Temat: Pomorze – Pomerania - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Oficjalne wizyty państwowe w Toruniu w latach 1920-1939
Offizielle Staatsbesuche in Toruń in den Jahren 1920-1939
Official state visits to Toruń from 1920 to 1939
Autorzy:: Grzebieniak, Anna
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/52492589.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Towarzystwo Miłośników Torunia
Tematy:: Toruń
Pomorze
Józef Haller
Józef Piłsudski
Edward Rydz-Śmigły
Ignacy Mościcki
Pomerania
Pommern
Opis:: W artykule opisano okoliczności oraz przebieg wizyt w Toruniu osób zajmujących najwyższe stanowiska we władzach państwowych i wojskowych odrodzonej Rzeczypospolitej. Przyjęte ramy czasowe obejmują okres od roku 1920, w którym wojsko polskie przejmuje Toruń z rąk niemieckich w konsekwencji postanowień traktatu wersalskiego, do wybuchu II wojny światowej w 1939 r. W opisie zdarzeń wykorzystano materiały z prasy ukazującej się w regionie oraz informacje pozyskane w trakcie studiów nad materiałami archiwalnymi pozyskanymi w trakcie kwerend odbytych w Archiwum Państwowym w Toruniu oraz Bydgoszczy.
This article describes the circumstances and the course of visits to Toruń by those occupying the highest positions in the state and military authorities of the reborn Republic of Poland. The time frame adopted covers the period from 1920, when the Polish army took Toruń over from the Germans as a consequence of the Treaty of Versailles, to the outbreak of World War II in 1939. The description of events makes use of materials from the press published in the region and information obtained in the course of a study of archival materials acquired during queries conducted in the State Archives in Toruń and in Bydgoszcz.
Der Artikel beschreibt Umstände und den Verlauf der Besuche in Toruń von hohen Würdenträgern der Staats- und Militärbehörden der wiedergeborenen Republik Polen. Der angenommene Zeitrahmen umfasst die Jahre seit 1920, als die polnischen Truppen Toruń aufgrund der Bestimmungen des Versailler Vertrages aus den Händen der Deutschen übernahmen, bis zum Ausbruch des Zweiten Weltkriegs 1939. Bei der Beschreibung der Ereignisse wurden das Material aus der in der Region erscheinenden Presse sowie die beim Studium der Archivmaterialien gewonnenen Informationen verwendet, die während der Recherchen in den Staatsarchiven von Toruń und Bydgoszcz gewonnen wurden.
Źródło:: Rocznik Toruński; 2022, 49; 69-97
0557-2177
Pojawia się w:: Rocznik Toruński
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Ziemianie okolic Torunia wobec powrotu Pomorza do Polski
Landed gentry of the Toruń area on the threshold of Pomerania’s return to Poland
Die Haltung der Gutsbesitzer in der Umgebung von Thorn zur Rückkehr Pommerns nach Polen
Autorzy:: Łaszkiewicz, Tomasz
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/529370.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Towarzystwo Miłośników Torunia
Tematy:: ziemiaństwo
rady ludowe
Organizacja Wojskowa Pomorza
Pomorze
Prusy Zachodnie
Gutsbesitzer
Volksräte
Pommersche Militärorganisation
Pommern
Westpreußen
gentry
people's councils
Military Organization of Pomerania
Pomerania
Western Prussia
Opis:: Ziemiaństwo polskie odgrywało ważną rolę w ruchu narodowym zaboru pruskiego. W dużej mierze dzięki aktywności ziemian udało się zaszczepić społeczeństwu polskiemu idee pracy organicznej, które oparte o solidaryzm narodowy stały się jego paradygmatem politycznym. Utworzenie instytucji o charakterze gospodarczym, kulturalnym i naukowym przyczyniło się do partycypacji w życiu politycznym szerszych kręgów społecznych. Paradoksalnie, w dłuższej perspektywie, doprowadziło to do osłabienia roli politycznej i społecznej ziemiaństwa. Sprzyjały temu procesy modernizacyjne państwa pruskiego, a jeszcze bardziej zdynamizowała I wojna światowa. Dlatego autor artykułu przyjrzał się postawom ziemian w okresie walki i starań o przyłączenie Pomorza do odradzającego się państwa polskiego.Ziemianie okolic Torunia – głównego oprócz Gdańska ośrodka regionalnego na Pomorzu – aktywnie włączyli się we wszystkie formy działań na rzecz powrotu Pomorza do Macierzy. Współtworzyli powiatową radę ludową, konspirację wojskową, ochotniczo zasilali oddziały formowane na Kujawach, reprezentowali mieszkańców regionu na forum Sejmu Dzielnicowego oraz w strukturach politycznych Naczelnej Rady Ludowej, wreszcie – po traktacie wersalskim – zaangażowali się w tworzenie zrębów przyszłej, polskiej administracji. Potrafili wyczuć nastroje społeczne włączając się w działalność rad ludowych (w pewnym zakresie także robotniczo-żołnierskich i chłopskich). Skutecznie powstrzymali je przed radykalizacją, ogniskując na postulatach narodowych. Dzięki temu współdecydowali o kształcie ruchu narodowego i odegrali istotną rolę w przebiegu procesu, który doprowadził do restytucji Pomorza. Posiadając zaplecze finansowe i przygotowanie intelektualne oddali nieocenione usługi w tzw. okresie przejściowym, gdy należało zadbać o żywotne interesy regionu, nadzorując i współpracując z administracją niemiecką.Modyfikacja własnego programu i celów politycznych, jakie wyrażali liderzy miejscowego środowiska ziemiańskiego z Janem Donimirskim i Adamem Czarlińskim na czele, było kontynuacją długiego procesu zbliżania się do siebie różnych warstw społecznych. W okresie międzywojennym umożliwiło to współpracę pomiędzy chłopami i ziemiaństwem zarówno na gruncie zawodowym, jak i politycznym, współpracę, o którą było trudno w innych regionach Polski.
Die polnischen Gutsbesitzer spielten eine wichtige Rolle in der Nationalbewegung des preußischen Teilungsgebiets. Es war zu einem großen Teil ihnen zu verdanken, dass es gelang, die Vorstellung von der organischen Arbeit in der polnischen Gesellschaft zu verankern. Die Gründung von Institutionen wirtschaftlichen, kulturellen und wissenschaftlichen Charakters führte zur Teilnahme von breiteren Kreisen der Gesellschaft am politischen Leben. Paradoxerweise führte das auf Dauer zur Schwächung der politischen und gesellschaftlichen Rolle der Gutsbesitzer. Dies wurde durch die Modernisierungsprozesse im preußischen Staat gefördert und erhielt eine noch größere Dynamik durch den 1. Weltkrieg. Deshalb behandelt der Autor die Haltung der Gutsbesitzer zur Zeit der Kämpfe um den Anschluss Pommerns an den wieder entstehenden polnischen Staat. Die Gutsbesitzer in der Umgebung von Thorn, des wichtigsten regionalen Zentrums in Pommern neben Danzig, schalteten sich aktiv in alle Formen von Aktivitäten für die Rückkehr Pommerns zum Mutterland ein. Sie schufen einen Kreisvolksrat, eine militärische Konspiration, sie verstärkten freiwillig Einheiten, die in Kujawien gebildet worden waren, sie repräsentierten die Einwohner der Region im Forum des Bezirkslandtags und in den politischen Strukturen des obersten Volksrats, und schließlich engagierten sie sich nach dem Versailler Vertrag bei der Schaffung der Grundlagen der künftigen, polnischen Verwaltung. Sie waren in der Lage, die gesellschaftlichen Gefühle zu erspüren, indem sie sich in die Tätigkeit der Volksräte einschalteten (eine Zeitlang auch der Arbeiter- und Soldatenräte und der Bauernräte). Sie hielten diese erfolgreich von einer Radikalisierung ab, indem sie sich auf nationale Forderungen konzentrierten. Dadurch entschieden sie über die Gestalt der nationalen Bewegung mit und spielten eine wesentliche Rolle im Verlauf des Prozesses, der zur Rückgabe Pommerns führte. Durch ihren finanziellen Rückhalt und ihre intellektuelle Vorbereitung leisteten sie in der sog. Übergangsphase unschätzbare Dienste, als die vitalen Interessen der Region auf dem Spiel standen, indem sie die deutsche Verwaltung beaufsichtigten und mit ihr zusammenarbeiteten. Die Modifizierung des eigenen Programms und der politischen Ziele, zu denen sich die Führer der örtlichen Gutsbesitzerszene mit Jan Donimirski und Adam Czarliński an der Spitze bekannten, war die Fortsetzung eines langen Prozesses der Annäherung von verschiedenen sozialen Gruppen. In der Zwischenkriegszeit ermöglichte dies die Zusammenarbeit zwischen den Bauern und den Gutsbesitzern, sowohl auf beruflicher wie auf politischer Ebene, eine Zusammenarbeit, die in anderen Regionen Polens schwer zu bewerkstelligen war.
The Polish landed gentry played an important role in the national movement of Poles from the Prussian partition. To a large extent, the landed gentry managed to instil the ideas of organic work among Poles, which, based on national solidarity, became their political paradigm. The establishment of institutions of an economic, cultural and scientific nature contributed to the wider social circles’ participation in the political life. Paradoxically, in the long run, this weakened the political and social role of the landed gentry, which was reinforced by the modernization processes of the Prussian state. The World War I made the process even more dynamic. Therefore, the author of the article looked at the attitudes of landowners during the struggle to incorporate Pomerania into the reviving Polish state.The landowners from the vicinities of Toruń - the main regional center in Pomerania besides Gdańsk - actively contributed to all forms of activities the aim of which was to incorporate Pomerania into the Polish Motherland. The landed gentry were members of the county’s people's council and military underground; they voluntarily supplied military units formed in Kuyavia; they represented the inhabitants of the region at the District Sejm and in the political structures of the Supreme People's Council. Finally, after the Treaty of Versailles they became involved in the construction of the framework of the future Polish administration. They were able to sense social moods as members of people's councils (to some extent also as members of workers 'and soldiers' councils and peasants’ councils). They successfully stopped them from radicalizing, focusing their attention on national demands. As a result, they co-decided on the shape of the national movement and played an important role in the the process that led to the restitution of Pomerania. With financial resources and intellectual preparation, they gave invaluable services in the so-called transition period, when vital interests of the region had to be taken care of while supervising and cooperating with the German administration.The modification of their own program and political goals expressed by the leaders of the local community of landowners, headed by Jan Donimirski and Adam Czarliński , was a continuation of the long process of bringing together different social strata. In the interwar period, this enabled cooperation between peasants and landowners both professionally and politically. Such cooperation was difficult to find in other regions of Poland.
Źródło:: Rocznik Toruński; 2019, 46; 163-183
0557-2177
Pojawia się w:: Rocznik Toruński
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: Rola Torunia i Pomorza w okresie interwencjonizmu państwowego 1936 –1939 w świetle publicystyki
The role of Toruń and Pomerania during the period of state intervention between 1936 –1939 according to journalistic sources
Die Rolle von Thorn und Pommern in der Zeit des staatli-chen Eingriffes 1936 –1939 im Lichte des Journalismus
Autorzy:: Zieliński, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/529421.pdf
Data publikacji:: 2013
Wydawca:: Towarzystwo Miłośników Torunia
Tematy:: Toruń
Pomorze
okres międzywojenny
publicystyka
interwencjonizm państwowy
Pomerania
interwar
journalis sources
intervention between
Thorn
Pommern
Zwischenkriegzeit
staatlichen Eingriffes
der Journalismus
Opis:: The role of Toruń and Pomerania during the period of state inter-vention between 1936 –1939 according to journalistic sources Incorporating Toruń into the revived Polish State in 1920 commenced a new period in the development of the city. Toruń became the capital of the newly created Pomeranian district, which resulted in the fact that provincial dignitaries started to raise the importance of the city. Many offices based themselves in Toruń, which led to the thorough development of the town. In the second half of the 1930s, Toruń and the whole of Pomerania had to deal with the policy of state intervention run by the vice prime minister and the minister of finance – Eugeniusz Kwiatkowski. The province, whose head at that time was the voivode Władysław Raczkiewicz, was experiencing some serious problems. Nevertheless, Toruń and Gdynia managed to cope with the difficulties. The authorities of the province tried to counteract the negative effects of the policy of intervention creating the so called „Pomeranian Pro-gramme” the aim of which was to strengthen the region politically and eco-nomically. The realization of the programme, which included the extension of the province’s boundaries, exacerbated the conflict between the capital city of Toruń and Bydgoszcz which was to be incorporated into the Pomeranian dis-trict having lost the struggle to become the capital of the extended region. Having won this accolade, Toruń developed more intensively by constructing new buildings and creating a modern land development plan called „The Pro-gramme of Tłoczek”.
Die Rolle von Thorn und Pommern in der Zeit des staatlichen Eingriffes 1936 –1939 im Lichte des Journalismus Thorns Anschluss an den „wiedergeborenen polnischen Staatˮ im Jahr 1920 markierte den Beginn einer neuen Phase der Entwicklung der Stadt. Thorn wurde dann die Hauptstadt der neu gegründeten Provinz Pommern, mit dem Ergebnis, dass hier Gouverneure zu wohnen begannen, die schrittweise versuchten, den Rang der Stadt zu erhöhen. Auch viele Ämter fanden hier ihren Sitz, was zu allseitiger Entwicklung von Thorn führte. In der zweiten Hälfte der dreißiger Jahre des zwanzigsten Jahrhunderts musste Thorn und die 101 gesamte Provinz von Pommern, der Politik des staatlichen Eingriffes, die von dem damaligen stellvertretenden Ministerpräsidenten und Minister des Schatzamtes Eugeniusz Kwiatkowski gefördert wurde, trotzen. Die Provinz, die durch den Gouverneur Wladyslaw Raczkiewicz geleitet wurde, hatte große Schwierigkeiten, die aber Thorn und Danzig, die perfekt mit den Schwierig-keiten fertig wurden, nicht betrafen. Die Behörden der Provinz haben ver-sucht, den negativen Auswirkungen des politischen Eingriffs entgegenzuwir-ken, wodurch ein „Entwurf Pommernˮ entwickelt wurde, um die Region poli-tisch und wirtschaftlich zu stärken. Die Umsetzung des Entwurfs, die unter anderem die Erweiterung der Grenzen der Provinz voraussetzte und auch den Konflikt zwischen dem hauptstädtischen Thorn und Bromberg das in die Grenzen der Provinz einbezogen werden sollte, entfacht, das jedoch den Kampf um den Titel der Hauptstadt der vergrößerten Provinz verloren hat. Dank dem Sieg in diesem Wettbewerb hat sich Thorn noch mehr, durch den Bau neuer Gebäude und der Schaffung eines modernen Verwaltungssystems namens „Tłoczeks Programmˮ, entwickelt.
Źródło:: Rocznik Toruński; 2013, 40; 77-101
0557-2177
Pojawia się w:: Rocznik Toruński
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: Kazimierz Wajda – wybitny badacz dziejów społeczno-gospodarczych Torunia i Pomorza
Kazimierz Wajda als herausragender Forscher der sozioökonomischen Geschichte Thorns und Pommerellens
Kazimierz Wajda as an Outstanding Researcher of the Socio-economic History of Toruń and Pomerania
Autorzy:: Zielińska, Agnieszka
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/52483476.pdf
Data publikacji:: 2021
Wydawca:: Towarzystwo Miłośników Torunia
Tematy:: Toruń
Pomorze
Kazimierz Wajda
demografia historyczna
historia społeczno-gospodarcza
Pomerania
historical demography
socio-economic history
Thorn
Pommerellen
Historische Demographie
Sozioökonomische Geschichte
Opis:: Artykuł prezentuje sylwetkę i drogę kariery naukowej profesora Kazimierza Wajdy, który przez dużą część swojego życia zawodowego związany był z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu. Był wybitnym badaczem dziejów społecznych i gospodarczych oraz zagadnień demograficznych Torunia, ale i Pomorza. Interesowały go także zagadnienia narodowościowe, wyznaniowe i polityczne. Spod jego pióra wyszły obszerne i szczegółowe, oparte na solidnej kwerendzie źródłowej rozdziały monografii miast pomorskich i kujawskich, dotyczące historii XIX i początku XX w. Był cenionym dydaktykiem i organizatorem życia uniwersyteckiego. Wypromował sześciudoktorów i około dwustu magistrów.
The article presents the profile and academic career path of Professor Kazimierz Wajda, who was associated with the Nicolaus Copernicus University in Toruń for a large part of his professional life. He was an outstanding researcher of social and economic history as well as demographic issues of Toruń and Pomerania. He was also interested in national, religious and political issues. He wrote extensive, detailed and well researched chapters of monographs of Pomeranian and Kuyavian cities concerning the history of the nineteenth and early twentieth centuries. He was a valued educator and organizer of university life. Six Doctoral and about two hundred Master degrees were granted under his supervision.
Der Beitrag präsentiert das Profil und den wissenschaftlichen Werdegang des Professors Kazimierz Wajda, der den Großteil seines Berufslebens mit der Nicolaus-Kopernikus-Universität in Thorn verbunden war. Er war ein herausragender Forscher der sozioökonomischen Geschichte sowie der demographischen Fragen von Thorn und Pommerellen. Sein Forschungsinteresse galt auch den nationalen, konfessionellen und politischen Fragen. Er verfasste umfangreiche und detaillierte, auf soliden Quellenrecherchen basierende Kapitel der Monographien von pommerellischen und kujawischen Städten zu deren Geschichte im 19. und frühen 20. Jh. Er war ein geschätzter Didaktiker und Organisator des Universitätslebens. Er war Betreuer von sechs Doktoranden und ca. zweihundert Magistern.
Źródło:: Rocznik Toruński; 2021, 48; 29-50
0557-2177
Pojawia się w:: Rocznik Toruński
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Organizacja Wojskowa Pomorza (1918-1920). Polska konspiracja zbrojna w okresie poprzedzającym powrót Pomorza do Polski. Pytania i postulaty badawcze
The Military Organization of Pomerania (1918-1920). The Polish armed underground movement in the period preceding Pomerania’s return to Poland. Questions and research postulates
Die Pommersche Militärorganisation(1918-1920). Die polnische bewaffnete Konspiration in der Zeit vor der Rückkehr Pommernsan Polen. Fragen und Forschungspostulate
Autorzy:: Olstowski, Przemysław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/529374.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Towarzystwo Miłośników Torunia
Tematy:: Pomorze
polski ruch narodowy
Organizacja Wojskowa Pomorza
powrót Pomorza do Polski
Pommern
polnische Nationalbewegung
Pommersche Militärorganisation
Rückkehr Pommerns zu Polen
Pomerania
the Polish national movement
the Pomeranian Military Organization
the return of Pomerania to Poland
Opis:: Organizacja Wojskowa Pomorza, istniejąca od końca 1918 do początków 1920 r., była jedną z kilku polskich regionalnych konspiracyjnych organizacji wojskowych powstałych po I wojnie światowej, stawiających sobie za cel przyłączenie ich dzielnic do odradzającego się państwa polskiego. Będąc częścią polskiego ruchu narodowego w prowincji Prusy Zachodnie, w tym także odbiciem jego struktury społecznej, stanowi po upływie stu lat interesujące zjawisko z punktu widzenia historii wojskowej, ale i historii społecznej, zarówno w skali regionalnej, jak i ogólnopolskiej. Nikły stan zachowanej bazy źródłowej skutkuje do dziś skromnym stanem badań nad tą organizacją. W prezentowanym tekście – na miarę źródłowych możliwości – przedstawiono kolejne etapy jej rozwoju organizacyjnego i główne obszary działalności, w powiązaniu z działaniami ruchu polskiego na Pomorzu i sytuacją polityczno-militarną tego obszaru w roku poprzedzającym powrót jego większej części do Polski w styczniu i lutym 1920 r., jak też zmieniającymi się w tym okresie oczekiwaniami wobec OWP ze strony Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej i Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych w Zaborze Pruskim w Poznaniu i naczelnych polskich władz wojskowych w Warszawie. Sformułowano też postulat dalszych badań nad OWP, jej kadrą kierowniczą szczebla centralnego i terenowego oraz bazą członkowską, w powiązaniu z analogicznymi badaniami nad innymi polskimi konspiracjami wojskowymi tamtego czasu: Polską Organizacja Wojskową, Polską Organizacją Wojskową Zaboru Pruskiego oraz Polską Organizacją Wojskową Górnego Śląska.
Die Pommersche Militärorganisation bestand von Ende 1918 bis Anfang 1920 und war eine von mehreren polnischen regionalen konspirativen Militärorganisationen, die nach dem 1. Weltkrieg entstanden und sich den Anschluss ihrer Regionen an den wieder entstehenden polnischen Staat zum Ziel setzten. Als Teil der polnischen Nationalbewegung in der Provinz Westpreußen und dabei auch ein Abbild ihrer sozialen Struktur stellt sie nach dem Ablauf von hundert Jahren ein interessantes Phänomen aus der Perspektive der Militärgeschichte, aber auch der Sozialgeschichte dar, sowohl im regionalen wie im gesamtpolnischen Maßstab. Die schlechte Quellenlage hat bis heute dazu geführt, dass der Forschungsstand zu dieser Organisation bescheiden ist. Im vorliegenden Text werden im Rahmen der durch die Quellen gegebenen Möglichkeiten die verschiedenen Etappen ihrer organisatorischen Entwicklung und die Hauptgebiete ihrer Aktivität vorgestellt, in Verbindung mit den Aktivitäten der polnischen Bewegung in Pommern und der politisch-militärischen Lage dieses Gebiets im Jahr vor der Rückkehr seines größten Teils an Polen im Januar und Februar 1920, ebenso die sich in dieser Zeit wandelnden Erwartungen an die Organisation von Seiten des Kommissariats des Obersten Volksrats und der Obersten Führung der Streitkräfte im Preußischen Teilungsgebiet in Posen und der obersten polnischen Militärführung in Warschau. Formuliert wird auch die Notwendigkeit weiterer Forschungen zur Organisation, ihres Führungskaders auf zentraler und lokaler Ebene sowie ihrer Mitgliederbasis, in Verbindung mit analogen Forschungen zu anderen polnischen militärischen Konspirationen in dieser Zeit: der Polnischen Militärischen Organisation, der Polnischen Militärischen Organisation des Preußischen Teilungsgebiets sowie der Polnischen Militärischen Organisation von Oberschlesien.
The Military Organization of Pomerania, operating from the end of 1918 to the beginning of 1920, was one of several Polish regional underground military organizations established after World War I, aiming to incorporate their districts into the reviving Polish state. As part of the Polish national movement in West Prussia, it reflected the provinces’s inhabitants’ social structure. After a hundred years it constitutes an interesting phenomenon from the point of view of not only military history, but also social history- both on a regional and national level. The poor condition of the preserved source base still results in a modest state of research concerning this organization. The presented text presents subsequent stages of its organizational development and the main areas of activity, along with the activities of the Polish movement in Pomerania and the political and military situation of this area in the year preceding the return of most of Pomerania to Poland in January and February 1920. It also takes into consideration the expectations towards the Military Organization of Pomerania as expressed by the Commissariat of the Supreme People's Council and the Main Command of the Armed Forces in the Prussian Partition in Poznań and the Polish Supreme Military Authorities in Warsaw. A postulate was also formulated to carry out further research on the Military Organization of Pomerania, its management at the central and local levels, and a membership base, in conjunction with similar research on other Polish military underground movements of that time: the Polish Military Organization, the Polish Military Organization of the Prussian Partition and the Polish Military Organization of Upper Silesia.
Źródło:: Rocznik Toruński; 2019, 46; 113-139
0557-2177
Pojawia się w:: Rocznik Toruński
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Bramy triumfalne na powitanie wojsk polskich w Toruniu w 1920 roku jako preludium zmian ikonosfery miasta w okresie międzywojennym
Triumphal gates to welcome the Polish army in Toruń in 1920 asaprelude to changes in the city’s iconosphere in the interwar period
Triumphbögen zur Begrüßung der polnischen Truppen in Thorn 1920 als Vorspiel zur Veränderung der Ikonosphäre der Stadt in der Zwischenkriegszeit
Autorzy:: Birecki, Piotr
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/529384.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Towarzystwo Miłośników Torunia
Tematy:: Pomorze
Prusy
architektura okazjonalna
II Rzeczypospolita
wyzwolenie Torunia 1920
Pommern
Preußen
Gelegenheitsarchitektur
Zweite polnische Republik
Befreiung Thorns 1920
Pomerania
Prussia
occasional architecture
Second Polish Republic
liberation of Toruń 1920
Opis:: Artykuł prezentuje przygotowania do przywitania wojsk polskich w Toruniu wkraczających do miasta w styczniu 1920 roku. Autor koncentruje się na obrazie toruńskich malarzy Brunona i Feliksa Gęstwickich, którzy namalowali obraz przedstawiający powitanie wojsk tzw. Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera przez burmistrza Otto Steinborna. Przedstawiono na nim jedną z bram triumfalnych, która była elementem wystroju miasta przygotowanego na powitanie polskich żołnierzy. Kilka takich bram stanęło na trasie ich przemarszu z dworca miejskiego na Rynek Staromiejski. Artykuł omawia okoliczności i czas ich powstania oraz przypomina osoby zaangażowane w przygotowanie dekoracji okazjonalnej oraz wystroju kamienic na trasie przemarszu armii. W drugiej części artykułu omówione zostały zmiany, jakie poczyniono w międzywojennym Toruniu likwidując w przestrzeni publicznej pomniki związane z niemieckim zaborcą oraz z wprowadzeniem do ikonosfery miasta symboli polskiej państwowości. Autor przytacza przykłady likwidowanych w Toruniu i nowo wznoszonych pomników.
Der Artikel zeigt die Vorbereitungen auf die Begrüßung der polnischen Truppen, die im Januar 1920 in die Stadt einrückten. Der Autor konzentriert sich auf ein Bild der Thorner Maler Brunon und Feliks Gęstwicki, die ein Bild malten, das die Begrüßung der Truppen der sog. Blauen Armee von General Josef Haller durch den Bürgermeister Otto Steinborn darstellt. Darauf ist einer der Triumphbögen zu sehen, der ein Element des Schmucks der Stadt war, die sich auf die Begrüßung der polnischen Soldaten vorbereitet hatte. Mehrere solcher Bögen standen auf ihrem Durchzugsweg vom städtischen Bahnhof zum Altstadtmarkt. Der Artikel behandelt die Umstände und Zeit ihrer Entstehung und erinnert an die Personen, die bei der Vorbereitung der Gelegenheitsdekoration und bei der Ausschmückung der Häuser am Durchzugsweg der Armee beteiligt waren. Im zweiten Teil des Artikels geht es um die Veränderungen, die im Thorn der Zwischenkriegszeit vorgenommen wurden, als man Denkmäler, die mit der deutschen Teilungsmacht in Verbindung standen, aus dem öffentlichen Raum entfernte und Symbole der polnischen Staatlichkeit in die Ikonosphäre der Stadt einführte. Der Autor gibt Beispiele für Denkmäler, die in Thorn entfernt oder neu errichtet wurden.
The article presents preparations to welcome Polish troops entering the city of Toruń in January 1920. The author focuses on the picture of Toruń’s painters Bruno and Feliks Gęstwicki, who painted a picture showing the welcome of the so-called Blue Army of General Józef Haller by Mayor Otto Steinborn. It depicted one of the triumphal gates that was part of the decor of the city prepared to welcome Polish soldiers. Several such gates stood on the route of the soldiers’ march from the city station to the Old Town Square. The article discusses the circumstances and time of their creation and recollects people involved in the preparation of occasional decorations and interior design of burgher houses along the army's route. The second part of the article discusses the changes introduced in the interwar Toruń, which consisted in liquidating monuments related to the German partition and the introduction of symbols of the Polish state into the city's iconosphere. The author gives examples of both liquidated and newly erected monuments in Toruń.
Źródło:: Rocznik Toruński; 2019, 46; 355-374
0557-2177
Pojawia się w:: Rocznik Toruński
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Polskie Pomorze czy Prusy Zachodnie? Kwestia przynależności państwowej regionu w latach 1918-1920
Polish Pomerania or West Prussia? The issue of the political belonging of the region in the years 1918-1920
Polnisches Pommern oder Westpreußen? Die Frage der staatlichen Zugehörigkeit der Region in den Jahren 1918-1920
Autorzy:: Kłaczkow, Jarosław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/529398.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Towarzystwo Miłośników Torunia
Tematy:: Pomorze Gdańskie
ziemie: chełmińska
michałowska
lubawska
Prusy Zachodnie
Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej
Rady Ludowe, Organizacja Wojskowa Pomorza
Danziger Pommern, Kulmer Land, Michelauer Land, Land Löbau, Westpreußen
Unterkommissariat des Obersten Volksrats
Volksräte
Pommersche Militärorganisation
Gdańsk Pomerania
lands of Chełmno
Michałów
Lubawa
West Prussia
Subcommittee of the Supreme People's Council
People's Councils
Military Organization of Pomerania
Opis:: Obszar Pomorza Gdańskiego i powiązanych z nim historycznie ziem: chełmińskiej, michałowskiej i lubawskiej funkcjonował w II Rzeszy jako obszar administracyjny Prusy Zachodnie. Przez wieki przenikały się na tym terenie wpływy polskie i niemieckie, a teren przechodził z rąk do rąk. Pierwotnie należący do Królestwa Polskiego, w XIII i XIV wieku zajęty przez Zakon Krzyżacki, od 1466 do 1772 r. ponownie w ramach Polski przeszedł następnie w wyniku rozbiorów do państwa pruskiego. W 1914 r. u progu wybuchu Wielkiej Wojny wydawało się, że tę kilkuwiekową rywalizację wygrała strona niemiecka. Tendencje demograficzne były bowiem bardziej korzystne dla Niemców. Według oficjalnych danych pochodzących ze spisu ludności z 1910 roku ówczesną prowincję Prusy Zachodnie zamieszkało 65% ludności niemieckiej i 35 % polskiej. Cztery lata Wielkiej Wojny odmieniły tę sytuację. W listopadzie 1918 r. Niemcy przegrały wojnę, a na arenę międzynarodowych rokowań powróciła sprawa niepodległości Polski i jej powrotu nad Bałtyk. Miejscowe koła polskie podjęły również działania mające na celu zorganizowanie lokalnych struktur polskich. Tak powstał Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej z siedzibą w Gdańsku, a w każdym powiecie lokalne Rady Ludowe. Powstawały również struktury konspiracyjne, w tym przede wszystkim Organizacja Wojskowa Pomorza. Jej struktury były szczególnie aktywne w Borach Tucholskich oraz na terenie ziemi chełmińskiej. O ostatecznym kształcie granic i przynależności spornych ziem zadecydował traktat wersalski podpisany w dniu 28 czerwca 1919 r. Na jego mocy 62 % terenu prowincji Prusy Zachodnie zostało przyznane Polsce. Poza Polską pozostała jednak stolica ziemi pomorskiej – Gdańsk, który przez kolejne pokolenie wiódł życie wolnego miasta. To zadecydowało, że nową stolicą polskiego Pomorza został Toruń, który powrócił do Polski 18 stycznia 1920 r.
The area of Gdańsk Pomerania and the historically related lands of Chełmno, Michałów and Lubawa functioned in the Second Reich as the administrative area of West Prussia. For centuries, Polish and German influences had affected the territory, which tended to change its owners. Originally, the territory belonged to the Kingdom of Poland; in the 13th and 14th centuries it was occupied by the Teutonic Order, while from 1466 to 1772 it remained again under the authority of Poland only to become part of the Prussian state as a result of partitions. In 1914, at the beginning of the outbreak of the Great War, it seemed that the German party had won this competition lasting for several centuries. Demographic trends were more favorable for the Germans. According to the official data of the 1910 census, the then province of West Prussia was inhabited by 65% of the German and 35% of the Polish population. Four years of the Great War changed this situation. In November 1918, Germany lost the war, and the issue of Poland's independence and its return to the Baltic came back to the arena of international negotiations. Local Polish circles also took actions to organize local Polish structures. This is how the Subcommittee of the Supreme People's Council based in Gdańsk was established; what is more, local People's Councils were set up in each county. Underground structures were also emerging, including above all the Military Organization of Pomerania. Its structures were particularly active in the Tuchola Forest and in the Chełmno region. The final shape of the borders and the political belonging of the disputed lands was decided by the Versailles Treaty signed on 28 June 1919. Upon the strength of the Versailles Treaty, 62% of the area of the province of West Prussia was granted to Poland. However, the capital of Pomerania - Gdańsk, which was declared the free city, remained outside Poland. All this influenced the fact that Toruń, which returned to Poland on 18 January 1920, became the new capital of Polish Pomerania.
Das Gebiet des Danziger Pommerns und der mit ihm historisch verbundenen Länder von Kulm, Michelau und Löbau bildete im Deutschen Kaiserreich das Verwaltungsgebiet Westpreußen. Jahrhundertelang durchdrangen sich auf diesem Gebiet polnische und deutsche Einflüsse und das Gebiet wechselte ständig den Besitzer. Ursprünglich gehörte es zum Königreich Polen, im 13. und 14. Jahrhundert wurde es vom Deutschen Orden besetzt, 1466-1772 war es erneut bei Polen und kam danach infolge der Teilungen an den preußischen Staat. 1914, vor Beginn des 1. Weltkriegs hatte es den Anschein, als sei diese jahrhundertelange Rivalität von der deutschen Seite gewonnen worden. Denn die demografischen Tendenzen entwickelten sich zugunsten der Deutschen. Nach den offiziellen Angaben aus der Volkszählung von 1910 wohnte in der damaligen Provinz Westpreußen 65% deutsche und 35% polnische Bevölkerung. Die vier Jahre des Großen Kriegs veränderten diese Situation. Im November 1918 verlor Deutschland den Krieg und die Frage der Unabhängigkeit Polens und seiner Rückkehr an die Ostsee kehrte auf die Tagesordnung der internationalen Verhandlungen zurück. Örtliche polnische Kreise wurden aktiv, um lokale polnische Strukturen zu organisieren. Auf diese Weise entstanden das Unterkommissariat des Obersten Volksrats mit Sitz in Danzig sowie lokale Volksräte in jedem Landkreis. Ebenso entstanden konspirative Strukturen, darunter vor allem die Pommersche Militärorganisation. Ihre Strukturen waren vor allem in der Tucheler Heide und auf dem Gebiet des Kulmer Landes aktiv. Über den endgültigen Verlauf der Grenzen und die Zugehörigkeit strittiger Gebiete entschied der Versailler Vertrag, der am 28. Juni 1919 unterschrieben wurde. Nach seinen Bestimmungen wurden 62% des Gebiets der Provinz Westpreußen Polen zugesprochen. Außerhalb von Polen blieb jedoch die Hauptstadt von Pommern, Danzig, das während der folgenden Generation als Freie Stadt existierte. Das führte dazu, dass zur neuen Hauptstadt des polnischen Pommerns Thorn wurde, das am 18. Januar 1920 zu Polen zurückkehrte.
Źródło:: Rocznik Toruński; 2019, 46; 7-24
0557-2177
Pojawia się w:: Rocznik Toruński
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Skład oraz przekrój społeczny oddziałów Frontu Pomorskiego wkraczających na Pomorze w styczniu i lutym 1920 r.
The composition and social profile of the units of the Pomeranian Front entering Pomerania in January and February 1920
Die Zusammensetzung und soziale Struktur der Abteilungen der Pommerschen Front, die im Januar und Februar 1920 in Pommern einmarschierten
Autorzy:: Smoliński, Aleksander
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/529390.pdf
Data publikacji:: 2019
Wydawca:: Towarzystwo Miłośników Torunia
Tematy:: Rzeczpospolita Polska
Wojsko Polskie
Armia Polska we Francji
Front Pomorski
Józef Haller
Józef Dowbor-Muśnicki
traktat wersalski
Pomorze
Wolne Miasto Gdańsk
rewindykacja Pomorza przez Polskę
Republik Polen
Polnische Armee
Polnische Armee in Frankreich
Pommersche Front
Józef Dowbór-Muśnicki
Versailler Vertrag
Pommern
Freie Stadt Danzig
Rückgewinnung Pommerns durch Polen
the Republic of Poland, the Polish Army
the Polish Army in France
the Pomeranian Front
the Treaty of Versailles
Pomerania
the Free City of Gdańsk
the revendication of Pomerania by Poland
Opis:: Pomimo upływu wielu lat od opisywanych poniżej wydarzeń oraz dość już dzisiaj bogatej literatury dotyczącej tego problemu, nadal brak jest w polskiej historiografii dostatecznie pełnego i wyczerpującego zagadnienie omówienia udziału polskich sił zbrojnych w mającej miejsce w styczniu i lutym 1920 r. operacji przejmowania ziem scedowanych Polsce przez Niemcy na mocy postanowień traktatu wersalskiego. Podobnie jest też z opisem ich przekroju społecznego. Znacznie lepiej przedstawiają się natomiast badania dotyczące przebiegu akcji rewindykacyjnej ze stycznia i lutego 1920 r. Dzieje się tak, choć tematyka ta – od czasu do czasu – głównie przy okazji kolejnych rocznic, zdaje się budzić pewne zainteresowanie historyków. Nie inaczej jest również obecnie, gdy trwają obchody stulecia odzyskania przez Polskę niepodległości państwowej.Stąd też autor postanowił pokazać możliwie pełny skład oraz przekrój społeczny wojsk Frontu Pomorskiego, które w styczniu i lutym 1920 r. wzięły udział w akcji przejmowania ziem pomorskich przyznanych Polsce na mocy traktatu w Wersalu. Poza tym omówił on też ich proweniencję, a także wpływ, jaki miała ona na ich stan oraz rzeczywistą wartość bojową w momencie rozpoczynania się akcji rewindykacyjnej. W efekcie tego widoczna jest skala tej wojskowej operacji, która wskazuje, że była to wówczas najważniejsza akcja militarna odrodzonej Rzeczpospolitej Polskiej.
Obwohl seit den unten beschriebenen Ereignissen viele Jahre vergangen sind und es heute eine recht reichhaltige Literatur zu diesem Problem gibt, fehlt es in der polnischen historischen Literatur bis heute an einer ausreichend vollständigen und das Phänomen erschöpfend behandelnden Abhandlung über die Beteiligung der polnischen Streitkräfte an der Operation, bei der im Januar und Februar 1920 die infolge des Versailler Vertrags von Deutschland an Polen abgetretenen Gebiete übernommen wurden. Ähnlich verhält es sich mit der Beschreibung ihres sozialen Querschnitts. Dagegen sieht es bei den Forschungen zum Verlauf der Wiedergewinnungsaktion vom Januar und Februar 1920 wesentlich besser aus. Dies ist so, obwohl diese Thematik von Zeit zu Zeit, hauptsächlich anlässlich von Jahrestagen, ein gewisses Interesse bei den Historikern zu erregen scheint. Nicht anders verhält es sich auch gegenwärtig, während der Feiern zum 100. Jubiläum der Wiedergewinnung der staatlichen Unabhängigkeit durch Polen. Deshalb hat der Autor auch beschlossen, die möglichst vollständige Zusammensetzung und soziale Struktur der Armeen der Pommerschen Front zu präsentieren, die im Januar und Februar 1920 an der Aktion teilnahmen, bei der die Pommerschen Gebiete übernommen wurden, die Polen durch den Vertrag von Versailles zugesprochen worden waren. Außerdem bespricht er auch ihre Herkunft sowie den Zustand und den tatsächlichen Kampfwert zum Zeitpunkt des Beginns der Wiedergewinnungsaktion. Dadurch wird der Umfang der militärischen Operation sichtbar, der aufzeigt, dass es sich dabei um die damals wichtigste militärische Aktion der wiedergeborenen Polnischen Republik handelte.
Despite the fact that many years have passed since the events described below occurred and the literature on this problem is quite rich, Polish historiography still lacks the complete and comprehensive discussion concerning the issue of the participation of the Polish armed forces in the operations of taking over the territories assigned to Poland by Germany under the provisions of the Versailles Treaty, which took place in January and February 1920. A similar situation takes place with the description of their profile. On the other hand, the research on the process of the revendication actions of January and February 1920 looks much better. Yet, this subject, from time to time - mainly on the occasion of subsequent anniversaries, seems to arouse some interest of historians. It also happens now when the centenary celebrations of Poland regaining independence are taking place.Therefore, the author decided to show the possibly full composition and social profile of the Pomeranian Front troops, which in January and February 1920 took part in the takeover of Pomeranian lands granted to Poland under the provisions of the Treaty of Versailles. In addition, he also discussed their provenance and the impact they had on their condition and actual combat value at the time the revendication action began. As a result, the magnitude of this military operation is visible, which indicates that it was then the most important military action of the reborn Polish Republic.
Źródło:: Rocznik Toruński; 2019, 46; 283-324
0557-2177
Pojawia się w:: Rocznik Toruński
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: Übernahme von Toruń durch die polnische Armee (18.-21. Januar 1920)
Taking Over of Toruń by the Polish Army (18–21 January 1920)
Przejęcie Torunia przez Wojsko Polskie (18–21 stycznia 1920 r.)
Autorzy:: Smoliński, Aleksander
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1891896.pdf
Data publikacji:: 2020-12-21
Wydawca:: Towarzystwo Miłośników Torunia
Tematy:: Republik Polen
Pommerellen
Toruń
Polnische Armee
Vertrag von Versailles
Deutschland
Einrücken der polnischen Truppen in Toruń am 18. - 21. Januar 1920.
the Republic of Poland
Pomerania
the Polish Army
the Treaty of Versailles
Germany
entry of the Polish Army to Toruń in 18–21 January 1920
Rzeczpospolita Polska
Pomorze
Wojsko Polskie
traktat wersalski
Niemcy
wkroczenie Wojska Polskiego do Torunia 18–21 stycznia 1920 r.
Opis:: Der Verlauf und die Ausdehnung der West- und Nordgrenze der Republik Polen wurden in mehreren Stufen festgelegt. Eine davon war die Militäroperation, die in der zweiten Januarhälfte und in den ersten zehn Tagen Februar 1920 stattfand. Sie war eine direkte Folge der entsprechenden Bestimmungen des Vertrags von Versailles vom 28. Juni 1919 zwischen den Siegermächten und dem während des Ersten Weltkriegs besiegten Deutschland. Das von Deutschland an die Republik Polen auf dieser Grundlage abgetretene Gebiet umfasste, obwohl es nur teilweise polnische Gebietsforderungen berücksichtigte, fast die gesamte Provinz Posen und Westpreußen - einschließlich Toruń. In dieser Studie, die auf der Grundlage von archivalischen Quellen und veröffentlichten Dokumenten, Memoiren und Tagebüchern sowie auf der Grundlage einschlägiger - umfangreicher - Literatur zu diesem Thema erstellt wurde, präsentiert der Autor die politischen und militärischen Vorbereitungen der polnischen Seite, die darauf abzielen, Pommerellen und Toruń aus deutschen Händen zu übernehmen. Darüber hinaus beschrieb er auch die Truppen der polnischen Streitkräfte, die Toruń besetzen sollten, sowie den Verlauf ihres Einrückens in die Stadt und die damit verbundenen Festlichkeiten, an denen am 18. bis zum 21. Januar 1920 ein bedeutender Teil der polnischen Einwohner des damaligen Toruńs teilnahm.
The course and extent of the western and northern borders of the Republic of Poland were formed over several stages. One of them was the military operation that took place in the second half of January and the first ten days of February 1920. It was a direct consequence of the relevant provisions of the Treaty of Versailles of 28 June 1919 between the victorious powers and Germany defeated during the Great War. The area given to the Republic of Poland on this basis by Germany, although only partially considering Polish territorial demands, covered almost the entire Province of Poznań and the Province of West Prussia - including Toruń. In this study, prepared on the basis of archival sources, published documents, memoirs and diaries, as well as on the basis of relevant - extensive - literature on the subject, the author presented the political and military preparations of the Polish side aimed at taking over Pomerania and Toruń from the German hands. In addition, he also described the forces of the Polish Army designated to occupy Toruń and the course of their entry into the city along with the related ceremonies, which took place on 18-21 January 1920 with the participation of a significant portion of the Polish inhabitants of Toruń.
Przebieg i zasięg zachodniej oraz północnej granicy Rzeczypospolitej Polskiej ukształtowany został w kilku etapach. Jednym z nich była operacja wojskowa, która miała miejsce w drugiej połowie stycznia oraz pierwszej dekadzie lutego 1920 r. Była ona bezpośrednią konsekwencją odpowiednich postanowień traktatu zawartego w Wersalu 28 czerwca 1919 r. pomiędzy zwycięskimi mocarstwami a pokonanymi podczas I wojny światowej Niemcami. Oddany Rzeczypospolitej na tej podstawie przez Niemcy obszar, choć tylko częściowo uwzględniał polskie postulaty terytorialne, obejmował prawie całą Prowincję Poznańską oraz Prowincję Zachodnio-Pruską – w tym także Toruń. W studium tym przygotowanym w oparciu o źródła archiwalne oraz publikowane dokumenty, wspomnienia i pamiętniki, a także na podstawie odpowiedniej – obszernej – literatury przedmiotu, autor przedstawił polityczne i wojskowe przygotowania strony polskiej mające na celu przejęcie Pomorza i Torunia z rąk niemieckich. Poza tym opisał on również siły Wojska Polskiego przeznaczone do zajęcia Torunia oraz przebieg akcji ich wkraczania do miasta i związane z tym uroczystości, w których w dniach od 18 do 21 stycznia 1920 r. wzięła udział znacząca część polskich mieszkańców ówczesnego Torunia.
Źródło:: Rocznik Toruński; 2020, 47; 139-182
0557-2177
Pojawia się w:: Rocznik Toruński
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Informacja

Wyszukujesz frazę "Pomorze – Pomerania" wg kryterium: Temat

Źródło danych

Dostawca treści

Kolekcja

Rok wydania

Wydawca

Temat

Autor

Typ dokumentu

Język