Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Wartościowanie" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-5 z 5
    Tytuł:
    Dwa sposoby wartościowania baby w przysłowiu Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle
    Autorzy:
    Wasiuta, Sebastian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/611511.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    linguistic worldview
    proverb
    linguistic stereotype
    valuation
    językowy obraz świata
    przysłowie
    stereotyp językowy
    wartościowanie
    Opis:
    The article attempts to show how the proverb Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle, lit. ‘Where the devil does not dare, he’ll send a woman’ [When the going gets tough, the tough get going], functions in the intertextual space of contemporary Polish public discourse. The history of the proverb is presented, along with its explanations and the stereotypes of the devil and the woman. It is then shown what modal formulae and genological qualifiers are used with the proverb in order to increase its persuasive potential, what position it holds when it is used in argumentation, in implication or in opposition. Conclusions are more general: the functioning of the proverb in discourse illustrates the distancing of paremic derivatives from their bases, as a result of which they lose their constitutive paremic features and turn into examples. The case on hand also involves axiological conversion: the woman in the proverb was first evaluated negatively (she is worse than the devil in her harmful actions), now her image is positive (she does something good against the devil). The proverb functions as praise of someone who has defeated the devil in overcoming difficulties.
    Autor rozpoczyna od omówienia historii przysłowia Gdzie diabeł nie może, tam babę pośle, jego definicji oraz obecnych w nim stereotypów diabła i baby. Następnie pokazuje, że o ile początkowo przysłowie to wartościuje babę negatywnie (jest gorsza od diabła, bo bardziej skuteczna w szkodzeniu ludziom), o tyle współcześnie akcentuje się, że baba wbrew diabłu robi coś dobrego. Przysłowie to staje się pochwałą pod adresem kogoś, kto zwyciężył diabła, czyli przezwyciężył trudności.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2019, 31
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jaka wola, taka dola
    Autorzy:
    Pajdzińska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/611442.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    linguistic worldview
    will
    freedom
    self-will
    językowy obraz świata
    wartościowanie
    wola
    wolność
    samowola
    Opis:
    The article is an attempt to reconstruct the linguistic view of the Polish concept of wola (will). The analysis is concerned with: the lexicographic treatment of the word wola, its word-formation family, its semantic relations with other words, the syntactic constructions in which it occurs, fixed collocations, and etymology. Linguistic data show that in Polish culture “wola” is attributed not only to people (both individuals and communities) but also to God. Older dictionaries show that “wola” was regarded as a spiritual force (of the soul), whereas now it is treated as a property of the human psyche. Foregrounded are its egoistic rather than its altruistic aspects: the desire to realize one’s goals and satisfy one’s needs. It has always been treated as a stimulus in decision-making: thanks to one’s will, people set goals to themselves and try to achieve them; therefore, “wola” is something precious and desired. The linguistic view of wola fully agrees with philosophical debates: What is will? Is human will free? Where is the boundary between will and the various exigencies of human life?
    Artykuł stanowi próbę rekonstrukcji obrazu woli utrwalonego w polszczyźnie. Analizie zostały poddane: definicje leksykograficzne wyrazu wola, rodzina słowotwórcza, którą on tworzy, relacje semantyczne, w jakie wchodzi, konstytuowane przezeń konstrukcje syntaktyczne, utrwalone połączenia, których jest komponentem, wreszcie etymologia słowa. Dane językowe potwierdzają to, że w naszym kręgu kulturowym wola jest przypisywana nie tylko ludziom (zarówno jednostce, jak i zbiorowości), lecz także Bogu. Starsze słowniki języka polskiego wskazują, iż dawniej była uznawana za siłę / potęgę ducha / duszy, współcześnie ujmuje się ją jako właściwość ludzkiej psychiki; uwydatniony zostaje jej bardziej egoistyczny niż altruistyczny charakter – nastawienie na realizację własnych celów i zaspokojenie swoich potrzeb. Niezmiennie jest wiązana ze sferą aktywności i dokonywaniem wyborów, przypisuje się jej funkcję stymulującą: to dzięki woli człowiek wyznacza sobie cele i dąży do ich realizacji, z tego też powodu jest czymś cennym, pożądanym. Utrwalone w naszym języku przeświadczenia dotyczące woli w pełni korespondują z tematami dyskusji filozoficznonaukowych: czym jest wola?, czy ludzka wola jest wolna?, gdzie przebiega granica między wolą a różnorodnymi koniecznościami, jakim podlega człowiek?
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2013, 25
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polski obraz biedy utrwalony w języku i w kulturze
    Autorzy:
    Młynarczyk, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/611453.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    linguistic worldview
    poverty
    misery
    conceptual metaphor
    valuation
    językowy obraz świata
    bieda
    metafora pojęciowa
    wartościowanie
    Opis:
    The article is an attempt to reconstruct the most important elements of the linguisticcultural image of the Polish bieda ‘poverty, misery’, a theme very much present in academic reasearch and media coverage. The noun bieda is a component of many fixed word combinations, including two culturally-profiled collocations: polska bieda ‘the Polish poverty’ and stara bieda ‘same old misery’.Following Jerzy Bartmiński’s methodological assumptions for reconstructing linguistic worldview, three types of data are taken into account: systemic (general, etymological, phraseological dictionaries of Polish, as well as dictionaries of synonyms and antonyms), textual (proverbs, folk tales, sample journalistic texts), and cultural (folk beliefs and customs described in ethnographic literature). In Polish, bieda is contrasted with wealth and is different from UBÓSTWO ‘poverty, deprivation’, which can be accepted voluntarily. The fact that the noun bieda collocates exclusively with intensifying adjectives suggests that speakers of Polish pay attention above all to the consequences of difficult financial situations. The process of euphemisation, in turn, is usually expressed with the formal word niedostatek ‘financial hardship’. Fixed word combinations show that bieda is portrayed as a distinct entity that accompanies human life, a living creature that appears against one’s will, an intruder, usually perceived as a person. The folk images of bieda, present in iconography and folk tales, are those of a skinny woman or a naked child. In some proverbs bieda is represented as a teacher who shows how to appreciate simple, everyday things in life. Other metaphors are based on the perception of bieda as a disease, an object, or a container.In journalistic and scientific texts, bieda is treated as an enemy or threat to be opposed, in contrast to the fatalism of the folk worldview. In general, the notion of bieda is evaluated negatively.
    W artykule podjęto próbę rekonstrukcji najważniejszych składników językowo-kulturowego obrazu biedy. Kierując się założeniami metodologicznymi rekonstrukcji JOS, proponowanymi w pracach Jerzego Bartmińskiego i innych badaczy nurtu etnolingwistycznego, autorka wzięła pod uwagę trzy typy danych: dane systemowe zebrane na podstawie słowników języka polskiego (ogólnych, etymologicznych, frazeologicznych oraz słowników synonimów i antonimów), dane tekstowe (przysłowia, bajki ludowe, przykładowe teksty publicystyczne) oraz informacje kulturowe (wierzenia i zwyczaje ludowe opisane w pracach etnograficznych).Analiza zgromadzonego materiału pozwoliła stwierdzić, że pojęcie biedy jest przeciwstawiane bogactwu i traktowane inaczej niż ubóstwo. Łączliwość rzeczownika bieda wyłącznie z przymiotnikami intensyfikującymi wskazuje, że użytkownicy języka dostrzegają przede wszystkim nasilanie się zjawisk związanych z trudną sytuacją materialną. Eufemizacja wyrażana jest natomiast zazwyczaj za pomocą wyrazu niedostatek, charakterystycznego dla polszczyzny oficjalnej.W świetle utrwalonych połączeń wyrazowych bieda jawi się przede wszystkim jako odrębny byt towarzyszący ludzkiemu życiu, istota żywa zjawiająca się u człowieka wbrew jego woli (jak intruz), postrzegana zazwyczaj jako osoba. Taki obraz łączy się z ludowym wyobrażeniem biedy (jako chudej kobiety lub nagiego dziecka) obecnym w ikonografii oraz w tekstach bajek. W niektórych przysłowiach biedę przedstawia się jako nauczyciela uczącego doceniać rzeczy powszednie.Inne metafory realizowane w utrwalonych multiwerbizmach bazują na wyobrażeniu biedy jako choroby, przedmiotu lub pojemnika. W tekstach publicystycznych i naukowych traktuje się biedę jak przeciwnika lub zagrożenie, z którymi należy walczyć, w ludowym obrazie świata przeważa natomiast fatalizm. We wszystkich typach danych pojęcie biedy jest negatywnie wartościowane.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2015, 27
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Śmiercią jakby płytszą nie umierają, ale zdychają zwierzęta (obraz zwierząt w polszczyźnie na tle ustaleń nauk przyrodniczych)
    Autorzy:
    Pajdzińska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/611695.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    linguistic worldview
    anthropocentrism
    animals
    semantic connotations
    valuation
    językowy obraz świata
    antropocentryzm
    zwierzęta
    konotacje semantyczne
    wartościowanie
    Opis:
    The article compares the linguistic view of animals in present-day Polish with the findings of contemporary science. In the scientific worldview, animals constitute a hierarchically structured and extremely diverse kingdom, with humans belonging to that kingdom phylum Chordata, class Mammalia (subdivision Placentalia), order Primates, family Hominidae. Primatology, zoosemiotics, cognitive etology, and paleoanthropology incessantly supply ever new evidence for links between apes and humans both construct tools, operate by symbolic imagery and self-awareness, communicate, and can even learn an ethnic language. Various animal species, not only apes, are capable of pro-social and rescue-oriented behaviours.In Polish linguistic worldview, animals (which category roughly covers mammals) are lower than humans in the hierarchy of beings and contrast with humans in that they belong to nature; they are primeval, wild, incapable of thinking; they lack self-awareness; they are driven by instincts rather than by conscience, reason, or will; they only experience lower emotions and biological needs. Semantic connotations of animal names, the derivatives, word-formations, and multi-word units they motivate, as well as the so-called “animal lexicon”, point to the strong axiological aspects in the human-animal opposition animals are associated with that which is bad.
    Celem artykułu jest porównanie obrazu zwierząt utrwalonego w polszczyźnie ze współczesnymi ustaleniami nauk przyrodniczych. W naukowym obrazie świata zwierzęta stanowią jedno z królestw, hierarchicznie zorganizowane i ogromnie zróżnicowane. Jako element tego królestwa traktowany jest również człowiek (typ strunowce, gromada ssaki, podgromada łożyskowce, rząd naczelne, rodzina człowiekowate). Prymatologia, zoosemiotyka, etologia kognitywna i paleoantropologia dostarczają wciąż nowych dowodów, że małpy człekokształtne charakteryzuje duże podobieństwo do ludzi tworzą narzędzia, mają wyobraźnię symboliczną i samoświadomość, komunikują się, a nawet mogą nauczyć się języka etnicznego. Nie tylko małpy, także inne gatunki zwierząt są zdolne do zachowań prospołecznych i ratunkowych.W językowym obrazie świata zwierzęta (zakresowo mniej więcej odpowiadające naukowej kategorii ssaków) stoją w hierarchii bytów niżej niż ludzie i są im zdecydowanie przeciwstawiane należą do natury, są pierwotne, dzikie, niezdolne do myślenia, brak im świadomości, kierują się instynktami, a nie sumieniem, wolą i rozumem, przeżywają tylko uczucia niższe i odczuwają jedynie potrzeby biologiczne. Konotacje semantyczne nazw zwierząt oraz motywowane przez nie derywaty semantyczne, formacje słowotwórcze i związki frazeologiczne, a także tzw. słownictwo zwierzęce świadczą o tym, że opozycja ludzie – zwierzęta jest silnie naaksjologizowana, zwierzętom przypisuje się wszystko, co złe.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2017, 29
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ethnolinguistics in etymological research
    Autorzy:
    Jakubowicz, Mariola
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2081387.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    etymology
    parallelism of semantic development
    ethnolinguistics
    folklore
    tradition
    evaluation
    linguistic taboo
    etymologia
    paralelizm rozwoju semantycznego
    etnolingwistyka
    folklor
    tradycja
    wartościowanie
    tabu językowe
    Słownik stereotypów i symboli ludowych
    Opis:
    Artykuł jest poświęcony związkom etymologii z etnolingwistyką, a szczególnie ocenie przydatności badań etnolingwistycznych w pracy etymologów. W ostatnim trzydziestoleciu nie brakuje slawistów, którzy łączą zaangażowanie w jednej z tych dziedzin językoznawstwa z wykorzystaniem swoich badań w drugiej. W artykule omawiana jest gałąź etnolingwistyki reprezentowana przez Słownik stereotypów i symboli ludowych, której głównym obiektem są badania nad tekstami folkloru. Przedstawione zostały momenty, które szczególnie często stają się ogniwami łączącymi oba kierunki badań: (1) relacje między elementami świata – od najbliższego środowiska do Kosmosu – rozpatrywane z punktu widzenia tekstów folkloru z jednej strony, a etymologii z drugiej; (2) analizy synonimicznych bądź przeciwstawnych par pojęciowych ujawniających paralelizm rozwojowy obecny tak na płaszczyźnie folkloru, jak i etymologii; (3) tradycyjne wartościowanie i związane z nim tabu językowe.
    The article is devoted to the relationship between etymology and ethnolinguistics, with particular reference to the usefulness of ethnolinguistic research in the work of etymologists. In the last thirty years numerous Slavists have combined their interest in one of these branches with an application of their research in the other branch. The article focuses on ethnolinguistics as it is represented in Słownik stereotypów i symboli ludowych [Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols], which explores mainly texts of folklore. It presents links binding two directions of research: (1) relations between elements of the world, from the immediate environment to the Cosmos, considered from the point of view of texts of folklore on the one hand and etymology on the other; (2) analyses of synonymous and antonymous conceptual pairs that manifest parallelism both in folklore and etymology; (3) traditional evaluation and the associated linguistic taboo.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2020, 32; 7-19
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-5 z 5

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies