Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Authorities" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-7 z 7
    Tytuł:
    Polityka państwa wobec Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w sferze inwestycji budowlanych
    The State Policy towards Building Investments at the Catho- lic University of Lublin
    Autorzy:
    Kumor-Mielnik, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807021.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-23
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    budownictwo; uniwersytet; władze państwowe; władze komunistyczne; Katolicki Uniwersytet Lubelski; rektor
    building; construction; university; state authorities; the communist authorities; Catholic University of Lublin; rector
    Opis:
    Problematyka artykułu koncentruje się wokół zagadnień związanych z postawą władz komunistycznych wobec podejmowanych przez rektorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego inwestycji remontowo-budowlanych. Złożoność polityki państwa wobec KUL-u w sferze inwestycji budowlanych wynikała z wielu czynników, które kształtowały stosunek władz partyjno-państwowych do władz uniwersyteckich. W latach 50. i 60. władze komunistyczne skutecznie przeciwdziałały wielokrotnie podejmowanym przez rektorów KUL-u próbom rozbudowy zaplecza lokalowego uczelni. Kierowane do władz powiatowych i wojewódzkich wnioski z prośbą o zezwolenie na budowę nowych gmachów czy na rozbudowę istniejących już budynków rozpatrywane były odmownie. W latach 70. wraz z dokonującymi się na KUL-u zmianami polityka państwa wobec podejmowanych przez nowe władze uczelni przedsięwzięć budowlanych zmieniła się. W konsekwencji już w latach 70. przystąpiono do stopniowej rozbudowy gmachu uniwersytetu, która właściwej dynamiki nabrała w latach 80.
    The issue of the article concerns issues related to the attitude of the communist authorities towards the renovation and construction investment undertaken by the rectors of the Catholic University of Lublin. The state policy towards building investments undertaken at the Catholic University of Lublin depended on the relationship of party-state authorities to this university. In the 50s and 60s, communist authorities opposed the attempts to expand the buildings of the university. Addressed to district and provincial authorities applications for permission to build and expand university buildings, were refused. In the 70s, with the changes that have taken place at the university, the attitude of the state to building investments undertaken by the new university authorities has also changed. As a result of these changes, it was possible to start a gradual development of the University’s buildings, which did not have the proper dynamics until the 80s.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2018, 66, 2 Special Issue; 137-158
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    W obronie krzyża w Miętnem
    In Defence of the Cross in Miętno
    Autorzy:
    Czepczyński, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1945557.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    obrona krzyża
    szkoła
    szkolne autorytety
    męczeństwo
    defence of the cross
    school
    school authorities
    martial law
    Opis:
    In the Complex of Agricultural Schools in Miętno near Garwolin from December 1983 on the school youth protested in defence of the crosses removed from their classrooms. The protest lasted several months and the school and state authorities exerted pressure on the students. The protest ended in April 1984 with a resolution that the cross would return to the school. The students could continue their studies without signing declarations that the school should have a secular character. This was possible because of strong determination on the part of parents, local priests, and the foreign media. The most important for the completion of the protest was the attitude of the Episcopate and the Siedlce Bishop Jan Mazur. Despite that facts active students and supporting teachers were repressed. The events in the defence of the cross are commemorated, above all, by the erection in 1992 of the Elevation o f the Holy Cross parish in Miętno.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2006, 54, 2; 117-125
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Działalność władz szkolnych oraz kierowników szkół w powiecie tarnowskim w zakresie szkolnictwa powszechnego w latach 1918-1939
    Work of the School Authorities and School Headmasters in the Tarnów District in the Sphere of Elementary Education in the Years 1918-1939
    Autorzy:
    Juśko, Edmund
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1953737.pdf
    Data publikacji:
    2005
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    edukacja publiczna
    szkoły powszechne
    władza szkolna
    Tarnów
    powiat tarnowski
    public education
    elementary schools
    school authorities
    Tarnów District
    Opis:
    The District School Council in Tarnów began its work on 1 July 1921. School Inspectors Jan Szumski, Jan Lubowiecki, Leon Grabowiecki, Stefan Mucha and Franciszek Tomaszkiewicz were its subsequent chairmen. The duties of subinspectors were carried out by Leon Staranka and Henryk Zahaczewski. School inspectors were the first instance authority in the school district. Their duties included supervising the elementary education and managing it by forming the school network, watching over the children to make them carry out their school duties, and appointing temporary teachers. They were not only responsible for the standard of teaching but for the level of education as well. They also supervised private elementary schools. As part of their supervising activities the inspectors visited schools; they also controlled and discussed a variety of questions connected with didactic and educational work of the schools. The aim of the visits was to check the standard of work and of functioning of elementary schools. During the visits the inspectors were supposed to pay attention to: carrying out the school's statute tasks, the proper way of teaching the curricula and educating the pupils, and observance of the law regulations. Apart from the questions connected with didactics and education, also problems connected with organization of work, a proper order in the schools, school documents and the pupils' attendance were subject to the inspectors' attention. These were the questions that the inspectors assessed when their visits to schools had a different form. In order to examine a particular problem, eg. that of attendance, inspectors carried out the so-called inspections. School inspectors also very often undertook activities aimed at perfecting the teachers' skills. They organized meetings, conferences and courses. They participated in the qualifying exams for teachers. School inspectors were responsible for organization, state and efficiency of additional training for public schools headmasters and teachers. School inspectors' work in the district was, on the whole, favorably viewed by teachers. Knowing the school realities they were able to offer help suitable for the needs and the real conditions obtaining in schools. When analyzing the reports of the teaching staff conferences it can be noticed that the inspectors were able to point to both the good sides of the work of schools and teachers, and to their mistakes. Putting forward recommendations they accurately pointed to the origin of the committed mistakes and the ways they could be mended. Local school councils played an important role in the school circles. Most councils carried out their duties in the way that was favorable for the school. Apart from matters that were important for the functioning of the schools, local school councils often made decisions about seemingly trivial problems. The headmasters played an important role in theirs schools. They headed the elementary schools and represented them. The headmaster's fundamental task was contributing, as far as he could, to general education. In that period, which was so difficult for education, a decided majority of headmasters in the district showed managing skills, knowledge of both their work and methods to do it, and the ability to establish contacts with the parents and the local circles. It was owing to them that schools could work normally to a certain degree, even though they were teaching and educating children often in extremely bad material conditions. The headmasters had to show especially much patience when fixing problems connected with the material basis. The difficult economic situation of the parents and of the local authorities caused that schools were often considered to be unnecessary. The managing staff of most schools in the district showed organizing skills, a profound knowledge, both methodic and factual as well as knowledge of the law regulations and a lot of pedagogical tact.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2005, 53, 2; 117-136
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polityka finansowo-podatkowa władz komunistycznych wobec Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
    Financial and Tax Policy of the Communist Government against the Catholic University of Lublin
    Autorzy:
    Münnich, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807019.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-23
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    polityka finansowo-podatkowa; podatek; Katolicki Uniwersytet Lubelski; rektor; władze finansowe
    policy of financial and tax; tax; the Catholic University of Lublin; rector; financial authorities
    Opis:
    Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie polityki finansowo-podatkowej prowadzonej przez władze komunistyczne wobec Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w latach 1944-1989. Analiza dokumentów podatkowych jednoznacznie wskazuje, że ustawodawstwo finansowo-podatkowe w okresie komunizmu było niezwykle skutecznym narzędziem pozwalającym na realizację wrogiej KUL-owi polityki władz komunistycznych.
    The aim of this study accordance with its title is the present policy of financial and tax carried out by the communist government against the Catholic University of Lublin, 1944-1989. The analysis of tax documents clearly indicate that the financial and tax legislation during the communist period was an extremely effective tool for the implementation of the KUL hostile policy of the communist authorities.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2018, 66, 2 Special Issue; 115-135
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Die österreichischen und die polnischen Gemeinden im Vergleich
    Gminy w Austrii i w Polsce – ujęcie porównawcze
    Autorzy:
    Majcher, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1900985.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    gmina
    Austria
    Polska
    organy gminy
    rada gminy
    zarząd gminy
    burmistrz
    nadzór
    wójt
    prezydent miasta
    district
    Polska
    district authorities
    the district council
    the city council
    supervision
    borough leader
    mayor
    Opis:
    Niniejszy artykuł przedstawia w ujęciu komparatystycznym strukturę oraz funkcjonowanie gmin w Austrii oraz w Polsce. Na podstawie odpowiednich przepisów austriackich i polskich aktów prawnych autor prezentuje zadania, które należą do właściwości gminy, ukazuje kompetencje organów gminnych oraz określa sposoby sprawowania nadzoru nad działalnością gminy w obydwu państwach. Artykuł wskazuje ponadto na podstawowe podobieństwa i różnice wynikające z ukształtowania przez austriackie i polskie przepisy prawne sposobu funkcjonowania gminy w strukturze państwa oraz próbuje odpowiedzieć na pytanie, w jakim stopniu federacyjna forma Republiki Austrii oraz unitarna forma Rzeczypospolitej Polskiej wpływają na ukształtowanie zasad określających działalność gmin istniejących w tych państwach.
    Der Beitrag betrachtet von einem komparatistischen Gesichtspunkt aus die Struktur sowie die Zuständigkeiten der Gemeinden in Österreich und in Polen. Auf Grund der entsprechenden Regelungen, die in den österreichischen und den polnischen Rechtsakten festgelegt sind, zeigt er die Aufgaben, die von den Gemeinden der beiden Staaten zu realisieren sind. Darüber hinaus stellt er den Kompetenzbereich der österreichischen und der polnischen Gemeindeorgane dar sowie skizziert die Methoden der Aufsichtsführung über die Gemeinden in Österreich und in Polen. Der Beitrag weist überdies auf die wichtigsten Ähnlichkeiten und Unterschiede hin, die bezüglich der österreichischen und der polnischen Gemeinden festzustellen sind und die aus den Spezifika der Vorschriften der beiden Staaten resultieren. Er versucht auch die Frage zu beantworten, inwieweit die bundesstaatliche Form Österreichs und die einheitsstaatliche Form Polens die Gestaltung der Prinzipien, die sowohl die Struktur als auch den Zuständigkeitsbereich der Gemeinden in den beiden Staaten bestimmen, beeinflussen.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2012, 60, 5; 291-316
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Lokalne władze partyjno-państwowe wobec Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w latach 1956-1989. Zarys problematyki
    Local Authorities Party-State to the Catholic University of Lublin in the Years 1956-1989. Outline of the Problem
    Autorzy:
    Słowiński, Konrad
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807012.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-23
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Polska Rzeczpospolita Ludowa; Katolicki Uniwersytet Lubelski; lubelskie władze partyjno-państwowe; szkolnictwo wyższe; Kościół katolicki
    Polish People’s Republic; Catholic University of Lublin; Lublin authorities of the partystate; higher education; Catholic Church
    Opis:
    Głównym celem niniejszego artykułu jest omówienie polityki lokalnych władz partyjno-państwowych wobec Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w latach 1956-1989. KUL, jako uczelnia prywatna, niezależna od wpływów komunistów, stojąca po drugiej stronie barykady, jako instytucja wroga ideologicznie, po reaktywowaniu działalności w 1944 r. z góry skazana była na różnego rodzaju represje ze strony nowych władz, a w jakimś momencie nawet i na próbę likwidacji. Po krótkim okresie odwilży, jaka nastała po 1956 r., lokalne władze zaczęły osłabiać, a nawet paraliżować funkcjonowanie uczelni. Zamykano świeckie kierunki studiów, nakładano finansowe obciążenia, blokowano nominacje kadry naukowej. Jednak zamierzenia lokalnych władz partyjnych nie zawsze szły w parze z decyzjami zapadającymi w Warszawie. Władze centralne bowiem nie były do końca przekonane do ostatecznych środków względem KUL-u. Mimo wrogiej polityki lokalnych władz partyjnych uniwersytetowi udało się nie tylko przetrwać w tym trudnym okresie, ale także podejmować działania umożliwiające jego rozwój.
    The main purpose of this article is to discuss the policy of the local authorities party-state failure to Catholic University of Lublin in the years 1956-1989. Catholic University of Lublin as a university private, independent from the influence of the communists, standing on the other side of the barricades as the institution of the enemy ideologically the reactivation of operations in 1944 It was doomed from the new authorities for various types of repression and at some point even the test liquidation. After a short period of peace which started after 1956., the local authorities have begun to take decisive steps aimed at weakening in the longer term even paralyze the functioning of the university. It was planned to achieve this among others, by closing the secular fields of study, getting rid of financial resources or blocking the appointment of academic staff. However, the intentions of the local party authorities do not always go hand in hand with the decisions by the falling in Warsaw. The central authorities because they were not convinced until the end to make its policy in relation to the Catholic University of Lublin reach for definitive measures, ignoring the suggestions from relevant in this regard with the lower levels of the party apparatus. In spite of the hostile policy of the local party authorities university has managed to not only survive in this difficult period but also over time to take action to enable its progressive development.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2018, 66, 2 Special Issue; 99-114
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Das Verhältnis der Kommunistischen Partei Polens zum Judentum nach 1945
    Stosunek partii komunistycznej w Polsce do Żydów po 1945 roku
    Autorzy:
    Piotrowski, Mirosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1954340.pdf
    Data publikacji:
    2003
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    stosunki polsko-żydowskie
    antysemityzm
    antypolonizm
    władze bezpieczeństwa w PRL
    Żydzi
    komunizm
    historia PRL
    Polish-Jewish Relations
    anti-semitism
    anti-polonism
    security authorities in the Polish People's Republic
    Jews
    communism
    history of the Polish People's Repubic
    Opis:
    Narzucona siłą Polsce w 1944 r. tzw. „władza ludowa”, skupiała w swych szeregach zarówno ludność pochodzenia polskiego jak i w znacznej mierze pochodzenia żydowskiego. Stan taki był pochodną celowej polityki J. Stalina, który podczas tworzenie pierwszych zrębów administracyjnych przyszłej PRL na bazie Zarządu Głównego Związku Patriotów Polskich (ZPP) oraz Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego (PKWN) zalecał, aby na listach kandydatów zdecydowanie preferowano towarzyszy pochodzenia żydowskiego, dążąc do tego aby wszędzie stanowili większość. Stwierdzano wprost, że ich narodowe pochodzenie gwarantuje większą pewność dyspozycyjności niż komunistów polskich. Koncepcji tej bezskutecznie próbowali się m.in. przeciwstawiać polscy generałowie walczący po stronie Armii Czerwonej, jak Karol Świerczewski i Zygmunt Berling. Współdziałający z Sowietami zarówno Polacy jak i Żydzi, przez społeczeństwo polskie postrzegani byli jako zdrajcy. Wedle zgodnej opinii historyków, pomimo fluktuacji różnych osób na ważnych rządowych stanowiskach, faktycznie w Polsce wlatach 1944-1956 decydowała i rządziła trójka: Bolesław Bierut, Jakub Berman i Hilary Minc. Dwóch ostatnich było pochodzenia żydowskiego i określali się jako Żydzi. Do dziś trwa w Polsce spór na temat procentowego udziału Żydów w strukturach komunistycznej władzy, lecz nie dokonano jeszcze szczegółowych rachunków. Jednakże a priori przyjmowane jest twierdzenie, iż ogólnie biorąc była to „żydo-komuna”. Szczególnie znienawidzonym stał się Resort Bezpieczeństwa Publicznego, później MBP, w którym wszystkie ważniejsze stanowiska obsadzono ludźmi pochodzenia żydowskiego. Wprawdzie na jego czele stał Polak Stanisław Radkiewicz, ale wiceministrami byli Żydzi m.in. Mieczysław Mietkowski i Roman Romkowski, później Antoni Alster (w Komitecie ds. Bezpieczeństwa Publicznego). Najważniejszymi departamentami w tym ministerstwie również zawiadywali ludzie pochodzenia żydowskiego. Departamentem V ds. walki z Kościołem i środowiskiem inteligencji kierowała lwowska żydówka Julia Brystyger. Dyrektorem Departamentu VII ds. cenzury był Józef Czaplicki; Departamentem X, dbającym o „czystość” szeregów partii komunistycznej kierował Anatol Fejgin; wicedyrektorem był zbiegły na Zachód w 1953 r. Józef Światło (Izaak Fleishfarb). Głównym Urzędem Cenzury kierował Marcel Reich (Ranicki), dyrektorem Departamentu Więziennictwa MBP był Jerzy-Dagobert Łańcut; szefem Departamentu Śledczego był osławiony sadysta płk Józef Goldberg-Różański. Wszystko to sprzyjało umacnianiu przeświadczenia, że winę za powojenne zniewolenie narodu polskiego ponoszą Żydzi. Podobnego zdania był także prymas Polski kard. August Hlond. Rosnąca bariera uprzedzeń pomiędzy Polakami a Żydami czyniła z tych ostatnich dogodny instrument polityki prowadzonej przez Stalina. Potrzebował on bowiem zwolenników bezwzględnie zaufanych, po których mógł się spodziewać całkowitej lojalności, a więc ludzi możliwie osamotnionych, bez zaplecza rodzinnego, sąsiedzkiego – którzy partię komunistyczną uczynią swym jedynym kręgiem odniesienia. Logicznie rzecz biorąc Żydzi przebywający po wojnie w Polsce powinni mieć wsparcie i zagwarantowaną opiekę przynajmniej ze strony komunistów i Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Tak jednak nie było, gdyż stali się oni nie podmiotem, a przedmiotem politycznej rozgrywki. Dla współrodaków ze wspomnianych komunistycznych formacji nadrzędnym celem było zwycięstwo idei rewolucji oraz posłuszne wypełnianie dyrektyw Stalina. Na tak zbudowanym ołtarzu całkowicie poświęcono interes jednostki – także „zwykłego” Żyda. Podkreślić należy, iż na nastrojach społeczeństwa polskiego względem tzw. „kwestii żydowskiej” władze komunistyczne „grały” świadomie – nie bacząc na tragiczny finał. Większość historyków w Polsce nie ma wątpliwości, iż antyżydowskie rozruchy i próby ich wzniecenia w Krakowie, Rzeszowie, Lublinie, a przede wszystkim najbardziej znane i tragiczne w skutkach – w Kielcach, były prowokacją. Oznacza to, że ludność polska była celowo prowokowana przez aparat komunistyczny, w którym czynni byli przecież Żydzi, do wystąpień przeciw „zwykłym” Żydom, a nawet do pogromów. W jednym z podziemnych pism Zrzeszenia WiN „Honor i Ojczyzna” znalazło się znamienne zdanie: „Żydzi stali się więc niebezpiecznym narzędziem w ręku tych, którzy są bardziej komunistami niż ... Żydami”. Nie dziwi więc, że pozostający w Polsce Żydzi czuli się zagubieni. Ich los znalazł się pomiędzy przysłowiowym „młotem i kowadłem”. Mieli jednak do wyboru kilka wariantów: albo wyjechać z Polski, albo zmienić nazwisko i „wtopić się” w społeczeństwo polskie, albo też przystąpić do obozu rządzącego, zasilając szeregi „żydo-komuny”. Niezdecydowani skazani byli, w zaistniałych warunkach, na alienację. Żydzi, którym udało się przeżyć niemiecką okupację, obozy koncentracyjne, pałali chęcią rewanżu i zemsty na Niemcach, którzy byli sprawcami zagłady ich całych rodzin. Okazję taką stworzyli koledzy z UB, masowo werbując ich do tej formacji. Kompleksowo zjawisko to opisał amerykański Żyd – John Sack w książce pt. Oko za oko. Przemilczana historia Żydów, którzy w 1945 r. mścili się na Niemcach. W łonie komunistycznej partii trwała ostra walka, w której przełomem stała się śmierć Stalina w 1953 r. oraz odwilż polityczna po październiku 1956r. Od dawna bowiem ścierały się ze sobą, walcząc owpływy i władzę, dwie frakcje komunistów: Żydzi, przybyli wraz z Armią Czerwoną do Polski, i grupa polskich komunistów walczących w czasie II wojny światowej w podziemiu – tzw. „partyzanci” – z ministrem spraw wewnętrznych Mieczysławem Moczarem na czele. Dojście W. Gomułki do władzy w 1956 r. wpłynęło na wzmocnienie tej drugiej grupy. Odpowiedzialność za zbrodnie stalinowskie wygodnie było zrzucić właśnie na funkcjonariuszy żydowskich i pod pretekstem „wypaczeń idei socjalizmu” rozpocząć czystki w aparacie bezpieczeństwa ipartii. Część zwalnianych funkcjonariuszy-Żydów wyjeżdżała na Zachód Europy, do USA i Izraela. Według statystyk międzynarodowych w 1948 r. mniejszość żydowska liczyła w Polsce 88 tys. osób. Znaczna część emigrowała do Izraela już w latach 1949-1951. W zorganizowanych transportach emigrowało tam ok. 28. tys. Żydów. W latach 1956-1957 z Polski odpłynęła kolejna fala Żydów którą oblicza się na ok. 40 tys. osób. Dodać jednak trzeba, że połowę z nich stanowili dopiero co repatriowani Żydzi z terytorium Związku Radzieckiego. Emigracji tej towarzyszyły komentarze, że Żydzi uciekają z Polski, bojąc się odpowiedzialności za swoje zbrodnie popełnione w okresie stalinowskim („błędów i wypaczeń”), a także ze względu na obawę przed polskim antysemityzmem, rozbudzonym przez popełnione zbrodnie. Wśród wyjeżdżających było faktycznie wielu komunistów. W marcu 1957 r. zawarta została polsko-radziecka umowa, na mocy której do 31 marca 1959 r. repatriowano do Polski 224 tys. osób. W grupie tej przyjechało ok. 40 tys. osób pochodzenia żydowskiego, ale większość z nich w Polsce nie pozostała. W latach 1967-1968 liczbę Żydów w Polsce szacowano na 25-30 tys. W partii komunistycznej (PZPR) wyodrębniły się dwie nieformalne grupy: tzw. „puławska” i „natolińska”, nazwane tak od miejsc w których się zbierali. W skład pierwszej z nich bardziej liberalnej – tzn. domagającej się zmian, wchodzili w większości komuniści pochodzenia żydowskiego w skład drugiej tzw. „partyjny beton” – wwiększości zachowawczy „partyzanci”. W polskiej literaturze przedmiotu popularnie ugrupowania te nazywa się też: „Chamy i Żydy” (W. Jedlicki). Na początku lat 60. w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (MSW) dokonano, jak pisał historyk J. Eisler, „aryzacji” lub „dejudeizacji” resortu. Bez zgody Biura Politycznego PZPR zakładano podsłuchy telefoniczne i inwigilowano wpływowe osoby pochodzenia żydowskiego. Kontroli władz koministycznych poddano „Fołks-Sztyme” jedyne w Polsce pismo wydawane w języku jidisz. „Czystka rasowa” objęła także korpus oficerski. Przebywający w Polsce wiceminister obrony narodowej ZSRR marszałek Sergiej Biriuzow, miał oświadczyć gen. M. Spychalskiemu: „armia dowodzona przez Żydów i kontrrewolucjonistów nie może być użyta w walce przeciwko imperializmowi”. Wypowiedź ta związana była z ideologiczną ofensywą podjętą przez ZSRR w krajach arabskich. Ponownie więc kwestia żydowska, za pośrednictwem Związku Radzieckiego, stała się instrumentem wewnętrznej gry politycznej w Polsce. W połowie lat 60. wśród 40-45 tys. oficerów wojska polskiego, ok. 250-300 stanowili Żydzi. Z armii zwalniano nawet osoby „oskarżane” o przyjaźń z żydowskimi oficerami. W partii komunistycznej grupa M. Moczara („partyzantów”) zwalczała „liberalne” zaplecze I sekretarza PZPR W. Gomułki. Do akcji tej dołączyła się grupa tzw. postępowych katolików środowiska PAX, z Bolesławem Piaseckim na czele. Starano się umacniać przekonanie, że pierwsze dziesięciolecie krwawego komunizmu w Polsce było zasługą Żydów-komunistów, akomuniści-„partyzanci” winy za to nie ponoszą. Nową historię Polski utrwalać miały wświadomości społeczeństwa nowo produkowane filmy. W 1968 r. sięgnięto ponownie do instrumentu prowokacji. Jego preludium stanowiła wojna izraelsko-arabska 1967 r., w której ZSRR opowiedział się po stronie Arabów. W Polsce partia komunistyczna, stosując się do dyrektyw Moskwy, rozpoczęła tropienie zwolenników zwycięstwa Izraela. Pierwszymi podejrzanymi były oczywiście osoby pochodzenia żydowskiego. Poważne ataki na nich okazały się być związane z wewnętrzną polityczną prowokacją w łonie PZPR. Na początku marca 1968 r., minister spraw wewnętrznych PRL M. Moczar, wykorzystując nieobecność I sekretarza PZPR W. Gomułki wPolsce, postanowił przejąć pełnię władzy i jednocześnie pozbyć się z aparatu władzy osób pochodzenia żydowskiego. W tym celu posłużył się prowokacją podburzając młodzież studencką do wystąpień. Na czele protestujących stanęli młodzi ludzie – w większości pochodzenia żydowskiego, których rodzice piastowali niegdyś poczesne stanowiska rządowe i partyjne. Byli to m.in.: Adam Michnik – syn Ozjasza Szechtera, przewodniczącego KPZU; Aleksander Smolar – syn Grzegorza, redaktora naczelnego żydowskiego pisma „Fołks-Sztyme”; Henryk Szlajfer – ojciec jego był cenzorem w Głównym Urzędzie Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk; Irena Grudzińska – córka wiceministra rolnictwa, Marian Alster – syn b. wiceministra spraw wewnętrznych; Karol Modzelewski – syn b. ministra spraw zagranicznych itd. Młodzież tę nazywano „bananową” – czyli wolną od kłopotów i trosk materialnych. Gomułka po powrocie do kraju zdołał opanować sytuację, zwolnił Moczara z pełnionej funkcji, ale postanowił skorzystać z drugiej części prowokacyjnego scenariusza i na fali tej „załatwić” problem żydowski. Wsparł ataki na Żydów w partii (choć jego żona Zofia była Żydówką), w rządzie, administracji, w kulturze i w nauce, skutecznie ich stamtąd eliminując. Dokonano wówczas „rasowej czystki” w szeregach tych instytucji i organizacji. Jednym zcelów akcji miało być zbliżenie władzy do społeczeństwa. Nie został on jednak osiągnięty. Antysemityzm rozpętany przez PZPR spotkał się z dezaprobatą wielu środowisk i wybitnych osób. Przede wszystkim zdystansował się od tego Kościół katolicki. Po uśmierzeniu zamieszek władza komunistyczna zaczęła stosować różnorodne środki nacisku na osoby pochodzenia żydowskiego, chcąc wpłynąć na ich decyzję wyjazdu z Polski. Liczono natomiast na efekt propagandowy, stawiając tezę o „obcości Żydów” w Polsce. Mówiono więc: gdyby czuli związek z Polską, to by z niej nie wyjeżdżali. Motywem emigracji osób pochodzenia żydowskiego w tamtym okresie było poczucie zagrożenia, obawa przed wzrostem antysemityzmu, ale także nadzieja na poprawienie swoich warunków bytowych na emigracji. Przypominało to więc niekiedy emigrację zarobkową. Polskę opuszczało wtedy wielu ludzi kultury, pisarzy, poetów, naukowców. Wielu jednak wyjeżdżało nie chcąc ponosić odpowiedzialności za czyny, które dokonali będąc w aparacie władzy. W kraju pozostawili świetne emerytury, legitymacje partyjne itp. Jak podkreśla historyk J. Eisler „ci ludzie często są tymi, którzy o Polsce i Polakach mówią w sposób, na jaki nie zasługujemy”. Według przybliżonych szacunków po marcu 1968r. – w ciągu dwóch lat – wyjechało z Polski 15-20 tys. osób, z czego ok. 25% osiedliło się w Izraelu. Pokłosiem prowokacji marcowych było więc opuszczenie Polski, przez większość przebywających tam po II wojnie światowej Żydów. Komunistyczna nagonka na ludzi pochodzenia żydowskiego w znacznej mierze przyczyniła się nie tylko do ich emigracji z Polski, ale także wpływała na kształt świadomości polskiego społeczeństwa. Komunistyczna władza chciała oficjalnie i bez ogródek rozliczyć się z przeszłością, wskazując także na sprawców stalinowskiego terroru w Polsce. W grudniu 1970 r. usunięty został ze stanowiska I sekretarza partii W. Gomułka. W 1980 r. wybuchła w Polsce „Solidarność”, a w 1989 r. rozpoczęto przekazywanie władzy wybranym ludziom opozycji. Wielu dysydentów miało pochodzenie żydowskie, lecz po latach komunistycznej polityki, wolało tego faktu nie upubliczniać. Trzeba wyraźnie stwierdzić, iż wskutek wojennego holocaustu i polityki komunistów po 1945r. problem Żydów w Polsce jako nacji przestał istnieć. Pozostała jednak „kwestia żydowska”, wypływająca przy różnych okazjach i nagłaśniany szeroko rzekomy antysemityzm Polaków. Publicznie mówi się do dziś o „antysemityźmie bez Żydów”. Przedstawione tu wydarzenia stały się asumptem do formułowania przez wielu historyków, politologów oraz publicystów tezy, iż przemiany następujące w Polsce po 1989 r. to zmodyfikowana kontynuacja walk frakcyjnych „Chamów” i „Żydów” – czyli dawnych aktywistów PZPR pochodzenia żydowskiego z tzw. partyjnym „betonem”.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2003, 51, 2; 191-207
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-7 z 7

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies