Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "problemy" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 65
Tytuł:
Obraz grzeczności w polskiej frazeologii
Autorzy:
Dąbkowska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670861.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
politeness
phraseology
Polish culture
grzeczność
frazeologia
kultura polska
Opis:
Przedmiotem artykułu są zawarte w treści polskich związków frazeologicznych wątki związane z zachowaniami zgodnymi z obowiązującym modelem grzeczności oraz z zachowaniami będącymi odstępstwem od tego modelu (językowymi i niejęzykowymi). Celem jest wskazanie, które zachowania tworzą językowo-kulturowy obraz grzeczności. Z przedstawionej analizy wynika, że zawiera on takie pożądane społecznie cechy człowieka, które dzisiaj zaliczylibyśmy zarówno do etykiety językowej, jak i etyki słowa.
The article is concerned with those aspects of Polish phraseology that are related to politeness and rudeness (linguistic and non-linguistic). It aims to show what behaviours constitute the linguistic and cultural image of politeness. That image contains socially desirable human traits that we would classify today as both linguistic etiquette and the ethics of language use.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2022, 34; 125-137
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Meksykański albur w etnopragmatycznej perspektywie
Autorzy:
Tomczak-Boczko, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34607576.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ethnopragmatics
cultural scripts
Mexico
albur
etnopragmatyka
skrypty kulturowe
Meksyk
Opis:
The article aims to provide a semantic explication of the Mexican albur, a fight of words, and the discursive practices that it involves. Albur is described here as a cultural phenomenon, a social practice, a speech act, and a linguistic behaviour. Traditional theories of humour are considered inadequate for its description (they are characterised by a multiplicity of categories, vague criteria, and excessive descriptiveness). The author proposes to use the ethnopragmatic approach, with its cultural scripts, i.e. cultural norms, attitudes and background knowledge, common to a given community and reflected in language.
Celem artykułu jest semantyczna eksplikacja zjawiska alburu oraz związanych z nim praktyk dyskursywnych. Autorka opisuje albur, meksykańską walkę na słowa, zarówno jako fenomen kulturowy i praktykę społeczną, jak też jako akt mowy oraz jako fenomen językowy. Wskazuje przy tym na problematyczność zastosowania tradycyjnych teorii humoru (wielość kategorii, brak jednoznacznych kryteriów oraz opisowość tych teorii). Proponowanym przez autorkę rozwiązaniem jest zastosowanie etnopragmatycznych narzędzi, tj. skryptów kulturowych, czyli przedstawienia kulturowych norm, postaw i domyślnej wiedzy, szeroko rozpowszechnionych w danym społeczeństwie i odzwierciedlonych w języku.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2020, 32; 143-156
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chleb w małych formach litewskiego folkloru
Autorzy:
Smetoniene, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34616644.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
bread
concept
meal
human
work
chleb
folklor
koncept
przysłowie
zagadka
Opis:
Chleb w świetle małych form litewskiego folkloru jest głównym pokarmem człowieka i na tyle ważnym, że dzięki niemu człowiek jest gotowy do ciężkiej pracy. Nawet samo pieczenie chleba to ciężka praca, ale najważniejszy jest wynik tego trudu – syty, pracowity człowiek, syta rodzina; choć każda praca jest cenna, praca oracza lub zwykłych ludzi zasługuje na szczególny szacunek, ponieważ jest ściśle związana z chlebem i ziemią. Wielka waga przywiązywana jest do jakości chleba: musi on nie tylko pięknie wyglądać, ale także być smaczny. Chleb w litewskim folklorze jest też swego rodzaju miarą otaczających ludzi i wspólnoty, pozwala odróżnić swego od obcego; przypomina dom i ojczyznę, jawi się jako symbol siły rodziny, jej harmonii; w folklorze istnieje wzajemny związek między chlebem a człowiekiem: chleb chroni przed nieszczęściami, leczy, ostrzega, dlatego człowiek go chroni, szanuje, przypisuje mu magiczne właściwości. Tak pojmowali chleb przodkowie współczesnych Litwinów, jednak to rozumienie, bez względu na jego wartość, z biegiem czasu uległo zmianie. Mając na uwadze to, że folklor uchwycił głównie pogląd ludzi z XIX i pocz. XX w., wyniki badań przedstawione w tym artykule mogą różnić się od dzisiejszego wyobrażenia chleba.
Bread is one of the oldest human-made foods. With the emergence of agriculture, it became a daily meal and so began to be appreciated, personalised and deified. The image of bread in small forms of folklore shows that it is the main food, so important that people are ready to work hard for it and even baking bread is considered difficult. The result of all this work is a person whose hunger is satiated, and the same is true of the entire family. Although all work is valuable, that of a plougher or generally of ordinary people is particularly appreciated because it is most strictly connected with bread and land. Considerable attention is paid to the quality of bread: it not only has to look nice but also be tasty. Bread allows one to differentiate one’s folk from strangers; it reminds one of home and motherland, functions as a symbol of stability and harmony in the family. Data from folklore highlight mutual relationships between bread and people: bread protects people from misfortunes, it heals and warns them of danger. Therefore, people protect and respect it and attribute magical qualities to it. This understanding of bread was typical of our ancestors. However, given that the data from folklore used in this study come from the 19th and early 20th c., the contemporary understanding of bread may be different.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 103-116
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Grubas w świetle danych ankietowych
Autorzy:
Pazio-Wlazłowska, Dorota
Golachowska, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670932.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
fatty
concept
obesity
survey
grubas
koncept
otyłość
ankieta
Opis:
The article discusses the results of a survey among 171 adults between the ages of 19–81, both men and women, from different regions of Poland and with variable social status. The respondents were asked the following question: What does it mean to be a real fatty? The answers were analyzed according to the methodology of the Lublin School of Ethnolinguistics. 235 quotations were extracted from the responses, and assigned to 21 descriptors. The most numerous descriptor “weigh too much” included 71 quotations, i.e. 30.21%, while the second most numerous descriptor, “neglect the principles of healthy eating and healthy living”, included 21 quotations (8.94%). The survey shows that in the meaning of grubas the most important aspect is the physical one, with its central notion of excessive body weight (one that explanatory dictionaries provide as its main feature). Within the physical aspect, in order to clarify the semantic structure of grubas, five sub-aspects were separated: “appearance”, “clothes”, “body parts”, “health/disease”, and “physical fitness”, of which the first is the most widely represented, with 84 quotations (54.19% of all quotations). The least numerous (ten examples, i.e., 6.45%) are those citations that illustrate the “clothes” sub-aspect. Within the “appearance” sub-aspect, three components were identified: body weight, looking different from others, and unsightly appearance, of which the first is the most numerous (71 citations, 84.52% of the total).The analysis shows that Polish people perceive the people the call grubas primarily through the physical aspect. Within it, the most important element is the appearance, and within it body weight. Thus, the survey confirms the systemic data. Other aspects, such as health, aesthetics, and acceptance of appearance do not play an important role in the meaning of grubas: they are perceived by respondents as subordinate, peripheral elements.
W artykule omówiono wyniki ankiety przeprowadzonej wśród 171 respondentów w wieku od 19 do 81 lat, zarówno kobiet, jak i mężczyzn pochodzących z różnych regionów Polski i należących do grup o różnym statusie społecznym. Badanym zadano pytanie: Co to znaczy być prawdziwym grubasem? Odpowiedzi przeanalizowano odwołując się do metodologii przyjętej przez lubelską szkołę etnolingwistyczną na potrzeby ASA. Z uzyskanych odpowiedzi wyodrębniono 235 cytatów-segmentów, które przyporządkowano do 21 deskryptorów. Do najliczniej reprezentowanego deskryptora „za dużo ważyć” zaliczono 71 cytatów-segmentów, tj. 30,21%, do drugiego pod względem liczebności – „zaniedbywać zasady zdrowego odżywiania się i zdrowego trybu życia” – 21 cytatów-segmentów (8,94%). Ankieta dowodzi, że dla znaczenia grubasa najważniejszy jest aspekt fizykalny, w którego centrum znajduje się nadmierna masa ciała, odnotowywana w słownikach objaśniających jako jego cecha jądrowa. W ramach aspektu fizykalnego w celu doprecyzowania struktury semantycznej wydzielono pięć subaspektów: „wygląd”, „strój”, „części ciała”, „zdrowie/choroba”, „sprawność fizyczna”, z których najszerzej reprezentowany jest pierwszy, do którego zakwalifikowano 84 cytaty-segmenty, co stanowi 54,19% wszystkich cytatów. Najmniej liczny jest zespół cytatów przynależnych do subaspektu „strój”, do którego zaliczyliśmy 10 fragmentów, co stanowi 6,45%. W ramach subaspektu „wygląd” wydzieliliśmy trzy składniki: masa ciała, odbieganie wyglądem od innych, nieestetyczny wygląd, z których najliczniej reprezentowany jest pierwszy (71 cytatów, co stanowi 84,52% wszystkich cytatów). Z analizy wynika, że użytkownicy polszczyzny postrzegają grubasa przede wszystkim w aspekcie fizykalnym. W jego ramach najważniejszym elementem jest wygląd, a w nim masa ciała – najczęściej wskazywana przez respondentów cecha charakteryzująca grubasa. Ankiety potwierdzają dane systemowe – podstawowym komponentem semantycznym grubasa jest nadmierna waga. Zdrowie, estetyka i akceptacja wyglądu nie odgrywają w jego znaczeniu istotnej roli, są postrzegane przez respondentów jako elementy podrzędne, peryferyjne.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2023, 35; 315-328
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jedzenie przez pryzmat komunikacji (perspektywa lingwistyczno-kulturowa)
Autorzy:
Gasz, Agnieszka Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34616327.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
food
language
communication
culture
text
jedzenie
język
komunikacja
kultura
tekst
Opis:
Autorka przedstawia próbę charakterystyki aktu jedzenia jako „zdarzenia” komunikacyjnego i swoistego tekstu kultury w oparciu o główne założenia modelu komunikacji i teorii informacji, a także ogólnej teorii znaków. Zasadniczy cel szkicu sprowadzał się do rekonstrukcji językowo-kulturowego obrazu jedzenia w aspekcie komunikacji międzyludzkiej. W opisie materiału odwoływano się do wybranych metod i narzędzi badawczych wypracowanych w obrębie semantyki lingwistycznej, zwłaszcza w jej odmianie kulturowej. Źródła materiałowe wykorzystane do badania fenomenu jedzenia zostały zawężone głównie do przestrzeni języka polskiego i kultury polskiej, ale w trakcie analizy przywoływano także niektóre przykłady odnoszące do innych kultur. Konstruując model układu komunikacyjnego dla sytuacji jedzenia w kategoriach lingwistycznych, wyodrębniono podstawową relację pomiędzy wykonawcą czynności (osobą jedzącą) a obiektem tej czynności (pokarmem). Analiza materiału wykazała, że obok wyrażanych werbalnie informacji o tym „kto” je, „co” je czy też „w jaki sposób” je, nie mniej istotną rolę w kodowaniu pewnych znaczeń dla odbiorcy pełnią również towarzyszące im komunikaty niewerbalne (odgłosy jedzenia, mowa ciała osoby jedzącej), jak również sygnały konwencjonalne używane w zastępstwie formuły słownej (przekazywane za pomocą odpowiedniego ułożenia sztućców albo też za pośrednictwem  samej potrawy bądź określonego sposobu konsumpcji).
The article makes an attempt to characterise the act of eating as a communicative event and a cultural text: the analysis is based on the model of communication, theory of information and the general theory of signs. The main objective of the analysis is focused on reconstruction of the linguistic and cultural picture of eating in communication. In the description of the data, references are made to selected research methods and tools of linguistic semantics, particularly in its cultural variant. The data under consideration were initially limited to Polish linguaculture but in the course of analysis examples from other cultures were incorporated. While constructing a communicative model of eating, a basic distinction is made between the performer of an action (the eater) and the object of this action (the food). The analysis of the data reveals that apart from the verbally expressed information about who eats, what they eat, and how they do it. Another significant role in coding meaning is played by the accompanying non-verbal communication (eating-related sounds or the eater’s body language), as well as conventional signals replacing verbal formulas (communication through an arrangement of the cutlery, the dish itself or a specific manner of consumption).
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 117-130
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Etos pracy i pasja twórcza – Podzwonne dla Profesor Hanny Popowskiej-Taborskiej (1930–2022)
Autorzy:
Masłowska, Ewa Jadwiga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670937.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Hanna Popowska-Taborska
Opis:
Artykuł poświęcony jest pamięci Profesor dr hab. Hannie Popowskiej Taborskiej (1930-2022) – wybitnej uczonej, językoznawczyni, polonistce, slawistce, znawczyni Kaszubszczyzny, nestorce Instytutu Slawistyki PAN, dr honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego, zmarłej 7 grudnia 2022 w Warszawie. 
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2023, 35; 339-348
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Obraz sprawiedliwości w języku chorwackim
Autorzy:
Kapetanović, Amir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34605956.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
justice
pravda
Croatian
cultural concept
ethnolinguistics
sprawiedliwość
język chorwacki
językowy obraz świata
etnolingwistyka
Opis:
This paper analyses the linguistic concept of justice (pravda) in Croatian according to the methodology of the Lublin Ethnolinguistic School. Recent monolingual dictionaries of Croatian typically list only one meaning of the lexeme pravda and lexicographic definitions focus on the social aspect of the term. The paper also analyses the relationship of this lexeme with others (synonyms, antonyms) and lists phrases and sayings related to pravda. An analysis of  a corpus of Croatian texts (of the last 150 years) and the results of  a survey (100 respondents) point to weaknesses in lexicographic definitions of the lexeme pravda, as well as to the complexity of the concept of pravda in Croatian. According to the results of the survey, the most important characteristics of pravda are equality and acting on merit, followed by the ethical aspect (respect, morality, truth) and the psychological aspect (satisfaction/happiness, freedom, conscience).
W pracy dokonano analizy językowego obrazu (konceptu) sprawiedliwości (chorw. pravda)  w języku chorwackim  z wykorzystaniem metodologii lubelskiej szkoły etnolingwistycznej.  W nowszych jednojęzycznych słownikach języka chorwackiego zwykle podaje się tylko jedno znaczenie leksemu pravda, jego definicje leksykograficzne zawężone są do aspektu społecznego. Analizie poddano także relacje wspomnianego wyrazu  z innymi leksemami (synonimy, antonimy), przytoczone zostały frazemy  i przysłowia,  w których występuje. Analiza korpusu chorwackich tekstów (powstałych na przestrzeni ostatnich 150 lat) oraz badanie ankietowe przeprowadzone wśród 100 respondentów ujawniły pewne luki  w słownikowych definicjach leksemu pravda  i pokazały złożoność konceptu sprawiedliwość  w języku chorwackim.  W świetle wyników badań ankietowych najważniejszymi cechami sprawiedliwości są równość (równoprawność) oraz traktowanie według zasług, następnie pojawiają się cechy związane  z aspektem etycznym (poszanowanie prawa/norm, moralność, prawda)  i psychologicznym (satysfakcja/szczęście, wolność, sumienie).
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2020, 32; 101-108
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miejsce jako kategoria językowo-kulturowe we frazemach z pola leksykalno-semantycznego DIABEŁ
Autorzy:
Dźwigoł, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34606202.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
phraseological units
devil
location
frazemy
diabeł
miejsce
Opis:
The article deals with praseological units that contain the lexemes diabeł ‘devil’ and diabelski ‘devilish’, excerpted from dictionaries of standard and dialectal Polish. The study is based on the assumption that a description of location as a languacultural category, manifest in these units, will be non-differential and panchronic; however, characteristic features of two languacultural areas (i.e., traditional folk culture and contemporary culture) are taken into account. In the phraseological units being investigated, the category of location appears either on the expression plane (it functions as a component of a given unit) or on the content plane (the place is the meaning of the unit), and its exponent is either a common noun or a proper name. Several aspects of the category of location, as it functions in the lexico-semantic field of "devil”, have been revealed: (i) the folk culture (spiritual culture, folk beliefs in demonology); (ii) location as a category that is evaluated and that is used in evaluation, in the context of the US–THEM opposition; (iii) cultural changes (in the city and in the country).
Autorka poddała analizie frazemy z komponentem o znaczeniu ‘diabeł’ i ‘diabelski’, wyekscerpowane ze słowników dokumentujących polszczyznę dialektalną oraz ogólną odmianę polszczyzny (polszczyznę literacką). Założyła, iż opis miejsca jako kategorii językowo-kulturowej, uwidaczniającej się w tej grupie frazemów, będzie miał charakter niedyferencjalny oraz panchroniczny, starała się jednak uwzględnić zjawiska charakterystyczne dla każdego z dwóch obszarów językowo-kulturowych: tradycyjna kultura ludowa i kultura współczesna. W prezentowanych w artykule jednostkach kategoria miejsce występuje albo w planie wyrażania (nazwa miejsca jest komponentem frazemu), albo w planie treści (miejsce jest znaczeniem frazemu), jej wykładnikiem jest appellativum lub nomen proprium. Przeprowadzona analiza pozwoliła ukazać kilka aspektów funkcjonowania tej kategorii we frazemach z pola leksykalno-semantycznego diabeł: (1) dokumentacja kultury ludowej (kultury duchowej, wierzeń ludowych z zakresu demonologii), (2) miejsce jako kategoria wartościowana oraz wartościująca, z uwzględnieniem opozycji swoi – obcy, (3) ilustracja przeobrażeń cywilizacyjnych i zmian kulturowych (wieś i miasto).
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2020, 32; 191-211
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kulturemy gwarowe, polskie i słowiańskie – zarys problematyki
Autorzy:
Rak, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34615015.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
culturemes
ethnolinguistics
Polish dialects
Polish language
Slavic
kulturem
etnolingwistyka
gwary polskie
język polski
Słowiańszczyzna
Opis:
We wstępnej części artykułu przybliżono polskie prace dotyczące kulturemów i wskazano procedurę badawczą umożliwiającą typowanie tych jednostek etnolingwistycznych. W pierwszej części jako kulturemy gwarowe wskazano: robotę, ziymię, biydę, głód, ślebodę, honór, krzyz, Pana Boga, Pana Jezusa, Matkę Boską, ksiyndza, pana, gorzáłkę i chlyb. Do kulturemów ogólnopolskich zaliczono: Pana Boga, Pana Jezusa, Matkę Boską, krzyż, pracę, honor, bohaterstwo, odwagę, prawość, wolność, Polskę, Wisłę, Częstochowę, Kraków, Warszawę, biedę, chleb i wódkę. Jeśli idzie o kulturemy słowiańskie, to jest to zasób najuboższy: Pan Bóg, Pan Jezus, Matka Boska, krzyż, praca, wolność, honor, chleb, Słowianin i wódka.
This article surveys Polish publications on culturemes and discusses the research procedure for identifying them. The following units have been recognized as dialectal culturemes: robota ‘work’, ziymia ‘earth’, biyda ‘poverty’, głód ‘hunger’, śleboda ‘freedom’, honór ‘honour’, krzyz ‘cross’, Pán Bóg ‘God’, Pán Jezus ‘Lord Jesus’, Matka Boská ‘Mother of God’, ksiondz ‘priest; father’, pán ‘lord, master’, gorzáłka ‘vodka’, and chlyb ‘bread’. Polish culturemes include: Pan Bóg ‘God’, Pan Jezus ‘Lord Jesus’, Matka Boska ‘Mother of God’, krzyż ‘cross’, praca ‘work’, honor ‘honour’, bohaterstwo ‘heroism’, odwaga ‘courage’, prawość ‘righteousness’, wolność 'freedom', Polska ‘Poland’, Wisła ‘the Vistula river’, Częstochowa ‘the city of Częstochowa’, Kraków ‘the city of Cracow’, Warszawa ‘the city of Warsaw’, bieda ‘poverty’, chleb ‘bread’, and wódka ‘vodka’. Slavic culturemes are the least numerous: Pan Bóg, Pan Jezus, Matka Boska, krzyż, praca, wolność, honor, chleb, Słowianin ‘Slav’ and wódka.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 25-37
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rodzina w języku i kulturze hausa
Autorzy:
Pawlak, Nina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34616076.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
cultural distance
traditional family
marriage
religious discourse
Hausa
dystans kulturowy
rodzina tradycyjna
małżeństwo
dyskurs religijny
hausa
Opis:
Autorka podejmuje próbę zdefiniowania konceptu rodziny w języku odległym geograficznie i w kulturze istotnie odmiennej od kultury europejskiej. Powołując się na uniwersalne cechy definicyjne pojęcia rodzina, przedstawia obraz rodziny na podstawie danych afrykańskiego języka hausa. Źródła językowe dostarczają wiedzy na temat stereotypu rodziny tradycyjnej, wewnętrznej struktury rodziny i relacji między członkami, przedmiotem uwagi są też społecznie regulowane zasady zawierania małżeństwa i relacji mąż-żona. Podstawą językowego obrazu rodziny jest treść wyspecjalizowanego leksykonu odnoszącego się do konceptu rodziny, a ponadto cechy strukturalne i frazeologia języka hausa. Podstawowy stereotyp rodziny hausańskiej, zrekonstruowany na podstawie danych językowych, jest konfrontowany z odmiennym profilowaniem konceptu rodziny w dyskursie religijnym i dyskursie świeckim kultury masowej.
The paper attempts to define the notion of family in Hausa, an African language which is very distant, both geographically and culturally, from the European context. With reference to the universal features of the notion family, the culture-specific concept of family is discussed, focusing on traditional model of the Hausa family and relations between family members. The main features of the concept are identified through the analysis of the lexicon, phraseology, and structural features. The discussion includes some specific profiles of the concept of family in Hausa, manifested in religious discourse and in the language of popular culture.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 49-66
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jerzy Bartmiński i jego program nauki otwartej
Autorzy:
Niebrzegowska-Bartmińska, Stanisława
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670875.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Jerzy Bartmiński
ethnolinguistics
folklore
dialectology
axiology
stereotype
values
etnolingwistyka
folklorystyka
dialektologia
aksjologia
stereotyp
wartości
Opis:
The article presents the profile of Professor Jerzy Bartmiński as a researcher, organizer of scientific life and social worker.
W artykule prezentowana jest sylwetka Profesora Jerzego Bartmińskiego jako badacza, organizatora życia naukowego i społecznika.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2022, 34; 9-39
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nieoczywista złożoność fenomenu disco polo. Bogusław Skowronek, Natalia Zborowska, Disco polo. Analiza lingwistyczno-kulturowa, Kraków 2020: Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, 138 s.
Autorzy:
Ceran, Lech Julian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670843.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2022, 34; 389-393
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Od Whorfa do Whorfa: o rozwoju koncepcji badań nad zasadą względności językowej
Autorzy:
Latkowska, Jolanta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670847.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
linguistic relativity
thought
language
culture
względność językowa
język
myśl
kultura
Opis:
This article presents the evolution of the principle of linguistic relativity, developed in the 1940s by the anthropological linguist Benjamin Lee Whorf. The principle, also known as the Sapir-Whorf hypothesis, postulates the existence of a causal relationship between the categories of natural language and the functioning of human cognition. Currently, the hypothesis is experiencing a renaissance, facilitated by a rapid development of research technologies that enable its verification. Since it has been argued that the hypothesis’ current form does not reflect the views of its authors or does so only superficially, the article addresses these concerns by discussing the three factors that Whorf considered to be directly related to the problem, namely thought, language, and behavior, and confronts them with the accepted scientific solutions.Generally speaking, in order to advance research, it was necessary to reformulate Whorf’s postulates as verifiable hypotheses and extend the research to include other areas of language, beyond his main focus on grammar. As new technological possibilities emerged, research gradually confined the number of tested behavioral variables to unconscious neurophysiological reactions. Since the most crucial discoveries took place in laboratory conditions, which significantly limited their scope, the need arose to (re)examine the data thus obtained in socio-cultural contexts. This signals a U-turn back to the philosophy and methodology of the authors of the relativity principle.
W artykule przedstawiono ścieżkę rozwoju zasady względności językowej sformułowanej w latach 40. ubiegłego stulecia przez językoznawcę antropologa Benjamina Lee Whorfa. Zasada, znana również pod nazwą hipotezy Sapira-Whorfa, traktuje o istnieniu związku przyczynowego pomiędzy kategoriami języka naturalnego a funkcjonowaniem aparatu poznawczego człowieka. Obecnie pogląd ten przeżywa renesans związany z szybkim rozwojem technologii badawczych umożliwiających jego weryfikację. Ponieważ w miarę postępujących badań pojawiły się głosy krytyki, że hipoteza w swej aktualnej postaci nie odzwierciedla poglądów jej autorów lub czyni to w sposób powierzchowny, autorka odnosi się do tych zastrzeżeń, omawiając trzy czynniki, które Whorf uważał za bezpośrednio związane z problemem, a więc myśl, język i zachowanie, oraz konfrontuje je z przyjętymi rozwiązaniami naukowymi. Najogólniej rzecz ujmując, postęp badawczy wymagał przeformułowania podstawowych postulatów Whorfa i nadania im postaci weryfikowalnych hipotez. Konieczne było również uwzględnienie innych obszarów języka, nie tylko gramatyki, na której koncentrował się Whorf. Kolejne etapy badań, wskutek pojawienia się nowych możliwości technologicznych, stopniowo ograniczały udział obserwowalnych zmiennych behawioralnych do nieświadomych reakcji neurofizjologicznych. Ponieważ najbardziej kluczowe odkrycia miały miejsce w warunkach laboratoryjnych, co znacznie ogranicza ich zasięg, powstała potrzeba weryfikacji uzyskanych zależności w kontekście społeczno-kulturowym, co oznacza zwrot w stronę filozofii i metodologii Sapira i Whorfa.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2023, 35; 89-110
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aksjologiczne pojęcie dusza w białoruskim języku i kulturze
Autorzy:
Kozhinowa, Alla
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34670880.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Belarusian language
dictionaries
linguistic worldview
soul
język białoruski
słownik
językowy obraz świata
dusza
Opis:
The article investigates the concept of soul (душа) as part of the Belarusian linguistic worldview based on the data extracted from the dictionaries of the literary language, as well as from dialectal dictionaries. The study aims to discover differences and similarities between how the soul is viewed in contemporary Belarusian society and its perception in folk worldview, which is characterized by extreme ambivalence in this regard. The paper addresses the following questions: (i) What is the soul? and (ii) Who gave the soul to humans? Having arrived at the conclusion that in the Belarusian folk consciousness the soul is viewed within an essentially pagan framework, the author seeks to establish whether this understanding underwent any changes in contemporary society, whose members went through the propagation of atheism in the 20th century, but also experience present-day Neo-Christian ideas.
Autorka bada pojęcie duszy w językowym obrazie świata Białorusinów. Analiza, której podstawą materiałową są dane wyekscerpowane ze słowników gwarowych i języka ogólnego, ma na celu odkrycie podobieństw i różnic między sposobem wyobrażenia duszy w świadomości współczesnego człowieka a jej skrajnie ambiwalentnym postrzeganiem w kulturze ludowej. Autorka odpowiada na pytania: jakim zjawiskiem jest dusza i kto ją daje człowiekowi. Mając na uwadze fakt, że w białoruskiej kulturze ludowej obraz duszy został uformowany pod wpływem wierzeń przedchrześcijańskich, autorka stara się ustalić, czy wizja ta ulegała zmianom w języku współczesnym, którego użytkownik podlegał wpływom propagandy ateizmu oraz idei neochrześcijańskich.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2023, 35; 283-296
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przestępstwa językowe jako przedmiot etnolingwistycznych badań porównawczych
Autorzy:
Falana-Jafra, Anna Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34611885.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
language crimes
criminal law
ethnolinguistics
comparative research
przestępstwo językowe
prawo karne
etnolingwistyka
badania porównawcze
Opis:
W artykule zaproponowana została autorska koncepcja przestępstw językowych jako podkategorii czynów zabronionych w polskim prawie karnym, a także w systemach prawnokarnych innych państw. Wskazane zostały ich cechy charakterystyczne, będące kryteriami odróżnienia od innych rodzajów przestępstw, a także relacje istniejące pomiędzy nimi jako wytworami kultury prawnej a innymi elementami kultury, w tym w szczególności językiem. Zaproponowane zostały ponadto trzy zasadnicze perspektywy badawcze tychże przestępstw, jakie mogą być prowadzone na kanwie porównawczych badań etnolingwistyczych: perspektywa temporalna, perspektywa terytorialna oraz perspektywa „prawa w działania”. Ta ostatnia wywiedziona została z osiągnięcie realistycznej szkoły prawnej, negującej znaczenie statycznego „prawa w tekstach”.
The article proposes an original concept of language crimes as a subcategory of criminal acts in Polish criminal law and in criminal law systems of other countries. Focus is placed on their characteristics as the criteria for distinguishing them from other types of crimes, on relations between them as constructions of legal culture and other elements of culture, in particular language. In addition, three fundamental research perspectives for these crimes are proposed: they can be carried out as comparative ethnolinguistic research: the temporal perspective, the territorial perspective, and the "law in action” perspective. The latter derives from the achievements of a realistic legal school, which denies the significance of a static "law in texts”.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 205-218
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 65

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies