Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Recepcja" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-11 z 11
    Tytuł:
    Wracając do Molière’a: Wprowadzenie
    Returning to Molière: Introduction
    Autorzy:
    Kencki, Patryk
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29432208.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Molière
    historia teatru
    historia dramatu
    recepcja Molière’a
    theater history
    drama history
    reception of Molière
    Opis:
    Wprowadzenie do bloku tematycznego Molière: Powroty. Autor przedstawia najważniejsze inicjatywy artystyczne i naukowe zrealizowane w Polsce z okazji 400-lecia urodzin Molière’a. Przypomina dwudziestowiecznych tłumaczy komedii Molière’a na język polski oraz książki polskich badaczy podejmujących refleksję nad różnymi aspektami jego twórczości i jej recepcji. Wymienia również poświęcone francuskiemu komediopisarzowi artykuły publikowane na łamach „Pamiętnika Teatralnego” od 1956 roku.
    Introduction to essay cluster Molière Revisited. The author presents the most substantial artistic and academic projects carried out in Poland on the occasion of the 400th anniversary of Molière's birth. He recalls 20th-century translators of Molière's comedies into Polish and books by Polish scholars reflecting on various aspects of his work and its reception. He also lists articles on the works of Molière and their translations or productions published in the pages of Pamiętnik Teatralny since 1956.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 1; 11-18
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    «Pocieszne wykwintnisie» Molière’a: Farsa na kobiety?
    Molière’s «The Affected Ladies»: A Farce against Women?
    Autorzy:
    Olkusz, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29432215.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Molière
    1600–1700 theater
    « Les Précieuses ridicules »
    farcical comedy
    préciosité
    reception of Molière
    teatr 1600–1700
    «Pocieszne wykwintnisie»
    komediofarsa
    recepcja Molière’a
    Opis:
    Pocieszne wykwintnisie, pierwszy wielki sukces Molière’a, należą dziś do jego najbardziej kontrowersyjnych utworów, gdyż głównymi postaciami komicznymi są tu kobiety aspirujące do niezależności. Tradycja interpretacyjna tej sztuki każe widzieć w niej satyrę na środowisko Madeleine de Scudéry, uważanej obecnie za jedną z najbardziej postępowych kobiet XVII stulecia (a dla niektórych także prekursorkę feminizmu). Dlatego stosunek czytelników do Pociesznych wykwintniś wydaje się (i wydawał) barometrem ich stosunku do emancypacji kobiet. Autor stawia tezę, że przedmiotem tak ujmowanego sporu o Pocieszne wykwintnisie jest nie tyle komedia Molière’a, ile jej uproszczona, tradycyjna interpretacja. Omawia okoliczności powstania utworu, aby zwrócić uwagę na aspekty genologiczne: Pocieszne wykwintnisie są komediofarsą, powstałą w pierwszej kolejności jako odpowiedź na konkretną sytuację teatralną, więc koncentrowanie się na ich wątpliwym potencjale satyrycznym wydaje się nadużyciem. Ważnym kontekstem interpretacyjnym są również najnowsze tezy historyków siedemnastowiecznej literatury francuskiej, którzy podają w wątpliwość istnienie świata wykwintniś (oraz całego nurtu préciosité) i sugerują, że Molière wymyślił to środowisko, a zatem należy ono do porządku reprezentacji, nie – rzeczywistości.
    Molière’s Les précieuses ridicules (The Affected Ladies), his first great success, is regarded today as one of his most controversial works, as its main comic characters are women aspiring to independence. The interpretative tradition concerning this play has taught us to see it as a satire on the milieu of Madeleine de Scudéry, now considered as one of the most progressive women of the seventeenth century (and, for some, as a forerunner of feminism). The readers’ response to The Affected Ladies thus seems to be a barometer of their attitude towards women’s empowerment. The author posits that this dispute over The Affected Ladies is not so much about Molière’s comedy itself as about its simplifying, traditional interpretation. He discusses the origins of the work in order to highlight genre-related aspects: The Affected Ladies is a farcical comedy written primarily as a response to a specific theatrical situation, so focusing the interpretation on its questionable satirical potential seems to be going too far. An important interpretative context is also provided by recent observations of historians of 17th-century French literature, who have questioned the existence of the world of the affected ladies (and the whole préciosité movement), suggesting that Molière invented this milieu, which therefore belongs to the order of representation rather than reality.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 1; 19-47
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Komedie Goldoniego w polskim oświeceniu: Aspekty metateatralne
    Goldoni’s Comedies in the Polish Enlightenment: Metatheatrical Aspects
    Autorzy:
    Łukaszewicz, Justyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520103.pdf
    Data publikacji:
    2016-09-30
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    teatr polski 1700-1800
    Carlo Goldoni
    recepcja Goldoniego
    przekład
    metateatr
    historia dramatu
    Polish theater 1700-1800
    Goldoni's reception
    translation
    metatheater
    drama history
    Opis:
    Wiele sztuk Carla Goldoniego ma cechy metateatralne. Autorka szuka motywu teatru w teatrze i autorefleksyjności w pięciu zachowanych osiemnastowiecznych polskich przekładach komedii Goldoniego i porównuje je z włoskimi i francuskimi oryginałami: La moglie saggia (1752; Żona poczciwa, 1766), La vedova scaltra (1748; Panna rozumna, 1774), L'avvocato veneziano (1749/1750; Mecenas poczciwy, 1779), L'amante militare (1751; Miłość żołnierska, 1781) i Le Bourru bienfaisant (1771; Dziwak dobroczynny, 1785). Dokładna analiza pokazuje, że w polskich wersjach słownictwo związane z teatrem pojawia się rzadziej niż w oryginalnych sztukach; zarazem jednak polscy tłumacze mają wyraźną tendencję do wymieniania tytułu komedii w replice zamykającej sztukę, co jest podstawową formą jeu de miroirs. Tłumacze La moglie saggia i L'avvocato veneziano, którzy zgodnie z oświeceniową ideą unarodowionej adaptacji pozbawili sztuki Goldoniego praktycznie wszystkich obcych kulturowo elementów, ograniczyli także aspekty związane z tradycją komedii dell'arte. Jedynie Marianna Maliszewska w Miłości żołnierskiej zachowała imiona postaci kojarzonych z komedią dell’arte, podkreślając nawet metateatralne walory scen z Trufaldynem (Arlekin). Tłumacze ograniczyli rolę niektórych motywów metateatralnych, ale zachowali wszystkie sceny wykorzystujące mechanizm teatru w teatrze w Żonie poczciwej, Miłości żołnierskiej i Pannie rozumnej. Ostatnia z nich, najbardziej metateatralna ze sztuk Goldoniego przetłumaczonych przez ludzi oświecenia na język polski, nosi ślady pewnych zabiegów adaptacyjnych, mających zrekompensować utratę wiarygodnego kontekstu dla efektów metateatralnych, które w oryginale zapewniały wenecki karnawał i tradycja dell’arte, nieuchronnie utracone w wyniku zastąpienia oryginalnej oprawy polską.
    More than a few plays by Carlo Goldoni have metatheatrical qualities. The article probes the presence of play within a play and self-reflexivity in five surviving eighteenth-century Polish translations of Goldoni’s comedies and compares them with the Italian and French originals: La moglie saggia (1752; Żona poczciwa, 1766), La vedova scaltra (1748; Panna rozumna, 1774), L’avvocato veneziano"(1749/1750; Mecenas poczciwy, 1779), L’amante militare (1751; Miłość żołnierska, 1781), and Le Bourru bienfaisant (1771; Dziwak dobroczynny, 1785). Close examination reveals that the Polish versions employ theatre-related vocabulary less frequently than it can be seen in the original plays; on the other hand, however, the Polish translators have a marked tendency to mention the title of the comedy in the concluding lines of the play, which is a basic form of jeu de miroirs. The translators of La moglie saggia and L’avvocato veneziano who, in keeping with the idea of domesticating adaptation advocated by the Enlightenment, stripped Goldoni’s plays of virtually all culturally foreign elements diminished the aspects related to the commedia dell’arte tradition as well. Only Marianna Maliszewska retained the names of stock characters associated with commedia dell’arte in her Miłość żołnierska, where she even laid stress on the metatheatrical qualities of the scenes with Trufaldyn (Arlecchino). The translators reduced the role of some metatheatrical motifs, but they kept intact all the scenes deploying the play-within-a-play device in Żona poczciwa, Miłość żołnierska, and "Panna rozumna. The last of those, being the most metatheatrical of Goldoni’s plays rendered in Polish by the Enlighteners, bears evidence of some adaptive devices meant to compensate for the loss of a plausible context for the metatheatrical effects that had been provided in the original by the Venetian carnival and the tradition of dell’arte, inevitably lost as a consequence of replacing the original setting with a Polish one.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 3; 103-116
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ze studiów nad Molierem w teatrze staropolskim
    From Studies on Molière in Old Polish Theater
    Autorzy:
    Lewański, Julian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29433180.pdf
    Data publikacji:
    1956-12-30
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Molière
    «Mieszczanin szlachcicem»
    «Pocieszne wykwintnisie»
    teatr polski 1700-1800
    przekład
    recepcja Molière’a
    «Le Bourgeois gentilhomme»
    « Les Précieuses ridicules »
    Polish theater 1700–1800
    translation
    reception of Molière
    Opis:
    Artykuł dotyczy recepcji komedii Molière’a w Polsce w XVIII wieku, ze szczególnym uwzględnieniem Mieszczanina szlachcicem oraz Pociesznych wykwintniś, których dwa wczesne przekłady autor publikuje w aneksie. Mieszczanin szlachcicem został wystawiony w 1753 roku w kolegium jezuickim w Grudziądzu (Pomorze) w tłumaczeniu jezuity Antoniego Bagieńskiego (edycja krytyczna w aneksie). Przekład jest dość wierny, z tendencją do naśladowania oryginału, pominięte zostały jednak postaci kobiece ze względu na przepisy szkolne. Inną – jeszcze swobodniejszą – adaptacją Mieszczanina szlachcicem dla teatru szkolnego jest dzieło Franciszka Bohomolca (1720–1784) – redaktora Monitora Warszawskiego w latach 1765–1784. Bohomolec również pominął postaci kobiece, ponadto zmienił układ scen oraz zakończenie, aby nadać sztuce bardziej pozytywny i dydaktyczny wydźwięk. Pocieszne wykwintnisie pojawiły się na scenach staropolskich kilkakrotnie. Pierwszy znany przekład tej komedii pochodzi prawdopodobnie z początku XVIII wieku (edycja krytyczna w aneksie). Autor podkreśla wysoką jakość adaptacji, w której zachowano wiele cech oryginału, chociaż środowisko mieszczańskie komedii zostało zmienione na szlacheckie. Sztuka była prawdopodobnie prezentowana w jakiejś szlacheckiej rezydencji, może nawet na dworze królewskim. Autor komentuje jeszcze trzy inne przekłady, niektóre z nich inscenizowane prawdopodobnie w rezydencjach arystokratycznych – przeciętne tłumaczenie wojewody inflanckiego Platera (prawdopodobnie Jana Ludwika), wierszowane i gubiące różne cechy oryginału tłumaczenie Urszuli Radziwiłłowej (1752) i pozostawione w rękopisie tłumaczenie Marii Potockiej (1749). Dostosowana do potrzeb teatrów szkolnych jest natomiast zręczna adaptacja Bohomolca. Autor uznaje, że wprowadzenie doskonałych komedii francuskich do teatrów dworskich było potwierdzeniem literackich kompetencji i trafności oceny ich twórców. Obecność sztuk Moliere’a na scenach szkolnych, pomimo zakazów i zwyczajów zakonnych, uważa natomiast za świadectwo siły pióra francuskiego komediopisarza.
    This article concerns the reception of Molière’s comedies in 18th-century Poland, focusing on Le Bourgeois gentilhomme (The Bourgeois Gentleman) and Les Précieuses ridicules (The Affected Ladies), whose two early translations are included in the appendix in critical editions. The former was staged in 1753 at the Jesuit college in Grudziądz (Pomerania). Although the translation by the Jesuit Antoni Bagieński (in the appendix) is generally quite faithful, with a tendency to imitate the original, all female characters were removed from the play due to school regulations. An even freer adaptation of this comedy for a school theater was prepared by Franciszek Bohomlec (1720–1784), editor of one of the first Polish periodical papers, Monitor Warszawski, from 1765 to 1784. Bohomolec not only omitted female characters, but also changed the sequence of scenes and the ending to give the play a more positive and didactic tone. Les Précieuses ridicules appeared on Old Polish stages several times. The first known translation (in the appendix) probably dates from the early 18th century. The author of the article emphasizes the high quality of this adaptation, which retained many features of the original comedy, despite changing its social milieu from the bourgeoisie to the nobility. The play was probably performed at a manor house, perhaps even at the royal court. The author also comments on three other Polish versions of the comedy, likely staged in aristocratic mansions: a mediocre translation by the Livonian gover Plater (probably Jan Ludwik), a rhymed rendering by Urszula Radziwiłł (1752), in which various features of the original are lost, and a translation by Maria Potocka (1749), which exist in manuscript. In addition, there is also a skillful adaptation by Bohomolec, where the original is altered to meet the needs of school theaters. The author concludes that the introduction of excellent French comedies into court theaters confirms their creators’ literary competence and good sense of judgement. The presence of Moliere’s plays on school stages despite monastic prohibitions and customs, in turn, is seen as a testimony to the power of the French playwright's pen.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 1956, 5, 4; 597-630
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Molière po nipuańsku, czyli o nieobecności «Mizantropa» na scenach staropolskich
    Molière in Nipu, or the Absence of «The Misanthrope» on Old Polish Stages
    Autorzy:
    Kencki, Patryk
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29432227.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Molière
    1600–1800 theater
    Jansenism
    reception of Molière
    Franciszek Zabłocki
    Ignacy Krasicki
    teatr 1600–1800
    jansenizm
    recepcja Molière’a
    Opis:
    Artykuł stanowi próbę wyjaśnienia przyczyn późnej recepcji Mizantropa w polskiej literaturze i teatrze. Autor analizuje udostępnione w aneksie dwie pierwsze próby przekładu krótkich ustępów z tej komedii – Franciszka Zabłockiego (1774) i Ignacego Krasickiego (1803), odwołując się do całej twórczości obu poetów. Stawia tezę, że na niewielkim zainteresowaniu Mizantropem w pierwszym okresie polskiej recepcji Molière’a zaważyły wyrafinowana forma i problematyka sztuki. Podejmuje próbę interpretacji dramatu, w której refleksję nad autorskim sposobem powiązania kategorii komizmu i metateatralności łączy z analizą jansenistycznego kontekstu Mizantropa. Rezultatem zestawienia tych perspektyw jest ujęcie tytułowego bohatera jako figury buntownika. Autor wskazuje także XVII i XVIII-wieczne polskie utwory dramatyczne, które w jakiś sposób korespondują z komedią Molière’a. Podkreśla odmienność rozwoju polskiej i francuskiej sfery widowiskowej i twierdzi, że staropolska kultura teatralna nie dawała możliwości przyswojenia komedii wysokiej, a niejednoznaczność charakteru Alcesta czyniła go bohaterem nieprzydatnym z punktu widzenia polskich oświeceniowych dramatopisarzy, którzy stawiali sobie za cel nawoływanie do poprawy obyczajów. W artykule połączono perspektywę historycznoteatralną i historycznoliteracką, wykorzystano również narzędzia z zakresu przekładoznawstwa, dramatologii i historii idei.
    This article seeks to explain why the reception of The Misanthrope in Polish literature and theater began so late. The author analyzes the first two translations of short excerpts from this comedy—by Franciszek Zabłocki (1774) and Ignacy Krasicki (1803)—which are included in the appendix. In doing so, he refers to the entire literary output of both poets. He puts forward the argument that the play’s sophisticated form and subject matter were among the reasons why The Misanthrope met with little interest in the first stage of the Polish reception of Molière. His interpretation of the play combines an analysis of the Jansenist context of The Misanthrope with a reflection on Molière’s way of connecting the categories of comicality and metatheatricality. The juxtaposition of these two perspectives leads to the presentation of the title character as a rebel figure. The author also indicates 17th- and 18th-century Polish dramatic texts that correspond in some way with Molière’s comedy. He emphasizes the differences in the development of the Polish and French performance traditions, arguing that the Old Polish theater culture did not leave room for assimilating high comedy, and that the characterological ambiguity of Alceste made him an unsuitable protagonist from the point of view of Polish Enlightenment playwrights, who aimed to exhort the society to moral improvement. The article combines the research perspectives of literary and theater history, also using theoretical and methodological tools from translation studies, drama studies, and the history of ideas.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 1; 103-138
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Formy, farsze i prawa syntezy, czyli „Chemia związków jakości teatralnych” według Witkacego
    Forms, Falsehoods, and Laws of Synthesis, or “the Chemistry of Theatrical Quality Complexes” According to Witkacy
    Autorzy:
    Stacewicz-Podlipska, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520136.pdf
    Data publikacji:
    2016-12-30
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Witkacy
    reception of Witkacy
    Theory of Pure Form
    stage design
    recepcja twórczości Witkacego
    Teoria Czystej Formy
    scenografia
    Opis:
    Problem recepcji Witkacego sprowadza się do wykrawania z wieloskładnikowego obszaru ściśle skorelowanych z sobą treści pasujących do danego zadania fragmentów. Najwięcej zamieszania wynikało z błędnego rozumienia pojęcia Forma, które, zrośnięte ze swoimi historycznymi definicjami i zastosowaniami, generowało piętrzące się nieporozumienia. Gdyby pojęcie to było analizowane w całej złożoności, jaką przewidział dla niego Witkacy, a zwłaszcza w szerszych ramach konceptualnych jego myśli, o nieporozumieniach nie mogłoby być mowy. Najbliższe terminologicznie odpowiedniki Witkacowskiej Formy należą do rodziny słów opisujących jednię: stop, amalgamat czy synteza. W Formie mieścić się miało wszystko to, co po odpowiedniej „obróbce”, a więc po przejściu procedury amalgamacji właśnie, stanowiło pierwotną materię Sztuki. To, czego chciał Witkacy dla teatru, kryło się zatem nie tyle w profuzji plastyki – w samym, jak pisał, „«umalarzeniu» teatru”, czy eliminacji treści na rzecz formy, lecz w tajemnicy konstrukcji, w procesie chemicznego, czy alchemicznego Form-owania, w magicznym akcie przyoblekania w kształt. Właśnie to misterium Formy wraz z całą kłopotliwą metafizyką Witkiewicza było z uporem pomijane przez jego samozwańczych i mianowanych spadkobierców. Tych błędów nie ustrzegli się także reprezentanci rozmaitych odmian „teatrów narracji plastycznej” (określenie Zbigniewa Taranienki), od przedwojennego Teatru Cricot po grupę, którą Konstanty Puzyna nazwał „Witkacoplastyką”. Dopóki jednak teatr narracji wizualnej zajęty był rozwiązywaniem problemów wynikających z aporii modernizmu, dopóty odwołania do Witkacego pozostawały mniej lub bardziej zasadne. W rozkochanej we fragmencie, relatywizującej wartości i anihilującej wszelkie stałe punkty odniesienia ponowoczesności ten trop gubi się, a Teoria Czystej Formy mutuje w praktykę „formy otwartej”, oddalając się coraz bardziej od dezyderatów Witkiewicza.
    The reception of Witkacy’s work can be reduced to acts of cutting pieces that happen to fit one’s purpose out of a whole that contains many other qualities and ingredients. Misconstructions of the concept of Form which, fused with its other historical definitions and uses, generated more and more misunderstandings was what added most to the confusion. Had the concept been analyzed in all of its complexity that Witkacy intended, and particularly, within the larger conceptual framework of his thought, there would have been no room for ambiguity. The closest terminological associates of Witkacy’s “Form” belong to the family of words referring to unity, namely: “alloy,” “amalgam,” or “synthesis.” Form was meant to contain all that, having been “processed,” i.e. having undergone amalgamation, constituted the primordial matter of Art. Therefore, what Witkacy wanted for the theatre was not profusion of visual qualities, not to “make theatre ‘painterly’”, not to eliminate content in favor of form. Instead, he wanted the theatrical work to be composed mysteriously, in the process of chemical, or alchemical, Formation, in a magical act of giving shape. It is precisely this mystery of Form, with all its perplexing and embarrassing metaphysics that has been persistently and pointedly ignored by Witkiewicz’s self- or otherwise appointed inheritors. And representatives of various types of “the theatre of visual narration” (term coined by Zbigniew Taranienko), from the pre-war Cricot Theatre to the group that Puzyna dubbed “Witkacoplastic theatre” (Witkacoplastyka), did err in this respect as well. Just as long, however, as the theatre of visual narration was preoccupied with resolving the problems stemming from aporias of Modernism, references to Witkacy were more or less warranted. But postmodernism that loves the fragmentary, makes values relative and annihilates all stable points of reference misses the point completely, and the Theory of Pure Form transmogrifies into the practice of “open form” that leaves Witkiewicz’s major postulates further and further behind.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 4; 71-90
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polska premiera «Mieszczanina szlachcicem» w roku 1687
    The 1687 Polish Premiere of «Le Bourgeois gentilhomme»
    Autorzy:
    Lewański, Julian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29433181.pdf
    Data publikacji:
    1956
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    dramat francuski w Polsce
    teatr staropolski
    dokumentacja teatru
    Molière
    recepcja Molière’a
    teatr w Polsce 1600-1700
    French drama in Poland
    Old Polish theater
    theater documentation
    reception of Molière
    theater in Poland 1600-1700
    Opis:
    Artykuł dotyczy polskiej inscenizacji Le Bourgeois Gentilhomme Molière’a z 1687 roku. Autor publikuje i dokładnie opisuje odnaleziony w zbiorach Biblioteki Ossolineum we Wrocławiu program tego przedstawienia zawierający synopsis sztuki w języku polskim. Odtwarza także okoliczności wydarzenia: wydobywa z tekstu informacje, dzięki którym można stwierdzić, że przedstawienie odbyło się w Rydzynie w Wielkopolsce, w pałacu polskiego arystokraty Rafała Leszczyńskiego. Stawia kilka hipotez, które wymagają dalszych badań. Przedstawienie w pałacu Leszczyńskich w Rydzynie mogło być jedną z imprez królewskiego teatru dworskiego lub występem amatorskim. Autor przypuszcza, że inicjatywa należała do samego Leszczyńskiego, który nie tylko dobrze znał Francję i jej kulturę, lecz także prowadził stałą korespondencję z Ludwikiem XIV, uważającym go za jednego z najwybitniejszych polityków w Polsce. Podkreśla ponadto, że polska inscenizacja była jedną z pierwszych w Europie.
    This article discusses the Polish staging of Molière’s Le Bourgeois gentilhomme in 1687. The author includes and describes in detail the program of this performance, found in the collection of the Ossolineum Library in Wrocław, which includes a synopsis of the play in Polish. He also reconstructs the circumstances of the event, concluding from the program that the performance took place in Rydzyna (Greater Poland region), in the palace of Rafał Leszczyński. He puts forth several hypotheses that require further research. The performance in Rydzyna may have been prepared by the royal court theatre or an amateur theater. The author supposes that it was organized upon Leszczyński’s own initiative. The Polish aristocrat was not only well familiar with France and its culture, but also regularly exchanged letters with Louis XIV, who considered him one of the most eminent politicians in Poland. It is worth noting that the Polish staging of Molière’s play was among the first in Europe.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 1956, 5, 1; 76-94
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    «Wymawia się Szekspir»: Mistrzowi Williamowi w czterechsetną zgonu jego rocznicę
    ‘It Is Pronounced Shek-speer’: For Master William on the Quadricentennial of His Demise
    Autorzy:
    Komorowski, Jarosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520056.pdf
    Data publikacji:
    2016-09-30
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    William Shakespeare
    Wojciech Bogusławski
    przekład
    recepcja Shakespeare'a
    teatr polski 1700-1800
    teatr polski 1800-1900
    translation
    reception of Shakespeare
    Polish theater 1700–1800
    Polish theater 1800-1900
    Opis:
    Wojciech Bogusławski poprzedził pierwodruk swojego przekładu Hamleta, umieszczonego w czwartym tomie Dzieł dramatycznych, przedmową zatytułowaną „Shakespeare", w której w przypisie zdradził: „Wymawia się Szekspir". W ciągu prawie stu lat pisownia nazwiska dramaturga ze Stratfordu w Polsce wahała się między tymi dwoma skrajnościami: „Shakespeare" lub starsza wersja „Shakespear" z jednej strony i jakaś forma polskiego zapisu fonetycznego, najbardziej rozpowszechniona – i w końcu zwycięska – „Szekspir" z drugiej. Pomiędzy tymi biegunami w latach 1765–1849 pojawiło się w polskich drukach i rękopisach co najmniej 40 (słownie czterdzieści) wariantów zapisu, angielskich, niby-angielskich, bardziej lub mniej fonetycznych i na różne sposoby hybrydowych. Większość wariantów to próby autorów i redaktorów zapisania lub „oswojenia” nazwiska autora Hamleta w języku polskim. Zawarta w artykule lista, publikowana w tej formie po raz pierwszy, jest ułożona chronologicznie. Każdy przypadek pierwszego użycia jest cytowany i opatrzony zwięzłym komentarzem. Lista jest jednak potencjalnie niekompletna, ponieważ odnalezienie kolejnych wersji nie jest wykluczone.
    Wojciech Bogusławski prefaced the first publication of his translation of Hamlet, included in volume four of his Dzieła dramatyczne (Dramatic Works), with an introduction titled “Shakespeare,” where he volunteered in a footnote: “It is pronounced Szekspir [Shek-speer].” Within the period of almost one hundred years, the spelling of the Stratford playwright’s name in Poland vacillated between these two extremes: “Shakespeare,” or the older version of “Shakespear,” on the one hand, and some form of Polish phonetic spelling, the most widespread—and at the end, prevalent—being “Szekspir,” on the other. Polish prints and manuscripts from 1765–1849 contain at least forty spelling variants ranging from English and pseudo-English to more or less phonetic versions, with numerous hybrid solutions in between. Most of the variants are attempts by Polish authors and editors at making the name of Hamlet’s author more familiar in Polish. The present list, published as such for the first time, is arranged chronologically. Each instance of the first usage is quoted and a succinct commentary is supplied.  The list is potentially incomplete, however, since other versions might crop up in future research. 
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 3; 5-24
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    «Zabawa złożona ze wszystkich, jakich teatr dostarczyć może»: Les Amants magnifiques – Miłość wspaniała
    ‘An Entertainment Which Should Comprise All That the Stage Can Furnish ’: Les Amants magnifique—Miłość wspaniała
    Autorzy:
    Kencki, Patryk
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520069.pdf
    Data publikacji:
    2016-09-30
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Molière
    recepcja Molière'a
    przekład
    teatr polski 1700–1800
    Les Amants magnifiques
    metateatr
    Franciszka Urszula Radziwiłłowa
    reception of Molière
    translation
    Polish theater 1700–1800
    metatheater
    Opis:
    Artykuł omawia osiemnastowieczną polską adaptację Les Amants magnifiques Moliera autorstwa księżnej Franciszki Urszuli Radziwiłłowej, której edycję opublikowano w aneksie. Artykuł analizuje zarówno przekład Radziwiłłowej, jak i wystawienie sztuki w 1749 roku w Nieświeżu, gdzie Radziwiłłowie mieli swój prywatny teatr dworski. W dramacie zastosowano zabieg teatru w teatrze, w artykule zaprezentowano więc zagadnienia dotyczące zjawiska metateatralności, przede wszystkim kluczowe propozycje jego rozumienia: klasyfikację Tadeusza Kowzana oraz system opracowany przez Sławomira Świontka na gruncie teorii komunikacji. Autor przedstawia własną propozycję ujęcia metateatru, która umożliwia analizę zjawiska w odniesieniu nie tylko do samego dramatu, ale także do widowisk teatralnych. Wychodząc z założenia, że spektakl teatralny jest sztuczną rzeczywistością, w której istnieje napięcie między realnością a wyobrażoną konwencją, autor wyróżnia cztery aspekty metateatralności: separacja gry w teatr od spektaklu jako całości; transgresja polegająca na grze granicami spektaklu; dwustronna identyfikacja aktora i odtwarzanej postaci; wreszcie absorpcja makrokosmosu świata przez mikrokosmos spektaklu. Autor dowodzi, że zastosowanie powyższych rozróżnień pozwala lepiej zrozumieć, w jakim celu księżna wykorzystywała metateatralne narzędzia proponowane przez Moliera. Argumentuje, że posłużyły one do ukazania rzeczywistości jako swoistego theatrum vitae humanae, na scenie którego człowiek poddawany jest próbie. I choć  rozmaite iluzje i pułapki zastawiane przez innych stanowią utrudnienie, to jednak trzymając się swojej cnoty (zwłaszcza miłości), człowiek jest w stanie postępować zgodnie ze swoim przeznaczeniem, którym rządzi Opatrzność Boża.
    This article is an analysis of the 18th century Polish rendering of Molière’s Les Amants magnifiques by Duchess Franciszka Urszula Radziwiłłowa, supplemented by its edition in the appendix. The publication presents Radziwiłłowa's translation of the play itself as well as its 1749 performance at Nieśwież, where the Radziwiłłs had their private court theatre. The drama employs a play within a play device, the article discusses some issues regarding the phenomenon of metatheatricality. First of all, it presents some key proposals of understanding it, going back to the classifications advanced by Tadeusz Kowzan and the system devised by Sławomir Świontek on the basis of a theory of communication. The author advances his own proposition of tackling metatheatre that enables analysis of the phenomenon not only in reference to drama alone, but also in reference to theatrical performances. Starting with the assumption that the theatre performance is an artificial reality where there is an innate tension between reality and the imaginary convention, he distinguishes four aspects that pertain to metatheatricality. They are as follows: separation of a play within the play from the performance as a whole; transgression consisting in playing with the limits of the spectacle; two-way identification of the actor and the character being portrayed; and finally, absorption of the macrocosm of the world into the microcosm of the spectacle. The author argues that deployment of the above-mentioned conceptual tools enables us to better understand the purpose for which the Duchess utilised the metatheatrical devices proffered by Molière. He claims that they were used to present the reality as being a kind of theatrum vitae humanae, on the stage of which the man is being tested. And although his progress is frustrated by various illusions and traps set up by others, by holding on to his virtue (to love, in particular) he is nonetheless able to act in accordance with his destiny, governed by Divine Providence.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 3; 25-80
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    «Mieszczanin szlachcicem», czyli estetyzacja frustracji społecznej i jej transhistoryczne aktualizacje (1670–2022)
    «The Bourgeois Gentleman», or the Aestheticisation of Social Frustration and Its Transhistorical Applications (1670–2022)
    Autorzy:
    Bajer, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29432222.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Molière
    «Le Bourgeois gentilhomme»
    habitus
    comédie-ballet
    grotesque
    Pierre Bourdieu
    court theater
    reception of Molière
    «Mieszczanin szlachcicem»
    komediobalet
    groteska
    teatr dworski
    recepcja Molière’a
    Opis:
    Artykuł dotyczy komedii Molière’a Le Bourgeois gentilhomme (Mieszczanin szlachcicem) z 1670 roku i wybranych aspektów jej dramatoznawczej i artystycznej recepcji. Tok wywodu organizują dwa zagadnienia: możliwości interpretacji społecznych sensów utworu i wyzwania poetyki comédie-ballet dla tłumaczy i inscenizatorów. Autor przedstawia stan badań nad tematyzowanym w Mieszczaninie obrazem niemożliwego awansu klasowego i wskazuje nowy kierunek interpretacji tego problemu, odwołując się do kategorii zaczerpniętych z socjologicznej teorii Pierre’a Bourdieu. Omawia także sposoby podejścia do charakterystycznych dla tej sztuki strukturalnych elementów komediobaletu w jej adaptacjach, tłumaczeniach i inscenizacjach (teatr stanisławowski, Jerzy Gruza, Jerzy Stuhr, Benjamin Lazar). Stawia tezę, że oba wątki ujęte w perspektywie transhistorycznej ilustrują to samo zjawisko: w dotychczasowej pracy interpretacyjnej i praktykach scenicznych narosłych wokół Mieszczanina szlachcicem aktualność odkrywana jest nie poprzez uwspółcześnienia czy wydobywanie nowych sensów, ale dzięki refleksji nad historycznymi uwarunkowaniami kultury czasów Molière’a.
    This article concerns Molière’s 1670 comedy Le Bourgeois gentilhomme (The Bourgeois Gentleman) and selected aspects of its scholarly and artistic reception. The argument is organised around two problems: the possibility of interpreting the social meanings of the work and the challenges that comédie-ballet poetics poses to translators and theater-makers. The author presents an overview of research on the image of impossible class advancement as thematized in The Bourgeois Gentleman and indicates a new interpretive direction, referring to categories drawn from the sociological theory of Pierre Bourdieu. He also discusses how the structural elements of comédie-ballet characteristic of Molière’s play have been approached in its Polish adaptations, translations, and stagings (18th-century court theater, Jerzy Gruza, Jerzy Stuhr, Benjamin Lazar). He argues that taken from a transhistorical perspective, both the interpretative work and stage practices concerning The Bourgeois Gentleman illustrate the same phenomenon: the play’s relevance is discovered not through modernization or revealing new meanings, but rather thanks to a reflection on the historical conditions of culture in Molière’s time.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 1; 49-77
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ewa Partyga «Ibsenowskie konstelacje. Ćwiczenia w patrzeniu i czytaniu». Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2016
    Ewa Partyga «Ibsenowskie konstelacje. Ćwiczenia w patrzeniu i czytaniu». Institute of Art of the Polish Academy of Sciences, Warsaw 2016
    Autorzy:
    Sokół, Lech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/36139476.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    Henrik Ibsen
    recepcja kulturowa
    Friedrich Nietzsche
    Søren Kierkegaard
    Edvard Munch
    Vilhelm Hammershøi
    konstelacje kulturowe
    cultural reception
    cultural constellations
    Opis:
    Ibsenowskie konstelacje Ewy Partygi prezentują dzieło Ibsena w perspektywie jego związków literackich, artystycznych, filozoficznych. Bodaj najbłyskotliwsze są konstelacje wizualne, w których rozpatruje relacje Ibsena i Muncha, Ibsena „w teatrze fotografii” i fotografię w dramatach Ibsena, wreszcie relację Ibsen – Munch – Vilhelm Hammershøi. Konstelacje filozoficzne obejmują tylko dwa teksty, z których pierwszy prezentuje niezwykłe paralele między Ibsenem jako autorem "Budowniczego Solnessa" i Nietzschem jako autorem "Z genealogii moralności". Drugi z tekstów jest równie odważny, gdyż dotyczy Ibsena i Kierkegaarda w perspektywie metateatralności. Konstelacje skandynawskie i młodopolskie prezentują problem recepcji Ibsena w dramacie i teatrze skandynawskim i polskim. Książka Ewy Partygi podnosi problem obecności Ibsena w teatrze Ingmara Bergmana; jest to pierwsze studium polskie na ten temat. Konstelacje młodopolskie zawierają istotne rewizje polskich mitów ibsenowskich. Pełna recepcja jego dzieła, obejmująca nowoczesne przekłady, artystycznie bogaty odbiór teatralny, naprawdę fachową krytykę teatralną i akademicką, głęboki rezonans widowni zaczęły się niedawno albo właśnie się zaczynają. Ibsenowskie konstelacje należą do tej nowej fali i są książką wybitną.
    Ewa Partyga’s Ibsenowskie konstelacje (Ibsen in Constellations) present the work of Ibsen in various literary, artistic, and philosophical contexts. Perhaps the most brilliant of them belong to the visual constellations, in which the author tackles the relationships between Ibsen and Munch, “Ibsen in the theatre of photography” and “photography in Ibsen’s dramas”, as well as the relationship between Ibsen, Munch, and Vilhelm Hammershøi. The philosophical constellations consist of only to essays. The first uncovers some striking parallels between Ibsen as the author of The Master Builder and Nietzsche as the author of On the Genealogy of Morality. The second text is equally important, because it deals with Ibsen and Kierkegaard with a view to metatheatricality. The Scandinavian and Young Polish constellations focus on the problem of reception of Ibsen’s work in the drama and theatre of Scandinavia and Poland respectively. Partyga examines the problem of Ibsen’s presence in Ingmar Bergman’s theatre; it is the first Polish study on the topic. The Young Polish constellations bring important revisions of Polish myths about Ibsen. A full reception of his oeuvre that encompasses modern translations, artistically rich theatre reception, as well as truly competent theatre and academic criticism in conjunction with a deep audience response has only just begun in Poland. The book Ibsenowskie inspiracje is a part of this new wave and it is an outstanding one.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 1/2; 216-225
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-11 z 11

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies