Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "History of language" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-11 z 11
    Tytuł:
    Uwagi o składni Paterykonu Sylwestra Kossowa (1635)
    Selected Remarks on the Syntactic Aspect of Paterykon by Sylwester Kossow (1635)
    Autorzy:
    Klimek, Jolanta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1902179.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    polszczyzna kijowska
    składnia
    historia języka
    Kossow
    Kievan language variety of Polish
    syntax
    history of language
    Opis:
    The paper discusses a selection of issues relating to the syntactic structure of Paterykon, as translated by Sylwester Kossow. These observations are put in the context of the specialist literature devoted to the status of the Polish language in the 17th century, including its Borderland dialectal varieties. The analysis focuses on the following syntactic structures: causal constructions – with preposition, with infinitive (modelled on the Latin n.c.i and a.c.i. constructions), syntax of negative sentence constructions (single negation after the conjunction ani [either]), syntax of quotes (a merger of reported and direct speech constructions), numerals, and the semantics of the subordinators (iż [that], jeśli [if], skoro [if/unless]). A more important part of the analysis concerns the use of grammatical tenses in the text. The analysis shows that tenses are not always ordered logically in the complement sentences with the adverbial of time as well in the complex complement sentences (the present tense expresses an action taking place prior to the one signalled by the perfect tense). The examination helps to discover the systemic parallelism between the analysed text and the 17th-century Northern Borderland Polish language variety. At the same time, by pointing out to the systemic discrepancies between the text and the above-mentioned language variety, the author indicates that Paterykon should be classified as representative of a regional variety of Polish.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2012, 60, 6; 43-56
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kilka uwag o wybranych niegdysiejszych pomocach do nauczania polszczyzny w środowisku frankofońskim
    A Few Remarks on Selected Old Textbooks for Teaching Polish in a Francophone Environment
    Autorzy:
    Zarębski, Rafał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31342658.pdf
    Data publikacji:
    2022-07-27
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia języka
    socjolingwistyka
    podręcznik
    dydaktyka języka polskiego jako obcego
    history of language
    sociolinguistics
    textbook
    teaching Polish as a foreign language
    Opis:
    W artykule dokonano charakterystyki wybranych dawniejszych (powstałych w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku) podręczników do nauki języka polskiego przeznaczonych dla publiczności frankofońskiej. Zwrócono uwagę na uwarunkowania zewnętrzne (kontekst historyczny, społeczny, instytucjonalny) i wewnętrzne (struktura podręczników, dobór treści tematycznych, rodzaj i jakość materiału egzemplifikacyjnego), które wydają się istotne w opisie tego typu źródeł z zakresu glottodydaktyki historycznej. Postawiono tezę, że zaproponowany sposób opis dawnych źródeł może skutkować holistyczną wizją dawnych podręczników i być pomocny w zapewnieniu im właściwego miejsca w historii polszczyzny.
    The author has reviewed selected textbooks written in the second half of the 19th century and the beginning of the 20th century and meant for the learning of Polish by French-speaking people. Attention is drawn to both the external (historical, social and institutional context) and internal determinants (the structure of the textbooks, the choice of themes, the type and quality of examples). These determinants seemed to be important in the description of sources belonging to the historical methods of teaching and learning foreign languages. The suggested way of describing old sources could result in a holistic approach to old textbooks and could be helpful in securing a proper place for them in the history of the Polish language.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 6; 233-252
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jak niespecjaliści piszą o językoznawstwie diachronicznym
    How Non-Specialists Write about Diachronic Linguistics
    Autorzy:
    Walczak, Bogdan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1892204.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    językoznawstwo diachroniczne
    glottochronologia
    historia języka
    onomastyka
    etymologia
    popularyzacja nauki
    diachronic linguistics
    glottochronology
    history of language
    onomastics
    etymology
    popularization of knowledge and science
    Opis:
    The author classifies researchers in the field of literature studies, historians and popular science journalists as non-specialists in diachronic language studies. Having done so, the author analyses texts written by these authors as regards their views on historical studies in Slavic linguistics, historical grammar, history of Polish, onomastics, etymology and history of proper names. The list of analysed researchers and writers includes: Jarosław Marek Rymkiewicz, Krzysztof Masłoń, Leszek Szaruga (Witold Wirpsza), Jerzy Krasucki and Agnieszka Krzemińska. The paper ends with an appeal addressed to experts in diachronic language studies that they follow such outstanding Polish researchers and linguistic knowledge promoters as Jan Michał Rozwadowski, Kazimierz Nitsch, Stanisaaw Urbańczyk or Marian Kucała in popularizing diachronic language studies among the wide public.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2013, 61, 6; 57-65
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Formuły powitalne z czasownikiem besar ‘całować’ w historii języka hiszpańskiego
    Greeting Formulae with Besar ‘Kiss’ in the History of the Spanish Language
    Autorzy:
    Zielinski, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1774402.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-29
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    formuła powitalna
    zmiana językowa
    pragmatykalizacja
    historia języka hiszpańskiego
    greetings formula
    linguistic change
    pragmaticalisation
    history of Spanish language
    Opis:
    Celem studium jest diachroniczna analiza hiszpańskich formuł powitalnych, rozumianych jako spragmatykalizowane jednostki dyskursywne, właściwe ekspresywnemu aktowi mowy i służące do otwarcia kanału komunikacyjnego. W oparciu o teksty z epistolarnej tradycji dyskursywnej (VI-XIX wieku), autor podejmuje próbę ukazania paradygmatycznego pochodzenia, ewolucyjnej ścieżki oraz socjopragmatycznego uwarunkowania wyrażeń z czasownikiem besar ‘całować’ w historii języka hiszpańskiego.
    The aim of this paper is a diachronic analysis of Spanish greeting formulae, understood as pragmaticalised discursive units, specific to the expressive speech act, which serve to establish communication. On the basis of texts from the epistolary discursive genre, the author shows the paradigmatic origin and sociopragmatic factors which determine the use of the predicative greeting formulae with besar ‘kiss’ in the history of the Spanish language.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 6; 203-217
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Position of Middle Irish: Historical Linguistics and Glottochronology
    Autorzy:
    Mikhailova, Tatyana A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1753800.pdf
    Data publikacji:
    2021-07-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia języka irlandzkiego
    zmiany semantyczne
    typologia języka
    glottochronologia
    derywacja semantyczna
    etymologia
    history of the Irish language
    semantic shifts
    language typology
    glottochronology
    semantic derivation
    etymology
    Opis:
    A new method of “dating” language changes was proposed in the 1950s by Morris Swadesh (1952, 1955), who examined changes in the basic vocabulary of a language and postulated that the 1000-year retention rate represents 86% of the vocabulary; in other words, 14 words from a 100-word list must be replaced.  An attempt to calculate the split between Goidelic and Brittonic based on this approach was made in Greene (1964) and later in a fundamental study by Elsie (1979) containing, unfortunately, some inaccuracies. In Blažek and Novotná (2006) this split between Goidelic and Brittonic is dated to ca. 1200 BC. The authors used a new calibration, with a change in the constant of disintegration λ from 0.14 to 0.05 per millennium, the elimination of borrowings and the inclusion of synonyms in the wordlist. The use of synonyms compromises the original Swadesh idea of the basic vocabulary of a language, and automatically leads to its artificial archaisation. This article tries to demonstrate the possibility of an analysis of semantic changes in basic Irish vocabulary using the non-modified version of the Swadesh method and to define a possible date for the growth of the Middle Irish language stratum.
    Pozycja języka średnioirlandzkiego: językoznawstwo historyczne a glottochronologia Morris Swadesh (1952, 1955) zaproponował nową metodę datowania zmian językowych, która zakładała 1000-letnią retencję 86% słownictwa, tzn. 14 słów (z listy 100 podstawowych) musi być zastąpione. Przy jej użyciu Greene (1964), a następnie Elsie (1979), podjęli próbę określenia, kiedy nastąpił podział na grupę goidelską oraz brytańską. Blažek i Novotná (2006) datują to wydarzenie na okres ok. 1200 p.n.e., gdyż użyli nowej kalibracji, zmieniając stałą dezintegracji λ z 0.14 na 0.05 na millennium, wyeliminowali zapożyczenia oraz uwzględnili synonimy w liście słów.  Użycie synonimów zaprzecza oryginalnej idei Swadesha, która zakładała listę podstawowego słownictwa, oraz automatycznie prowadzi do sztucznej archaizacji. W artykule pod rozwagę poddaje się możliwość analizy zmian semantycznych w podstawowym słownictwie irlandzkim przy użyciu oryginalnej metody oraz podjęto próbę oszacowania wzrostu średnioirlandzkiej warstwy językowej.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 11 Zeszyt specjalny; 129-148
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ukraińskie rzeczowniki odczasownikowe na нн(я), -тт(я) – historia, funkcjonowanie, kontrowersje
    Українські віддієслівні іменники на -нн(я), -тт(я) – історія, функціонування, контроверсії
    Autorzy:
    Jóźwikiewicz, Przemysław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1945235.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    rzeczowniki odczasownikowe
    sufiksy -нн(я)
    -тт(я)
    historia języka ukraińskiego
    norma językowa
    zapożyczenia
    verbal nouns
    suffixes -нн(я)
    history of the Ukrainian language
    language norm
    borrowings
    Opis:
    [У статті представлено проблему фунціонування у сучасній українській літературній мові віддієслівних іменників із суфіксами на -нн(я), -тт(я). Питання питомо української лексики, запозичення з російської мови, подібності аналізованих форм до аналогічних в інших мовах, наприклад, у польській, їх вживання уформах множини, словотвірні аспекти дієслів, з яких постали віддієслівні іменники на -нн(я), -тт(я), подані у контексті праць дослідників, які часто дотримувалися протилежних думок з цього питання.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2008, 56, 7; 141-149
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Język grecki – współczesna koine w terminologii medycznej
    Greek Language – Modern Koine of Medical Terminology
    Autorzy:
    Narecki, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1933363.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Greek language
    koine dialect
    Latin
    etymology
    history of medicine
    medical terminology
    Opis:
    The article touches upon the issue of the provenance of the vast majority of modern medical terms (about 90-95%), used in the language of professionals (doctors, pharmacists, etc.) and in the so called professional literature. The author attempts to: (1) first, outline historical conditions of the development of medicine and its terminology, justifying the thesis formulated in the title; (2) then, in a simplified manner, indicate the rules of technical terms' formation, thus, demonstrating the dominant role of the two classical languages, Greek and Latin (with the overwhelming supremacy of the former), in the structure of the created neologisms. The history of medicine and the analysis of its language, carried out on the selected examples, lead to the following conclusions: (1) „classical” (especially ancient Greek) vocabulary is the universal key to understanding contemporary medical terminology; (2) knowledge of the vocabulary and of the rules that govern the system of creating new terms, facilitates, firstly, mastering the terminology by a medicine student, secondly, its understanding among other professionals (for instance, pharmacists, veterinary surgeons, etc.) and even „laymen” (through etymology); and finally, (3) it is possible for the translators to provide a universal (in most cases) translation by means of almost identical terms, regardless of the target language.
    Le grec – la koinè moderne de la terminologie médicaleLe présent texte concerne la question d’origine de la grande majorité des termes médicaux modernes (entre 90 et 95%), employés par les spécialistes (médecins, pharmaciens, etc.) et par la littérature du domaine. Tout en expliquant la thèse posée dans le titre, l’Auteur tente premièrement d’esquisser le développement de la médecine dans son contexte historique, ensuite, passant par des simplifications nécessaires, il essaie d’indiquer les règles de formation des termes techniques, montrant le rôle dominant de deux langues classiques – du grec et du latin (où ce premier prime d’une manière tout à fait naturelle) – dans la structure des néologismes créés. L’histoire de la médecine et l’analyse de son langage, menée à l’aide de quelques exemples choisis, conduisent l’Auteur à une série de conclusions: (1) le lexique « classique » (surtout celui du grec ancien) constitue la clé de voûte pour la compréhension de la terminologie médicale moderne; la connaissance de ce lexique, ainsi que la conscience des règles qui régissent sur le système de formation des termes nouveaux, facilitent (2) la maîtrise de la terminologie spécialisée et son intercompréhension parmi d’autres spécialistes (pharmaciens, vétérinaires); enfin, elles offrent (3) aux traducteurs la possibilité d’une traduction universelle (dans la plupart de cas), recourant aux termes quasi-identiques, indépendamment de la langue cible.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2011, 59, 8; 151-165
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Oświeconych nie trzeba oświecać… Refleksje o szkole, powadze czytania i szaleństwie ideologii
    The Enlightened do not Need to be Enlightened... Reflections on School, the Seriousness of Reading and the Madness of Ideology
    Autorzy:
    Zając, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1798830.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-24
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia literatury polskiej; oświecenie; edukacja polonistyczna; czytanie dzieła literackiego; „przepisywanie” literatury
    history of Polish literature; the Enlightenment; Polish language education; reading a literary work; “transcription” of literature
    Opis:
    Wskazując na postępującą marginalizację piśmiennictwa doby oświecenia w programach nauczania języka polskiego, realizowanych w szkole średniej (ponadgimnazjalnej) na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat, autor artykułu skupia się na powiązanym z tym zjawiskiem pogłębianiu się problemu jednostronnego, zdominowanego przez stereotypy i uproszczenia, odbioru tamtej literatury. Stawia pytanie o to, w jaki sposób należałoby czytać osiemnastowieczne i wczesnodziewiętnastowieczne teksty, by – w imię przywracania im należnej rangi w kulturowym obiegu – zobaczyć je nie tylko w kontekście historyczno-społecznym, a tym samym nie sprowadzać ich znaczenia do przekazu dydaktycznego bądź politycznego. W obliczu niepokojących, bo instrumentalizujących dzieło literackie, trendów, które pojawiają się w przestrzeni literaturoznawstwa, podkreśla jednocześnie potrzebę wystrzegania się sytuacji, w której rzutowane na dawny tekst przekonania ideologiczne badacza zdają się nad tym tekstem – jako przedmiotem obserwacji – dominować, zafałszowując jego obraz.
    Pointing to the progressive marginalization of the Enlightenment literature in the Polish language curricula implemented in secondary schools over the last several years, the author focuses on the related phenomenon of biased reception of that literature, dominated by stereotypes and simplifications. The author asks how the 18th and early-19th-century texts should be read – with the aim of restoring their proper rank in the cultural tradition – to perceive them not only in the historical and social context, and thus not to reduce their meaning to a didactic or political message. In the face of the disturbing trends in the field of literary studies, which instrumentalise a literary work, the author also stresses the need to avoid a situation in which the ideological beliefs of the researcher projected on an older text seem to dominate it, distorting its image.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2019, 67, 1; 25-38
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    De rol van geschiedenis in het curriculum van extramurale studenten Nederlandse taal en cultuur
    The role of history in the curriculum of students of Dutch language and culture abroad
    Rola historii w programie nauczania studentów języka i kultury niderlandzkiej poza obszarem językowym
    Autorzy:
    Langenberg, Mieke
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1882507.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    język i kultura niderlandzka
    historia Holandii i Belgii
    Dutch language and culture
    history of the Netherlands and Belgium
    Opis:
    Ik heb in verschillende landen geleefd en ben van huis uit als historicus opgeleid. Ik heb cursussen Nederlandse taal en cultuur bij diverse Europese universiteiten ondersteund door een reeks lezingen over de geschiedenis van Nederland en België aan te bieden. Op basis van mijn ervaringen in Dublin, Tblisi, Ljubljana en Riga denk ik na over de vraag welke rol deze colleges geschiedenis kunnen spelen in het curriculum. Welke kennis en begrip moeten leerlingen hebben aan het einde van de cursus en hoe kan men deze doelstellingen het best bereiken? Omdat de colleges geschiedenis in het Nederlands gegeven worden, is het vanzelfsprekend dat de kennis van de Nederlandse taal aan het begin van de cursus een belangrijke factor is. Is Nederlands onderdeel van een studie Germaanse talen, Europese Studies of Interculturele Communicatie en studeren studenten Nederlands als hoofdvak of als minor op bachelor of master niveau? Zo variëren het niveau en de belangen van de studenten, afhankelijk van de inbedding in de universitaire opleiding, sterk. Hoe kan een docent, rekening houdend met deze aspecten, het beste te werk gaan?
    Having lived in several countries and being a historian by training I supported the courses Dutch language and culture at several European universities by offering a series of lectures about the history of the Netherlands and Belgium. Based on my experience in Dublin, Tbilisi, Ljubljana and Rīga I reflect on the question which role these lectures in history could play in the curriculum. What knowledge and understanding should the students have at the end of the course and how can one best achieve these aims? As the history course is given in Dutch it goes without saying that the students knowledge of the Dutch language at the beginning of the course is an important factor. Is Dutch part of the study Germanic Languages, European Studies or Intercultural Communication and do they study Dutch as a major or as a minor on bachelor or on master level. So the level and the interests of the students, depending on the embedding in the the university study program vary greatly. Taking this into account these aspects how does one best proceed?
    Mieszkając w różnych krajach i będąc z wykształcenia historykiem, wspierałam kursy języka i kultury niderlandzkiej na kilku europejskich uniwersytetach, oferując serię wykładów na temat historii Holandii i Belgii. Na podstawie moich doświadczeń zdobytych w Dublinie, Tbilisi, Ljubljanie i Rydze w niniejszym artykule poddaję pod rozwagę pytanie, jaką rolę wykłady na temat historii Holandii i Belgii odgrywają w programie nauczania uniwersyteckiego. Jaką wiedzą i umiejętnościami powinni wykazać się studenci po ukończeniu kursu i jak osiągnąć zamierzone cele dydaktyczne? Biorąc pod uwagę fakt, że językiem wykladowym kursu jest język niderlandzki, istotnym czynnikiem jest jego znajomość już na początku kursu. Czy język niderlandzki stanowi zatem istotny element w programie studiów filologii germańskiej, europeistyki czy komunikacji międzykulturowej i czy studenci studiów licencjackich lub magisterskich wybierają język niderlandzki jako przedmiot obowiązkowy, czy też fakultatywny? Poziom wiedzy i zainteresownie studentów róznią się znacznie w zależności od wyboru programu studiów. Biorąc pod uwagę powyższe aspekty, rodzi się pytanie, jaką optymalną metodę dydaktyczną należy obrać.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2015, 64 Special Issue, 5; 239-249
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Taalpatriottisme van Becanus tot Grotius
    Linguistic Patriotism from Becanus to Grotius
    Patriotyzm językowy od Becanusa do Grotiusa
    Autorzy:
    Hamans, Camiel
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1872919.pdf
    Data publikacji:
    2021-10-12
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia językoznawstwa
    patriotyzm językowy XVI i XVII wieku w Holandii i w Niemczech
    pochwała języka ojczystego
    relacja języka i rzeczywistości
    goropianizm
    History of linguistics
    16th and 17th century language pattriotism in the Netherlands and Germany
    praise of the mother tongue
    relation of language and reality
    Goropianism
    Opis:
    Deze studie bespreekt de taalkundige opvattingen van Goropius Becanus (1519-1573) en zijn medestander Simon Stevin (1548-1620). Hoewel Becanus voor zijn fantasievolle etymologieën ernstig bekritiseerd is en zelfs belachelijk gemaakt door onder meer Josephus Justus Scaliger en Leibniz bleef zijn werk tientallen jaren invloedrijk, zoals blijkt uit de eerste Nederlandse grammatica De Twe-Spraack (1584), een ongepubliceerd jeugdwerk van Hugo de Groot en de befaamde Duitse grammatica van Schottelius Ausführliche Arbeit (1663). Becanus en Stevin kunnen daarom beter gezien en gewaardeerd worden als taalkundige patriotten, die vochten voor gelijke rechten van hun moedertaal.
    W niniejszym opracowaniu analizie poddano idee językowe Goropiusa Becanusa (1519-1573) i jego naśladowców: Hendrika Laurensza Spieghela (1549-1612), Simona Stevina (1548-1620) i Hugo Grotiusa (1583-1645). Goropius Becanus miał niezbyt dobrą reputację ze względu na tworzone przezeń fantastyczne etymologie, które wyśmiewał np. Leibniz. Jego jednak pomysły  na temat pozycji i wartości języka holenderskiego jako jego języka ojczystego wywierały wpływ przez ponad sto lat. Wysoko ceniono je nie tylko w Niderlandach, lecz także w Niemczech, gdzie podobny patriotyzm językowy rozkwitł w XVII wieku. Goropiusa Becanusa i jego zwolenników należy docenić jako językowych patriotów, którzy walczyli o rówouprawnienie swojego języka ojczystego.
    In this study the linguistic ideas of Goropius Becanus (1519-1573) and his followers Hendrik Laurensz Spieghel (1549-1612), Simon Stevin (1548-1620) and Hugo Grotius (1583-1645) are studied. Goropius Becanus has a poor reputation for his fantastic etymologies, which have been ridiculed by, for example, Leibniz. However, Becanus’ ideas about the position and value of his Dutch mother tongue have been influential for more than a century, as is demonstrated. He was not only held in high esteem in the Low Countries but also in Germany, where a similar linguistic patriotism flourished in the 17th century. Goropius Becanus and his supporters should be appreciated as linguistic patriots who fought for equal rights for their language.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 5 Zeszyt Specjalny / Speciale Uitgave; 25-45
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    L’émergence et le développement de la grammaire dans l’Antiquité grecque
    Powstanie i rozwój gramatyki w starożytności greckiej
    Autorzy:
    Swiggers, Pierre
    Wouters, Alfons
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1953986.pdf
    Data publikacji:
    2004
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    analiza syntaktyczna w starożytności
    Arystoteles
    części mowy
    Dionizy z Halikarnasu
    filozofia języka w starożytności
    gramatyka aleksandryjska
    gramatyka antyczna
    gramatyka i filozofia w starożytności
    gramatyka
    logika
    poetyka i retoryka
    historia terminów gramatycznych
    historia (zachodniego) językoznawstwa
    kategorie gramatyczne
    klasy słów
    nauczanie gramatyki
    Platon
    stoicy
    Alexandrian grammar
    ancient grammar
    Aristotle
    Dionysius of Halicarnassus
    grammar and philosophy in Antiquity
    grammar
    logic
    poetics and rhetorics
    grammatical categories
    (history of) grammatical terminology
    history of (Western) linguistics
    parts-of-speech model
    philosophy of language in Antiquity
    Plato
    sentence analysis in Antiquity
    Stoics
    teaching of grammar
    word classes
    Opis:
    Artykuł prezentuje genezę gramatyki w Grecji starożytnej i koncentruje się na procesie autonomizacji, poprzez który gramatyka (gr. γραμματική) stała się oddzielnym polem badań i dyscypliną „techniczną”, tj. działem wiedzy (praktycznej i teoretycznej) opartej na empirii (por. semantykę gr. τέχνη). Wiedza ta była przekazywana jako dyscyplina naukowa w zorganizowanym systemie dydaktycznym i ukierunkowana na badanie faktów i struktur językowych, takich, jakie się ujawniają w tekstach (literackich). Proces autonomizacji, poprzez który gramatyka uzyskała swój własny status, jest tu analizowany z dwóch punktów widzenia. (I) Jeżeli chodzi o sam przedmiot badań, to gramatyka stała się autonomiczna w relacji do poetyki i retoryki. Wspólnym pierwotnie przedmiotem gramatyki, poetyki i retoryki, było λέξις, tj. wyrażenie słowne (literackie). Wszechstronne badanie λέξις obejmowało gramatykę, jak to widać w tekstach źródłowych, takich jak dzieła na temat poetyki i retoryki Arystotelesa i Dionizjusza z Halikarnasu, szczegółowo tutaj przeanalizowane. Początki takich całościowych badań λέξις można znaleźć w poglądach gramatyków aleksandryjskich, dotyczących przedmiotu i zadań gramatyki, oraz w definicji „gramatyki” podanej w Τέχνη γραμματική Dionizjusza Traka (według niej „gramatyka” obejmuje czytanie, analizę, wyjaśnianie i ocenianie dzieł literackich). (II) Jeżeli chodzi o określenie funkcji, metody i metajęzyka gramatyki, to zasadniczą wagę ma zbadanie powiązań między filozofią i gramatyką. Badanie takie stanowi drugą część niniejszego artykułu. W analizie związków między filozofią i gramatyką wyróżnione są następujące etapy: (i) W pierwszym etapie refleksja lingwistyczna polegała na opartych na filozofii rozważaniach dotyczących semantycznych właściwości powiązanych ze sobą słów: od sofistów po Arystotelesa znajdujemy wypowiedzi dość jasno mówiące o takich własnościach jak synonimia, antonimia i paronimia. (ii) Etap drugi wyznacza formułowanie podstawowych zasad analizy zdań. Głównym w tym względzie osiągnięciem był platoński dwupodział zdania na ὄνομα i ῥῆμα (zob. dialog Sofista). (iii) Trzeci etap charakteryzuje się ustaleniem relacji między klasami form językowych i kategorii ich zawartości noetycznej; tutaj fundamentu dla analizy form wyrazów i ich podziału na klasy intelektualno-semantyczne dostarczyły arystotelesowskie Kategorie (por. Kategorie 1b: „Każda nie połączona wypowiedź oznacza albo substancję, albo ilość, albo jakość, albo stosunek, albo miejsce, albo czas, albo położenie, albo stan, albo działanie, albo doznawanie” [przekład K. Leśniaka]). Takie właśnie podejście „kategorialne” leży u podstaw podziału na części mowy, jaki został wytworzony, rozwinięty i zdefiniowany w starożytnej Grecji. Wpływ metodologiczny filozofii (a dokładniej: dialektyki i logiki) na gramatykę widać w ewolucji wyodrębniania poszczególnych części mowy (μέρη τοῦ λόγου). Punkty zwrotne tego długiego procesu są omówione w ostatniej części pracy. Wyróżnić można trzy podstawowe kroki: (α) Pierwszym krokiem jest stosowanie przez Arystotelesa teorii μέρη τῆς λέξεως („części mowy”; zob. jego Poetykę i Peri Hermeneias, które zawierają pewne zasady analizy morfosyntaktycznej); (β) Wkład filozofów stoickich polegał na bardziej szczegółowej analizie niektórych części mowy (takich jak rzeczownik, czasownik, zaimek, przysłówek i spójnik), na skonstruowaniu opartej na filozofii teorii semantycznej (obejmującej pojęcie λεκτόν – „dająca się wypowiedzieć [treść]”), a zwłaszcza na opracowaniu teorii παρεπόμενα (łac. accidentia), tj. morfosyntaktycznych i semantycznych cech klas wyrazów. (γ) Krokiem trzecim było rozszerzenie i kodyfikacja modelu części mowy dokonane przez gramatyków aleksandryjskich (Arystarch z Samotraki i jego uczniowie). Ich model obejmował osiem części mowy: rzeczownik, czasownik, imiesłów, rodzajnik, zaimek, przyimek, przysłówek i spójnik. Pierwszym podręcznikiem dającym syntezę wiedzy i umiejętności gramatycznych była Τέχνη γραμματική, przypisywana Dionizjuszowi Trakowi. Pamiętać też należy, że na stopniowy proces autonomizacji gramatyki trzeba patrzeć w świetle dydaktyki – w dydaktyce uczono gramatyki, a równocześnie pogłębiano ją i poszerzano.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2004, 52, 3; 169-195
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-11 z 11

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies