Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "SZLACHTA" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-10 z 10
    Tytuł:
    Spis posłów koronnych na sejm koronacyjny w 1574 roku
    Autorzy:
    Jaworski, Rafał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/601871.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    życie polityczne
    szlachta
    Sejm
    posłowie
    Opis:
    Przedmiotem artykułu jest ustalenie listy posłów koronnych izby poselskiej uczestniczących w sejmie koronacyjnym Henryka Walezego, pierwszego wybranego w wolnej elekcji króla Polski (Kraków, 21 lutego – 3 kwietnia 1574 r.). Zestawienie zostało oparte na dwóch źródłach dotychczas nieznanych: spisie posłów przygotowanym na potrzeby wypłaty zryczałtowanego wynagrodzenia za uczestnictwo w pracach parlamentu (pieniądze strawne) oraz rejestru pokwitowań odbioru powyższego wynagrodzenia. The purpose of the article is to establish a register of envoys elected by sejmiki in the Polish Crown to the lower chamber of parliament, participating in the coronation Sejm of Henry Valois, the first king of Poland elected by free election (Kraków, 21 February to 3 April 1574). The register is based on two, unknown so far, source texts: a list of envoys written down for the purpose of paying out a flat-rate fee for participation in parliamentary works (the so-called strawne) and a register of receipts of the fee.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2017, 124, 2
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Funkcjonowanie kowieńskich sejmików gospodarskich po reformach Sejmu Niemego
    The Functioning of the Economic Sejmiki of the District of Kowno after the Reforms of the Silent Sejm
    Autorzy:
    Jusupović, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2129560.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-19
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    sejmiki
    samorząd
    Litwa
    szlachta
    dietines (sejmiki)
    self-government
    Lithuania
    nobility.
    Opis:
    Sejmiki gospodarskie wykształciły się w związku z przejmowaniem przez szlachtę spraw związanych z lokalnymi podatkami i obronnością. Reformy uchwalone przez Sejm Niemy poważnie ograniczyły ich kompetencje, a tym samym znaczenie. Niemniej nadal okazjonalnie uchwalano na nich podatki na potrzeby powiatowe, wybierano lokalnych funkcjonariuszy i posłów do króla i innych dostojników. Zajmowano się też sprawami gospodarczymi powiatu. Sytuacja zmieniła się podczas Sejmu Wielkiego, który zreformował administrację lokalną, powołując nowe organy samorządowe, a sejmikom gospodarskim nadając uprawnienia wyborcze i doradcze.
    Economic dietines (sejmiki) developed as the nobility took over matters related to the local taxes and defence. The reforms passed by the Silent Sejm severely limited their competences, and thus their importance. Nevertheless, at their sessions local taxes were occasionally enacted for the needs of the district, local officials, envoys to the king, and other dignitaries were elected, and economic matters were dealt with. The situation changed during the Great Sejm, which reformed the local administration by establishing new self-government bodies and giving electoral and advisory capacities to economic sejmiki.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2020, 127, 4; 855-881
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Aktywność polityczna szlachty podlaskiej podczas pierwszego bezkrólewia
    Autorzy:
    Kalinowski, Emil
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/602417.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Petty nobility
    Podlasie
    Interregnum
    Confederation
    Kaptur courts
    życie polityczne
    drobna szlachta
    bezkrólewie
    konfederacja
    sądy kapturowe
    Opis:
    At the time of the first interregnum (1572-1574) the nobility of the palatinate of Podlasie held a number of conventions, the most important being the palatinate sejmik (dietine) in Drohiczyn on 12 March 1573, which ended with the establishment of a confederation.Members of the nobility from Podlasie, headed by senators and officials had already met twice in 1572 – in September in Mielnik and in November, or possibly December, in Drohiczyn. The resolutions passed at the latter convention (12 March 1573) were modelled on the proclamation from Koło, but took into greater consideration local needs and introduced a number of other corrections. It was decided not only to arrive at the convention by resorting to a levée en masse but also to announce a conscription of those members of the nobility who stayed at home on the day the Sejm was inaugurated. This procedure was directed against the threat posed by the Lithuanians who called for a restoration of Podlasie to the Grand Duchy. At the Sejm session the nobility of Podlasie, together with their counterparts from Mazovia, played a certain role in the election of the French candidate to the throne. The determined stand of the nobility concerning the defence of the affiliation of Podlasie to the Crown determined the solution of the dispute. The 1573 confederation of the nobility from the palatinate of Podlasie, albeit very late in comparison with other parts of the state, remained an accomplishment to which subsequent references were readily made. It expressed strong pro-unification strivings, analogous to those voiced in Mazovia and opposing Prussian and Lithuanian separatism or the conflict between Little Poland and Greater Poland.
    Szlachta województwa podlaskiego w czasie pierwszego bezkrólewia (1572–1574) odbyła szereg zjazdów partykularnych. Najważniejszym z nich był zakończony zawiązaniem konfederacji sejmik wojewódzki w Drohiczynie z 12 marca 1573 r.Jeszcze w roku 1572 szlachcice podlascy na czele z senatorami i urzędnikami zebrali się dwukrotnie – we wrześniu w Mielniku i w listopadzie lub grudniu, być może w Drohiczynie. Uchwały ostatniego ze zjazdów, z 12 marca 1573 r., były wzorowane na uniwersale z Koła, jednak w większym stopniu uwzględniały lokalne potrzeby, wprowadzały też inne korekty. Postanowiono nie tylko jechać na elekcję pospolitym ruszeniem, opierając się na „zasadzie 10 włók”, ale zwołać też pod broń szlachtę pozostałą w domach na dzień rozpoczęcia sejmu. To posunięcie wymierzone było przeciwko zagrożeniu ze strony Litwinów, dopominających się powrotu Podlasia do Wielkiego Księstwa. Szlachta podlaska na sejmie wraz z Mazowszanami odegrała pewną rolę w wyborze francuskiego kandydata na tron. Jej determinacja w obronie przynależności koronnej Podlasia wpłynęła na rozstrzygnięcie tego sporu. Konfederacja szlachty województwa podlaskiego z 1573 r., choć w porównaniu z innymi częściami państwa zawarta bardzo późno, stanowiła osiągnięcie, do którego chętnie się potem odwoływano. Była wyrazem silnych dążeń unifikacyjnych, analogicznych do tych na Mazowszu, a przeciwstawnych do separatyzmów pruskiego i litewskiego czy konfliktu na linii Małopolska–Wielkopolska.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2016, 123, 2
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sprawa compositio inter status w czasie rokoszu sandomierskiego (1606–1609)
    The Problem of Compositio Inter Status during the Sandomierz Rebellion (Rokosz) (1606–09)
    Autorzy:
    Pawłowska-Kubik, Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28763541.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-07
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Sandomierz Rebellion
    composition between estates
    Sigismund III Vasa
    nobility
    clergy
    rokosz sandomierski
    kompozycja między stanami
    Zygmunt III Waza
    szlachta
    duchowieństwo
    Opis:
    Przedmiotem badań w niniejszym artykule jest problematyka kompozycji między stanami w czasie rokoszu sandomierskiego (1606–1609). Postulat rozstrzygnięcia najważniejszych punktów spornych między duchowieństwem a świeckimi, podnoszony wielokrotnie przed rokoszem, był w latach 1606–1609 jednym z elementów programu zarówno przeciwników króla, jak i stronników Zygmunta III. W artykule zanalizowano zabiegi podejmowane o realizację kompozycji w czasie wojny domowej przez wszystkie zainteresowane strony i na tej podstawie ustalono, dlaczego nie doszło do jej uchwalenia.
    The article focuses on the issue of the composition between the estates during the Sandomierz Rebellion (Rokosz) (1606–09). The postulate to resolve the most critical points of contention between the Roman Catholic clergy and the nobility, raised many times before the conflict, was in the years 1606–09 one of the elements of the program both of Sigismund III’s opponents and of the King’s supporters. The article analyses the efforts made by all interested parties to implement the compositio during the civil war and on this basis, determines why it was not adopted.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2020, 127, 3; 473-505
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Szlachta wołyńska wobec agresji tureckiej na Rzeczpospolitą w 1621 roku
    Volhynian Nobility in the Face of the Turkish Aggression against the Polish-Lithuanian Commonwealth in 1621
    Autorzy:
    Kupisz, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2105975.pdf
    Data publikacji:
    2021-08-14
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Wołyń
    sejmik
    szlachta
    wojskowość
    wojna polsko-turecka 1621
    Volhynia
    sejmik (regional assembly)
    nobility
    military science
    1621 Polish-Turkish War
    Opis:
    W 1621 r. Rzeczpospolita została zmuszona do podjęcia olbrzymiego wysiłku militarnego w celu odparcia najazdu turecko-tatarskiego. W skali ogólnopaństwowej był on już przedmiotem zainteresowania historyków, toteż celem artykułu jest ukazanie mniej znanych aspektów przygotowań do wojny z Turcją, widzianych z perspektywy szlachty zamieszkującej określony region. Przedmiotem rozważań stało się w tym przypadku województwo wołyńskie, jedno z terytoriów bezpośrednio zagrożonych działaniami wojennymi. Materiał źródłowy pozwolił dowieść, że jego mieszkańcy podjęli w 1621 r. wysiłek militarny na skalę o wiele większą niż dotąd sądzono: wystawili pułk wojska powiatowego, oddziały prywatne i wolontarskie, kontyngent ordynacji ostrogskiej, a na koniec stawili się na pospolitym ruszeniu. Porównanie zgromadzonych danych z komputami wojsk Rzeczypospolitej, wystawionych wówczas przeciw Turkom dowodzi, że nie zawsze obejmują one wszystkie jednostki, które ostatecznie wzięły udział w walkach.
    In 1621, the Commonwealth was forced to make a strenuous military effort to repel the Turkish-Tatar invasion. On a national scale, it has already been the subject of historians’ interest; thus, the article aims to present less known aspects of the preparations for the war with Turkey, seen from the perspective of the nobility living in a specific region. In this case, in the Province of Volhynia, one of the territories directly threatened by military actions. The source material made it possible to prove that its inhabitants made a military effort in 1621 on a much larger scale than previously thought: they set up a regiment of the poviat, private and voluntary troops, a contingent from the entail of Ostrog, and finally, they participated in a mass levy of troops at Gliniany. Comparing the collected data with the number of the Commonwealth’s permanent armed forces deployed against the Turks proves that they do not always include all units that ultimately took part in the battles.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2021, 128, 2; 577-599
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Podmiotowość chłopstwa staropolskiego
    Subjectivity of the Old Polish Peasantry
    Autorzy:
    Wyżga, Mateusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28765356.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    podmiotowość
    chłopstwo
    szlachta
    gospodarka
    rynek lokalny
    poddaństwo
    pańszczyzna
    sąd
    subjectivity
    peasantry
    nobility
    economy
    local market
    serfdom
    serfdom duties
    court
    Opis:
    Wciąż powszechna jest opinia o chłopstwie jako o ubezwłasnowolnionym i traktowanym przedmiotowo elemencie systemu folwarczno-pańszczyźnianego, a zarazem brutalnie wykorzystywanej ofierze tego systemu. Celem artykułu jest propozycja analizy położenia chłopstwa wychodząca z założenia o istnieniu podmiotowości tej najliczniejszej grupy społecznej. Podmiotowość ta mogła wynikać m.in. z zapotrzebowania rynku pracy na siłę roboczą, co wymagało od dworów pewnej elastyczności, ale też z chłopskiej aktywności na lokalnym rynku handlowym. Ta aktywność współgrała z przedsiębiorczością i zamożnością niektórych chłopów. W ten też sposób można rozumieć ich występowanie w sądach grodzkich, a także pewną sprawczość i decyzyjność w relacjach z innymi stanami społecznymi Rzeczypospolitej przedrozbiorowej.
    There is still a widespread belief that the peasantry was an incapacitated and objectively treated element of the manorial-serf system and, simultaneously, a brutally exploited victim of this system. The article proposes an analysis of the peasantry’s position based on the assumption of the existence of the subjectivity of this most numerous social group. This subjectivity resulted, among other factors, from the labour market’s demand for labour, which required a certain flexibility on the part of the manors, but also from peasant activity in local markets. This activity interacted with the entrepreneurship and wealth of some peasants. This activity made peasant entrepreneurship possible, and even enabled some to become wealthy. In this way, it is also possible to understand their appearance in the municipal courts and their particular prominence and capacity to manage their own affairs in relation with other social estates in the Polish-Lithuanian Commonwealth.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2023, 130, 4; 771-792
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Totem inteligencki, czyli gdzie w społeczeństwie polskim XXI wieku szukać śladów po dawnym ziemiaństwie
    Autorzy:
    Epsztein, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/953838.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    aristocracy
    intelligentsia
    nobility
    landed gentry
    history of nineteenth- and twentieth-century Poland
    arystokracja
    inteligencja
    szlachta
    ziemiaństwo
    historia Polski XIX–XX w.
    Opis:
    The book of Rafał Smoczyński and Tomasz Zarycki is devoted to a sociological analysis of the space occupied by aristocracy, landed gentry, and nobility in the Polish field of power since the second half of the nineteenth century. It could be regarded as a recapitulation of our knowledge of the role of post-landowning communities in Poland in the twentieth and twenty-first centuries.
    Książka Rafała Smoczyńskiego i Tomasza Zaryckiego została poświęcona socjologicznej analizie miejsca, jakie w polskim polu władzy zajmują od drugiej połowy XIX w. arystokracja, ziemiaństwo, szlachta. Pracę można uznać za podsumowanie wiedzy o roli środowisk postziemiańskich w Polsce w XX i XXI w. 
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2019, 126, 2
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między semantyką historyczną a kontekstem społecznym epoki – o języku politycznym szlachty Rzeczypospolitej
    Autorzy:
    Orzeł, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2050930.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-03
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Rzeczpospolita Obojga Narodów
    szlachta
    język polityczny
    kultura polityczna
    szkoła Cambridge
    Polish-Lithuanian Commonwealth
    nobility
    political language
    political culture
    Cambridge school
    Opis:
    Monografia Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Pojęcia i idee Anny Grześkowiak-Krwawicz skupia się na języku uczestników debaty politycznej, czyli szlachty, od czasów renesansu do upadku Rzeczypospolitej. Punkt ciężkości został położony nie tyle na zmianie znaczeń najpopularniejszych pojęć, ile na wartościach, które za tymi pojęciami były ukryte. Autorka, zwracając uwagę głównie na kontekst społeczny wypowiedzi, skłania do refleksji nad niuansami w pojęciach używanych przez szlachtę w czasach Rzeczypospolitej oraz przez współczesnych badaczy wykorzystujących te pojęcia do opisu tego okresu dziejów.
    The book Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Pojęcia i idee (Political Discourse of the Polish-Lithuanian Commonwealth. Concepts and Ideas) by Anna Grześkowiak-Krwawicz deals with the language of the participants in discussions about politics among the Commonwealth’s noble citizens, from the Renaissance until the fall of the Polish-Lithuanian Commonwealth. The focus is not so much on changes in the meanings of the most popular concepts as on the values that were hidden behind them. By drawing attention mainly to the social context of the statements, the book stimulates reflection on the nuances in the terms used by the nobility and by contemporary researchers using these terms to describe this period in history.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2021, 128, 3; 813-829
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Paweł Rzechowski vel Rechowski, pisarz grodzki kijowski – adaptacja Polaka do funkcjonowania w środowisku szlachty ruskiej na Kijowszczyźnie w czasach Zygmunta III
    Autorzy:
    Litwin, Henryk
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2050963.pdf
    Data publikacji:
    2022-01-14
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    noble society
    Ruthenian nobility
    Kiev province
    adaptation
    Polish-Lithuanian Commonwealth
    Rzeczpospolita Obojga Narodów
    społeczeństwo szlacheckie
    szlachta ruska
    województwo kijowskie
    adaptacja
    Opis:
    Paweł Rzechowski, zmarły w 1629 r., długoletni pisarz grodzki kijowski, jest przykładem adaptacji na ziemiach ukrainnych przybysza z ziem polskich. Jego kariera zaczęła się od działań o charakterze adwokackim w sądach wołyńskich i doprowadziła Rzechowskiego do pozycji lidera szlacheckiego w województwie kijowskim, wybieranego na posła i deputata do Trybunału. Rzechowski dostosował się do wymogów środowiska – znajomość języka ruskiego, lokalnego systemu prawnego (tzw. Statutu Wołyńskiego), szacunek dla prawosławia. Podobnych przykładów Polaków działających w pierwszej połowie XVII w. na ziemiach ukrainnych Rzeczypospolitej jest wiele.
    Paweł Rzechowski, who died in 1629, a long-serving borough clerk of Kiev, is an example of the adaptation of a newcomer from the Polish lands to the Ukrainian lands. His career began with attorneyship in the courts of Volhynia. It led Rzechowski to the position of a leader of the nobility in the Kiev province, elected as a deputy and member of a deputation to the Tribunal. Rzechowski adapted to the requirements of his milieu – knowledge of the Ruthenian language, of the local legal system (the so-called Volhynian Statute), respect for the Orthodox Church. There are many similar examples of Poles operating in the first half of the seventeenth century in the Ukrainian lands of the Commonwealth.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2022, 128, 1; 899-912
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O różnych koncepcjach i praktykach edytorskich na przykładzie akt sejmiku kowieńskiego z lat 1733–1795
    On Various Editorial Concepts and Practices Based on the Records of the Kaunas Sejmik from 1733 to 1795
    Autorzy:
    Glabisz, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28763561.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Rzeczpospolita Obojga Narodów
    szlachta
    sejmiki
    parlamentaryzm
    Wielkie Księstwo Litewskie
    powiat kowieński
    Polish-Lithuanian Commonwealth
    nobility
    sejmiks (dietines)
    parliamentarism
    Grand Duchy of Lithuania
    Kaunas District
    Opis:
    Wydanie akt sejmikowych kowieńskich z lat 1733–1795 należy uznać za ważne wydarzenie w historii polskiego edytorstwa, gdyż jest to pierwsza nowoczesna edycja części akt sejmikowych z jednego okręgu (powiatu kowieńskiego) dotycząca Wielkiego Księstwa Litewskiego. Celem artykuł jest prezentacja tego zbioru dokumentów, jak również przyjętych w nim rozwiązań edytorskich (zasady gromadzenia materiału, selekcji, porządkowania oraz kwestie redakcyjne) na tle dotychczasowej dyskusji nad wydawaniem tego typu bardzo ważnych źródeł do dziejów dawnej Rzeczypospolitej.
    The publication of the Kaunas sejmik (dietine) records from 1733 to 1795 should be regarded as an important event in the history of Polish source editing. Many sejmik records have been published for the kingdom of Poland, but this is the first modern edition of part of the sejmik records from a district of the Grand Duchy of Lithuania. The article presents this collection of sources together with the editorial methods applied (the principles of collecting, selecting, and arranging material and editorial issues). The subject is set in the context of the discussion on publishing this type of source, which is of great significance for the history of the former Commonwealth.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2022, 129, 4; 875-892
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-10 z 10

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies