- Tytuł:
-
Afrykatyzacja palatalnego *r w nazwach miejscowych i terenowych Pomorza Zachodniego
Affricatization of the palatal *r in toponymy of West Pomerania - Autorzy:
- Duma, Jerzy
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/1992282.pdf
- Data publikacji:
- 2021-12-28
- Wydawca:
- Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN
- Tematy:
-
afrykatyzacja *r′
silna wymowa sonantów
wymowa nieakomodująca
toponimy
zachodnie i wschodnie dialekty lechickie
typologia dialektów słowiańskich
affricatization of *r′
strong pronunciation of sonants
non-accomodating pronunciation
toponymy
Western and Eastern Lechitic dialects
typology of Slavic dialects - Opis:
-
W zapisach dawnych słowiańskich nazw miejscowych i terenowych Pomorza Zachodniego afrykatyzację *r' > ř, rz itp. obserwujemy na terenach sąsiadujących z gwarami kaszubsko-słowińskimi na wschód od rzeki Słupia oraz, rzadko, wzdłuż południowo-wschodniej granicy Pomorza. Na terenie niemieckiego Pomorza Przedniego, Meklemburgii i w dawnych słowiańskich gwarach Połabia afrykatyzacja *r' nie nastąpiła. Świadczy to o dawnym zróżnicowaniu dialektów lechickich na zachodnie, bez akomodacji *r' (a także częściowo bez zmian *t', *d' przed samogłoskami rzędu przedniego) oraz wschodnie, które cechowała afrykatyzacja *r' > ř, rz, š/ž (oraz *t' > ć, *d' > ȝ́ ). Brak akomodacji spowodowany był tendencją do utrzymania silniejszej wymowy sonantów. Rezultatem było częściowe stwardnienie systemu konsonantycznego, ograniczenie przegłosu pralechickiego, zachowanie bez metatezy grupy *tărt (typ karva 'krowa'), zlanie kontynuantów *l̥' i *l̥ > oł (typ vołk 'wilk'), zachowanie/zwokalizowanie w zanikłym dialekcie połabskim dawnych jerów słabych (typ blåxă 'pchła'). Stwierdzono liczne analogie do współczesnych gwar bułgarskich i macedońskich.
In the records of the old Slavic place and field names of West Pomerania, we can observe the affri- catization *r′ > ř, rz etc. in the areas adjacent to the Kashubian-Slavic dialects east of the Słupia River and, rarely, along the south-eastern border of Pomerania. Affricatization of *r′ did not take place in the territory of German Vorpommern, Mecklenburg or in the old Slavic dialects of Polabia. This proves the former differentiation of the Lechitic dialects into Western ones, without the accom- modation *r′ (and also partially without changes *t′, *d′ before the vowels of the front order) and the Eastern ones, characterized by affricatization *r′ > ř, rz, š/ž (and *t′ > ć, *d′ > ȝ́). The lack of accommodation was caused by the tendency to maintain a stronger pronunciation of sonorants. The result was a partial hardening of the consonant system, limitation of the pre-Lechic mutation (proto- Lechitic metaphony), the preservation without metathesis of the group *tărt (karva ‛cow’ type), the merging of continuants *l̥’ and *l̥ > oł (vołk ‛wolf’ type), the vocalization of old weak yers (in ini- tial syllables) in the Polabian dialect (blåxă ‛flea’ type). Numerous parallels with modern Bulgarian and Macedonian dialects have been found. - Źródło:
-
Onomastica; 2021, 65, 1; 123-135
0078-4648 - Pojawia się w:
- Onomastica
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł