1b: „Każda nie połączona wypowiedź oznacza albo substancję, albo ilość, albo jakość, albo stosunek, albo miejsce, albo czas, albo położenie, albo stan, albo działanie, albo doznawanie” [przekład K. Leśniaka]). Takie właśnie podejście „kategorialne” leży u podstaw podziału na części mowy, jaki został wytworzony, rozwinięty i zdefiniowany w starożytnej Grecji. Wpływ metodologiczny filozofii (a dokładniej: dialektyki i logiki) na gramatykę widać w ewolucji wyodrębniania poszczególnych części mowy (μέρη τοῦ λόγου). Punkty zwrotne tego długiego procesu są omówione w ostatniej części pracy. Wyróżnić można trzy podstawowe kroki: (α) Pierwszym krokiem jest stosowanie przez Arystotelesa teorii μέρη τῆς λέξεως („części mowy”; zob. jego Poetykę i Peri Hermeneias, które zawierają pewne zasady analizy morfosyntaktycznej); (β) Wkład filozofów stoickich polegał na bardziej szczegółowej analizie niektórych części mowy (takich jak rzeczownik, czasownik, zaimek, przysłówek i spójnik), na skonstruowaniu opartej na filozofii teorii semantycznej (obejmującej pojęcie λεκτόν – „dająca się wypowiedzieć [treść]”), a zwłaszcza na opracowaniu teorii παρεπόμενα (łac. accidentia), tj. morfosyntaktycznych i semantycznych cech klas wyrazów. (γ) Krokiem trzecim było rozszerzenie i kodyfikacja modelu części mowy dokonane przez gramatyków aleksandryjskich (Arystarch z Samotraki i jego uczniowie). Ich model obejmował osiem części mowy: rzeczownik, czasownik, imiesłów, rodzajnik, zaimek, przyimek, przysłówek i spójnik. Pierwszym podręcznikiem dającym syntezę wiedzy i umiejętności gramatycznych była Τέχνη γραμματική, przypisywana Dionizjuszowi Trakowi. Pamiętać też należy, że na stopniowy proces autonomizacji gramatyki trzeba patrzeć w świetle dydaktyki – w dydaktyce uczono gramatyki, a równocześnie pogłębiano ją i poszerzano.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2004, 52, 3; 169-195
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-8 z 8

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies