- Tytuł:
-
‘Free with the Free, Equal with the Equal’: Poles and Ukrainians Against the Background of the Conversion of the Jagiellonian Myth. Experience of Polish Historiography at the Beginning of the 20th Century
‘Wolni z wolnymi, równi z równymi’: Polacy i Ukraińcy w tle konwersji mitu jagiellońskiego. Doświadczenia historiografii polskiej początku XX wieku - Autorzy:
- Stępnik, Andrzej Władysław
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/1374031.pdf
- Data publikacji:
- 2020
- Wydawca:
- Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
- Tematy:
-
Polish historiography
20th century
Ukraine
Ukrainians
Union of Lublin
independence
narrative myths
collective memory
historiografia polska
XX wiek
Ukraina
Ukraińcy
unia lubelska
niepodległość
mity narracyjne
pamięć zbiorowa - Opis:
-
The Jagiellonian myth is relatively well developed in Polish historiography. The exception is the first twenty years of the 20th century, when its successive conversions and accelerated migration from the discourse of historiography to the discourse of memory took place. In the background of these processes, a kind of advancement of Polish-Ukrainian issues was taking place (politically conditioned), which until now had been dominated by Polish-Lithuanian relations. This article is intended to expand on and document these issues. The subject of analysis and conclusion were works of a general nature (syntheses, parasyntheses, textbooks, compendia, etc.), which accumulate and ‘reflect’ current scientific, political, social, cultural and other trends, creating interesting research material. It allowed to establish that in 1900–1918, the symbol of the Union of Lublin, the idea of ‘free with the free, equal with the equal’ was a popular motif of historical narratives, which as a scientific construct, however, became more and more archaic. Its cultivation resulted in an indirect retreat from critical historiography. It can be seen that the Jagiellonian myth attracted neo-Romantics to a greater extent than Modernists who sought a closer link between historiography and social sciences. However, it cannot be said that there were no interesting attempts to reinterpret it. Such were the references to some of the then promising sociologising and psychologising directions that appeared in the West but also in Poland. Surprisingly, the greatest admirers of this idea at the beginning of the 20th century were historians identifying themselves with national democratic ideas, followed by conservatives (realists) and researchers associated with various factions of the independence camp. The Treaty of Riga of 18 March 1921, concluded between Poland, Soviet Russia and Ukraine, showed that the romantic spirit of the Union of Lublin survived and became part of the history of ideas.
Mit jagielloński jest stosunkowo dobrze opracowany w historiografii polskiej. Wyjątek stanowi pierwsze dwudziestolecie XX w., kiedy to doszło do kolejnych jego konwersji i przyspieszenia migracji z dyskursu historiografii do dyskursu pamięci. W tle tych procesów dokonywał się (warunkowany politycznie) swoisty awans problematyki polsko-ukraińskiej, która dotychczas była zdominowana relacjami polsko-litewskimi. Niniejszy artykuł ma na celu rozwinięcie i udokumentowanie tychże kwestii. Przedmiotem analizy i wnioskowania były prace o charakterze ogólnym (syntezy, parasyntezy, podręczniki, kompendia etc.), które kumulują w sobie i ‘odbijają’ aktualne tendencje naukowe, polityczne, społeczne, kulturowe i inne, tworząc interesujący materiał badawczy. Pozwolił on na ustalenie, że w latach 1900–1918 symbol unii lubelskiej, idea ‘wolnych z wolnymi, równych z wolnymi’, była popularnym motywem narracji historycznych, który jako konstrukt naukowy stawał się jednak coraz bardziej archaiczny. Jego pielęgnowanie powodowało pośrednio odwrót od historiografii krytycznej. Daje się zauważyć, że mit jagielloński większym stopniu przyciągał neoromantyków niż modernistów zmierzających do ściślejszego powiązania historiografii z naukami społecznymi. Nie można jednak stwierdzić, że nie było ciekawych prób jego reinterpretacji. Do takich należały nawiązywania do niektórych, obiecujących wówczas, kierunków socjologizujących i psychologizujących, jakie pojawiały na Zachodzie, ale też na gruncie krajowym. Zaskakująco, największymi admiratorami tej idei na początku XX w. stali się historycy identyfikujący się z ideami narodowodemokratycznymi, dalej plasowali się ówcześni konserwatyści (realiści) i badacze związani z różnymi frakcjami obozu niepodległościowego. Traktat ryski z 18 marca 1921 r., zawarty między Polską, Rosją Sowiecką i Ukrainą, wykazał, że romantyczny duch unii lubelskiej przeżył się i stał się fragmentem historii idei. - Źródło:
-
Res Historica; 2020, 49; 465-485
2082-6060 - Pojawia się w:
- Res Historica
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł