Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "zlewnia" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Charakterystyka procesów erozyjnych gleb na przykładzie zlewni wybranych rzek w Karpatach
Soil erosion processes in the Carpathian mountain regions
Autorzy:
Lipski, C.
Kostuch, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/60482.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
tereny gorskie
Karpaty
zlewnie rzek
zlewnie gorskie
zlewnia Soly
zlewnia Skawy
zlewnia Raby
gleby
procesy erozyjne
zmyw erozyjny
spadek terenu
osuwiska
erozja zlobinowa
erozja powierzchniowa
Opis:
Autorzy opisują jakie procesy erozyjne gleb występują w górskich terenach Karpat i czym są powodowane. Głównymi przyczynami występowania intensywniejszych procesów erozji na omawianym obszarze są przede wszystkim większe, częstsze i bardziej intensywne opady atmosferyczne oraz większe pochylenia powierzchni terenu. Najsilniej erodowane są przede wszystkim gleby orne, ponieważ w pewnych okresach nie są pokryte roślinnością. Oprócz erozji wodnej występuje tu również erozja wietrzna. Wody opadowe powodują zarówno erozję powierzchniową, liniową, jak też osuwiskową. Każda z wymienionych form erozji została przez autorów omówiona w artykule.
The authors show in the paper which types of soil erosion occur in the Carpathian mountain region and what are causes of it. It was found that the most susceptible to soil erosion were arable lands because of their surface being periodically devoid of plant cover. On the arable lands two types of soil erosion: surface and wind erosion can be found. Sometimes one can also find rill erosion and land slides. On the mountain grasslands, the most frequent are landslides which occur also in the forests on slopes with inclination. The main cause of soil erosion is the waterproof clay part on which a surface layer of soil slides down. All described types of soil erosion are very dangerous for environment because degrade the soils, pollute the surface waters, lower the agricultural and grassland production and lower the landscape values. The occurrence of soil erosion in mountain regions is caused first of all by larger and more intensive rainfalls and inclination of the slopes.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2005, 3
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wdrażanie Ramowej Dyrektywy Wodnej w zlewni Baryczy
Implementation of Water Framework Directive in Barycz river basin
Autorzy:
Tokarczyk-Dorociak, K.
Gebarowski, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61308.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
dolina Baryczy
zlewnia Baryczy
Ramowa Dyrektywa Wodna
wdrazanie dyrektyw
Opis:
Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE (RDW) z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej jest wynikiem wieloletnich prac Wspólnot Europejskich zmierzających do lepszej ochrony wód. Zobowiązuje państwa członkowskie do racjonalnego wykorzystywania i ochrony zasobów wodnych w myśl zasady zrównoważonego rozwoju. Zlewnia Baryczy jest jedną z dwunastu zlewni bilansowych na obszarze Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Cechuje się bogactwem krajobrazu oraz dużą bioróżnorodnością. Na jej obszarze rozwinęła się gospodarka stawowa. Stawy hodowlane są jednocześnie unikatową w skali światowej ostoją wielu gatunków ptaków. Przeprowadzona analiza wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej w zlewni Baryczy obejmuje wszystkie etapy działań przeprowadzonych od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, że wszystkie działania związane z wdrożeniem RDW w zlewni Baryczy przeprowadzono zgodnie z przyjętym harmonogramem. Z analizy wynika, że cały obszar zlewni Baryczy zagrożony jest nieosiągnięciem celów środowiskowych dyrektywy w 2015 r.
Water Framework Directive 2000/60/WE of 23 October establishing a framework for community action in the field of water policy is the result of extensive works of European communities aiming at better water protection. It obliges the member states to rationally use and protect water resources according to the rules of sustainable development. The Barycz river basin is one of the twelve bilans river basins on the area of the Regional Water Management Authority in Wroclaw. It is characterised by the richness of landscapes and biodiversity. Pond industry has developed on its area. At the same time farm ponds are unique bird sites for many species. The conducted analysis of the implementation of Water Framework Directive in the Barycz river basin embraces all the stages of actions conducted from the moment of Poland’s accession to the European Union. Based on the results of the analysis it was stated that all the actions connected with the implementation of Water Framework Directive in the Barycz river basin were conducted in compliance with the approved schedule. The analysis shows that the whole area of the Barycz river basin is at risk of not achieving the environmental aims of the directive in 2015.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2011, 10
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wieloletnie tendencje w kształtowaniu się wybranych charakterystyk niżówek w zlewni rzeki Zagożdżonki
Long-term trend of shaping selected characteristics of streamflow droughts in the Zagozdzonka catchment
Autorzy:
Kaznowska, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/59696.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
zlewnie rzek
zlewnia Zagozdzonki
przeplyw wody
nizowki rzeczne
susza hydrologiczna
wystepowanie
zmiany klimatyczne
Opis:
Zjawisko niżówki utożsamiane jest z występowaniem niskich przepływów wody w korycie rzeki. W zależności od pory roku niżówki mogą być wywołane przedłużającym się brakiem opadów lub długotrwałym mrozem. Niżówki stanowią jeden z aktualnych problemów w gospodarowaniu wodą, szczególnie w świetle obserwowanego w ostatnich latach częstszego pojawiania się zjawiska suszy. Celem pracy jest analiza zmian w wieloletnim przebiegu wybranych charakterystyk niżówek (czas trwania, objętość deficytu) w zlewni rzeki Zagożdżonki w profilu Płachty Stare. Rozpatrywana w pracy zlewnia rzeki Zagożdżonki usytuowana jest na Nizinie Mazowieckiej, należącej do tych regionów kraju, w których najczęściej pojawia się zjawisko suszy. Mała zlewnia rzeki Zagożdżonki jest jedną z kilku w Polsce, która posiada długi ciąg pomiarów wartości opadów i odpływu. W celu wyznaczenia niżówek na hydrogramach dobowych przepływów zastosowano dwa poziomy odcięcia: przepływ SNQ i Q90%. Badania nie wykazały tendencji do wcześniejszego występowania okresów niżówkowych w zlewni Zagożdżonki. Natomiast analiza sumowanych rocznych charakterystyk niżówek: czasu trwania i objętości deficytu pochodzących z poszczególnych lat hydrologicznych okresu 1963-2011, wykazała występowanie trendu rosnącego na poziomie istotności 0,1. W ostatnich latach niżówki występują prawie co roku, jednakże nie trwają dłużej i nie posiadają większych objętości deficytu niż średnie wieloletnie.
Streamflow drought is a period of continuing low flows in river. Depending on the time of year streamflow drought are caused by long-term shortage of precipitation or long-lasting temperatures below zero. Streamflow droughts are one of the current problems in the management of water, especially in the light seen in recent years, frequent occurrence of droughts. The goal of this work consists in analysis of long-term changes in selected characteristics of streamflow droughts (duration, deficit) in the Zagożdżonka river at the Płachty Stare gauging station. The Zagożdżonka catchment is situated in the strip of the Central Polish Lowlands, in the region where droughts are the most frequent. The Zagożdżonka small river catchment is one of a few in Poland with long-term records on rainfall and runoff. To identify droughts in daily discharge hydrograms, truncation levels SNQ and Q90% were used. The study did not show a tendency to pre-existing low flow periods in the catchment Zagożdżonka. Analysis of the statistical significance of trends in the course of aggregation of the individual years of deficits of droughts and duration of droughts in the Zagożdżonka river at the Płachty Stare showed a positive trend on the level of significance 0,1. In the recent years, streamflow droughts have occurred with a frequency of almost one per year, but their duration and deficit have been smaller than long-term average.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2012, 3/IV
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zmienność reżimu wybranych źródeł występujących w obrębie Beskidu Wyspowego i Gorców
Changeability of the selected springs regime in the area of Gorce and Beskid Wyspowy Mountains
Autorzy:
Satora, S.
Bugajski, P.
Satora, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61109.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
gory
Beskid Wyspowy
Gorce
zlewnia Mszanki
zlewnia Kamienicy Gorczanskiej
zrodla
rezim zrodel
wydajnosc zrodel
woda zrodlana
jakosc wody
odczyn wody
sklad chemiczny
twardosc wody
temperatura wody
pozostalosci suche
Opis:
Opracowanie charakteryzuje reżim źródeł wypływających na terenie górnych części dwóch zlewni potoków Mszanka oraz Kamienica położonych w zachodniej części Beskidu Wyspowego oraz północno-wschodniej Gorców. Na badany reżim składają się pomiary wydajności i temperatury wody źródeł (ilościowe) oraz wyniki analiz chemicznych prób wody (jakościowe). Reżim ilościowy źródeł badany był jednorazowo, wielokrotnie oraz systematycznie (stacjonarnie), natomiast jakościowy wielokrotnie dwu- do sześciokrotnie. Przeprowadzone badania wskazują na występowanie na badanym terenie zlewni Mszanki 192 źródeł, natomiast Kamienicy 33 źródeł. Wydajności źródeł badanych jednorazowo w zlewni Mszanki wahały się w zakresie 2,0–200,0 dm3 · min-1, przy temperaturach wody 5,0–13,0ºC. Źródła najczęściej zstępujące i zboczowe zakwalifikowane wg Meinzera do klas V–VI wypływały najczęściej z warstw krośnieńskich, w dalszej kolejności z warstw z Kaniny i eoceńskich łupków pstrych. Na terenie zlewni Kamienicy natomiast, wydajności źródeł badanych jednorazowo wahały się w zakresie 2,0–120,0 dm3·min-1, przy temperaturach wody 3,0–12,5ºC. Źródła zstępujące i zboczowe, zakwalifikowane według Meinzera do klas V-VII, wypływały najczęściej z warstw inoceramowych oraz łupków pstrych. Na zlewni Mszanki badaniami stacjonarnymi objęto 3 źródła, natomiast Kamienicy 2 źródła. Wydajności ich wahały się w zakresie 1,0–247,0 dm3·min-1, przy temperaturach wód 3,0–11,8ºC. Wskaźniki zmienności rocznej wydajności źródeł wynosiły na badanych zlewniach od 2,8 do 56,0, dotyczą więc źródeł od mało zmiennych do bardzo zmiennych. Badania jakościowe wód źródeł wskazują na występowanie na badanym terenie wód od ultra słodkich, poprzez bardzo słodkie do okresowo normalnie słodkich. Pod względem twardości ogólnej badane wody są od miękkich (100 mg·dm-3) po twarde i bardzo twarde (580 mg·dm-3). Odczyn pH wody wskazuje na wody od słabo kwaśnych po słabo zasadowe (pH 6,4-8,2). W badanych wodach źródeł zlewni Mszanki występują podwyższone do 0,4 mg·dm-3 stężenia jonów żelaza i do 1,1 mg·dm-3 jonów manganu.
The paper considers the regime of springs which flow out in the area of the top parts of two catchments of Mszanka and Kamienica springs located in the western part of The Beskid Wyspowy Mountains and in the north-eastern part of The Gorce Mountains. The analyzed regime consists of the measurements of the spring water efficiency and temperature (quantitative) and the results of the chemical analyses of the water samples (qualitative). The quantitative regime of springs was measured once, frequently and systematically (stationary), whereas the qualitative regime was measured frequently two to six times. The carried out research indicates that in the tested area of Mszanka catchment 192 springs occur and in the Kamienica catchment – 33 springs. The efficiency of springs which were analyzed once in the Mszanka catchment ranged between 2,0–200,0 dm3 · min-1, with the water temperature of 5,0–13,0ºC. Most frequently the gravity springs and hillside springs, qualified by Meinzer to V–VI classes flew out of the Krosno Beds, then from the Kanina Beds and from eocene spilosites. On the other hand, in the area of the Kamienica catchment, the efficiency of the springs which were measured once, ranged between 2,0 and120,0 dm3·min-1, with the water temperature of 3,0– 12,5ºC. The gravity and hillside springs, qualified by Meinzer do classes V–VII, most frequently flew out of the inoceramus beds and from spilosites. In the Mszanka catchment, the stationary measurements enclosed the 3 springs and in the Kamienica catchment – 2 springs. Their efficiencies varied from 1,0 to 247,0 dm3·min-1, with the water temperature of 3,0–11,8ºC. The yearly changeability indexes of the springs’ efficiency in the tested catchments varied from 2,8 to 56,0, therefore they refer to the springs which can be described as slightly changeable to very changeable. The qualitative analyzes of the spring water indicate the presence of ultra fresh water, very fresh water, and periodically normally fresh water in the tested area. Considering the general hardness of water, the tested samples were soft (100 mg·dm-3) hard and very hard (580 mg·dm-3). The reaction of water shows that the samples were from lightly acid to alkalescent (pH 6,4–8,2). The increased concentration of ferric ions (0,4 mg·dm-3) and manganese ions (1,1 mg·dm-3) occurred in the tested water samples from the Mszanka catchment.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2010, 14
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykonanie przestrzennej bazy danych zlewni rzeki Białki w miejscowości Bystra Śląska
Creating a digital map of the Bialka river catchment at Bystra Slaska locality
Autorzy:
Sikora, J.
Zemanek, J.
Malinowski, M.
Krawczyk, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/62124.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
dolina Bialki
zlewnia Bialki
pomiary
system GPS
System Informacji Geograficznej
mapy numeryczne
wies Bystra Slaska
Opis:
Potok Białka jest lewobrzeżnym dopływem rzeki Białej o powierzchni dorzecza 31,4 km2. W górnym jej biegu, zlewnia położona jest na południowowschodnich stokach Beskidu Śląskiego. Celem przeprowadzonych badań było obliczenie powierzchni zlewni górnego biegu rzeki Białki ograniczonego planowaną zaporą. Obliczenia powierzchni dokonano automatycznie urządzeniem GPS (GPSmap 76S firmy GARMIN) z zapisanego śladu, który przebiegał po granicach zlewni. Granicę zlewni wyznacza linia wododziałowa przechodząca przez najwyższe szczyty w tym regionie: Szyndzielnię (1023,0 m n.p.m), Klimczok (1117,0 m n.p.m) i Magurę (1115,0 m n.p.m) oraz miejsce planowanej zapory zbiornika retencyjnego. Wykonano niwelację powierzchniową fragmentu zlewni. Technologię GPS wykorzystano do lokalizacji punktów w terenie, natomiast wysokości punktów określano altimetrem wbudowanym w urządzeniu GPSmap 76S. Punkty zapisywano automatycznie z interwałem czasowym co 10 sekund i odległościowym co 10 metrów.
The Białka stream is a tributary to the Biała river with a basin area of 31.4 km2. In its upper course the catchment is situated on the south-eastern slopes of the Beskid Śląski Mountains. The research was conducted was to compute the area of the Białka river upper catchment limited by a planned dam. The area computations were conducted automatically by GPS device (GARMIN GPS map 76S) from the recorded trace which proceeded along the catchment boundaries. The catchemnt boundaries were marked by the watershed line passing through the highest peaks in this region: Szyndzielnia (1023 m a.s.l.). Klimczok (1117.0 m a.s.l) and Magura (1115.0 m a.sl) and the site of the planned retention reservoir. The conducted measurements comprised the surface leveling of the catchment fragment. The measurement was made using GPS technology for determining location points, whereas the altitudes of points were determined by GPSmap 76S built-in altimeter. The digital barometrical altimeter was calibrated each time prior to measurements to known points of the base line. The points were recorded automatically with time interval of every 10 seconds, whereas the characteristic points were recoded using MARK functions and a description was added. The data was elaborated initially using Trip & Waypoint Manager software by Garmin. The missing elevation points were determined by Kriging data interpolation method. On the basis of obtained data a grid network was created which provided a basis to develop digital maps of the are surface.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2007, 4/1
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wstępna ocena metod waloryzacji morfologicznej rzek na przykładzie zlewni Raby
Premilinary evaluations of methods assessing the morphological river features on the example of Raba river catchment
Autorzy:
Greplowska, Z.
Zolnacz, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/60738.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
rzeki
zlewnie rzek
zlewnia Raby
rzeka Stradomka
waloryzacja hydromorfologiczna
stan ekologiczny
metody oceny
metoda RHS
Opis:
W artykule scharakteryzowano pokrótce wybrane, europejskie metody (hydro)morfologicznej waloryzacji rzek z punktu widzenia zakresu ich stosowalności. Przytoczono wyniki wstępnej waloryzacji rzeki Stradomki, dokonanej z wykorzystaniem metodyki opartej analizy oddziaływań (presji) i ich skutków, której celem jest wskazanie części wód zagrożonych nieosiągnięciem celów środowiskowych, zdefiniowanych w Ramowej Dyrektywie Wodnej. Przedstawiono także problemy, jakie wyniknęły w trakcie próby zastosowania metody River Habitat Survay w celu określenia klasy hydromorfologicznej tej rzeki. Na koniec podano wnioski z przeprowadzonego eksperymentu. Postawiono również zasadnicze pytania, na które należy odpowiedzieć, przystosowując metodę RHS do warunków rzek i potoków w zlewniach górskich.
In the paper the chosen, european methods of (hydro)morphological assessment of rivers ware characterized from the point of view of their application range. Results of the initial assessment of the Stradomka river, done using the method based on pressures and impacts analysis ware presented. The aim of this method is to indicate the water bodies at risk of failing to meet the objectives defined in the Water Framework Directive. The problems which arose during the experimental application of the River Habitat Survay method are presented too. The RHS method was used to determine the hydromorphological class of the Stradomka river. At the end the conclusions from this experiment are listed. The basic questions which should be answered before applying River Habitat Survey method to the conditions of mountain rivers and streams are formulated too.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2006, 4/3
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Charakterystyka hydrologiczna górnej części zlewni Soły na tle warunków fizjograficznych, klimatu i użytkowania
Hydrological characteristics of the upper part of the Sola river basin against the background of physiographical conditions, climate and use
Autorzy:
Lipski, C.
Kostuch, R.
Ryczek, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/62422.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
zlewnie rzek
zlewnie czastkowe
zlewnia Soly
warunki fizjograficzne
warunki klimatyczne
uzytkowanie terenu
charakterystyka hydrologiczna
wody podziemne
wody powierzchniowe
Opis:
Przedmiotem opracowania była zlewnia cząstkowa (część źródłowa) rzeki Soły, na której dokonano szczegółowych pomiarów ombrometrycznych, fizjograficznych i hydrologicznych w przekroju hydrometrycznym, zamykającym zlewnię o powierzchni 37,525 km2. Ponadto scharakteryzowano wpływ użytkowania powierzchni, stosunki opadowe i spadki na wielkość przepływu w przekroju hydrometrycznym.
In the work there were presented results of investigations carried out in the framework of the research problem 09.10.04.04.03 concerning hydrological characteristics in the upper Soła river against the background of physiographical conditions, climate and use. Apart from physiographical characteristics the results of annual discharges measurements amounting 1,303 m3∙s-1 at hydrometrical section closing the basin of an area of 37,525 km2, unitary runoff amounting 57 dm3∙s-1∙km-2 and runoff indicators 2,96 mm.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2005, 2
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wyznaczenie okresów niżówkowych wód podziemnych w zlewni górnej Nysy Kłodzkiej
Designation of low groundwater flow periods within upper Nysa Klodzka catchment
Autorzy:
Zdralewicz, I.
Lejcus, I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/59978.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
zlewnie rzek
zlewnia gornej Nysy Klodzkiej
wody podziemne
studnie gospodarskie
polozenie zwierciadla wody
nizowki wod podziemnych
susza glebowa
Opis:
W artykule przeanalizowano dane pomiarowe poziomu zalegania zwierciadła wód podziemnych w studniach gospodarskich położonych w obrębie zlewni górnej Nysy Kłodzkiej w okresie 1971–2005. Wyznaczono okresy niżówkowe wód podziemnych dwiema metodami: stosując wskaźnik zagrożenia suszą gruntową kn oraz wyznaczając niżówkę lub suszę używając jako poziomu odcięcia stan o prawdopodobieństwie p = 90% (niżówka) lub p = 50% (susza). Otrzymane wyniki pozwoliły na wyznaczenie okresów niżówkowych w analizowanych latach oraz umożliwiły na porównanie obu metod. W metodzie wykorzystującej wskaźnik zagrożenia suszą gruntową stosowane są ostrzejsze kryteria wyznaczania okresów suszy, dlatego nadaje się ona do wyznaczania okresów niżówkowych w wieloleciu, druga z metod może być zastosowana do wyznaczenia początku i czasu trwania niżówek w poszczególnych latach wielolecia.
In the paper are presented groundwater level changes in house wells located within upper Nysa Klodzka catchment for period 1971–2005. Low groundwater flow periods are designated by application of two methods: first one - on the basis of soil drought hazard index kn and second one – low flow and very low flow designated by truncation levels: probability of water level p = 50% (very lowflow), probability p = 90% (low flow). Obtained results enable to designate low flow periods in analysed term and make possible to compare both methods. In method using of soil drought hazard index, more restricted criteria are used, so this methods is fit to designation low groundwater flow in multiannual periods. Following method may be applicated to define beginning and end of low groundwater flow periods within the year.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2008, 09
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ parametrów wejściowych na wielkość przepływów maksymalnych uzyskanych z modelu NRCS-UH
Influence of entrance parameters on maximum flow quantity receive from NRCS-UH model
Autorzy:
Walega, A.
Cupak, A.
Miernik, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61388.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
zlewnia potoku Izwor
model opad-odplyw
model NRCS UH
wrazliwosc modelu
intensywnosc opadow
parametr CN
czas opoznienia
przeplywy maksymalne
Opis:
W artykule wykonano analizy wrażliwości modelu NRCS UH na zmiany parametrów wejściowych. Badano wpływ kształtu hietogramu opadu, parametru CN i czasu opóźnienia na zmiany przepływów Qmax1% w zlewni niekontrolowanej. Do analizy wybrano zlewnię potoku Izwór o powierzchni 2,169 km2, która jest zlewnią typowo górską i leśną - 86% jej powierzchni stanowią lasy. Wszystkie obliczenia przeprowadzono w programie HEC-HMS 3.4. W programie tym zlewnia została podzielona na zlewnie elementarne, dla których obliczono średnią ważoną wartość parametru CN oraz czas opóźnienia. Tak określone parametry stanowiły dane wejściowe w obliczeniach. Wpływ zmian wielkości parametrów na wyniki uzyskane z modelu ustalono zmieniając ich wielkości o 10% w stosunku do wartości wyjściowych a następnie przeprowadzano symulacje. Przyjęto, iż parametry w modelach będą zmieniane maksymalnie do ±50% wartości wyjściowej. Obliczenia wykazały, że model NRSC-UH jest wrażliwy na zmiany kształtu hietogramu opadu i parametru CN charakteryzującego zdolności retencyjne zlewni. Z kolei, zmiana czasu opóźnienia nie wpływa istotnie na zmianę wielkości przepływów maksymalnych.
In article sensitivity analysis of NRCS-UH model on changes of entrance parameters were made. Influence of precipitation hietogram shape, CN parameter and lag time on changes of Qmax1% flows in uncontrolled catchment were studied. Izwór stream catchment were chosen to analysis. It is typical mountainous and forest catchment – 86% of its surface is covered by forest. All calculation were made with use of HEC-HMS 3.4 program. In NRCS UH model, catchment have been divided into particular catchments, for which a weighted average of CN parameter and also lag time have been evaluated. These parameters were an entrance parameters for further calculations. Influence of changes of parameters size and results got from model were established by changing their size about 10% in comparison to exit values and then simulations were executed. There were assumed that parameters in model will be modify till ±50% of entrance values. Calculations showed that HRCS UH model is most sensible on changes of precipitation hietogram shape and CN parameter, which characterized the retention of catchment. In turn, modify of lag time does not influence in fact on change of maximum flow values.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2011, 07
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wskaźniki oceny suszy stosowane w Polsce i na świecie
Widly applied indices for drought assessment and Polish application
Autorzy:
Tokarczyk, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/61340.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
susza
susza atmosferyczna
susza hydrologiczna
wskazniki
suma czasow trwania przeplywow
nizowki rzeczne
wskaznik standaryzowanego opadu
klimatyczny bilans wodny
zlewnia Nysy Klodzkiej
Opis:
W literaturze światowej i polskiej znaleźć można wiele charakterystyk oraz wskaźników opisu suszy i innych mówiących o potrzebach wodnych. Ich zastosowanie zależy głównie od celu oraz dostępności danych. Przedstawiane są one w różnych skalach przestrzennych i czasowych, od skali regionalnej do globalnej. Często służą one do podejmowania decyzji w rolnictwie i gospodarce. Takie zastosowanie narzuca podejście metodyczne tzn. otrzymane wyniki powinny być porównywalne dla różnych obszarów. W związku z powyższym wskaźniki suszy najczęściej wyrażone są jako pojedyncza wartość odnoszona do wybranego obszaru, czy zlewni. Niektóre wskaźniki, najprostsze do określenia, mówią o różnicy sumy opadu z analizowanego przedziału czasowego i norm ustalonych ma podstawie materiału historycznego. Inne wykorzystują więcej informacji np. o temperaturze, pokrywie śnieżnej, zasilaniu wodami powierzchniowymi i podziemnymi itp. Mimo, że trudno ocenić, który wskaźnik jest najlepszy, dla każdego obszaru można znaleźć taki, który lepiej opisuje dane warunki przyrodnicze i klimatyczne. W pracy zamieszczono przegląd wskaźników opisu suszy szeroko stosowanych na świecie i w Polsce oraz przedstawiono wyniki zastosowania wybranych wskaźników dla obszaru zlewni Nysy Kłodzkiej.
Nowadays, in literature there are a lot of indices and factors designed to assess drought periods and water needs. Indices are presented in different spatial and temporal scale, from regional to global and chiefly are dedicated to agriculture and economy for making decision. Their application mainly depends on target and data availability. Such application imposes methodological approach; it means that obtained results should be comparable for different regions. Therefore drought indices are express as single number related to selected region. Some of them, especially the ones that are simple to calculate, are based only on one feature - precipitation for instance as a difference between total precipitation from investigated period and established norm from multiyear data. Others indices are based on more features as temperature, snow-cover, surface water and groundwater supply etc. Although it is hard to select a prori which index is the most effective, for each region the one that matches the best local environment and climatic conditions should be appointed. The paper presents a survey of indices for drought assessment and the results obtained for selected indices in Nysa Klodzka basin.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2008, 07
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stężenie związków biogennych w wodzie potoków dopływających do zbiornika Dobczyckiego
Concentration of biogenic compounds in water of the streams flowing up to the Dobczyce reservoir
Autorzy:
Pawelek, J.
Spytek, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/59620.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
zbiorniki wodne
zbiornik Dobczyce
zlewnia Zbiornika Dobczyckiego
doplywy
potoki
zanieczyszczenia wod
zanieczyszczenia obszarowe
zwiazki biogenne
zwiazki azotowe
zwiazki fosforu
stezenie zanieczyszczen
Opis:
Na podstawie przeprowadzonych badań określono wartości stężeń związków azotu i fosforu w dopływach z bezpośredniej zlewni Zbiornika Dobczyckiego. Prace badawcze realizowano w okresie od lipca do grudnia 2003 i w roku hydrologicznym 2005. Zbiornik Dobczycki będący źródłem wody dla Krakowa posiada maksymalną pojemność 125 mln m3. Głównym dopływem Zbiornika Dobczyckiego jest rzeka Raba. Zbiornik jest także zasilany ze zlewni własnej o powierzchni 78,2 km2, na której znajduje się kilka małych potoków mających łącznie powierzchnię zlewni 64,4 km2. Oprócz rzeki Raby dostawcą biogenów do zbiornika są także potoki zlewni bezpośredniej. Pracę oparto na analizach stężeń NH4, NO3, NO2 i PO4 w próbkach wody pobieranych z następujących potoków przy ich dopływie do czaszy zbiornika: Brzezówka, Ratanica, Trzemeśnianka, Dębnik i Wolnica, z częstością raz w miesiącu. Uzyskane wyniki wskazują, że stężenia związków biogennych w wodzie bezpośrednich dopływów nie stanowiły poważnego zagrożenia dla jakości wód Zbiornika Dobczyckiego w drugiej połowie 2003 roku. Podobny stan stwierdzono w roku hydrologicznym 2005. Wody badanych potoków w analizowanym okresie były umiarkowanie zasobne w związki azotu, znacznie bogatsze natomiast w związki fosforu. Przy porównaniu średnich wartości stężeń badanych wskaźników pomiędzy okresami badań można stwierdzić, że w przypadku potoku Dębnik nastąpiła poprawa jakości wody z wyjątkiem NO3. Natomiast w potoku Wolnica nastąpiło pogorszenie w zakresie trzech wskaźników i nieznaczna poprawa w zakresie PO4. Na podstawie wyników w roku hydrologicznym 2005 dokonano oceny jakości wody potoków Dębnik i Wolnica wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych. Wody zarówno Wolnicy, jak i Dębnika odnośnie do stężeń NH4, NO2 i PO4 zaliczono do I klasy, natomiast w zakresie NO3 do klasy II.
Based upon investigations the concentrations of nitrogen and phosphorus compounds in tributaries of the Dobczyce reservoir were determined. The investigations were carried out in the period between July and December 2003 and during the hydrological years 2005. The Dobczyce reservoir which is the source of water for Cracow has maximum volume of 125 mln m3. The Raba river is the main tributary of the reservoir. The reservoir is also supplied by own basin of area 78,2 km2 with several small streams having total area 64,4 km2. Apart from the Raba river streams of direct basin are suppliers of biogenic compounds to the reservoir. The work was based upon analysis of concentrations of NH4, NO3, NO2 i PO4 in samples of water taken from the following streams at their inflow to the reservoir bowl: Brzezówka, Ratanica, Trzemeśnianka, Dębnik and Wolnica. The samples were taken once a month. Obtained results point that the concentrations of biogenic compounds in water of direct tributaries did not determine serious threat for quality of water of the Dobczyce reservoir in the second half of 2003. The similar state was noticed in the hydrological year 2005. Waters of investigated streams in analyzed period were moderately abundant in nitrogen compounds and much more abundant in phosphorus compounds. Comparing mean concentrations of investigated indicators between analyzed periods one can state that in case of the Dębnik stream improvement of water quality except of NO3 took place. In case of the Wolnica stream deterioration of water quality in the scope of three indicators and small improvement in PO4 occurred. Based upon results in the hydrological year 2005 the evaluation of quality of water in the streams Dębnik and Wolnica was carried out according to the Ordinance of Environment Minister from 2004 concerning classification for presentation of surface water state (Rozporządzenie Ministra Środowiska z 2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych). Waters of both Wiolnica and Dębnik taking into account concentrations of NH4, NO2 i PO4 were classified to the I class wile regarding NO3 to the II class.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2008, 05
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Charakterystyka hydrochemiczna górnej zlewni rzeki Pisi-Gągoliny
The hydrochemical characterystic river basin of the Pisia-Gagolina
Autorzy:
Wojtkowska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/59860.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
rzeki
rzeka Pisia-Gagolina
zlewnie rzek
zlewnia Pisi-Gagoliny
wody powierzchniowe
zbiorniki zaporowe
jakosc wody
wskazniki hydrochemiczne
fosforany
tlen rozpuszczony
azot amonowy
Opis:
W prezentowanej pracy przedstawiono hydrochemiczną charakterystykę jakości wody zlewni rzeki Pisi-Gągoliny, ciekawego obiektu środowiskowego. W czasie badań, próbki wody pobierano dwa razy w roku: zimą i wiosną. Fizyczne i chemiczne wskaźniki jakości wody były odniesione do wymagań dla jakości pięciu klas czystości wód powierzchniowych. Największy wpływ na obniżenie jakości wody miało stężenie fosforanów, tlenu rozpuszczonego i azotu amonowego. Stężenie tlenu rozpuszczonego zależne było od sezonu pomiarowego i miejsca pomiaru. Przeprowadzone badania wskazują na eutroficzny stan jakości wody.
Study on the water quality of the Pisia–Gągolina river, one of the most interesting environmental object, was carried out. Samples of water for chemical research was taken twice a year: winter and in spring. Physical and chemical parameters of water quality were determined in comparison with legal requirement for five quality class of surface water. The most impact on water pollution has concentration of phosphate, dissolved oxygen and amonium. The concentration of dissolved oxygen depended on season and place of sampling. Present level of reservuares water contamination indicates eutrophication of river.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2006, 4/3
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zagrożenia antropogeniczne wód zlewni Drawy
Anthropogenic environmental threat of Drawa drainage
Autorzy:
Domagala, J.
Czerniawski, R.
Pilecka-Rapacz, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/59573.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
rzeka Drawa
zlewnia Drawy
zagrozenia wod
zagrozenia antropogeniczne
Elektrownia Kamienna
budowle hydrotechniczne
przeplawki
stawy hodowlane
zanieczyszczenia wod
scieki
zakwaszenie gleby
woda
eutrofizacja
Opis:
Praca ukazuje wyniki badań i obserwacji zlewni Drawy w latach 2007-2009. Stwierdzono, że na badanym obszarze istnieją miejsca skazane na silne oddziaływanie czynników antropogenicznych. Za główne źródła niekorzystnych zmian w środowisku wodnym uznano: spływ do wód nieoczyszczonych ścieków gospodarczych i komunalnych, nadmierne nawożenie gleb oraz znaczną liczbę budowli hydrotechnicznych, utrudniających lub całkowicie uniemożliwiających migrację ryb. Problem dotyczy szczególnie troci i łososia, dla których obecnie jedynym dopływem Drawy pozbawionym barier jest rzeka Płociczna, chociaż w górnych odcinkach tej rzeki też znajdują się miejsca utrudniające migrację ryb. Dotyczy to również jej ważnych dopływów Cieszynki i Młynówki.
Work shows the results of research and observation of Drawa river basin in 2007–2009. We found that the study area are highly exposed to anthropogenic impact. As the main sources of adverse changes in the aquatic environment were: flow of agricultural and urban sewage into the waters, over-fertilization of soils and the large number of hydraulic engineering constructions hinder or completely prevent fish migration. The problem relates specifically to trout and salmon, for which the only one tributary - Płociczna is dam-free river, although in the upper parts of the river are also hindering the migration of fish. This also applies to its major tributaries: Młynówka and Cieszynka.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2010, 09
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Regulacja stanów prawnych gruntów zajętych przez rzeki na przykładzie zlewni Białej Lądeckiej
Regulation of the legal status of land plots taken by rivers - based on selected examples from the catchment of Biala Ladecka
Autorzy:
Dabrowska, J.
Kempa, O.
Markowska, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/62069.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
zlewnie rzek
zlewnia Bialej Ladeckiej
grunty pod wodami
grunty pod rzekami
stan prawny
wezbrania wod
powodzie
szkody powodziowe
aspekty geodezyjne
aspekty prawne
Opis:
Biała Lądecka (51,8 km) jest prawostronnym dopływem Nysy Kłodzkiej i wraz z nią oraz Bystrzycą, Bystrzycą Dusznicką i Jaszkówką tworzy główną sieć zlewni Nysy Kłodzkiej przynależnej do obszaru Ziemi Kłodzkiej. Zasilana jest potokami górskimi, przez co szybko reaguje na krótkotrwałe, gwałtowne, ulewne deszcze. Przykładowo wysokość opadów w czasie trwania powodzi w 1997 roku w dniach 5 – 8 lipca, w zlewni Białej Lądeckiej wynosiła 350 mm. Przy wypełnionej retencji podłoża, przybór wody na tym obszarze trwa zaledwie kilka godzin od momentu wystąpienia opadu, a prędkości spływu wody są tak duże, że często masy spływającej wody powodują zniszczenia doliny cieku. Biorąc pod uwagę fakt silnej presji w kierunku zagospodarowania doliny Białej Lądeckiej, straty na tych terenach stają się coraz większe. Na przestrzeni ostatnich lat na badanym terenie miało miejsce kilkanaście wezbrań i powodzi, które spowodowały duże straty oraz zmiany w korycie i dolinie rzeki – między innymi trwałe zajęcia gruntów przez wodę płynącą. W pracy omówiono problemy geodezyjno-prawne i administracyjne dotyczące gruntów zajętych przez wody płynące podczas wezbrań i powodzi. Badania nad rozgraniczeniami ww. gruntów przeprowadzono w zlewni Białej Lądeckiej (Trzebieszowice, Radochów i Ołdrzychowice Kłodzkie). W trakcie badań terenowych wykonano pomiary geodezyjne rzek wraz z określeniem terenu zajętego przez wody płynące (rzekę). Przeprowadzone badania doprowadziły do unormowania oznaczeń w ewidencji gruntów i budynków, przyporządkowania kompetencji odpowiednim organom, a także uregulowania kwestii podatkowych. Jednym z wyników prac było również określenie wielkości areału, jaki został trwale zajęty przez nurt rzeki.
Biała Lądecka (51,8 km) is the right-side tributary of Nysa Kłodzka, and these two rivers together with Bystrzyca, Bystrzyca Dusznicka and Jaszkówka create the main network of the part of catchment of Nysa Kłodzka located in the region of Ziemia Kłodzka. The river is supplied by mountain streams, which results in violent reactions to short-term, stormy rainfalls. The rain depth during the flood in 1997, from the 5th to the 8th of July, in the catchment of Biała Lądecka was 350 mm. When soil retention capacity is fully used, the water rise in this area lasts usually for a few hours from the moment of beginning of rainfall, and the rate of water flow is so high that the masses of flowing water often cause damages to the river valley. Due to the strong tendency to develop the valley of Biała Lądecka, the damages in this area are increasing. In recent years, over ten bankful flows and floods that occurred in the analyzed area have caused significant damage and changes in the river bed and valley – including permanent taking of land plots by flowing water. This study discusses the geodetic and legal aspects related to land plots taken by flowing waters during bankful flows and floods. The studies on the delimitation of such land plots have been conducted in the catchment of Biała Lądecka (in Trzebieszowice, Radochów and Ołdrzychowice Kłodzkie). During the field studies geodetic measurements were taken of the rivers, including the specification of the land taken by flowing water (river). The conducted studies resulted in a regulation of designations in the land and Land and Property Register, in assigning the competences to competent bodies, and in regulating the tax issues. One of the results of these studies was also the determination of the surface of the area that was permanently taken by the river current.
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2012, 3/IV
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena zagrożenia powodziowego w zlewni rzeki Małej Wełny
Assessment of flood risk in the Mala Welna catchment
Autorzy:
Sojka, M.
Murat-Blazejewska, S.
Wrozynski, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/60436.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Stowarzyszenie Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich PAN
Tematy:
zlewnie nizinne
rzeka Mala Welna
zlewnia Malej Welny
zagrozenia powodziowe
doliny rzeczne
strefa zalewowa
numeryczny model terenu
modele hydrologiczne
przeplywy maksymalne
program ArcGIS
Opis:
Celem pracy było oszacowanie zagrożenia powodziowego w zlewni rzeki Małej Wełny na odcinku od wypływu z Jeziora Gorzuchowskiego do przekroju Kiszkowo jaz nr 1 (Brudzewko). Podstawą określenia przepływów maksymalnych rzeki Małej Wełny, o prawdopodobieństwie przewyższenia 10%, 1% i 0,2%, były przepływy uzyskane z roczników hydrologicznych z lat 1965–1975 i 1978–1983 oraz własne pomiary prowadzone w latach 2000–2009 w profilu Kiszkowo. Przepływy prawdopodobne obliczono według metody IMGW, gdzie prawdopodobieństwo przewyższenia przepływu maksymalnego rocznego obliczono jako prawdopodobieństwo alternatywy dwóch niewykluczających się zdarzeń niezależnych. Następnie wprowadzono je do modelu hydraulicznego RUBiKoN, za pomocą którego obliczono rzędne zwierciadła wody, które naniesiono na profil podłużny badanej rzeki. Numeryczny model powierzchni doliny rzeki został opracowany na podstawie numerycznych map topograficznych w skali 1:10 000 za pomocą programu komputerowego ArcGIS z rozszerzeniem Spatial i 3D Analyst. Rzędne zwierciadła wody oraz trójwymiarowy model powierzchni terenu pozwoliły ustalić obszary, na których prawdopodobieństwo wystąpienia podtopienia jest niskie (wynosi raz na 500 lat), średnie (raz na 100 lat) i wysokie (raz na 10 lat).
The aim of this paper was assessment of flood risk in the catchment of the Mała Wełna River on the reach from Gorzuchowskie lake to Kiszkowo weir No 1 (Brudzewko). The annual maximum discharges with given probability of exceedance 10%, 1% i 0,2% were calculated on the basis of data obtain from the Polish hydrological year-books: 1965-1975 and 1978-1983, and own data for the period 2000-2009. The maximum annual discharges were calculated on Institute according to the Meteorology and Water Management (IMGW) method, where the distribution of probability of exceedance of the annual maximum floods is calculated as the probability of alternative of two non-eliminated independent events. The maximum annual discharges with given probability were inputted to RUBiKoN hydraulic model, which allow to calculated localization of points of the highest water level on the cross-section of Mała Wełna river channel. Digital elevation model of the river valley were performed on the basis of topographic maps in the scale 1:10 000 with use of ArcGIS program with Spatial and 3D extension. Water levels in cross-sections and digital elevation model allow to establish the area where the flood risk probability is low (one on 500 years), medium (one on 100 years) and high (one on 10 years).
Źródło:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich; 2010, 08/2
1732-5587
Pojawia się w:
Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies