- Tytuł:
-
Dvuchsložnye magičeskie vyskazyvanija
TWO-ELEMENT TEXTS OF MAGIC - Autorzy:
- Ajdačić, Dеjan
- Powiązania:
- https://bibliotekanauki.pl/articles/611427.pdf
- Data publikacji:
- 2001
- Wydawca:
- Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
- Tematy:
-
magical texts
magical formulae
conditional formulae
inclusion/ exclusion formulae
change/ division formulae
parallelism
two-element expressions
teksty magiczne
formuły magiczne
formuły o charakterze warunkowym
formuły włączenia/wyłączenia
formuły zamiany/podziału
paralelizm
dwuczłonowość - Opis:
-
Teksty magiczne realizowane są w postaci formuł (klisz, obrazów, schematów), tj. słów kluczowych, które odróżniają tego typu wypowiedzi, inicjują i formułują samą wypowiedź oraz określają typy wypowiedzi magicznych. Przedmiotem zainteresowania autora są formuły magiczne oparte na paralelizmie, a zwłaszcza zbudowane na zasadzie dwuczłonowości. Są to wypowiedzi wykorzystujące obrazy zakończonych czynności, lecz nieprzedstawiające procesualności. Często nie ma w nich prostego zwrotu ani też skierowania do istot, które mają spełnić oczekiwania. Autor omawia trzy typy takich formuł: włączenia/wyłączenia, zamiany/podziału oraz o charakterze warunkowym. Formuły włączenia/wyłączenia są realizowane poprzez związanie „i… i…” (włączenie) oraz „ani… ani…” (wyłączenie), np. i dniem, i nocą ‘cały czas’, ni w dzień, ni w nocy ‘nigdy’. Formuły zamiany/podziału spotykane są w wypowiedziach, które mówią o wymianie czegoś z obiektami przyrody, siłami zewnętrznymi i innymi ludźmi. Odwzorowaniu owej wymiany służą pary słów moje – twoje, mnie – tobie (np. obfitą menstruację wymienia się z rzeką, bezsenność dziecka z istotą mitologiczną, pierwszy lub ostatni plon na polu z animizowanym gospodarzem pola itp.). Formuły, u podstawy których leży ruch, wykorzystują elementy przestrzenne (na lewo – na prawo, w górę, w dół), obejmując obydwa lub wyłączając jeden z elementów. Poprzez selektywne wykluczenie jeden element wydziela się, a drugi odrzuca (teraz – później, np. przy zapraszaniu niebezpiecznych sił na wieczerzę wigilijną). Formuły o charakterze warunkowym zbudowane są na obustronnym związku realnego (lub nierealnego) i pożądanego. Są to formuły: ilościowe (ile, tyle), przyczynowo-skutkowe (jeśli, to), temporalne (wtedy, kiedy), wskazujące na sposób (tak, jak), jakość (takie, jakie), w których elementowi pierwszej wypowiedzi, odpowiada element wypowiedzi drugiej.
Texts of magic are realized as formuli (frozen texts, images, schemata), i.e. key words which identify them, initiate and formulate the texts as such and specify their functions. The article forcuses on magic formuli based on parallelism, and especially on the two- element principle. These are texts which make use of the images of completed activities but which do not present processuality. Frequently they do not contain any expression or a form of address to beings, who/which are exprected to fulfil one’s expectations. Three types of such formuli are discussed: inclusion/exclusion, exchange/division and conditionality. The formuli of inclusion/exclusion are realized by i .. . i ... ‘both . . . and .. . ’ (inclusion) and ani ... ani ... ‘neither ... nor ...’ (exclusion), e.g. i dniem, i nocą (lit. ‘both during the day and at night’) ‘all the time’; ni w dzień, ni w nocy (lit. ‘neither during the day nor at night), ‘never’. The formuli of exchange/division are present in texts which refer to exchanging something with nature, with external forces or with other people. The exchange is expressed by the pairs of words moje — twoje ‘my/mine — your/yours’, mnie — tobie ‘me — you’ (e.g. heavy menstruation is exchanged for something else with a river, sleeplessness of a child with a mythological being, the first or last harvest during the year with an animated farmer — the field owner, etc.). Formuli based on movement utilize spatial expressions (na lewo — na prawo ‘left — right’, w górę — w dół ‘up — down’) with both or one of the elements. By selective exclusion, one of the elements is chosen and the other is rejected (teraz — później ‘now — later’, e.g. while inviting dangerous forces to the Christmas Eve supper). Conditional formuli are based on a reciprocal relationship between the real (or the unreal) and the desired. The formuli are of the following types (the second element corresponds to the first one): quantitative (ile, tyle ‘if that much (of something), then that much (of something else)’), causal-resultative (jeśli, to ‘if ... then ...’), temporal (wtedy, kiedy ‘when ..., then ...’), indicative of the method (tak, jak ‘in the way such as ...’), indicative of the quality (takie, jakie ‘like ... like ...’). All two-element expressions are used to create the opposition of completeness — incompleteness, realized in demands from the following spehres: farming (good harvest— poor harvest), material possessions (wealth — poverty), psychological life (satisfaction— dissatisfaction), social life (social bond, acceptance — hatred, loneliness). Together with the belief in mythical and magical associations between phenomena, two-element texts of magic are based on the pairs of formuli and words which re-establish these associations in order to fulfil certain demands or regulate certain relationships in nature and in the society. - Źródło:
-
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2001, 13; 127-137
0860-8032 - Pojawia się w:
- Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
- Dostawca treści:
- Biblioteka Nauki
Artykuł